قضا و كفّاره روزه

موارد قضا و كفّاره

مسأله : اگر در روزه ماه رمضان عمداً قى كند و یا در آب ارتماس نماید و یا با مایع حُقنه كند یا در شب، جنب شود و همان گونه كه در « مسأله 1769 » گفته شد، بیدار شود و دوباره بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود، فقط باید قضاى آن روز را بجا آورد، امّا اگر كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند عمداً انجام دهد، در صورتى كه مى دانسته آن كار روزه را باطل مى كند، قضا و كفّاره بر او واجب مى شود، امّا كفّاره در بعضى از موارد مانند دروغ بستن به خدا و پیامبر و یا اهل بیت او(علیهم السلام) از باب احتیاط واجب است.

مسأله : اگر به جهت ندانستن مسأله، كارى انجام دهد كه روزه را باطل مى كند، چنانچه مى توانسته مسأله را یاد بگیرد ( یعنى مقصّر در ندانستن بوده )، كفّاره بر او واجب مى شود و اگر نمى توانسته مسأله را یاد بگیرد ( یعنى قاصر در ندانستن مسأله بوده ) كفّاره بر او واجب نیست. و بنابر احتیاط واجب حكم انسانى كه غافل باشد نیز چنین است.

كفّاره روزه

مسأله : كسى كه كفّاره روزه ماه رمضان بر او واجب مى شود، باید یك برده آزاد كند، یا به كیفیّتى كه در مسأله بعد گفته مى شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر كند و یا به هركدام یك مُد، كه تقریباً ده سیر است « حدود هفتصد و پنجاه گرم » طعام یعنى گندم یا جو و یا مانند آن بدهد. و چنانچه هیچ كدام ممكن نباشد، مخیّر است بین اینكه هیجده روز پى در پى روزه بگیرد یا هر مقدار مى تواند به فقیر طعام بدهد. و اگر نتواند روزه بگیرد یا طعام بدهد، باید استغفار كند، اگرچه مثلا یك مرتبه « أَسْتَغْفِرُ اللّه » بگوید. و بنابر احتیاط واجب هروقت بتواند، كفّاره را بدهد.

مسأله : كسى كه مى خواهد دو ماه، كفّاره روزه ماه رمضان را بگیرد باید سى و یك روز آن را پى در پى بگیرد و اگر بقیّه آن، پى در پى نباشد، اشكال ندارد.

مسأله : كسى كه مى خواهد دو ماه، روزه كفّاره بگیرد، نباید وقتى شروع كند كه در بین سى و یك روز، روزى باشد كه مانند عید قربان، روزه آن حرام است.

مسأله : كسى كه باید پى در پى روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یك روز، روزه نگیرد، یا عمداً وقتى شروع كند كه در بین آن به روزى برسد كه روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه ها را از سر بگیرد.

مسأله : اگر در بین روزهایى كه باید پى در پى روزه بگیرد، عذرى غیر اختیارى، مانند حیض، یا نفاس و یا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر، واجب نیست روزه ها را از سر بگیرد، بلكه بقیّه را بجا آورد.

مسأله : اگر با چیز حرامى روزه خود را باطل كند، چه آن چیز از اصل حرام باشد مانند شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مانند خوردن غذاى حلالى كه براى انسان ضرر زیاد دارد و نزدیكى كردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط كفّاره جمع بر او واجب مى شود، یعنى باید یك برده آزاد كند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر كرده، یا به هركدام آنها یك مُدّ كه تقریباً ده سیر است، حدود هفتصد و پنجاه گرم، گندم یا نان آن، یا جو یا نان آن، یا یك مدّ مویز یا یك مد خرما بدهد. و چنانچه هرسه برایش ممكن نباشد، هركدام كه ممكن است باید انجام دهد.

مسأله : اگر روزه دار، دروغى به خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نسبت دهد، اگرچه روزه خود را با چیز حرامى باطل كرده، ولى كفّاره جمع كه در مسأله پیش گفته شد بر او واجب نمى شود.

مسأله : اگر روزه دار در یك روز ماه رمضان، چند مرتبه با همسر خود نزدیكى كند بنابر احتیاط مستحب، براى هر دفعه، یك كفّاره بدهد . و اگر جماع او حرام باشد، بنابر احتیاط مستحب براى هر دفعه یك كفّاره جمع بدهد.

مسأله : اگر روزه دار در یك روز ماه رمضان، چند مرتبه غیر از جماع، كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد، براى همه آنها یك كفّاره كافى است.

مسأله : اگر روزه دار، غیر از جماع كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد و بعد با حلال خود جماع نماید، بنابر احتیاط مستحب براى هر كدام یك كفّاره، واجب مى شود.

مسأله : اگر روزه دار غیر از جماع، كار حلالى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد مثلا آب بیاشامد و بعد كار حرامى كه روزه را باطل مى كند غیر از جماع انجام دهد، مثلا غذاى حرامى بخورد، یك كفّاره كافى است.

مسأله : اگر روزه دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزه اش باطل است و باید قضاى آن را بگیرد و كفّاره نیز بر او واجب مى شود و اگر خوردن آن چیز حرام باشد، مثلا موقع آروغ زدن، خون به دهان او بیاید و عمداً آن را فرو برد، باید قضاى آن روزه را بگیرد و بنابر احتیاط، كفّاره جمع نیز بر او واجب مى شود.

مسأله : اگر نذر كند روز معیّنى را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز، عمداً روزه خود را باطل كند، باید یك برده آزاد نماید یا دو ماه پى در پى، روزه بگیرد و یا به شصت فقیر، طعام دهد.

مسأله : كسى كه مى تواند وقت را تشخیص دهد، اگر به گفته كسى كه مورد اطمینان نیست و مى گوید مغرب شده عمداً افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفّاره بر او واجب مى شود، امّا اگر مورد اطمینان بود، قضا كافى است.

مسأله : كسى كه عمداً روزه خود را باطل كرده، اگر بعدازظهر مسافرت كند، یا پیش از ظهر براى فرار از كفّاره سفر نماید، كفّاره از او ساقط نمى شود، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پیش آید، كفّاره بر او واجب است.

مسأله : اگر عمداً روزه خود را باطل كند و بعد عذرى مانند حیض، یا نفاس و یا بیمارى پیدا كند، كفّاره بر او واجب نیست.

مسأله : اگر یقین كند روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود كه آخر ماه شعبان بوده، كفّاره بر او واجب نیست.

مسأله : اگر انسان شك كند كه آخر ماه رمضان است یا اوّل ماه شوال و عمداً روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود اوّل ماه شوال بوده، كفّاره بر او واجب نیست.

مسأله : اگر روزه دار در ماه رمضان، با همسر خود كه روزه است جماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد، كفّاره روزه خودش و روزه همسرش را باید بدهد و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هر كدام یك كفاره واجب مى شود.

مسأله : اگر زن، شوهر روزه دار خود را به جماع مجبور كند، یا به كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند، واجب نیست كفّاره روزه شوهر را بدهد.

مسأله : اگر روزه دار در ماه رمضان، همسر خود را به جماع مجبور كند و در بین جماع، زن راضى شود، باید هر كدام یك كفّاره بدهند و بنابر احتیاط مستحب مرد دو كفّاره و زن یك كفّاره بدهد.

مسأله : اگر روزه دار در ماه رمضان، با همسر روزه دار خود كه خواب است جماع نماید و زن متوجّه نشود، یك كفّاره بر او واجب مى شود و روزه زن صحیح است و كفّاره ندارد.

مسأله : اگر مرد، همسر خود را مجبور كند كه غیر از جماع، كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند بجا آورد، كفّاره همسر را نباید بدهد و بر خودِ همسر نیز كفّاره واجب نیست.

مسأله : كسى كه به جهت مسافرت یا بیمارى روزه نمى گیرد، نمى تواند همسرِ روزه دار خود را به جماع مجبور كند، ولى اگر او را مجبور نماید، كفّاره بر مرد واجب نیست و بر همسر نیز كفّاره اى تعلّق نمى گیرد.

مسأله : انسان نباید در بجا آوردن كفّاره كوتاهى كند، ولى لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.

مسأله : اگر كفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد، چیزى بر آن اضافه نمى شود.

مسأله : كسى كه باید براى كفّاره یك روز، شصت فقیر را طعام بدهد، نباید به هر كدام از آنها بیشتر از یك مد كه تقریباً ده سیر است « حدود هفتصد و پنجاه گرم » طعام بدهد، یا یك فقیر را بیشتر از یك مرتبه سیر نمایند، ولى مى تواند براى هریك از عیالات فقیر، اگرچه صغیر باشند یك مد به آن فقیر بدهد.

مسأله : كسى كه قضاى روزه ماه رمضان را گرفته، اگر بعدازظهر عمداً كارى كند كه روزه را باطل مى نماید، باید به ده فقیر، هركدام یك مُد كه تقریباً هفتصد و پنجاه گرم یا ده سیر است، طعام بدهد و اگر نمى تواند، سه روز روزه بگیرد.

 

منبع:shirazi.ir

ویدیو مرتبط :
حکم شک در تعداد روزه قضا و احکام روزه قضا

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

حکم شرعی کسی که نمی داند نماز و روزه قضا دارد ، چیست؟

1. کسی که نمی داند از سال های قبل (سال های اولیه تکلیف) نماز قضا دارد یا نه و حتی نمی تواند حدس بزند که مثلاً چقدر نماز قضا دارد، تکلیفش چیست؟

2. کسی که نمی داند از سال های قبل (سال های اولیه تکلیف) روزه قضا دارد یا نه و حتی نمی تواند حدس بزند که مثلاً چقدر روزه قضا دارد، تکلیفش چیست؟

3. کسی که روزه قضای خود را تا ماه رمضان آینده نگیرد و وارد ماه رمضان شود و بعد از آن بخواهد قضای آن را بگیرد، آیا کفاره نیز شاملش می شود؟

پاسخ :
1. اگر کسی نمی داند که آیا نماز قضایی بر عهده اش است یا خیر، چون یقین به قضا شدن ندارد، چیزی بر عهده او نبوده و بجا آوردن نماز قضا بر او واجب نیست. [1] پس، بر شما چیزی واجب نیست.اما اگر یقین به داشتن نماز قضا داشته، ولی مقدار آن را نمی دانید (و نمی توانید حدس بزنید) اگر مقدار کمتر را بخوانید کافی است. [2]

2. اگر یقین ندارید که روزه ای قضا شده یا نه، مانند نماز چیزی بر عهده شما نیست. اما اگر نمی توانید مقدار قضا شده را حدس بزنید، فتوای مراجع عظام تقلید به شرح ذیل است:

خامنه ای: جایز است که به قضاى آن مقدار از روزه‏هایش که یقین به فوت آنها دارد، اکتفا نماید. [3]

فاضل (ره): اگر در تعداد روزهایى که نگرفته و باید قضا کند شک دارد، باید به مقدارى که یقین دارد روزه نگرفته قضا کند. مثلًا اگر شک کند که پنج روزه قضا بر عهده او است یا هفت روزه باید پنج روز را قضا کند. [4]

زنجانی: بنابر احتیاط واجب باید مقدار بیشترى را که احتمال مى ‏دهد روزه نگرفته قضا نماید. [5]

مکارم شیرازی: همان مقدار که یقین دارید روزه نگرفته اید قضا کنید. [6]

بهجت: به مقدار یقینى باید انجام دهید (قضا کنید). [7]

3. اگر روزه رمضان را عمداً (بدون عذر شرعی مانند مریضی) نگیرد، باید قضاى آن را بجا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد، یا یک بنده آزاد کند و چنانچه تا رمضان آینده قضاى آن روزه را بجا نیاورد براى هر روز نیز دادن یک مد طعام لازم است. [8] ‏

خلاصه: اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضاى روزه‏هایى را که نگرفته بر او واجب نیست و باید براى هر روز یک مد که تقریباً ده سیر(750 گرم) است، طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد...، اما اگر به واسطه سفر روزه را نگیرد پس باید هر روزی را که نگرفته قضا کند و براى هر روز یک مد که تقریباً ده سیر(750 گرم) است، طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد...، ولی اگر عمداً روزه را نگیرد، باید هم قضا کند و هم کفاره بدهد و هم براى هر روز یک مد که تقریباً ده سیر(750 گرم) است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد. [9]

نمایه های مرتبط:
قضای روزه ماه مبارک رمضان، 9150 (سایت: 9132) .
ادای کفاره روزه تا رمضان سال بعد، 5847 (سایت: 6065) .
کفاره روزه، 1965 (سایت: 1990) .
[1] حسینی خامنئی، سید علی، أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 106، س 526 و 527.
[2] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص 754، مسئله 1383:
(مکارم): مثلًا نمى‏داند دو نماز بوده یا سه نماز، کافى است مقدار کمتر را بخواند، امّا اگر قبلًا شماره آنها را مى‏دانسته، ولى به واسطه سهل انگارى فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که مقدار بیشتر را بخواند.
(فاضل): لکن احتیاط واجب آن است، چنانچه شماره آنها را قبلًا مى‏دانسته و بعد فراموش نموده مقدار زیادتر را بخواند.

(بهجت): چنانچه براى او مشکل نیست و عسر و حرج در کار نباشد، لازم است آن قدر نماز بخواند تا علم پیدا کند به مقدار نمازهاى قضا شده یا این که بیشتر نماز قضا خوانده است، و اگر تحصیل علم ممکن نیست، به مقدارى که اطمینان پیدا کند، نماز بخواند؛ و اگر آن هم نشد، به قدرى که گمان پیدا کند؛ و این احتیاطات، در صورتى است که مى‏داند یا احتمال مى‏دهد که سابقاً مقدار آنها را مى‏دانسته و الّا فقط به قدرى که یقین دارد نماز بخواند و در مورد مقدار بیشتر، احتیاط کردن خوب است، ولى ظاهر این است که لازم نیست.

(گلپایگانى، خوئى، تبریزى، سیستانى، زنجانى، صافى): مسأله کسى که مثلًا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمى‏داند مثلًا نمى‏داند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافى است. ولى بهتر آن است که به قدرى نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است؛ مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده نماز نبوده (خوئى، تبریزى، سیستانى): احتیاطاً ده نماز صبح بخواند.

(خوئى، تبریزى، سیستانى): یا فراموش کرده، ..

(زنجانى): و احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتر را بخواند؛ بخصوص اگر شماره آنها را مى‏دانسته و فراموش کرده، مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده و یقین دارد که بیشتر از ده نبوده، به احتیاط مستحب ده نماز صبح بخواند. (گلپایگانى، صافى): ولى اگر شماره آنها را مى‏دانسته و فراموش کرده ... . اقتباس از پاسخ 4848 (سایت: 5127) .

[3] أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 170، س 819.
[4] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 945.
[5] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 945.
[6] سایت معظم له، استفتائات، احکام روزه قضا: http://persian.makarem.ir/estefta/?mit=477 .
[7] سایت معظم له، استفتائات، احکام روزه قضا: http://bahjat.org/fa/content/view/883/45 .
[8] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 949، م 1710.
[9] اقتباس از پاسخ 9150 (سایت: 9132) .
منبع:islamquest.net