5 دلیل اصلی «طلاق» در بین زوج های ایرانی

خبرگزاری مهر: رئیس کارگروه پیشگیری از طلاق و آسیبهای تحکیم و تعالی خانواده قوه قضائیه گفت: بر اساس آمار متقاضیان طلاق، 48 درصد مردان، 23 درصد زنان و 29 درصد توافقی است.همچنین بر اساس تحقیق ملی انجام شده 5 علل اصلی درخواست طلاق از بین 36 علت بر طبق پرونده‏ های مختومه ، اعتیاد به مواد مخدر، دخالت اطرافیان، ضرب و شتم، تنفر و بی‏ علاقگی و سوء ظن به همسر گزارش شده اند.

دکتر فریبا حاجی علی با اشاره به اینکه افزایش میزان طلاق به تدریج قبح اجتماعی و عرفی آن را کاهش داده و اعتماد اجتماعی را که از مولفه ‏های مهم سرمایه اجتماعی است سلب می‏کند گفت: تنها تعریف موجود از خانواده در اسناد بالادستی، تعریفی است که در مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی (جلسه 564 مورخ 7/ 4/ 1384 سند اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست های تحکیم و تعالی آن) بیان شده که دارای اشکالاتی است و باید رفع شود تا به تعریفی واحد، رسمی و قانونی از خانواده دست یابیم.

وی افزود: چرا که بدون ارائه یک تعریف استاندارد و چارچوب معرفتی پذیرفته شده در اسناد و قوانین ، چیزی جز ابهام و اختلاف نظر و عدم درک درست حاصل نشده و ما را از یک ساختار روشن و علمی دور می سازد. لذا تدوین و تصویب «منشور خانواده» به عنوان اصلی ترین سند نظام در این مقوله به منظور ترسیم منسجم، سیستماتیک و همه جانبه خانواده بر اساس موازین اسلامی لازم و ضروری است.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا ادامه داد: همچنین تعریف موجود از مفهوم طلاق در متون فقهی و حقوقی تنها ناظر بر تشریفات و شکل ظاهری آن است. در حالیکه حقیقت طلاق همان جدایی بین زوجین است که به اشکال مختلف در جامعه بروز می یابد. « طلاق عاطفی » از بارزترین مصادیق آن است که مغفول مانده است. همچنین شیوع پدیده «طلاق توافقی»، ضرورت توجه به فلسفه طلاق ، علت تشریع آن در احکام اسلامی و نیز سیاست کلی و رویکرد قوانین اسلامی در جهت تأخیر طلاق و عدم سهولت آن، بازنگری در مجموعه قوانین و مقررات و تنظیم آیین دادرسی های ویژه در این زمینه را ایجاب کرده است.

وی خاطر نشان کرد: به نظر می رسد انجام مطالعات بنیادی و میدانی در مورد طلاق و اشکال گوناگون موجود آن در جامعه، بازنگری در قوانین مربوط به طلاق براساس موازین اسلامی و تأکید بر اجرایی شدن قانون حمایت از خانواده به ویژه مواد مربوط به « مراکز مشاوره خانواده » پیش از طلاق از اهمیت ویژه ای برخوردار است.  به منظور توجه به اصول کلی و ارزش های حاکم بر خانواده که برگرفته از منابع اصیل ، اعتقادات اسلامی، بیانات پیشوایان  دینی و مقام عظمای ولایت است ، به عنوان ضوابط اساسی در تبیین چارچوب اصلی خانواده ، استحکام بخشیدن به بنیان های آن و عامل تعالی و هدایت مسیر جامعه : 1- تدوین و تصویب و عملیاتی سازی « الگوی اسلامی ایرانی خانواده» 2-  نهادینه سازی ارزش های مندرج در «طرح جامع سبک زندگی اسلامی ایرانی» 3- جلوگیری از ترویج پدیده طلاق و ممانعت از شکستن قبح عرفی آن پیشنهاد می شود.

حاجی علی ادامه داد:عدم نیازسنجی و اولویت بخشی به موضوع خانواده در حوزه های مهمی چون سیاستگذاری و برنامه ریزی های کلان، قانونگذاری، اجرای مصوبات، نظام سازی، ارزیابی عملکردی، تأمین منابع مالی و انسانی در مواردی موجب تضعیف خانواده و بروز آسیب های جدی بر نهاد خانواده شده است. به منظور پیشگیری از این آسیب ها: 1-تدوین، تصویب و اجرایی سازی  «پیوست خانواده » به منظور استانداردسازی «خانواده محوری» در کلیه شئون جامعه، 2- تشکیل نهاد فراقوه ای  « مرکز عالی خانواده»  به منظور هم افزایی قوای سه گانه و سایر مراجع فعال در حوزه خانواده ، 3- مهندسی و مدیریت راهبردی نظام خانواده در ایران (نقشه راه خانواده اسلامی) قابل طرح و بررسی دقیق و جدی است.

وی ادامه داد: در تبیین و ریشه یابی بسیاری از آسیب ها، به چرخه متعاملی از ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی، تربیتی، عاطفی و ... برخورد می کنیم که نهاد خانواده در محور و کانون آن قرار داشته و گسیختگی و عدم انسجام این نهاد عامل بسیاری از آسیب ها در ابعاد مختلف تشخیص داده می شود. لذا باید به این حقیقت اذعان داشت در حوزه آسیبها محوریت با خانواده بوده و  «اساس و ریشه همه آسیب ها در جامعه، تزلزل بنیان خانواده بوده و استحکام خانواده راهکار اصلی دفع همه آسیب های اجتماعی است».

شاخص های ارزیابی حوزه خانواده

رئیس کارگروه پیشگیری از طلاق و آسیب های تحکیم و تعالی خانواده قوه قضائیه درباره شاخص های ارزیابی حوزه خانواده گفت: برای شناسایی وضعیت موجود در حوزه خانواده لازم است ابعاد و قلمروهای مختلف مرتبط با آن را در نظر گرفت تا با شناسایی وضع موجود خانواده در زمینه ‏های مختلف به ریشه یابی و تحلیل علل و عوامل آسیب های خانواده و به ویژه طلاق و سپس به تدوین و تنظیم راهبردها و برنامه‏ های عملیاتی برای رسیدن به وضع مطلوب خانواده اقدام کرد.

وی افزود: در بررسی موضوع، تعیین شاخص‏ها و زیر شاخص‏های مربوطه در ابعاد و حوزه های ارائه شده که ناظر به هدف کلان و اهداف راهبردی می باشد، اولین مرحله و اساسی ترین گام بوده و بدون بیان این موازین تحلیل وضعیت معنا پیدا نمی‏کند. بر اساس نتایج هر حوزه و اعتباربخشی شاخص ها و زیرشاخص ها، نقاط قوت و ضعف ، فرصت ها و تهدیدها، چالش ها و توانمندی ها استخراج می شود. سطوح شاخص های حوزه خانواده عبارتند از : شاخص های کلی (اهداف)، معرف ها(ابعاد)، مؤلفه ها (مفاهیم)، سنجه (نماگر) ، گویه (ابزار سنجش).

حاجی علی در تاثیر طراحی الگوی حوزه خانواده اظهار داشت: در توصیف و تحلیل خانواده ، اگر مدل ارگانیک و فرایند تحولات خانواده را مبنا قرار دهیم و این شیوه را منطبق بر مراحل تکوین خانواده تعریف کنیم به واقعیت موجود نزدیک تر و روشی کارآمد خواهد بود . بنابراین آسیب های خانواده را در مراحلی به ترتیب ذیل بررسی می کنیم : 1- تشکیل خانواده (پیشگیری ازآسیب های ازدواج)، 2- تحکیم و تقویت خانواده (کنترل و کاهش طلاق و انحلال خانواده) ، 3- تعالی و تکامل  خانواده (پیشگیری از تضعیف کارکردهای مطلوب و ایده آل خانواده)

شاخص های طلاق و ازدواج

وی در خصوص شاخص های طلاق و ازدواج گفت:از سال 1357 تا 1363 افزایش اندکی در ازدواج نسبت به طلاق مشاهده می‏شود.  از سال 1367 ازدواج نسبت به طلاق افزایش می‏یابد به گونه‏ای که در دهه 1370 فاصله ازدواج به طلاق بیشتر می‏شود و در سال1380 دوباره با هم تلاقی می‏یابند. از سال 1380به بعد طلاق از ازدواج پیشی می‏گیرد به نحوی که تعداد طلاق در 1385 نسبت به 1347 تقریباً 6 برابر اما ازدواج‏ها تقریباً 5 برابر شده است. نسبت رشد جمعیت، ازدواج و طلاق در 35 سال اخیر  ، با توجه به تغییرات پیش رو، میزان طلاق در سال‏های آینده، به دلیل ساختار سنی جمعیت و خیل عظیم متولدین بعد از انقلاب که در سنین ازدواج هستند، روند رو به رشدی خواهد داشت.  آمارها نشان می دهد همواره رشد جمعیت و ازدواج به صورت مثبت بوده اما ازدواج سرعت رشد بیشتری را نشان داده است.

وی ادامه داد:این سرعت به ویژه در سال‏های 80 و 85 بیشتر هم شده است و برای اولین بار حداقل در سه دهه اخیر نسبت رشد طلاق از نسبت رشد ازدواج پیش افتاده است. همانطور که در نمودار مشاهده می‏شود میزان طلاق نسبت به جمعیت در سال‏های 1360 و 1365 افزایش و در سال‏های 1370 و 1375 کاهش می ‏یابد. در سال‏های 1370 و 1375 این نسبت کاهش کمی داشته که دلیل آن علاوه بر رشد جمعیت، ثبات در آمار ازدواج و در نتیجه طلاق بوده است. همچنین از سال 1380 و به بعد این میزان روند صعودی می کند.

رئیس کارگروه پیشگیری از طلاق و آسیب های تحکیم و تعالی خانواده قوه قضائیه افزود: بر اساس آمار متقاضیان طلاق، 48 درصدر مردان، 23 درصد زنان و 29 درصد توافقی است. بر اساس تحقیق ملی انجام شده 5 علل اصلی درخواست طلاق از بین 36 علت بر طبق پرونده‏های مختومه ، اعتیاد به مواد مخدر، دخالت اطرافیان، ضرب و شتم، تنفر و بی‏علاقگی و سوء ظن به همسر گزارش شده اند. در کنار علل فوق به ترتیب عواملی همچون درآمد ناکافی جهت اداره زندگی، بیماریها و اختلالات روانی همسر، عدم تمکین، خشونت روانی، ازدواج تحمیلی، بیکاری همسر، اختلافات فرهنگی، ازدواج مجدد زوج، ارتباطات نامشروع همسر، تفاوت سنی، انحرافات جنسی یکی از زوجین و اختلالات جنسی از علل دیگر درخواست طلاق در تحقیق فوق شناخته شده اند.

مهمترین پیامدهای طلاق

وی در پایان درباره مهمترین پیامدهای طلاق نیز گفت: به تبع افزایش آمار طلاق در کشور و ادامه روند فعلی مشکلاتی را برای خانواده و اجتماع به همراه خواهد داشت. از جمله می ‏توان به مواردی همچون افزایش تعداد خانوارهای با سرپرست زن که درصد بالایی از آنان گرفتار مشکلات اقتصادی اند ، اشتغال زنان در بخش‏های غیررسمی و بی‏ ثبات و دون از شان، افسردگی و اختلالات شخصیتی در بین فرزندان طلاق و زنان مطلقه و کم شدن ازدواج دختران طلاق و افت تحصیلی فرزندان،  افزایش سایر آسیب‏های اجتماعی همچون روسپیگری ، اعتیاد، تکدی گری ، کودکان خیابانی، فرار از منزل، خودکشی، قاچاق زنان و دختران، و... اشاره نمود. همچنین یک پیامد بسیار مهم دیگر اینکه ، افزایش میزان طلاق به تدریج قبح اجتماعی و عرفی آن را کاهش داده و اعتماد اجتماعی را که از مولفه ‏های مهم سرمایه اجتماعی است سلب می‏کند.

خبرگزاری مهر: رئیس مرکز مطالعات و پژوهشهای وزارت جوانان اعلام کرد: فساد اخلاقی، اختلال روانی، ترک نفقه، اجرا گذاشتن مهریه، بیکاری و نداشتن شغل مناسب از مهمترین دلایل طلاق در میان زوجهای ایرانی است.

محمدتقی حسن زاده  با بیان این مطلب گفت: آخرین پژوهش های انجام شده در مورد گروهی از  زوج های متقاضی طلاق به عنوان جامعه آماری، نشان می دهد که ارتباط ناسالم و فساد اخلاقی، مهمترین علت طلاق در میان جوانان ایرانی است.

 وی افزود: دلایل دیگری همچون اختلال روانی، ترک نفقه، اجراگذاشتن مهریه، بیکاری و نداشتن شغل مناسب به ترتیب در مقام های دیگر علل افزایش طلاق عنوان شده است.

 تهران، خراسان رضوی و فارس بالاترین آمار طلاق را به خود اختصاص داده اند

 وی توضیح داد: استان های تهران، خراسان رضوی و فارس هم در ازدواج و هم در طلاق بالاترین آمار را به خود اختصاص داده اند. همچنین بیشترین درخواست های طلاق از سوی زنان ثبت شده است.

 آمار طلاق همچنان رو به افزایش است

به گفته این مقام مسوول، در 6 ماهه دوم سال 91، آمار طلاق رو به افزایش بوده و آمار ازدواج کاهش یافته است.

حسن زاده با اشاره به طلاق های عاطفی که این روزها در میان زوج های ایرانی روند رو به رشدی دارد، گفت: آمار دقیقی از طلاق های عاطفی در میان زوج های ایرانی نداریم، اما یکی از مهمترین علل اینگونه رفتارها، تغییر در سبک زندگی و فردگرایی افراد به تقلید از فرهنگ غربی است.

 رئیس مرکز مطالعات و پژوهش های وزارت جوانان با بیان اینکه تحقیقات مختلفی در حوزه جوانان از سوی وزارت ورزش و جوانان انجام شده است، تصریح کرد: مطالعات وزارت جوانان در حوزه های مختلفی همچون هویت دینی، ملی انقلابی، روابط خانوادگی، سلامت اخلاق و تربیت، ارزش های اجتماعی، آموزش و پژوهش، بهداشت و سلامت، جمعیت و مهاجرت، اوقات فراغت، ازدواج و طلاق، تربیت بدنی، رسانه، مشارکت های شهروندی انجام می شود.

 کاهش جمعیت جوان کشور

وی با بیان اینکه تحقیقات انجام شده با هدف رشد و پیشرفت همه جانبه جوانان است، درباره تعداد جوانان کشور توضیح داد: جمعیت جوان کشور براساس سرشماری سال 90 ،5/31 درصد جمعیت کل کشور است که این آمار حاکی از کاهش جمعیت جوان نسبت به سرشماری سال 1385 است.

حسن زاده با بیان اینکه در سرشماری سال 1385، جمعیت جوان کشور 35 درصد بود، تصریح کرد: در فاصله سنی 15 تا 29 سال، 04/40 درصد را زنان و 06/50 درصد را آقایان تشکیل می دهند اما در در گروه سنی 20 تا 24 سال که بهترین گروه سنی برای ازدواج است، درصد خانم ها بیشتر از آقایان است.

 گیلان و بوشهر به ترتیب کمترین و بیشترین رشد جمعیتی جوانان را دارند

وی کمترین رشد جمعیت جوان را در استان گیلان و بیشترین رشد جمعیت را در استان بوشهر عنوان کرد و گفت: یکی از معیارهای تحقیقات وزارتخانه، ملاک انتخاب همسر از سوی جوانان است که 85 درصد جوانان به ترتیب معیارهای اخلاق، سلامت جسمانی، عفت و نجابت، اصالت خانوادگی، اجتماعی و مذهبی مورد نظرشان بوده است و کمترین اهمیت را به مباحث قومیتی و داشتن شغل پردرآمد داده اند.

رئیس مرکز مطالعات و پژوهش های وزارت جوانان با اشاره به اولویت جوانان برای داشتن زندگی ایده آل گفت: رضایت از زندگی، لذت بردن و افزایش امید، شاد زیستن، داشتن برنامه های ویژه برای آینده از جمله اولویت های جوانان برای داشتن زندگی ایده آل است.

 تاخیر 5 ساله در ازدواج جوانان

این مقام مسوول در وزارت ورزش و جوانان توضیحات خود را درباره تاخیر در سن ازدواج جوانان اینگونه تکمیل کرد:بهترین سن ازدواج برای خانم ها 22 سال و برای آقایان 25 سال است، اما هم اکنون جامعه با یک تاخیر 5 ساله مواجه شده که این تاخیر به عوامل مختلفی همچون عوامل اقتصادی، اشتغال، مدرنیته و فردگرایی جوانان برمی گردد.

 مشاوره پدر و مادر همچنان اولویت نخست برای انتخاب همسر

 حسن زاده تصریح کرد: تحقیقات در بحث ازدواج نشان می دهد که همچنان جوانان پدر و مادر خود را به عنوان بهترین مشاور در بحث انتخاب همسر می دانند و مراجعه به مشاوره های تخصصی  از سوی تعداد کمی از جوانان صورت می گیرد. این موضوع حاکی از نقش و اهمیت ویژه خانواده در میان نسل جوان کشور است.

 تنها 15 درصد جوانان ورزش می کنند

وی درباره تحقیقات صورت گرفته برای اوقات فراغت جوانان گفت: نتایج تحقیقات نشان می دهد که 15  جوانان ورزش می کنند و 73 درصد جوانان اوقات فراغت خود را با تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر و خواندن کتاب پر می کنند.

 وی تصریح کرد: قطعاً ورزش نکردن تاثیرات بسیاری در زندگی روزمره و آینده جوانان در موضوعاتی همچون امید به زندگی و اعتماد به نفس و داشتن روحیه شاد زیستن خواهد گذاشت. این موضوع زنگ خطری برای مسوولان دستگاه های مختلف است و باید توسعه برنامه های ورزشی برای جوانان را در سیستم مدیریتی خود تعریف کنند.

 این کارشناس همچنین  پیشنهاد داد که برای حل معضلات و مشکلات جوانان باید فضاهای صمیمی و گفتگوی پدر و مادر با فرزندان همانند نسل های گذشته دوباره شکل گیرد تا  جوانان به نوعی در بیان مشکلات خود، به خانواده اعتماد کنند.