40 میلیارد دلار از چین طلبكاریم

 میزان واقعی منابع مالی بلوكه‌شده ایران نزد دیگر كشورها چه مقدار است؟
این‌طور كه از آمار اعلام‌شده از منابع مختلف برمی‌آید، رقم منابع بلوكه‌شده ایران رقمی متفاوت است. در همان اوایل حصول برجام، رئیس‌جمهور آمریكا، این رقم را معادل 150 میلیارد دلار اعلام كرد. بعد از ایشان، وزیر خزانه‌داری آمریكا، رقم منابع مالی ایران را 100 میلیارد دلار برآورد كرد. چندی بعد، دولت ایران این رقم را حدود 40 تا 60 میلیارد دلار تخمین زد.

 

بانك مركزی ایران رقمی معادل 22 میلیارد دلار را رسمی و واقعی می‌داند. ولی آنچه تاكنون، درباره آن اتفاق نظر وجود دارد، همان رقم 22 میلیارد دلار است، البته این مبلغی كه در حال حاضر به عنوان میزان واقعی طلب ایران از محل منابع بلوكه‌شده اش اعلام می‌شود، در حقیقت آن مبالغی را كه ما از چین طلب داریم، شامل نمی‌شود كه در ادامه بحث توضیح خواهم داد.

 با هند شروع كنیم. قسط دوم از بدهی‌های هند قرار است ظرف روزهای آینده به ایران پرداخت شود، آیا این بدهی‌ها تنها مربوط به شركت‌های نفتی بخش خصوصی است یا دولت هند هم به ایران مبالغی بدهی دارد؟
فارغ از اینكه دولت هند هم به ایران بدهی دارد، نكته قابل تامل این است كه دولت هند نقش موثری در پرداخت یا عدم پرداخت این بدهی‌ها به ایران ایفا می‌كند. دولت هند، باعملیاتی‌شدن تحریم‌ها بر ایران، فرصت بسیار مغتنمی به دست آورد تا در عقد قرادادهای نفتی دست بالا را داشته باشد و بتواند درباره نرخ‌گذاری قیمت نفتی كه از ایران می‌خرد، اقدام به چانه‌زنی كند. از طرف دیگر، با بهانه قراردادن حربه تحریم‌ها، منابع مالی حاصل از فروش نفت ایران را در بانك‌های خود نگه داشته و تاكنون، قطعا از آن منابع سودهای كلانی را به دست آورده است. بنابراین، با برداشته شدن تحریم‌ها، صرفا در پی دستیابی به اهداف اقتصادی خود است. زیرا این منابع برای آنها، نوعی پول بادآورده بود، و الان كه باید از خیر آن بگذرند قدری برایشان سخت است.

 اما به هر روی، هند پرداخت مطالبات مالی ایران را آغاز كرده است، اما رفتار دولت چین به گونه‌ای است كه به نظر می‌رسد، اساسا برنامه‌ای برای پرداخت بدهی‌هایش به ایران را ندارد.
 تا الان ایران مبلغی معادل 40 میلیارد دلار از چینی‌ها طلب دارد. اما چینی‌ها با سوءاستفاده از تحریم‌ها، خواسته‌های ناعادلانه خود را به ما تحمیل كرده‌اند. اگر هندی‌ها در ازای خرید نفت، دولت ایران را ملزم به خرید كالاهای هندی، مثل چای، برنج و... كردند، چینی‌ها اجرای طرح‌های عمرانی و طرح‌های توسعه‌ای كشور را هدف‌گذاری كردند، علاوه بر اینكه، بازار‌های مصرفی ما را هم از اجناس بنجل و كالای بی‌كیفیت‌شان اشباع كردند.

 با این توضیح، آیا چینی‌ها، با استفاده از منابع ایران كه در بانك‌های آنان بلوكه‌شده بود، به سرمایه‌گذاری در ایران اقدام كرده‌اند؟
در جریان عملیاتی شدن تحریم‌ها، چینی‌ها با استناد به آن، از پرداخت منابع مالی ما كه نزد آنها بود سرباز زدند، و در مقابل، یك سیاست منفعت‌طلبانه در قبال ایران در پیش گرفتند. بنابراین، به ایران پیشنهاد كردند كه در طرح‌های توسعه‌ای و پروژه‌های عمرانی ایران سرمایه‌گذاری كنند، اما در حقیقت چینی‌ها داشتند از پول ایران در ایران فعالیت اقتصادی می‌كردند، كما اینكه پروژه‌هایی كه آنها مجریشان بودند، یا هنوز به سرانجام نرسیده است، یا اینكه اساسا صرفه اقتصادی برای ایران ندارد.

 

به عنوان نمونه، در خراسان رضوی هفت ذوب آهن، در شعاع 100 كیلومتری از یكدیگر احداث‌شده‌اند و به این دلیل كه مكان‌یابی آنها هم غلط بوده است، آب ندارند، و لاجرم، با 20 درصد از ظرفیت تولیدشان، در حال كار هستند. در این بین، آنچه موجب تاسف می‌شود، دانستن این نكته است كه در احداث و راه‌اندازی این پروژه‌های ناكارآمد كه توسط چینی‌ها اجرا‌ شده‌اند، منابع عظیمی از كشور در میان كویرها دفن‌شده‌اند. با وجود این اتفاق تاسف‌بار، گویا همچنان قرار است، هشتمین كارخانه از این نوع هم، توسط چینی‌ها ساخته شود.

 به نظر می‌رسد، دامنه سرمایه‌گذاری‌های چینی‌ها در ایران، فراتر از ساخت این چند كارخانه باشد.
بله. و اگر بگوییم كه در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران زیاده‌خواهانه عمل می‌كرده‌اند، بیراه نگفته‌ایم. آنها، در بخش راه‌سازی هم وارد شدند و با طولانی كردن پروژه‌ها فقط منابعی را كه در اختیار داشتند، حیف و میل كرده‌اند و عملا منفعت زیادی برای ایران نداشته‌اند. كما اینكه، بزرگراه شمال، بعد از این همه سال و صرف هزینه‌های بسیار هنوز به اتمام نرسیده است. به نظر می‌رسد، چینی‌ها، ذیل قراردادهای توسعه‌ای و عمرانی، اقدام به تسویه حساب با ایران كرده‌اند تا در نهایت الزامی برای بازگرداندن پول‌های بلوكه‌شده به ایران نداشته باشند.

 

حالا با وجود این همه تعللی كه چینی‌ها در به اتمام رساندن پروژه‌ها نشان می‌دهند و با وجود اینكه، بسیاری از پروژه‌های اجرایی آنها هم از كیفیت مطلوبی برخوردار نیست، شاهد آنیم كه دولت یازدهم نیز همچنان در پی عقد قراردادهای جدید توسعه‌ای با طرف چینی است. همین الان 4 پروژه صنعتی در منطقه‌ای از كردستان در حال اجرا شدن است و این در حالی است كه آن منطقه ظرفیت‌های بسیاری دارد تا به قطب دامداری و كشاورزی ایران بدل شود، اما متاسفانه دارد درگیر پروژه‌هایی می‌شود كه به نظر نمی‌رسد صرف اقتصادی داشته باشد، ضمن اینكه معضلات زیست‌محیطی گسترده‌ای هم در منطقه ایجاد خواهد كرد.

 پس از این مبلغ 40 میلیارد دلاری كه عرض كردید، ممكن است اساسا چیزی نمانده باشد؟
قطعا همین طور است. از آن رقم 150 میلیارد دلاری كه گفته می‌شد ایران بابت منابع بلوكه‌شده خود ازكشورهای مختلف طلب دارد، یك مورد آن شامل همان مبلغ 40 میلیارد دلاری بود كه ما از چینی‌ها طلبكار بودیم، ولی به نظر می‌رسد، دیگر چیزی از آن مبلغ باقی نمانده است و عملا در قالب قرارداد بسته‌شده تسویه‌ شده است.

 در این میان، به نظر می‌رسد برخی از اهمال‌كاری‌ها هم از سوی مسئولان دولتی رخ می‌دهد.
بسیاری از این طرح‌هایی كه از طرف چینی به ما تحمیل می‌شود، به دلیل فقدان یك چشم‌انداز روشن در برنامه صنعتی‌شدن است. با این حال، ما فقط از سوی طرف‌های خارجی متحمل اینگونه زیان‌ها نمی شویم، بلكه برخی از فشارها و اعمال نظرهای داخلی هم در بسیاری موارد، طرح‌های ناموفق و ناكارآمدی را ایجاد كرده‌اندكه فقط اتلاف منابع كشور را در پی داشته‌اند. نمونه این قبیل پروژه‌ها، طرح احداث كارخانه ذوب آهنی بود كه طبق برآوردهای كارشناسی می‌باید در حاشیه خلیج فارس احداث می‌شد، اما اعمال نفوذ سیاسی، این كارخانه را به اصفهان منتقل كرد. اقدامی كه در حال حاضر موجب عدم كارایی برای كارخانه مذكور‌ شده است و نه تنها تولید مقرون به صرفه ندارد، بلكه به دلیل كمبود منابع آب در مكان احداثی، موجبات ناخشنودی ساكنان را هم باعث ‌شده است.

 با توجه به اینكه به دلیل تحریم‌ها، مراودات نفتی ما با چینی‌ها كم شد، آیا دولتمردان ایران با مشاركت دادن چینی‌ها در طرح‌های توسعه‌ای می‌خواستند همچنان آنها را به عنوان یك شریك عمده تجاری برای خود نگه دارند؟
البته این موضوع كه آیا مشاركت ایران با طرف چینی طی سال‌های گذشته با این رویكرد بوده یا نه، می‌تواند مورد بحث قرار گیرد، ولی در این میان، نباید فعالیت‌های غیر شفاف برخی از فعالان اقتصادی را هم از نظر دور داشت كه از این قبیل قراردادها با چینی‌ها و حتی سایر كشورها سود می‌برده‌اند و لذا تمایل بسیاری برای حفظ تحریم‌ها داشتند.

 برگردیم به این موضوع كه آیا سود پول‌های بلوكه‌شده ایران نزد بانك كشورهای گوناگون، نمی‌بایست به ایران تعلق می‌گرفت؟
نكته این است كه كشورهای دیگر از روی حسن نیت، منابع بلوكه‌شده ما را در بانك‌هایشان نگه نداشته‌اند، بلكه با آن پول كار كرده‌اند. با بهانه تحریم‌ها پول‌های ایران را در دیگر كشورها و در عرصه‌های سودآور سرمایه‌گذاری كرده‌اند و تمام سودی را كه ظرف این چندسال حاصل كرده‌اند برای خود برداشته‌اند و بنده فكر نمی‌كنم یك ریال از آن را به ما پرداخت كنند. البته هنوز می‌توان با تمهیداتی، دولت‌های طرف قرارداد با ایران را در وضعیتی قرار داد تا ملزم شوند سود منابعی را كه در اختیار داشته‌اند، به ما بازگردانند و این البته به اقدامات دولت ایران در فضای بعد از برجام برمی‌گردد كه چگونه ادامه فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری دولت‌های طرف تجارت با کشورمان را مشروط به پرداخت سود منابع مالی ایران كند.

 اقتصاد ایران، غیر از اینكه به دلیل تحریم‌ها به دام برخی از شركای تجاری‌اش افتاد، در بازار جهانی چه زیان‌هایی را متحمل شد؟
ارزیابی كنگره آمریكا در گرازشش (هنگام بررسی برجام در كنگره) حاكی از آن است كه ایران به واسطه تحریم‌ها، در مبادلات اقتصادی‌اش با جهان مبلغی معادل 500 میلیارد دلار ضرر دیده است. بخشی از این مبلغ برمی گردد به منابعی كه نمی‌توانست بفروشد. بخش دیگر هزینه‌هایی بود كه برای نقد كردن منابع ارزی مجبور به پرداخت آنها ‌شده بود و بخش دیگر هم پول‌های گزافی بود كه بابت خرید كالا، اضافه بر قیمت، پرداخت می‌كرد.

 احتمال می‌دهید بعد از برجام، دولت منابع پرداخت‌شده را چگونه صرف خواهد كرد؟
در اقتصاد ایران ظرف هشت سال دولت گذشته چنان حفره‌های بزرگی ایجاد ‌شده است كه دولت فعلی در پر كردن آنها گرفتاری دارد، تا آنجا كه اگر حتی همان 150میلیارد دلار هم كه اوباما اعلام كرد، بدون هیچ گونه دست اندازی‌ای از سوی كشورهای مختلف، به ایران داده می‌شد، باز هم نمی‌توانست دردی از اقتصاد زخم‌خورده ایران درمان كند و شاهد این مدعا، ادامه روند ورشكستگی كارگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی است كه هر روز رخ می‌نمایاند.

 تا اینجا، آثار سوء تحریم‌ها بر اقتصاد ایران را بررسی كردیم، حالا با توافق برجام، توضیح می‌دهید كه چه فرصت‌های اقتصادی‌ای برای ایران با این توافق رقم خورده است؟
فرصت‌های بسیار زیادی برای ایران ایجاد خواهد كرد. مهم‌ترین آن ایجاد ارتباط ایران با جامعه اقتصاد جهانی است. ضمن اینكه، هزینه‌های دولت در دور زدن تحریم‌ها برای تامین نیازهای اساسی جامعه از میان برداشته‌ شده است. علاوه بر این، تحریم از روی شركت‌های بسیاری كه طی 35 سال گذشته نمی توانستند وارد بازار سرمایه و فعالیت‌های اقتصادی در ایران شوند، برداشته‌ شده است و ورود همین شركت‌ها به ایران می‌تواند موجبات فعال‌شدن بازرگانان ایران در بازارهای جهانی را فراهم آورد. به غیر از این موارد، با تسهیل فروش نفت و نیز دریافت منابع ارزی حاصل از فروش آن، چرخه مبادلات ارزی هم به گردش درمی‌‌آید. اینها همه، بخشی از گشایش‌هایی است كه به‌واسطه رفع تحریم‌ها، در اقتصاد ایران رخ می‌دهد.

 به اعتقاد شما، دولت این 22 میلیارد دلار از منابع را چگونه باید سرمایه‌گذاری كند که در جهت مصالح مملكت و منافع ملی باشد؟
البته تا جایی كه بنده اطلاع دارم، این مبلغ 22میلیارد نیست، بلكه چیزی حدود 6 تا 7 میلیارد دلار است، زیرا دولت این مبالغ را قبل از اینكه منابع ارزی‌اش وارد كشور بشود، از طریق چاپ اسكناس مصرف كرده است و عملا چیزی وجود ندارد. دولت می‌بایست به فرصت‌هایی كه بازارهای ایران برای جذب سرمایه دارد، توجه ویژه داشته باشد و با اصلاح نگاه به استراتژی توسعه، زمینه را برای ایجاد تحولات اساسی در ماهیت اقتصاد ایران فراهم کند و انتظام مالی را به‌طور جدی و ماندگار در مجموعه دولت برقرار كرده و تداوم بخشد. به‌علاوه، در زمینه مالیات‌ها هم باید تغییر ساختاری صورت گیرد. این اقدامات، آن چیزی است كه می‌تواند برای اقتصاد ایران در درازمدت و به‌طور با ثبات مفید فایده باشد.
 
 اخبار اقتصادی  - آرمان  

ویدیو مرتبط :
نوبخت: کشور را با کمتر از 40 میلیارد دلار اداره می کنی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

تاكنون بیش از 40 میلیون دلار در مصرف برق صرفه‌جویی شده است

 

 

 

 

معاون وزیر نیرو:

تاكنون بیش از 40 میلیون دلار در مصرف برق صرفه‌جویی شده است

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی از صرفه جویی 40 میلیون دلاری در مصرف برق از زمان آغاز اجرای مرحله نخست قانون هدفمندی یارانه ها در كشور خبر داد.

'محمد بهزاد' افزود: با گذشت بیش از 20 روز از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها افزون بر 400 میلیون كیلووات ساعت در مصرف برق صرفه جویی شده است.

وی پیش بینی كرد: با تداوم روند كنونی، ارزش صرفه جویی مصرف برق سالیانه افزون بر یك میلیارد دلار شود.

بهزاد تصریح كرد: در 20 روز نخست اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، افزون بر 105 میلیون لیتر مصرف سوخت گازوییل نیروگاه‌ها كاهش یافته است.

معاون وزیر نیرو با بیان اینكه میزان مصارف برق در برخی از مناطق كشور تا 11 درصد كاهش یافته، تاكید كرد: متوسط مصرف انرژی در كل كشور نیز 51/6 درصد كاهش نشان می دهد.

این در حالی است كه وزیر نیرو نیز پیش از این تاكید كرده بود كه با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، پیمانكاران بیش از گذشته وارد میدان عمل خواهند شد تا با حمایت وزارت نیرو و دولت، سرمایه گذاری مطمئن‌تری را در حوزه آب و برق انجام دهند.

'مجید نامجو' گفت: هدفمندی یارانه‌ها آثار و بركات فراوانی برای شركتهای زیرمجموعه وزارت نیرو دارد چرا كه این شركتها را به مجموعه‌هایی كارآمد و با بهره وری بالا تبدیل می كند.

وی افزود: با هدفمندی یارانه‌ها، میزان تلفات شبكه‌های برق كاهش می یابد و از سویی نیروگاه‌ها و تجهیزات و خطوط انتقال برق بازسازی خواهد شد.

وزیر نیرو اظهار داشت: كاهش تلفات بخش عمده ای از مشكلات وزارت نیرو و صنعت برق كشور را حل می كند و موجب استفاده از انرژی الكتریكی هدر رفته می شود...../تحلیل:ایرنا