ژن‌ها همه چیز را لو می‌دهند!

صبح بخیر: ژن‌ واحد وراثت است. آرایش ژنتیکی یک موجود زنده (ترکیب ژن‌های آن)، تعیین کننده مشخصات آن، مانند رنگ چشم های یک جانور یا بوی گل یک گیاه است. بیشتر ژن ها اطلاعات مربوط به ساخت پروتئین ها را در بر دارند و معمولا در توالی‌های مولکول دی‌ان‌ای ذخیره می‌شوند. ژن های برخی ویروس ها بصورت آران‌ای ذخیره می‌شود. برای اینکه یک ژن بتواند اثر خود را نمایان سازد باید ابتدا به پروتئین ترجمه شود. ترجمه ژن ها با واسطه ماکرومولکولهای دیگری بنام آران‌ای (RNA) انجام می‌شود.

این ژن ها همچنین می توانند تبار جغرافیایی افراد را فاش کنند یا موجب شباهت میان زن و شوهرها شوند. برای آگاهی از اطلاعات علمی در این زمینه در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

ژن‌ها تبار جغرافیایی افراد را فاش می‌کنند

پژوهشگران به تازگی به این نتیجه رسیده‌اند که از روی ژن‌ انسان‌ می‌توان با درجه دقت بسیار، اصلیت جغرافیایی هر فرد را مشخص کرد. از این تحقیق می‌توان از جمله در شناسایی مجرمان یا کار روی شجره‌نامه‌ها استفاده کرد.

یک گروه از محققان جهانی در دانشگاه شفیلد بریتانیا برنامه‌ای تهیه کرده‌اند که بر مبنای آن با بررسی ژن‌های هرفرد می‌توان به اصلیت جغرافیایی او پی برد.

اران الهایک و گروه محققان همراه او در دانشگاه شفیلد بریتانیا در مجله علمی "Nature Communications" نتایج تحقیق خود را نوشته‌اند. گفته می‌شود که از این راه می‌توان از جمله در تحقیقات در باره شناخت مجرمان، یا کار روی شجره‌نامه افراد استفاده کرد.


در نتایج تحقیقات آمده است که مبنای تحلیل‌ها درباره صفات ژنتیکی افراد، ۴۰هزار موتاسیون (جهشی) هستند که در ارتباط با حدود ۱۰۰ گروه جمعیتی وجود دارند؛ گروه‌های جمعیتی‌ای که هر یک در منطقه‌ای از جهان زندگی می‌کنند. آزمایش‌های ژنتیکی در این مورد روی ۶۱۵ انسان انجام شده که هر یک به گروه قومی خاصی در جهان تعلق داشته‌اند و در منطقه جغرافیایی خاصی زندگی می‌کرده‌اند. محققان توانستند پس از تحقیقات روی ژن این افراد تا ۸۳ درصد دقت مبدا جغرافیایی این افراد را تشخیص دهند.

مبدا جغرافیایی در مورد بعضی از شرکت‌کنندگان در این آزمایش، چون ساکنان جزیره ساردین در غرب ایتالیا، حتی با دقت حدود ۵۰ کیلومتر بود. پژوهشگران دلیل این امر را ازدواج معمولا درون‌گروهی در میان این افراد دانسته‌اند.

درجه دقت تشخیص اصلیت جغرافیایی اما در میان افرادی که زندگی‌شان با مهاجرت‌های فراوانی همراه بوده، مشکل‌تر است.

محققان این پروژه نوشته‌اند که درجه دقت تشخیص اصلیت جغرافیایی در میان مهاجران ایرانی و عربستان سعودی که در کویت زندگی می‌کنند تنها حدود ۵۰ درصد است. این درجه دقت در میان مهاجرانی که در آلمان زندگی می کنند نیز همین حدود است.

پژوهشگران بر این نظرند که در مرحله بعدی تحقیقات به نکات دیگری چون بزرگی جمعیت و شرایط اکولوژیک منطقه جغرافیایی افراد مورد آزمایش پی خواهند برد.

زوج‌‌ها ژن‌هایی مشابه دارند

ما بیشتر فردی را برای ازدواج انتخاب می‌کنیم که با آن وجه مشترک زیادی داریم. فرهنگ، سن، فرم بدن و تحصیلات از فاکتورهایی هستند که بر انتخاب ما تاثیر می‌گذارند. حال به این لیست یک عامل دیگر افزوده می‌شود و آن هم ساختار ژنتیکی است. این نتیجه تحقیقی از سوی پژوهشگران دانشگاه نیویورک است. مدیریت این پژوهش در دست بنیامین دومینگ بوده است. این نتایج در نشریه علمی فعالیت‌های آکادمی ملی علوم (Proceedings of the National Academy of Sciences) منتشر شده است.

این پژوهشگران ساختار ژنتیکی ۸۲۵ زوج را بررسی کردند و برای اینکه بتوانند میزان اهمیت عامل تحصیلات را نیز مقایسه کنند، درجه‌ی تحصیلات شرکت کنندگان را نیز اندازه گیری کردند.

محققان به این نتیجه رسیدند که پیدایش علاقه میان دو نفر به دلیل داشتن ژن‌های مشابه یک سوم میزان جذبه‌ای است بر اساس داشتن سطح تحصیلات مشابه میان دو نفر به‌وجود می‌آید. ۱۶۵۰ نفر در این پژوهش شرکت داشتند که همه آمریکایی با تبار اروپایی بودند.


تاثیر "ویژگی‌های خارجی"

به گفته دانشمندان، انسان‌ها احتمالا شریک زندگی خود را بر اساس "ویژگی‌های خارجی" انتخاب می‌کنند و این ویژگی‌ها خود را در ساختار ژنتیکی نیز نشان می‌دهند.

دومینگ می‌گوید: «افراد قدبلند، افراد قدبلند را انتخاب می‌کنند و بلندی قد در ساختار ژنتیکی آنها نیز مشابه است. اما دشوار است که بگوییم کدام عامل اول بوده است. آیا ساختار ژنتیکی باعث این انتخاب شده‌ یا "ویژگی‌های بیرونی".»

با این‌حال برخی از سوال‌ها هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند. برای مثال اینکه آیا تشابه ژنتیکی همین تاثیر را در میان افراد با تبار متفاوت دارد نیز صدق می‌کنند یا نه، هنوز روشن نیست.

حواس‌پرتی ژنتیکی است

تحقیقی جدید که توسط روان‌پزشکان دانشگاه بُن آلمان صورت گرفته، توجیهی برای حواس‌پرتی و فراموشکاری فراهم می‌کند. بنا به این پژوهش، تغییرات و اختلالات ژنتیکی می‌توانند به حواس‌پرتی ‌منجر ‌شوند.

پژوهشگران دانشگاه بن در تحقیقی جدید، رابطه‌ای مستقیم میان حواس‌پرتی و ژن دی‌آردی ۲ (DRD2) انسان کشف کرده‌اند. بنابر داده‌های این تحقیق، افرادی که دارای یک ژن خاص هستند، راحت‌تر می‌توانند از مسیر کار خود منحرف و غافل شوند و با دقت کمتری کارهای خود را انجام دهند.

این دانمشندان برای انجام تحقیق خود ۵۰۰ زن و مرد را آزمایش کردند و ترشح بزاق آن‌ها را بر اساس تغییرات ژن دی‌آر‌دی ۲ مورد بررسی قرار دادند. علاوه بر این، شرکت کنندگان می‌بایست میزان حواس‌پرتی و تمرکز خود را در پرسش‌نامه‌ایی ارزیابی می‌کردند.

نتایج این تحقیق که در نشریه علمی Neuroscience letters منتشر شده‌اند، رابطه‌ایی مستقیم میان فراموشی‌ها و تغییرات ساختاری در ژن دی‌آردی ۲ را نشان می‌دهند.

ژن دی‌آردی ۲ می‌تواند دو نوع مختلف داشته باشد. یک نوع که همراه با باز Cytosin  است و دیگری نوع دوم که همراه با باز Thymin است. حال افرادی که از نوع دوم برخوردار هستند، یعنی ساختار ژنشان همراه با باز Thymin است، بیشتر در معرض حواس‌پرتی و فراموشی قرار می‌گیرند.


علاوه بر داده‌‌های آماری، دانشمندان حتی یک رابطه‌ی علّی نیز میان این دو می‌بینند. به گفته آنان، ژن دی‌آردی ۲ نقش بزرگی در رساندن سیگنال‌ها به ناحیه‌های مربوطه در مغز ایفا می‌کند. آنها می‌گویند که این ساختار قابل مقایسه با عملکرد یک رهبر ارکستر است، که مغز را همانند یک ارکستر هماهنگ و اداره می‌کند. ژن دی‌آردی ۲ نیز نقش چوب رهبر ارکستر را بازی می‌کند. اگر رهبر ارکستر با آن چوب حرکت اشتباهی انجام دهد، کل ارکستر به هم می‌ریزد.

پژوهشگران می‌گویند که رایج بودن حواس‌پرتی در میان افراد یک خانواده نیز ژنتیکی بودن این مساله را نشان می‌دهد. اما آنها می‌افزایند که فاکتورهای دیگری نیز می‌توانند بر رفتار انسان‌ها تاثیر بگذارند. برای مثال محیط اجتماعی یک نفر نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.

اما پژوهشگران وجود این ژن را به عنوان یک بهانه از افراد حواس‌پرت نمی‌پذیرند. برای مثال آنها به فراموشکاران و حواس‌پرت‌ها پیشنهاد می‌کنند که از یادادشت‌های کوچک استفاده کنند و برای مقابله با حواس‌پرتی خود به دنبال راه‌کارهای مختلف بگردند.