عجیب‌ و‌ غریب ترین روش‌های درمانی تاریخ!

همشهری دانستنیها: قرار بر این است که پزشکان تا جایی که امکان دارد جراحی های خود را با کمترین درد و آسیب به بیمار انجام دهند اما تاریخ نشان می دهد که این گذاره بیشتر در مقام حرف، آسان است. با وجودی که براساس شواهد، پزشکان باستان بسیار کارکشته و حاذق بودند اما در بسیاری موارد به روش های عجیب غیراصولی، دردناک و نامتعارفی برای درمان بیماران متوسل می شدند. در ادامه با هفت روش درمانی یا باور غیرمعمول پزشکان دوران کهن آشنا می شوید که برخی از آنها برای انسان امروز اصلا قابل قبول نیست و وحشیانه به نظر می رسد.

رحم سرگردان

پزشکان یونان باستان معتقد بودند که رحم زنان یک موجود و خلقت جداگانه است که ذهن و ارگانیسم خودش را دارد، به همین خاطر اگر زنی مجرد باقی می ماند از نظر آنها این ارگان در بدنش حیات خود را از دست می داد و باعث بروز مشکلاتی از قبیل تنگی نفس، حمله های عصبی و تشنج می شد.


به همین خاطر زنان در یونان باستان در سنین خیلی کم ازدواج می کردند و بچه های زیادی به دنیا می آوردند. بعدها پزشکان متوجه شدند که رحم توسط رباط هایی مانند باقی ارگان ها به بدن متصل است و حیات جداگانه و خارج از بدن ندارد.

خون کثیف را خارج کن

تا مدت های مدید پزشکان بر این باور بودند که بیماری ها صرفا نتیجه عملکرد بد جریان خون و تجمع «خون کثیف و آلوده» در نقطه ای از بدن هستند. تاریخ حجامت به احتمال زیاد به دوران مصر باستان و سومری ها باز می گردد اما تا زمان شکل گیری امپراتوری روم و یونان، روش درمانی زیاد متعارفی نبوده است.

پزشکان مطرح آن دوران مثل «هیپوکریت» و «گلن» معتقد بودند که بدن انسان با چهار ماده اصلی (طبع یا خلط humor) پر شده است: زرداب زرد، زرداب سیاه، بلغم و خون. (اخلاط اربعه: بلغم، سودا، صفرا و خون) و این چهار ماده برای اینکه سلامت بدن را تامین کنند باید به نسبت هم در یک نقطه تعادلی قرار بگیرند. به همین منظور زمانی که مراجعه کنندگان تب داشتند یا از بیماری مزمنی رنج می بردند، تشخیص غالب این بود که مقداری از خون زیادی بدن که با باقی اخلاط، هماهنگی اش را از دست داده باید از بدن خارج شود.


برای این کار مقداری از خون را از رگ با چاقوی تیزی می گرفتند و توی ظرف می ریختند یا از زالو استفاده می کردند تا مستقیما از روی پوست، خون را بمکد. با اینکه در بسیاری موارد از دست دادن خون، باعث مرگ ناگهانی بیماران شد، اما این روش تا قرن 19 میلادی ادامه پیدا کرد؛ به طوری که پزشکان قرون وسطایی از این روش برای درمان گلو درد ساده گرفته تا طاعون، استفاده می کردند.

بعد از تحقیقات زیادی که در قرون جدید انجام گرفت، این روش کم کم از رونق افتاد و ضررهای آن بیشتر از مزایایش تشخیص داده شد. البته امروزه خونگیری توسط زالو و حجامت کنترل شده کماکان برای درمان برخی از بیماری ها توصیه می شود.

پماد سرگین حیوانات

مصریان باستان سیستم پزشکی منظم و چشمگیری داشتند که توسط پزشکان حاذقی اداره می شد اما روش های متداول آنها برای درمان، همیشه هم کامل و قابل قبول نبود. آنها از خون مارمولک، بدن موش مرده، لجن، گل و لای و نان کپک زده برای ساختن پمادهای موضعی استفاده می کردند.


عجیب ترین و مشمئزکننده ترین این مواد، مدفوع حیوانات و انسان ها برای درمان بسیاری از بیماری ها بود. براساس آنچه در تاریخ 1500 سال پیش از میلاد آمده است، فضله خر، اسب، مگس و آهو برای درمان مورد استفاده قرار می گرفته به خصوص برای دفاع اثرات ارواح خبیث.

با وجودی که استفاده از این مواد دل به هم زن باعث ایجاد عفونت های زیاد و بروز بیماری کزاز می شد اما شواهد نشانگر این است که این روش ها زیاد هم بی تاثیر نبوده. امروزه محققان به این نتیجه رسیده اند که میکروفلای موجود در برخی از فضله های حیوانات دارای آنتی بیوتیک های موثری است.

راهی برای فرار از شیطان

یکی از جراحی های بسیار هولناکی که در دوران باستان انجام می شد، ایجاد سوراخ هایی توسط مته در جمجمه بیماران بود. این روش نزدیک به هفت هزار سال پیش در بین تمدن های آن روزگار رایج بوده است. محققان فقط توانسته اند بفهمند که چرا و چطور چنین روش دردناکی به عنوان روش درمانی مورد استفاده قرار می گرفته است. گفته می شود در گذشته مردم براساس آموزه های قومی و قبیله ای شان اعتقاد داشتند شیطان بر قسمت هایی از مغز اثر می گذارد و باعث بیماری می شود. به این خاطر به این جراحی تن می دادند تا با ایجاد این سوراخ ها شیطان از مغز خارج شود!


البته عده ای هم معتقدندکه روش معمول و مناسبی بوده برای درمان سردردهای مزمن، صرع، لختگی خون در مغز و آبسه. جمجمه های سوراخ شده ای که در کند و کاوهای باستانشناسی در «پرو» کشف شده نشان می دهد که این روش برای بیرون آوردن و تمیز کردن جمجمه زمانی که بر اثر ضربه مغزی، از خرده های استخوان شکسته پر می شده هم استفاده می شده است و شواهدی هم وجوددارد که بسیاری هم در این جراحی ها جان سالم به در می برده اند.

با سم، اکسیر بساز

شهرت جیوه به خاطر خصلت زهرآگین بودن آن است اما در گذشته بیشتر برای درمان های موضعی و به عنوان «اکسیر» از آن استفاده می شده است. ایرانیان و یونانیان باستان از جیوه برای ساختن پمادهای مفید و شیمیدان های چینی در قرن دوم از جیوه و سولفید مرکوری قرمز برای افزایش طول عمر و جاودانگی بهره می گرفتند.


برخی از این شیمیدان ها حتی معتقد بودند که خوردن نوشیدنی هایی که در آنها مرکوری، آرسنیک و گوگرد ریخته شده، باعث حیادت جاودانه بیماران و توانایی آنها برای راه رفتن روی آب می شود! جالب است که یکی از معروف ترین تلفات این باور، امپراتور چین «کین شی هوآنگ» بود که برای برخورداری از عمر جاودانه، به محض خوردن این مایع سمی، کشته شده.

از دوران رنسانس تا اوایل قرن بیستم هم از جیوه برای درمان بیماری های مقاربتی مثل سیفلیس استفاده می شده است؛ در حالی که گفته می شود این ماده برای درمان عفونت ها مفید بوده است اما نشانه ها حاکی از آن است که بیشتر بیماران به خاطر آسیبی که از این سم به کلیه ها و کبدشان وارد می شده، جان شان را از دست می داده اند.

درمان جمجمه ای بابلی ها

از نظر بابلی ها، منشأ بسیاری از بیماری ها، نیروهایی شیطانی بود که به سبب عملکرد بد مردم، توسط خدایان بر بدن آنها چیره می شد. به همین خاطر پزشکان آن دوره بیشتر از آنکه در امر پزشکی تخصص داشته باشند، در جن گیری و کارهای جادویی فعالیت داشتند.

مثلا اگر بیماری دندان قروچه می کرد، تشخیص پزشکان این بود که روح اقوام مرده فرد قصد برقراری ارتباط با او را در شب ها دارند؛ به همین دلیل به او می گفتند که به مدت یک هفته با جمجمه انسان بخوابد تا این روح از بدنش خارج شود.

مرده خواری

در گذشته های دور برای درمان سردردهای مزمن، زخم های شکمی و گرفتگی عضلات، پزشکان گاهی اکسیرهایی ساخته شده از جسد و خون و استخوان انسان، تجویز می کردند که به آن «داروی جسد» می گفتند. رومی ها باور داشتند که خون گلادیاتورهای مرده در درمان صرع موثر است و عطارهای قرن دوازده میلادی در میان داروهای خود، ماده ای را نگهداری می کردند که به آن «پودر مومیایی» می گفتند. این پودر از مومیایی هایی که از مصر غارت می شد، تهیه می شد.

در قرن هفدهم، چارلز دوم پادشاه انگلستان، نوشیدنی را مصرف می کرد که از تکه هایی از جمجمه انسان درست شده بود. آنها باور داشتند با خوردن این مواد به حیات جاودانه و بهبودی ابدی می رسند. آنها از استخوان جمجمه برای درمان میگرن و از چربی بدن انسان برای دردهای عضلانی استفاده می کردند اما وحشناکترین این مواد، استفاده از خون و اعضای تازه افراد بود. گاهی بیماران در صحنه اعدام کسی شرکت می کردند تا بتوانند از خون تازه مرده برای درمان خود بخورند.

یک پزشک: تکنیک های کلی پزشکان بر این پایه بنا شده  ” تا جایی که امکان دارد به بدن بیمار صدمه ای وارد نشود” ولی با مطالعه بر روی روش های درمانی که در طول تاریخ رواج داشته به نتیجه ای می رسیم که این سخن چندان هم رعایت نمی شده است .با اینکه پزشکان باستان از نظر علم طب و شناخت بیماری ها در درجه ی بالایی نسبت به سایر علوم قرار داشتند ولی در مواردی به متد هایی بر پایه ی خرافات و  گمراهی متوسل می شدند که نه تنها سلامتی را برای فرد بیمار به همراه نداشت بلکه در بعضی موارد باعث تسریع در فوت شخص هم  می شد .

مته کاری


در بین طبیب های قدیمی ترعمل های جراحی به روش بسیار دردناکی صورت می گرفت . در ۷۰۰۰ سال گذشته  کلا انسانها رابطه ی خوبی با تراشکاری و مته کاری داشتند و برای علم پزشکی هم از آن برای سوراخ کردن جمجمه ی فرد بیمار و خارج کردن بیماری استفاده می کردند . پژوهشگران به طور دقیقی نمی توانند دلیلی برای این عمل آنها بیان کنند ولی به احتمال زیاد این کار را نشات گرفته از خرافات و برای آزادسازی ارواح خبیثه از بدن فرد انجام می دانند . بعضی دیگر از پژوهشگران هم سوراخ کردن جمجمه را برای درمان بیماری صرع , سردرد  و لختگی خون می دانند . از تحقیق بر روی اسکلت هایی که در پرو کشف شده می توان به این نتیجه رسید که در همه ی موارد سوراخ کردن جمجمه منجر به مرگ بیمار نمی شده و بیمار می توانست به زندگی اش ادامه دهد .

جیوه

در یونان باستان جیوه به عنوان یک مرهم یا روغن کاربرد داشت. مصریان و رومیان باستان هم از آن به عنوان ابزار آرایشی که گاهی باعث دگرگونی چهره می‌شود، بهره می‌بردند. در لامانه، یکی از شهرهای اصلی تمدن مایا یک استخر جیوه پیدا شده بود که در زیر یک زمین بازی (با توپ) در آمریکای میانه جای داشت. کیمیاگران گمان می‌کردند جیوه نخستین مادهٔ جهان بوده و دیگر فلزها از آن پدید آمده‌اند. آن‌ها بر این باور بودند که می توان با تغییر کیفیت و کمیت گوگرد افزوده شده به جیوه، فلزهای گوناگون را پدید آورد. همچنین این باور وجود داشت که خالص ترین فلزها، طلا است برای همین در تلاش شان در دگرگونی فلزهای ناخالص به طلا از جیوه بهره می‌بردند. به انجام رسانیدن چنین واکنشی، آرزوی دیرینهٔ بسیاری از کیمیاگران بود. مردم در چین و تبت گمان می‌کردند که جیوه باعث درازی عمر، درمان آسیب‌ها و درمجموع، سلامتی بهتر افراد می‌شود. تا آنجا که در افسانه‌ها گفته شده یکی از شاهان چین به نام چین شی هوان در آرامگاهی از سرزمینش به خاک سپرده شده که رودهایی از جیوه را دربرداشته به عنوان نمادی از رودهای چین. این پادشاه خود در اثر نوشیدن آمیخته‌ای از جیوه و گَرد یشم سبز که کیمیاگران دربار ” دودمان چه‌این ” آن را درست کرده بودند، کشته شده بود. او گمان می‌کرد با نوشیدن این معجون، جاودان خواهد شد. او با نوشیدن این معجون دچار نارسایی کبدی، مسمویت جیوه و در پایان مرگ مغزی شده بود.

حجامت


در طول هزاران سال پزشکان در برخورد با بیماری ها دلیل اصلی مرض را ” خون بد ” تشخیص می دانند و برای برقراری توازن در بدن بخشی از بدن و رگ اصلی را بریده و مقدار زیادی از خون را درون ظرفی خالی می کردند و در مواردی هم پزشکان خون را مکیده و بیرون می کشیدند . به احتمال فراوان اولین حجامت در دوره ی سامریان و یا مصریان رخ داده و کم کم تا قرن نوزدهم به طرز گسترده ای رواج یافت که گسترش انجام حجامت و خونگیری در طب غربی بر پایه طب اخلاطی که بیماری‌ها را ناشی از اختلال در اخلاط چهارگانه بدن یعنی خون، بلغم، صفرا و سودا می‌دانست است .  در موارد زیادی فرد براثر کم خونی جانش را از دست می داد . پزشکان قرون وسطا برای هر نوع دردی از گلودرد گرفته تا طاعون , تخلیه ی خون بیمار را تجویز می کردند . سرانجام پس از تحقیقات بسیار مشخص گردید که ضرر و زیان این کار بسیار بیشتر از منفعتش است و این روش در اکثر جهان منسوخ گردید . از عوارض جانبی حجامت می توان به  انتقال بیماریهای عفونی مثل ایدز و هپاتیت  –  خونریزی و عوارض ناشی از آن (بیماریهای قلبی عروقی در افراد مستعد و…) و ایجاد یا تشدید کم خونی در صورت ایجاد خراش‌های پوستی بیش از حد مجاز – اسکار یا اثر زخم در روی بدن در صورت ایجاد شکاف‌های‌های خطی توسط تیغ  -افزایش ریسک بروز لخته‌های خونی، سکته مغزی در پی حجامت در گردن ( به همین دلیل متخصصان حجامت توصیه می‌کنند بعد انجام حجامت شخص دراز نکشد و حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی همچون دویدن انجام دهد تا احتمال بروز لخته کاهش یابد) . روش های حجامت در قدیم با حجامت های امروزی بسیار متفاوت بوده و مانند امروزه از قواعد و بهداشت خاصی پیروی نمی کردند. زالو درمانی هم همچنان برای درمان بعضی از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد .

مرهم حیوانات


مصریان باستان سیستم سازمان یافته ای برای علم طب داشتند و پزشکانی که برای بیماری های خاصی طبابت می کردند با این حال روش های درمانی آنها همیشه درست نبوده.استفاده از خون مارمولک , موش مرده , بزاق دهان اسب و نان کپک زده برای ساختن مرهم موضعی و معجون از جمله اشتباهات این دسته از پزشکان محسوب می شد . همچنین از مدفوع انسان و حیوانات برای ترمیم زخم های موضعی استفاده می کردند . در ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد , خر , سگ , آهو و مگس یه عنوان اصلی ترین داروهای آن زمان به حساب می آمد و در خیلی از موارد این روش های درمانی منجر به عفونت و تشنج های شدید می گردید.

آدم خواری


برای کسانی که به درد عضلانی و معده درد مبتلا بودند خوردن گوشت انسان تجویز می شد و نامش را ” طب مرده خواری” نهاده بودند که تا صدها سال یکی از نگران کننده ترین روش های درمانی محسوب می گردید . در سالهای پایانی قرن پانزدهم میلادی، کریستف کلمب در جزیره‌های آنتیل، میان آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی، به قومی به نام کارائیب بر خورد که میانشان خوردن گوشت انسان رسم بود. کلمب آنها را کانیبال نامید. این نام در بسیاری از زبان‌های اروپایی به معنی آدمخوار به کار رفته‌است. خوردن گوشت انسان در بین بومیان استرالیای مرکزی رسم بود که مادران گوشت کودکان مرده خود را می‌خوردند تا نیرویی را که به هنگام زادن به آنها داده بودند بازپس گیرند. مردم گل باستان(نیاکان فرانسویان) خوردن گوشت قسمت‌هایی از بدن انسان را برای درمان بعضی از بیماری‌ها سودمند می‌دانستند. بعضی از قبیله‌های سیاه پوست گینه، در آفریقا، گوشت انسان می‌خوردند و برای تهیه آن به قبیله‌های دیگر حمله می‌کردند و اسیر می‌گرفتند. اسیران را، مانند گاو و گوسفند، می چراندند تا پروار شوند.اسکیمو‌ها نیز هنگام دست نیافتن به هیچ گونه ماده غذایی گوشت انسان می‌خوردند. بعضی از قوم‌های آدم خوار برای بزرگداشت خویشان و بزرگان قوم و قبیله خود، و دست یافتن به روح و نیرو و صفت‌های خوب آنها، گوشت آنها را، پس از مرگ، می‌خوردند. ماساژت ها، که در حدود ۴۰۰ پیش از میلاد٬ در کناره شمال شرقی دریای خزر می‌زیستند، برای بزرگداشت خویشامندان سالمند خود، آنها را قربان می‌کردند و گوشتشان را می‌خوردند. بعضی از قوم‌های آدمخوار نیز برای نشان دادن خشم و نفرت و کینه خود گوشت دشمنان خود را می‌خوردند که در بین اعراب هم نمونه دارد.

جمجمه ی بابلی


براساس نظر پزشکان بابلی اکثر بیماری ها نشات گرفته از یک نیروی شیطانی و مجازات خدایان برای بخشیدن گناهان آنها بوده و در این راه با جن گیران آن زمان نظر مشترکی داشتند و برای درمان به را ههای جادویی متوسل می شدند. برای مثال اگر فرد بیمار دندانش می افتاد به این معنی بود که فردی از خانواده ی بیمار که در قید حیات نمی باشد می خواهد با فرد بیمار در خواب ارتباط برقرار کند و پزشکان جمجمه ی یک فرد بابلی را برای مدتی در کنار رختخواب فرد قرار می دانند تا ارواح از وی فاصله بگیرند و فرد بیمار می بایست هر شب هفت بار آن جمجمه را ببوسد .