خبرآنلاین: نخستین گام بزرگ برای تشکیک در برنامه‌های آپولو، دو سال بعد از بازگشت آپولو-17 و با انتشار کتاب « ما هرگز به ماه نرفته‌ایم، زیان 30 میلیارد دلاری آمریکا» برداشته شد.

روز گذشته نخستین بخش از سری مطالب «شبهات آپولو» را با عنوان «آیا انسان واقعا به ماه سفر کرد؟» مطالعه کردید که در آن با مروری بر وضعیت جهان پس از جنگ جهانی دوم، شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آمریکا و دلایل این کشور برای انجام ماموریت گران‌قیمت آپولو توضیح داده شد.

در روزهای انجام عملیات آپولو و چند سال بعد از آن خبری از شایعاتی که امروز پیرامون این سفر را گرفته است نبود. از یک سو آمریکایی‌ها شاهد موفقیتی چشم‌گیر بودند و از سوی دیگر بسیاری از آن‌ها می‌توانستند خود شاهد پرواز موشک‌های غول‌پیکر ساترن-5 باشند که روزها در کیپ کندی سوار می‌شد و مقابل چشم مردم و در حالی‌که مردم چندین ایالت می‌توانستند رد سفر آن را به فضا مشاهده کنند، غرش کنان به فضا می‌رفت.



در جایی مانند سواحل ایالت فلوریدا و یا شهر هیوستون، هر کسی را انتخاب می‌کردید، حتما خودش یا یکی از اعضای خانواده یا دوستانش درگیر این برنامه فضایی بودند و از همه مهم‌تر آن‌ها شاهد بودند روس‌ها که هر بار در تلاش بودند تا موفقیت‌های خود را چندین برابر بزرگ کنند، هیچ اعتراضی به این برنامه نکردند.


سرگئی خورشچوف فرزند نیکیتا خورشچوف، نخست‌وزیر وقت اتحاد جماهیر شوروی در گفتگو با ساینتیفیک‌آمریکن در سال 2009/1388، از خاطرات آن روزهای خود در روسیه سخن گفته است. او به یاد می‌آورد که خبر این مساله در روزنامه‌های شوروی منتشر شد، اما واکنش ما (شوروی‌ها) به آن مانند واکنش آمریکایی‌ها به پرواز گاگارین بود. او همچنین از پدرش یاد می‌کند که از شکست برنامه فضایی شوروی تحت سرپرستی سرگئی کورولوف ناراحت و شگفت‌زده بود. وی در این گفتگو همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که با توجه به اینکه کورولوف بیشتر از این‌که دانشمند یا طراح باشد، مدیر بی‌نظیری بود، اصرار عجیبی بر استفاده از پرتاب‌گرهای امتحان شده قبلی خود (موشک N1) داشت . سرگئی خورشچوف در این گفتگو حتی بیان می‌کند که به نظر او و بسیاری از افرادی که در آن‌زمان از جزئیات برنامه‌های شوروی اطلاع داشتند، برنامه کورولوف و میراث‌دار آن یعنی واسیلی میشین به لحاظ فلسفه‌ای که در مواجهه با این مساله داشتند، نمی‌توانست در این مورد بر آمریکا چیره شود. حتی سیستم عظیم پروپاگاندای شوروی هیچ‌گاه ادعایی در زمینه دروغ بودن سفر به ماه نکرد و با وجود این‌که هر دو کشور از نزدیک فعالیت‌های دیگری را به ویژه در خارج از مدار زمین زیر نظر داشتند، مقامات علمی آن‌ها این سفر را برای سیاست‌مداران ارشد کرملین تایید کردند. پس از پایان جنگ سرد و در جریان ملاقات‌هایی که بین فضانوردان قدیمی شوروی با همتایان آمریکایی آن‌ها اتفاق افتاد، این افراد از احساس خود هنگام شنیدن خبر موفقیت آمریکایی‌ها گفتند.

نخستین تشکیک بزرگ

با گذشت چند سال از موفقیت برنامه آپولوها اما زمزمه‌های ایجاد شک درباره این برنامه نه در شوروی و در بلوک شرق، که در خود آمریکا بلند شد. بحران اقتصادی از یک سو و هزینه‌های سرسام‌آور آپولو و پایان یک‌باره آن فرصت مناسبی برای مطرح شدن نظریه توطئه در این باره بود.


سال 1974/1353 اولین گام بزرگ در زمینه ایجاد تشکیک در این سفر از سوی کارمند یکی از بنگاه‌های انتشاراتی وابسته به یکی از شرکت‌های سازنده موتورهای موشک ساترن - 5 برداشته شد. او کتابی با عنوان : «ما هرگز به ماه نرفته‌ایم، زیان 30 میلیارد دلاری آمریکا» را با طرح ایده‌هایی مبنی بر دروغ بودن این سفر منتشر کرد. چنین عنوانی موجی از بحث و مباحثه را در جامعه آمریکایی و در سایر نقاط جهان ایجاد کرد.

در همین ایام بود که نمایش فیلمی سینمایی به نام «کاپریکون - وان» بحث‌ها را وارد فاز جدیدی کرد. این فیلم داستان سفر نخستین انسان به مریخ را روایت می‌کرد و در فیلم بیان می‌شد که چگونه سیاست‌مداران با کمک هالیوود داستان سفر به مریخ را شبیه‌سازی کرده‌اند تا افکار عمومی را گمراه کنند. این فیلم با اشارات غیرمستقیمی که به داستان آپولو - 11 داشت، بحث‌ها را وارد مرحله جدید کرد.

این رویدادها هم‌زمان شد با رسوایی واترگیت و مشخص شده بود کمپین انتخاباتی نیکسون برای تضمین پیروزی در انتخابات از کمپین انتخاباتی دموکرات‌ها شنود کرده و سپس این اتهام‌ها را انکار کرده است. نیکسون به دلیل دروغ‌گویی و رسوایی واترگیت که با پیگیری روزنامه‌نگاران و به ویژه خبرنگاران روزنامه واشینگتن‌پست آشکار شده بود، از ریاست‌جمهوری استعفا داد و اعتماد مردم به سیاستمداران آمریکایی به حداقل خود رسید. در چنین دوره‌ای که توطئه و دروغ واشینگتن را فرا گرفته بود، باور اینکه سیاستمداران برای فریب افکار عمومی دست به جعل سفر به ماه بزنند، برای مردم باورکردنی می‌آمد.

فاکس، تنور توهم را داغ‌تر کرد

سال‌ها بعد بار دیگر این موضوع دوباره داغ شد. این بار و در 15 فوریه 2001/ 25 بهمن 1379 بود که شبکه تلویزیونی فاکس مستندی یک ساعته درباره سفر به ماه تهیه کرد. این فیلم با عنوان «نظریه توطئه: آیا ما بر ماه فرود آمدیم؟» و با اجرای میچ پلیگی یکی از بازیگران سریال ایکس‌فایلز پخش شد. در این فیلم ادعاهای پیشین در کنار تصاویر و عکس‌هایی منتخب قرار می‌گرفت و با ساختاری حرفه‌ای درباره این‌که آیا سفر به ماه صورت گرفته است یا نه بحث می‌کرد. این مستند به قدری تاثیرگذار بود که برخی از آمارها نشان می‌داد پس از پخش آن تعداد طرفداران نظریه توطئه و دروغ بودن سفر به ماه از حدود 5 درصد به 20 درصد افزایش یافته است!

اما کسانی که معتقدند سفر به ماه دروغ بوده است، چه دلایلی را مطرح می‌کنند؟ در بخش‌های بعدی «شبهات آپولو» فهرستی از این موارد را به همراه توضیح علمی هر یک از آن‌ها مطرح می‌کنیم.

طبیعی است کسانی که از پیش تصمیم خود را گرفته‌اند و این سفر را دروغ می‌پندارند، با خواندن چنین مطالبی باز هم قانع نخواهند شد. مخاطب اصلی «شبهات آپولو» کسانی است که شایعات مختلف در این باره را شنیده و دنبال توضیحاتی درباره آن‌ها هستند.