چه موقع اولین هواپیما، پرواز كرد؟

افسانه های قدیمی نقل می كنند كه بشر همیشه سعی می كرده، به نحوی عمل پرواز را انجام دهد. برای مثال، «ایكاروس» و «دائه دالوس» از جمله كسانی بودند كه سعی كردند با بال هائی كه از پر و موم ساخته بودند پرواز كنند. ولی این آزمایش مدت صدها سال، مرگ بسیاری را كه خواستند دوباره آزمایش را امتحان كنند، فراهم آورد. یعنی وقتی بال های شكننده ساخته شده را با دست بر پشتشان می بستند و از ارتفاعات بلندی خود را پرتاب می كردند موجب مرگشان می شد. بدین ترتیب كم كم بشر متوجه این نكته شد كه انسان هرگز نمی تواند با تقلید از طرز پرواز پرندگان، در هوا به پرواز درآید.

بنابراین یك وسیله جدیدی باید اختراع یا درست می شد و تا آنجائی كه می دانیم «راجر بیكن» اولین كسی بود كه پیشنهاد كرد: «ممكن است با ساختن موتوری كه یك نفر هدایت آن را بر عهده داشته باشد، به این آرزوی دیرینه جامه عمل بپوشاند یعنی عمل پرواز در هوا را انجام دهد.»!!

در قرن هفدهم، توجه بشر به پروازهای «سبك تر از هوا» معطوف گردید. بنابراین اولین پرواز با بالون هائی كه از هوای گرم و هیدروژن پر می شدند انجام گرفت. گر چه یكی از معایب بزرگ بالون این بود كه ساكنین بالون كاملاً در اختیار و دستخوش تغییرات هوا بودند و دائماً به وسیله باد این طرف و آن طرف برده می شدند. به این ترتیب، بشر هنوز برای رسیدن به یك پرواز واقعی راه زیادی در پیش داشت.

اولین ماشین پرواز، سنگین تر از هوا، یك هواپیمای بی موتوری ساده بود كه در سال 1804 ساخته شد. ظرفیتش، 154 اینچ مربع بود كه روی یك میله نصب شده بود و دارای دُمی هم در عقب بود. در سال 1848، «جان استرینگ فلو»، اولین كسی بود كه هواپیمای یك باله را که به وسیله نیروی بخار به حركت در می آمد، ساخت. طول این هواپیما سی پا بود. پس از این كه آزاد می شد، به تدریج بالا می رفت و با یك وسیله ساده ای هم كه روی آن نصب كرده بودند می توانستند صعود آن را متوقف كرده و فرود ایند.

روسها ادعا می كنند كه یك نفر روسی به نام الكساندر موژائیسكی، در سال 1882 اولین كسی بوده كه با یك هواپیمای بخاری، پرواز كرده است. در 1896 دكتر «ساموئل پیریونت لنگلی» توانست یك پرواز موفقیت آمیز انجام دهد. بدین معنی كه توانست 3250 پا با سرعت 25 میل در ساعت پرواز كند. بال هواپیمای او، 16 پا طول داشت.

در 17 دسامبر 1903، «اوریل رایت» شروع به ساختن یك موتور برای هواپیمای خود كرد یعنی با قدرت خود هواپیما را به هوا برد. البته این یك پرواز با استاندارد امروزی نبود و فقط 120 پا با سرعت 31 میل در هر ساعت، ارتفاع می گرفت. ولی همین هم كافی بود كه آوریل و برادرش ویلبر را مصمم سازد كه برای اولین بار هواپیمائی ساخته و پرواز دهند و پرواز آن به وسیله نیروی بخار نباشد، بلكه با قدرت خود هواپیما، به پرواز در آید.

بالاخره معروفست كه یك نفر به نام « پرستون واتسون» پرواز موفقیت آمیزی را در سال 1902 با یك هواپیمای دو باله ای كه موتور در آن كار گذاشته بودند، انجام داد. ولی این ادعا تا به حال رسماً تأیید نگردیده است.

عکس: پرواز اولین هواپیما بر فراز ایران

گرچه اولین پرواز بشر با هواپیما در سال 1903 یعنی 1281 هجری شمسی توسط برادران رایت انجام شد اما بیش از ده سال طول کشید تا خلبانی لهستانی اولین هواپیما را بر فراز آسمان ایران به پرواز درآورد.

وبسایت فرادید: امروز یکصد و دو سال از فرود اولین هواپیما در ایران گذشت؛ در 14 آبان سال 1292 شمسی خلبانی لهستانی اولین پرواز بر فراز ایران را به صورت نمایشی انجام داد و سپس در میدان مشق تهران در حضور احمدشاه قاجار به زمین نشست.

گرچه اولین پرواز بشر با هواپیما در سال 1903 یعنی 1281 هجری شمسی توسط برادران رایت انجام شد اما بیش از ده سال طول کشید تا خلبانی لهستانی اولین هواپیما را بر فراز آسمان ایران به پرواز درآورد.

به روایت تاریخ "کوزمینسکی" خلبان لهستانی اصل که برای پرواز نمایشی در حضور احمدشاه قاجار به ایران آمده بود در 14 دی 1292 قطعات مجزای یک هواپیمای "بلریو11" را از شوروی و از طریق بندر انزلی بوسیله اتومبیل به تهران آورد و پس از سرهم کردن آن اولین پرواز را بر فراز تهران به انجام رساند. با این حال اولین پپرواز هواپیما بدون حاشیه هم نبود چرا که نبود مکان مناسب برای فرود باعث شد خلبان به اجبار در میدان مشق فرود بیاید.  

در تاریخچه پست و تلگراف و تلفن ایران در شرح ایجاد خطوط پستی هوایی به ورود اولین هواپیما به ایران اشاره شده است. بنا به این روایت در ماه صفر سال ۱۳۳۲ هجری قمری "طیاره‌ای" در آسمان تهران نمودار شده و در میدان مشق فرود می آید و فردای آن روز احمدشاه با جماعتی از درباریان و خدمتگزاران دستگاه کشوری و لشگری از آن دیدن کرده و در کنار آن عکسی به یادگار می‌گیرند.

روزنامه ارشاد از مطبوعات مشهور زمان قاجار هم در گزارشی به پرواز هواپیما اشاره می کند اما در این روایت هواپیما با سانحه مواجه می‌شود. در این گزارش آمده است که خلبان این هواپیما پیش از این در چند کشور دیگر نیز پروازهای نمایشی انجام داده و از مردم پول گرفته است؛ او در تهران هم بلیط فروخته و پس از مختصر گردشی بر فراز تهران به سمت البرز می‌رود. بنا به این گزارش چند روز بعد قطعات متلاشی شده هواپیما روی چارچرخه‌ای اسبی در کنار خیابان علاءالدوله (فردوسی) دیده می‌شود.

گفته می‎شود هواپیما در جریان پروازهای نمایشی خود دچار حادثه شده اما به خلبان آسیبی نمی‌رسد. کوزمینسکی پس از آن با تعمیر مجدد هواپیما یکبار دیگر در محلی در اطراف شهر هواپیمای خود را این بار با موفقیت به پرواز درمی‌آورد.

عکسی که در بالا مشاهده می کنید یک سند تاریخی از هواپیمای کوزمینسکی پس از اولین پرواز است؛ در این عکس احمدشاه قاجار در کنار محمدحسن میرزا ولیعهد، جمعی از ملازمان و خلبانی که احتمالا "کوزمینسکی" باشد در مقابل دوربین ایستاده‌اند. این عکس همان عکسی است که گفته شده است احمدشاه و درباریان با هواپیما گرفته اند و در روزنامه "ایلوستراسیون" فرانسه منتشر شده است.