سحر ذکریا: بگویید با چه کسی شوخی کنیم؟

هفته نامه امید جوان: نوروز 94 با پخش سریال هایی همچون «مهر طوبی»، «سربراه»، «کلاه قرمزی»، فوق سری» و «در حاشیه» سپری شد.

در این میان مهدی فخیم زاده با نگارش متنی در فضای مجازی اعلام کرد: «فوق سری» را حاصل کار خود نمی داند؛ چرا که ممیزی های صورت گرفته روی این مجموعه موجب شده که فیلم تکه پاره شود.

اما بازگشت مهران مدیری به سیما اتفاقی بود کهس ال ها مخاطبان بسیاری آن را انتظار می کشیدند اما تاکنون نتیجه این بازگشت چندان مشابه کارهای موفق این کارگردان در تلویزیون از آب درنیامده است.

انتشار خبر شوخی این مجموعه با پزشکان که در ابتدا «اتاق عمل» نام داشت، واکنش های بسیاری را در مین جامعه پزشکی برانگیخت، تا جایی که پیش از نوروز وزیر بهداشت با نگارش نامه ای خطاب به رییس سازمان صدا و سیما خواستار لغو پخش این مجموعه شد اما از ششم نوروز و بعد از پخش «در حاشیه» دیگر خبری مبنی بر اعتراض نسبت به محتوای مجموعه منتشر نشد و شبکه سه سیما نیز اعلام کرد که پیش از پخش سریال طنز مهران مدیری، برخی واکنش های عجولانه در محافل و رسانه ها منتشر شد که این امر را در حال حاضر می توان پایان یافته تلقی کرد اما از 15 فروردین دوباره اعتراض ها با نامه سازمان نظام پزشکی به صدا و سیما شروع شد.

در گفتگو با سحر ذکریا بازیگر نقش ماندانا به بررسی مجموعه در حاشیه پرداخته ایم. او در سریال های پاورچین، شوخی کردم و قهوه تلخ با مهران مدیری همکاری داشته است.

بار دیگر در یکی از مجموعه های مهران مدیری حضور یافتید، دلیل همکاری دوباره تان با این کارگردان کهنه کار چه بود؟

- آقای مدیری در مجموعه های نمایشی معمولا از همکاران خود در کارهای قبلی اش بهره می گیرد. در سریال «در حاشیه» هم ایشان با من تماس گرفتند و این گفتگو منجر به عقد قرارداد شد.

با پخش «در حاشیه» پزشکان دوباره به این باور رسیده اند که این مجموعه تلویزیونی، جامعه پزشکی کشور را به حاشیه می برد، نظرتان از چنین برداشتی چیست؟

- در ایران، کارهای طنز با واکنش های عجیب و غریبی روبرو می شود که نظیر آن در دنیا کم است. ما بایستی این فرهنگ را در سینما، تئاتر و تلویزیون خود جا بیندازیم که کار طنز بالاخره با گروه های مختلف مردم سر و کار پیدا می کند.

ما وقتی سراغ معلم ها می رویم، فرهنگیان ناراحت می شوند، زمانی که با پزشکان شوخی می کنیم، جامعه پزشکی جبهه می گیرد؛ در حالی که گروه های اینچنینی از قشرهای تحصیلکرده جامعه هستند و درک بیشتری از مسائل کشور دارند. البته در مواردی با لهجه و گویشی شوخی می شود که ممکن است مردم نقطه ای از کشور آزرده شوند که باید گفت در اینگونه طنز هم هیچگونه تعمدی وجود ندارد.

به اعتقاد من در مجوعه هایی مانند «در حاشیه» بایستی کار را با حوصله دنبال کرد چرا که در ادامه، پزشکان متوجه خواهند شد که هدف داستان، پزشکان و بیمارستان و این حرف ها نیست. سوال من این است که در کارهای کمدی چه باید کرد؟ قصد کسانی که در عرصه طنز وارد می شوند آوردن خنده بر لبان مخاطبان هنر نمایش است؛ بنابراین بایستی آستانه تحمل گروه های مختلف مردم را در این عرصه بالا برد.

«ماندانا» ظاهرا دختر ساده ای است که همسرش به جای فرش برای او «روفرشی» می خرد! درباره نقش تان برای ما بگویید.

- ظاهر قضیه که اینطور است اما او نامزدش را دوست دارد و می خواهد با او ازدواج کند. البته در تهیه و تدارک اسباب ازدواج معمولا موضوعات جالبی پیش می آید که قصه ما هم از آن بی نصیب نیست.

شما «پاورچین» را در تلویزیون و «شوخی کردم» و «قهوه تلخ» را در شبکه نمایش خانگی داشتید. تفاوت کار در این دو حوزه چیست؟

- در سال های اخیر شبکه به واسطه مالی، ضعیف شد به گونه ای که کسر بودجه موجب شد پرداختی عوامل مختلف کارها با تاخیر طولانی مواجه شود. این مسئله در نهایت به ضعف برنامه های نمایشی منجر شد. اما حالا وضعیت تغییر کرده و کارگردانان بزرگ دوباره به سمت سیما آمده اند. البته باید این را گفت که در شبکه خانگی انجام کارهای طنز آسان تر است که امیدواریم چنین فضایی نیز در تلویزیون به وجود آید.

می توانیم بگوییم در برنامه های نوروزی، «کلاه قرمزی» و «در حاشیه» به عنوان دو برنامه طنز به گونه ای با هم رقابت داشتند؟

- «کلاه قرمزی» به عنوان یک کار طنز همواره کودکان و بزرگسالان را به پای تلویزیون آورده است. دلیل این مسئله هم آن است که آقای طهماسب و همکارانشان به کاری که می کنند تسلط دارند. اما اینکه کلاه قرمزی و در حاشیه را به عنوان دو رقیب در برنامه های تلویزیونی قلمداد کنیم، مقایسه درستی نیست چرا که هر برنامه ای مخاطب خاص خودش را دارد؛ ضمن اینکه مردم از حق انتخاب برخوردار هستند.

مجموعه «در حاشیه» از طنز کلامی بهره می برد یا طنز موقعیت؟

- برای آقایان طنز کلامی بیشتر است اما خود من از طنز موقعیت استفاده می کنم. البته باید دید فیلمنامه و کارگردان روی کدامیک از اینها بیشتر تاکید دارند. در مواردی حتی بداهه پیش می آید. بنابراین در مجموع بایستی گفت که یک کار طنز از همه اینها استفاده می کند.

آقایان الگوهای بسیاری در عرصه طنز دارند؛ از چارلی چاپلین گرفته تا وودی آلن و غیره، خانم ها در مجموعه های کمدی چه الگوهایی را مد نظر قرار می دهند؟

- قطعا خانم ها نمی توانند از بازیگران مشهور مرد الگو بگیرند. البته این را هم بگویم که فرهنگ ها هم دخیل هستند. ما ایرانی ها در موارد بسیار وقتی یک جوک خارجی می شنویم نمی خندیم چون نمی توانیم با آن رابطه برقرار کنیم. از طرفی من زیاد اهل تماشای کارهای طنز نیستم که در این عرصه دنبال الگو هم باشم.

روزنامه صبا: سحر ذکریا سریال طنزی بازی نمی‌کند مگر در سریال‌های مهران مدیری و بار‌ها در مصاحبه‌هایش عنوان کرده که بازیگر طنز و کمدی نیست اما تجربه‌های موفقی با مدیری در این ژانر داشته است. او از جمله اولین نسل بازیگران زن طنز تلویزیون در اواخر دهه هفتاد است که مخاطبان حضور او را در مجموعه‌های طنزی مثل «پاورچین» و «قهوه تلخ» فراموش نخواهند کرد. بازی جدی ذکریا در مقابل بازهای‌های کمدی بازیگران نقش‌های مقابلش لحظات طنز و موقعیت‌های جذابی را به‌وجود آورد. ذکریا با حضور در مجموعه «درحاشیه» به کارگردانی مهران مدیری، خاطرات گذشته‌اش در کارهای طنز را برای مخاطبان زنده کرد. با ذکریا درباره حضورش در این مجموعه و ویژگی‌های همکاری با مهران مدیری گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم:
 
شما در سریال قبلی مهران مدیری یعنی «شوخی کردم» هم بازی داشتید. حضور در کارهای طنز آیتمی با سایر آثار طنز چه تفاوت‌هایی دارد؟

حضور در مجموعه «شوخی کردم» اولین تجربه بازیم در کارهای آیتمی بود. حضور در این نوع از کار‌ها همیشه برایم تجربه‌ای جدید محسوب می‌شد. بازی در کارهای آیتمی تابع شرایط خاص خودش است. از طرفی جنس کمدی سریال «شوخی کردم» کمدی سیاه و یا تلخ بود. مدیری با زبانی هنرمندانه برخی از مسائل اجتماعی را به نقد و چالش می‌کشید و مشکلات موجود در قالبی هنرمندانه نشان می‌داد و این برایم تجربه خوب و دلنشین بود. به‌نظرم بازی در کارهای آیتمی سخت‌تر است. در سریال‌ها در پروسه‌ای چند ماهه به‌تدریج شخصیت شکل می‌گیرد و چون فرصت زیادی وجود دارد، بازیگر نقش را کامل می‌کند. در کارهای آیتمی متن در فرصت کمی به بازیگر داده می‌شود و خیلی زود باید بازیش را جلوی دوربین انجام بدهد. بنابراین بازیگر کار سختی برای ایفای نقش پیش رو دارد. البته با توجه به شرایط زمانه دیگر طنز آیتمی جوابگو نخواهد بود و نمی‌شود آن را ادامه‌ داد. در واقع سریال‌هایی که یک داستان واحد دارد، مردم را ترغیب می‌کند که هرشب کار را دنبال کنند.

بازگشت مهران مدیری را به تلویزیون با مجموعه «در حاشیه» چطور ارزیابی می‌کنید؟

تجربه خوبی است. زیرا همیشه آثار مدیری درجه یک است و خوشحالم که دوباره مدیری به‌خانه اصلیش بازگشت و با مخاطبان بیشتری روبه‌رو شده و همه مردم نتیجه کار این کارگردان را می‌بینند. مردم هم از کار استقبال کرده‌اند.

چقدر در بازی اجازه بداهه‌گویی داشتید؟

شیوه کاری مهران مدیری به نحوی است که دست بازیگران را باز می‌گذارد و از تمام ظرفیت‌های بازی یک بازیگر استفاده می‌کند، به پیشنهادات بازیگران با دقت گوش می‌دهد و قبل از فیلمبرداری هر بخش به بازیگران می‌گوید چه چیزی را مد نظر دارد.

معمولا در کارهای طنز خانم‌ها جدی و غیرمنعطف به نظر می‌رسند و آقایان از خانم‌ها حرف‌شنوی دارند...

 بله، من هم موقعی که نقش‌های کمدی را بازی می‌کنم، متوجه این نکات می‌شوم. زنانی که در ظاهر دمکرات به‌نظر می‌رسند اما به محض این‌که چیزی برخلاف میلشان می‌شنوند، عصبانی و پرخاشجو می‌شوند. متاسفانه در کارهای کمدی و طنز برای بازیگران خانم جای کار کمتری وجود دارد و اصولا در حاشیه قرار می‌گیرند. به همین دلیل در اغلب آیتم‌های طنز به زن سالاری، خاله زنک بازی خانم‌ها و اقتدار زن در خانواده پرداخته می‌شود.

در سریال «درحاشیه» هم آقایان حضور پررنگ‌تری دارند و حضور خانم‌ها کم رنگ‌تر است.

 اصولا در کارهای کمدی آقایان در متن اصلی قرار و حضور جدی‌تری دارند و حضور خانم‌ها دارای محدویت است، اغلب شوخی‌های جذابی برای آقایان نوشته می‌شود و محدودیت ما خانم‌ها برای بازیگر آقا وجود ندارد. متاسفانه همچنان این مساله وجود دارد. از طرفی مردم و مخاطبان عام سینما و تلویزیون با این محدودیت‌ها آشنا نیستند و توقعشان بالاست و مدام در کوچه و خیابان از من می‌پرسند چرا کمتر در کارهای طنز بازی می‌کنم و چرا نقش‌های خانم‌ها در مجموعه‌های کمدی کم رنگ‌تر از آقایان است.

اما در مجموعه‌هایی مثل «پاورچین» این شرایط وجود نداشت و زنان نقش‌های محوری را صاحب بودند.

 این نوع مجموعه‌ها تعداد شخصیت‌های کمتری نسبت به مجموعه «درحاشیه» دارند و فرصت و مجال بیشتری هم برای حضور خانم‌ها فراهم می‌کنند. در «پاورچین» سه خانواده با هفت بازیگر حضور داشتند. داستان «درحاشیه» در یک بیمارستان شلوغ با تعداد زیادی شخصیت می‌گذرد. بنابراین باید حق داد که این امکان فراهم نشود که زن‌ها حضور پررنگی در سریال داشته باشند. حالا هم در حد قابل قبولی حضور دارند.

آیا با کارگردان «در حاشیه» درباره این میزان حضور خانم‌ها در مجموعه گفت‌و‌گو نداشتید؟

ایشان هم تمایل دارند حضور خانم‌ها بیشتر باشد اما باید شرایط تلویزیون را سنجید و ممکن است حساسیت‌هایی برانگیخته شود. در ایران باید در زمینه حضور خانم‌ها در کارهای طنز، دست به عصا راه رفت.

به نظرتان پرداختن به حرفه پزشکی در یک سریال طنز تلویزیونی شهامت و جسارت زیادی نیاز داشت؟

بله. متاسفانه این مساله وجود دارد و ما نمی‌دانیم باید با چه قشری شوخی کنیم!

البته در سریال «درحاشیه» پزشک خوب و وظیفه‌شناسی هم وجود دارد.

بله، همینطور است و نکته مهم این است که این‌ها هیچ‌کدامشان پزشک واقعی نیستند و پروانه طبابت یکی‌شان باطل و دیگری مدرکش تایید نشده است. به هرحال درکار کمدی باید با قشری شوخی کرد و هر آدمی یک شغلی دارد.

مگر چقدر می‌توان با دزدان و قاچقچیان شوخی کرد!

 بله، درست است. الان اگر با بازاری‌ها شوخی کنید ناراحت می‌شوند، معلم‌ها ناراحت می‌شوند. از لهجه خاصی استفاده کنیم، عده دیگری ناراحت می‌شوند و واقعا جای سوال است چطور باید کار کمدی انجام داد که به کسی برنخورد. مطمئن هستم برای لهجه جواد رضویان هم حاشیه و حرف و حدیث ایجاد می‌کنند. الان برای ساختن کارکمدی، شرایط سخت است.

همکاری با مهران مدیری چه ویژگی‌هایی دارد؟

 بسیار لذت بخش است و همیشه درباره مهران مدیری گفته‌ام که آدم بسیار زیرکی است و بعد از سال‌ها تجربه سریال‌سازی تمایل پیدا کرد تا دوباره با جمع کردن بازیگران محبوب و درجه یک طنز، در کنار یک داستان جذاب حس و حال خوبی را برای مخاطب ایجاد کند.

به ویژه برای مردمی که انگار در این روزگار عبوس‌تر و غمگین‌تر از دهه‌های قبل شده‌اند؟

 بله، من هم قبول دارم مردم عبوس ترشده‌اند و این نیاز احساس می‌شد. جنس کمدی کارهای هم تغییر کرده و دیگر مردم با تو سر هم زدن بازیگران نمی‌خندند. حالا هنر این است که هنرمند حرفش را درباره مسائل اجتماعی به‌زبان مردم بگوید. مخاطبان این روز‌ها سخت می‌خندند و هنرمند باید در کارش توانایی این را داشته باشد که در خنداندن مردم موفق عمل کند.

آیا همچنان خودتان را بازیگر کمدی نمی‌دانید؟

نمی‌دانم جوابش سخت است و زیاد کار کمدی با روحیاتم سنخیت ندارد. احساس می‌کنم در نقش‌های درام و جدی بهتر بازی می‌کنم. یکی از معضلات کمدی کار کردن، درحاشیه قرار گرفتن خانم‌ها است. البته کمدی بازی کردن کار دشواری است و از عهده هرکسی برنمی‌آید و یک کمدین می‌تواند نقش جدی هم بازی کند.