کدام دیپلمات، جلیلی یا ظریف؟

 حتما این ضرب المثل معروف را شنیده اید که می‌گوید « آب در هاون کوبیدن... » موضوع پرونده‌ی هسته‌ای ایران طی سال‌های گذشته به خصوص دولت نهم و دهم با این معماری، گذر زمان را طی کرده است.

 

در ابتدای روی کار آمدن دولت نهم به ریاست محمود احمدی نژاد، علی لاریجانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و مسئول پرونده هسته‌ای انتخاب شد. بتدریج اختلاف بین لاریجانی و احمدی نژاد در طول مسیر مذاکرات نمایان شد. با افزایش اختلافات میان محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور دولت‌نهم با علی لاریجانی، دولت که آن ‌زمان عنان ‌کامل مذاکرات را در‌ اختیار داشت کم‌کم مردی را وارد صحنه کرد تا در آینده‌ای نه‌چندان‌دور سکان هدایت مذاکرات‌هسته‌ای را به او بسپارد. این مرد یعنی "سعید جلیلی" تا پیش از آن در عرصه عمومی کمتر شناخته‌ شده بود.

 

احمدی‌نژاد پس‌ از پذیرفتن استعفای علی لاریجانی در 29مهر1386 بدون کوچک‌ترین تردیدی سعید جلیلی را به‌عنوان دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی و مذاکره‌کننده جدید هسته‌ای ایران برگزید، به ‌گمان آنکه به‌دلیل وجود اشتراک نظر فراوان، جلیلی برخلاف لاریجانی، همان راهی را که احمدی نژاد مشخص کند طی خواهد کرد در هشت سال دولت نهم و دهم،جمعا 69ماه مذاکره صورت گرفت و این 69 ماه تمام دستاورد دورانی بود که سعید جلیلی دیپلمات سخت و غیرقابل‌انعطاف، هدایت قطار مذاکرات هسته‌ای ایران را برعهده گرفت. اما پای کارنامه جلیلی چیزهای دیگری هم هست.

اعلام موضع به‌جای مذاکره، از قهر با میز مذاکره تا پیگیری روند «مذاکره برای مذاکره»، یا‌ اینکه «مکان» مذاکرات کجا باشد و البته، رد ‌پیشنهادی با شباهت‌های فراوان با توافق «ژنو3» موسوم‌به «برنامه اقدام مشترک» در آلماتی که می‌توانست خیلی زودتر از اینها افق پیش‌روی مذاکرات هسته‌ای ایران را روشن‌ کند هم، در کارنامه دستاوردهای سعید جلیلی و دولت نهم و دهم جای گرفته است.

اما برآیند این دستاوردها چیست؛ چرا که اگر هدف‌ از مذاکره کاهش اختلافات و رسیدن به‌توافق با طرف‌های مقابل باشد، در تمام طول دورانی که جلیلی پای میز مذاکره با گروه 1+5 نشست چنین هدفی تحقق پیدا نکرد.ژنو، اسلامبول، بغداد، مسکو و در آخرین مرحله آلماتی، پنج ایستگاهی بود که قطار مذاکرات هسته‌ای ایران ظرف نزدیک ‌به 69ماه، تحت هدایت سعید جلیلی، پشت‌سر گذاشته شد، بی‌آنکه حتی سراب توافق هم در افق مذاکرات هسته‌ای ایران نمایان شود.

 

به عبارت دیگر وقتی سعید جلیلی هدایت مذاکرات‌هسته‌ای را به عهده گرفت بطور خودکار ایران در تقابل با غرب قرار‌ داشت و او نیز چاره‌ای نداشت جز‌اینکه از ‌همین ‌در وارد گفتگوها شود، هر‌چند او‌ نیز چندان از ‌این سیاست ناراضی نبود کما‌اینکه تا ‌انتهای دوران حضورش بر مسند تیم ‌مذاکره‌کننده هسته‌ای درصدد اصلاح این رویکرد برنیامد.
با کمرنگ‌شدن امیدها برای رسیدن به یک‌سازش از راه مذاکره، تهدید به حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران و عملیات خرابکارانه دوباره شدت گرفت. درهمین‌حال در بهمن 1388، ایران غنی‌سازی اورانیوم با خلوص 20درصد را آغاز کرد.

در اردیبهشت1389، شش‌ماه پس از شکست اولین توافقنامه مبادله سوخت، برزیل و ترکیه تلاش کردند تا این معامله را در قالب به‌اصطلاح «اعلامیه تهران» که ایران آن را امضا کرده بود، دوباره احیا کنند. با توجه به‌اینکه ایران ذخیره اورانیوم غنی‌شده در سطح‌پایین خود را طی‌ زمان سپری‌شده دو‌برابر کرده و غنی‌سازی 20درصد را آغاز کرده بود، گروه 1+5 آن توافق را رد‌ کرد و چند هفته بعد سختگیرانه‌ترین تحریم‌های سازمان‌ملل‌متحد، طی قطعنامه1929، علیه ایران اعمال شد. این شرایط سبب‌ شد تا از این پس مذاکره‌کننده ‌ارشد‌ هسته‌ای ایران راه تقابل و مقاومت در برابر گروه 1+5 را جدی‌تر از همیشه پیش ‌بگیرد.

 

از این دوران به‌بعد با کنار‌رفتن کامل تعامل و در ‌دستور‌کار قرار‌گرفتن جدی «تقابل» که البته ناشی‌از زیاده‌خواهی طرف مقابل هم بود- چالش ایران و گروه 1+5 وارد مرحله تازه‌ای شد به‌طوری‌که بیش از هر زمان دیگری حاشیه‌ها بر متن مذاکرات سایه انداخت و اعلام موضع سیاسی یا به‌گفته محمد‌جواد ظریف، وزیر‌خارجه دولت‌یازدهم، بیانیه‌خواندن، جای خود را به مذاکره‌کردن برای پایان‌دادن به مناقشه هسته‌ای ایران داد.همزمان با بروز چالش در مناسبات ایران و غرب و به بن‌بست رسیدن مذاکرات در بعد سیاسی میان ایران و گروه 1+5، مذاکرات در بعد فنی میان ایران و آژانس هم به بن‌بست کشیده شد که بر همین اساس در بهمن سال 1390 آژانس منفی‌ترین گزارشش را درخصوص جزییات ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران منتشر کرد.

 

این گزارش راه را برای تحریم‌های سخت‌تر هموار کرد، کانادا و انگلستان مراودات خود را با بانک مرکزی ایران قطع کردند؛ حرکتی که با محدودیت‌های واشنگتن بر صادرات نفت ایران دنبال شد.در بهمن1391 پس از انتخاب مجدد اوباما ایران و 1+5 مذاکرات خود را در آلماتی قزاقستان از سرگرفتند. این‌بار غرب با بسته‌ای که از جهاتی شباهت‌های زیادی با توافق ایران و گروه 1+5 در «ژنو3» موسوم به «برنامه اقدام مشترک» داشت و شامل تعلیق هدفمند برخی از تحریم‌ها، مانند محدودیت فروش محصولات پتروشیمی و خرید طلا در ازای تعلیق غنی‌سازی 20درصد و برخی محدودیت‌های دیگر می‌شد، پشت میز مذاکره با ایران نشست.

 

با این حال آن زمان با وجود آنکه جلیلی از انعطاف بیشتر غرب استقبال کرد، تحلیل او و اطرافیانش بر این بود که سیاست ایستادگی و مقاومت در حال نتیجه‌دادن است؛ چرا که غرب مابه‌ازایی را که حاضر شده به ایران بدهد، بدون تقاضای جدید افزایش داده، پس ممکن است در دور بعدی مذاکرات آنها حاضر شوند امتیازات بیشتری را بدهند. اما دیگر فرصتی برای او و تیم مذاکره‌کننده‌اش باقی نمانده بود و می‌بایست آنها از قطار مذاکرات پیاده می‌شدند. بر این اساس در پنج‌سال و نه‌ماهی که بار پرونده هسته‌ای به‌دوش سعید جلیلی بود، هرگز مذاکراتی به‌معنای واقعی آن، یعنی چانه‌زنی و نرمش، صورت نگرفت و او در نهایت با دست خالی از قطار مذاکرات هسته‌ای پیاده شد.

سرانجام در 22 خرداد 92 مردم بزرگ ایران طی یک انتخاب هوشمندانه به گفتمان تدبیر و امید رای دادند. ترکیب تدبیر و امید و اعتدال در سیاست خارجی به آن معناست که جمهوری اسلامی ایران بعنوان یک قدرت فرا منطقه‌ای نسبت به حل مسائل داخلی و جهانی مسئولانه برخورد می‌کند. امید بی تردید یکی از نعمت‌های بزرگ خداوند مهربان به همه ی انسان هاست، اعتدال نیز به معنای حرکت خردمندانه،هوشمندانه، زمانمند، مکانمند در تلفیق آرمان‌های والا، گزینش‌های راهبردی اثرگذار و درنظر‌گرفتن واقعیت هاست با ترکیب امید و اعتدال می‌توان همه ی چالش‌های جهانی را مدیریت کرد.

 

دولت تدبیر و امید در همان روزهای آغازین شکوفه‌های امید را در دل برنامه هسته‌ای روشن کرد و با شعار سانتریفیوژ و اقتصاد مردم باید باهم بچرخد آغاز به کار کرد و خیزش بزرگی و عزم ملی در دل مردم پدیدار ساخت.

 

می‌دانیم که پرونده هسته‌ای ایران نتیجه 12 سال انباشت مسائل پیچیده سیاسی بود.پرونده هسته‌ای ایران به گفته اغلب ناظران از پیچیده‌ترین موضوعات بین‌المللی است که گره‌های بسیار در آن افتاده است، منافع کشورها و بازیگران بسیاری به این پرونده گره خورده بود، از حریفان منطقه‌ای ایران و شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس تا لابی صهیونیستی در غرب و تل‌آویو. در واقع مسئله هسته‌ای ایران رشته در هم پیچیده‌ای را می‌ماند که دیپلماتهای دو طرف می‌بایست با طمانینه و تدبیر برای گشودن یکایک این گره‌ها تلاش کنند.

 

پرونده اختلافات هسته‌ای ایران و کشورهای غربی عمری 12 ساله دارد. هشت سال پایانی از این 12 سال در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود و همه اختلافات باقیمانده و حل شده قطعا زیر سر همین هشت سال پایانی است بنابراین دور جدید مذاکرات و به نتیجه رساندن موضوعات مورد اختلاف از جایگاه مهمی برخوردار است. در همین راستا ایران و غرب کوشیدند در این دور از مذاکرات، نظرات خود را به شکل صریح‌تر به یکدیگر منتقل کنند. همچنین تلاش کردند مسائل باقیمانده در موارد کلی و جزئی را با تعامل یکدیگر حل کنند.

از همین رو اکنون آمریکا متوجه شده‌ امروز دولتی در ایران بر سر کار آمده که با تمام وجود می‌خواهد گره پرونده هسته‌ای را با واقع‌بینی و حفظ و حراست از منافع و مصالح مردم و نظام حل‌وفصل کند. آنان دیدند تیم مذاکره‌کننده ایرانی جدی و مصمم پشت میز مذاکره آمده است. آنها درک کردند ظریف و روحانی، سودای بهره‌برداری سیاسی از موضوع هسته‌ای را ندارند.

 

روشن است که آمریکایی‌ها نمی‌خواهند این فرصت را از دست بدهند. توافقاتی که تاکنون از جانب تیم مذاکره‌کننده ایرانی صورت‌گرفته، بالاترین گواه برای غرب است که ایران واقعاً نه به دنبال سلاح هسته‌ای است و نه به مسئله هسته‌ای به عنوان میدانی برای ستیز با غرب می‌نگرد. واقعیت این است که برخلاف ذائقه عامه مردم، دنیای دیپلماسی میانه‌ای با اتفاق‌های معجزه آسا ندارد. اساساً دیپلماتهای حرفه‌ای یاد می‌گیرند که نه بر مدار احساس بلکه بر منطق خرد رفتار کنند.

 

آنها می‌آموزند به جای پرواز در دنیای خیال روی زمین سخت واقعیت گام بردارند. این خصلت را محیط بین‌المللی به اصحاب مذاکره تحمیل می‌کند، زیرا بر خلاف صحنه سیاست داخلی، در عرصه بین‌المللی آنها با بازیگران و قدرت‌های مختلف روبه‌رو هستند، این محیط پیچیده در عین حال که امکانات و فرصتهایی فراروی دیپلمات‌ها می‌گشاید اما محدودیتها و موانع خاص خود را دارد. به این دلیل هر تصمیم و هرگامی که یک دیپلمات بر می‌دارد چنان که بدون ملاحظه این موانع و مختصات باشد لاجرم به بن‌بست و حتی فاجعه می‌انجامد. مثال‌های بسیار برای این موضوع می‌توان از تاریخ سال‌های اخیر ایران ذکر کرد. دیپلماسی دولت یازدهم اکنون ذائقه و ذهنیت ما به دنیای دیپلماسی را تغییر می‌دهد.

 

روحانی از ابتدا با چنین تعریفی از دیپلماسی رشته امور هسته‌ای را به شماری از افراد مجرب وزارت خارجه به رهبری ظریف سپرد. بعیدی نژاد رئیس تیم کارشناسی مذاکره‌کننده هسته ای، ظریف را بسیار با هوش، خلاق و مبتکر، متدین، بسیار جدی در کار، تسلیم و مجاب شدن در برابر استدلالهای عقلانی و منطقی، سخت‌گیر با طرف خارجی خود در مذاکره، منظم و وقت شناس، بکار برنده فن آوریهای روز ارتباطات، سحر خیز، دوری از اسراف، دوری از ورود به کار سیاست داخلی و ورود به جریانهای سیاسی داخلی می‌خواند؛ که این دیپیلمات قهار با دیپلماسی خنده به گفتگو و مذاکره با طرف غربی پرداخت.دست برقضا یکی از محورهای اختلاف تیم هسته‌ای روحانی با بازماندگان دولت سابق بر سر انتخاب الگوی رفتار در میادین مذاکره بود. تیم سابق ظرف هشت سال به‌دنبال نوعی شوک درمانی در سیاست خارجی بود و بر این اساس به اتخاذ تصمیم‌های محیرالعقول یا اتخاذ موضعگیری‌های خلاف عادات و آداب بین‌المللی مبادرت می‌کرد.

 

تیم مذاکره‌کننده ایران قبل از عزیمت به این ماموریت از دادن هرگونه وعده محیرالعقول پرهیز کردند.آنها با تکیه بر توان و تجربه خویش در امر دیپلماسی موفق شده‌اند غول بی‌رحم تحریم را از معرکه هسته‌ای دور سازند، نکته‌ای که مخالفان از اقرار به آن می‌گریزند این است که ظرف یک سال اخیر روابط ایران و غرب به صلح و همکاری کشیده شده است و هر گامی از ژنو تا نیویورک و از مسقط تا وین طرفین را به این هدف نزدیک‌تر ساخته است.سرانجام با تدابیر دولت تدبیر و امید و حمایت‌های رهبر فرزانه انقلاب و تلاش‌های تیم مذاکره‌کننده و بخصوص دکتر ظریف در 23 تیر ماه به یک توافق جامع اقدام مشترک تحت‌عنوان «برجام» دست یافته ایم، امید است در سالی که بنام سال «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» نامگذاری شده است، به معنای واقعی کلمه این تعبیر رهبر انقلاب تحقق یابد و دولت و ملت با همدلی و همزبانی جهت سرافزاری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تلاش کنند.

 

 اخبار سیاسی  -  آفتاب  یزد 

ویدیو مرتبط :
ظریف دیپلمات نه سرهنگ

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

صالحی: خاتمی و هاشمی از بزرگان نظام هستند/ "ظریف" یک دیپلمات با تجربه است

در مراسم خداحافظی با خبرنگاران؛
صالحی: خاتمی و هاشمی از بزرگان نظام هستند/ "ظریف" یک دیپلمات با تجربه است

به گزارش ایسنا، علی‌اکبر صالحی در آخرین نشست خود با خبرنگاران در کنار رامین‌مهمان‌پرست رییس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای و سیدعباس عراقچی سخنگوی وزارت خارجه حضور پیدا کرد. در این نشست البته حسن قشقاوی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه نیز به عنوان معاون کنسولی این وزارتخانه حضور داشت.

وی در این نشست که به نوعی گفت‌وگویی صمیمی با خبرنگاران بود؛ با بیان دغدغه‌های خود درباره فضای رسانه‌ای کشور سالگرد شهادت یکی از خبرنگاران در مزار شریف را گرامی داشت و گفت: ایران در انتخابات ریاست جمهوری با حماسه‌آفرینی سیاسی بار دیگر ارزش و اقتدار و عزت خود را به رخ جهانیان کشاند؛ هیچ‌کس باور نمی‌کرد که ملتی اینچنین تحت فشار از جانب دیگران با وجود تحمیل تحریم‌ها ظالمانه و غیرقابل توجیح و تبلیغات وسیع علیه آن‌ها در پای صندوق‌های رای چنین گسترده ظاهر شوند و 73 درصد واجدین شرایط در انتخابات شرکت کنند و رای به ایده‌ای با عنوان اعتدال و تدبیر دهند.

وی گفت: ایران مراحلی را گذارنده تا به اینجا رسیده است؛ از دوره مشروطه برانگیخته ایرانیان آغاز شد و در انقلاب اسلامی تجلی یافت. 34 سال دوره بالندگی را طی کرد و در این مدت مفتخر است در دولت‌های منطقه و جهان افتخارآفرینی را به جهانیان نشان داده است. در این 34 سال نمونه‌های فراوانی از قبل این ملت به جامعه بین‌المللی عرضه شد که از جمله شیوه حکومت‌رانی جدیدی بوده است که کارآیی خود را در این‌باره در همه بحران‌ها و تحولات شاهدیم.

وزیر امور خارجه گفت: عدالت‌گستری و تحولات چشم‌گیر،‌ارتقا شاخص‌های اجتماعی را در ایران شاهد بوده‌ایم و در آخرین گزارش سازمان ملل، ایران بالاترین رشد شاخص‌های اجتماعی پس از کره‌جنوبی را کسب کرد. ما دوران بالندگی را علیرغم برخی مشکلات و کاستی‌ها شاهدیم و البته بسیاری از کاستی‌ها ناشی از مدیران بوده است و این ملت هیچگاه جهت را فراموش نکرده‌اند و در جهت درستی پیش رفته‌اند؛ هرچند گاهی با سرعت و گاه با کندی حرکت کرده‌اند اما کندی‌ها ناشی از مدیران بوده است.

وی یادآور شد: چند ماه پیش گفتم که سال 92 آغاز دوره جدیدی برای ایران خواهد بود؛ البته این اثر پیش‌گویی نبود، اما مثلا برخی رسانه‌ها از جمله در برنامه 20:30 تلویزیون مرا وزیر پیشگو نامیدند. این موضوع را من به دلیل برخی شواهد و مستنداتی که وجود داشت مطرح کردم؛ این‌که فاز جدیدی از تحولات سیاسی و اجتماعی رخ می‌دهد که ایران وارد دوره جدیدی می‌شود، این نوید را می‌دهم که ایران سریع‌تر از گذشته روبه پیشرفت و اعتدال و اقتدار خواهد رفت این نوید بی‌پایه و اساس نیست.

وی با اشاره به رشد روزافزون رسانه‌ها در دنیا نیز گفت: بخشی از فعالیت‌های رسانه‌ها مربوط به ابعاد تکنولوژیک است و رسانه‌ها هر یک به نوعی از این ابزار بهره‌مند هستند، بعد دیگر رسانه‌ها محتوایی است. ما مدعی هستیم سیاست ما مبنای ارزشی دارد، درست است که به دنبال منافع و مصالح کشورمان هستیم اما به دنبال منفعت‌طلبی نیستیم و به هر اقدامی به صورت منفعت‌طلبانه و مادی صرف نگاه نمی‌کنیم. محوریت رسانه‌ها باید بر بنیان ارزش و اخلاق باشد، رسانه باید بی‌طرف و در عین حال مردمی باشد، باید طرف مردم و هدفش تنویر و ساختن افکار عمومی باشد؛ بنابراین رسانه باید پاک‌اندیش و بی‌طرف باشد.

وزیر امور خارجه ادامه داد: اگر قرار باشد رسانه‌ای جانبداری کند، باید عنوان کند که مثلا ارگان کدام حزب است؛ اما رسانه‌های ما عمدا می‌گویند مستقل هستند و وقتی ریشه و چکیده مطالب منعکس شده را بررسی کنیم می‌بینیم بحث بی‌طرفی چندان در آن در نظر گرفته نشده است.

وی با بیان این‌که «بگذارید رسانه‌های دنیا بی‌طرفی را در رسانه‌های ایران ببینند» گفت: زمانی که در وزارت علوم بودم افرادی را به عنوان چهره سال در حوزه‌های مختلف علمی معرفی می‌کردند، با این‌که وزارت علوم بارها تاکید کرده بود مطالبی که اعلام می‌شود درست نیست، اما همچنان رسانه‌ها به این افراد و این موضوعات می‌پرداختند و حتی صدا و سیما بسیار به این موضوع می‌پرداخت؛ بسیار تلاش شد تا توانستیم مانع آن‌ها شویم اما چقدر افکار عمومی دچار خطای اطلاعاتی کرده‌اند؟ این رفتار هنوز ادامه دارد؛ وقتی قرار باشد شخصیتی را تجمید کنند، توصیفات غلوآمیز مطرح می‌شود و اگر قرار باشد انتقادی از او انجام شود طوری مطرح می‌کنند که گویی آن فرد هیچ حسنی ندارد. ای‌نها شایسته رسانه‌های ما نیست.

وی با بیان این‌که «اگر نقدی صورت می‌گیرد باید شفاف و خداپسندانه باشد» گفت: رسانه‌های ما در چالش بزرگی با دشمن و استکبار جهانی قرار دارند و استکبار به طور طبیعی تمام تلاش خود را به کار گرفته که ایران را به عنوان یک نظام ناکارآمد جلوه دهد. زمانی که نشست سران جنبش غیرمتعهدها را در تهران برگزار کردیم یکی از وزیران خارجه گفت که قبل از این‌که به ایران بیایم تصورم از ایران کشور فقیر و دچار انواع و اقسام مشکلات و بدبختی‌ها بود، آمده بودم که فقر و بدبختی را ببینم اما وقتی وارد شدم متاثر شدم که به عنوان یک وزیر خارجه چگونه مرعوب و تحت تاثیر رسانه‌ها قرار گرفته بودم و تلاش نکرده‌ بودم اطلاعات لازم را در این‌باره بدست بیاورم. حالا قبل از هر چیز از خود شرمنده هستم.

صالحی به اظهارات خودش در دوره وزارتش در وزارت امور خارجه اشاره کرد و گفت: من وزیر امور خارجه دولت احمدی‌نژاد بودم اما همیشه از دیگران به نیکی یاد کردم؛ زمانی که آقای موسویان را بازداشت کرده و اتهام اولیه‌اش را جاسوسی مطرح کرده بودند، اعلام کردم ایشان را جاسوس نمی‌دانم. در مورد آقای اسدی زمانی که هیچکس نمی‌توانست حرفی بزند به نیکی از ایشان یاد کردم و ابزار امیدواری کردم سوءتفاهم‌ها برطرف شود. از آقای خاتمی و هاشمی که از بزرگان نظام هستند دفاع کرده ام و همیشه از آن‌ها به خوبی یاد کرده‌ام در صورتی که وزیر آقای احمدی‌نژاد بودم و تصور چیز دیگری بود، یکبار ایشان نگفت که چرا این حرف را زدید.

وی ادامه داد: نباید بزرگان را تخریب کنیم؛ ممکن است که اختلاف در رای و نظر وجود داشته باشد اما نباید دیگران را تخریب کرد. بسیاری از کشورها چون قهرمان ملی ندارند، بعضا قهرمانان ملی دیگران را به نام خود می‌زنند اما ما بعضا قهرمانان ملی خود را دفع و دفن می‌کنیم.

وی بار دیگر تاکید کرد: رسانه‌ها باید نقد صحیح داشته باشند؛ افکار را نقد کنند، نباید با بی‌حرمتی شخصیت افراد را نابود کنیم، آن هم در انقلاب اسلامی که یک انقلاب اخلاقی بود. البته در تعاملات بین‌المللی هم این اشکال را داشته‌ایم و نباید به مسوولان و روسای کشورهای دیگر بی‌حرمتی کنیم حتی اگر دشمن بالقوه و بالفعل ما باشند.

وزیر امور خارجه با بیان برخی گله‌مندی‌ها از رسانه‌ها و مسوولان و شخصیت‌های سیاسی درباره طرح برخی اظهارات گفت: وقتی بی‌حرمتی‌هایی مطرح می‌شود گرفتار می‌شویم و منافع و مصالح ملی‌مان خدشه‌دار می‌شود، وقتی در وزارت خارجه به آن‌ها انتقاد می‌کنیم و یا سعی در اصلاح آن اظهارات می‌کنیم می‌گویند از موضع انفعال است؛ در حالی که اقتدار حرف زدن و رفتار خشن و پرخاشگرانه نیست خداوند نیز به حضرت موسی(ع) فرمان داد وقتی پیش فرعون می‌روی زبان لین به کار بگیر.

وی با بیان این‌که «رسانه پل ارتباطی بین سیاست خارجی و افکار عمومی مردم جهان است» ادامه داد: رسانه‌ها رصدخانه تحولات جهان و منعکس‌کننده تحولات درون به بیرون هستند؛ امیدواریم ارتباطی که تا به امروز بوده است روزبه‌روز تقویت شود و ارتباط عاطفی‌ تر از گذشته باشد. جا دارد هر کاری که می‌کنیم حقیقت این جمهوری ناب را آن‌گونه که هست بنمایانیم.
وی با بیان این دغدغه‌ها به مسوولیت مهم رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: «هذا ما عهدنا»، «عهدکم» شما چیست؟ امیدواریم البته این دیدار آخرین «عهد زیارت» شما نباشد.

در ادامه خبرنگاران نیز به بیان دیدگاه‌های خود درباره تعامل با وزارت امور خارجه پرداختند که البته در مواردی موضع‌گیری‌های وزارت امور خارجه درباره برخی تحولات نیز مطرح شد.

یکی از خبرنگاران درباره برگزار نشدن نشستی با خبرنگاران از سوی صالحی پرسید که وی پاسخ داد: این انتقاد وارد است کاش نشست‌های بیشتری با خبرنگاران برگزار می‌کردیم و به این شوخی ختم کرد که قول می‌دهم اگر یکبار دیگر وزیر شوم این کار انجام می‌دهم.

وی درباره این‌که مسوولیت بعدیش پس از وزارت امور خارجه چیست نیز گفت: این‌قدر که نظام و این ملت عزیز است، انسان خدمت به آن را یک عبادت می‌داند از دانشگاه آمده‌ام و به دانشگاه باز می‌گردم این قطعی است. روز گذشته تمام روز یکی از کتب درسی که برای مهرماه باید تدریس شود را می‌خواندم که به من نشاط بسیاری می‌داد. دانشگاه رفتن امر قطعی است مگر در این میانه امر دیگری باشد که به تقدیر الهی واگذار می‌کنیم.

وزیر امور خارجه البته درباره اظهارات ضدایرانی وزیر خارجه کانادا نیز گفت: اگر بخواهیم هر اظهار نظرشان را پاسخ دهیم فکر می‌کنند حرف مهمی زده‌اند او برای خود و خانواده‌اش حرف می‌زند.

موضوع رابطه با اروپا و پیام‌های تبریک به انتخاب روحانی نیز در این نشست مطرح شد که صالحی گفت: ایران در سی و چهار سال گذشته در یک چالش بزرگ بوده است، باید پرسید ما مانع چه چیزی در عرصه بین‌الملل بوده‌ایم و چرا غرب این همه نگرانی نسبت به ایران دارد. آن‌ها می‌دانند که ملت تاریخ‌ساز بودند و نخواستند در مدار سیاسی هیچ ابرقدرتی باشند و در جامعه بین‌الملل حقیقت استقلال سیاسی را به نمایش می‌گذارد.

وی گفت: از آن زمان مخالفت با ایران و منزوی کردن کشورمان آغاز شد در چند سال گذشته فشارها به اوج رسید و گفتند فشار فلج‌کننده به ایران وارد می‌کنیم. امروز غرب به این نتیجه رسیده است که دیگر کاری نمی‌تواند بکند.

صالحی با اشاره به فشارهای اقتصادی غرب به ایران گفت: در شرایط کنونی ارزش دارایی مردم 60 درصد پایین آمده است، اما وقتی انتخابات شد 73 درصد پای صندوق‌های رای رفتند چون می‌دانستند که اساس فشارها کجاست، البته ما از حیث قدرت خرید پانزدهمین کشور جهان هستیم و 14 میلیارد دلار بدهی خارجی داریم که البته این میزان با در نظر گرفتن ال‌سی‌هایی است که برای خرید باز شده و در برابر این قدرت خرید صفر است با این همه فشار این کشور کار خود را جلو برد؛ چالش بیش از حد با ایران نتیجه عکس می‌دهد.

وی با بیان این‌که «پیام روحانی تعامل بود نه تقابل» گفت: ما کشوری اهل تعامل،‌گفت‌وگو و همزیستی هستیم و با آن‌ها که به این اصول اعتقاد داشته باشند تعامل می‌کنیم. غرب به این نتیجه رسید که ایران اهل تعامل و ملتش پشتوانه دولتش است.

وی مواضع سیاست خارجی ایران در تحولات منطقه را بسیار متوازن و به دور از افراط و تفریط دانست و گفت:برخی به وزارت خارجه انتقاد و آن را به انفعال متهم می‌کردند و سرکوفت می‌زدنند، در حالی که تحولات نشان داد مواضع ایران کاملا متوازن و ایران با افراط‌گرایی مخالف بوده است. آن‌ها که در خارج در رسانه‌های‌شان به ایران تهمت می‌زدنند، چرا عذرخواهی نمی‌کنند؟

خبرنگاری درباره نقش دولتی که صالحی وزیرش بود در ایجاد شرایط امروز پرسید و گفت آیا شرایط امروز به دلیل نقش دولت بود یا جابه‌جایی که انجام شد این شرایط را ایجاد کرد؟
وزیر امور خارجه پاسخ داد: بله؛ همه ما مسوولیم برخی از مقامات کشوری مواضعی می‌گرفتند که مشکل‌آفرین می‌شد من سه بار به قطر سفر کردم و هر سه بار مصادف با موضع‌گیری یک عزیز ما در داخل درباره قطر بود. البته ما به آن‌ها اعلام می‌کردیم که مواضع رسمی از جانب مقام معظم رهبری، رییس‌جمهور و وزیر امور خارجه انجام می‌شود.

وی تاکید کرد: هر کشوری در دنیا اصول و چارچوبی برای خود دارد، اما مسوولین نیز در عملیاتی شدن آن اصول موثر هستند البته روش‌ها متفاوت است. دولت‌ها هر کدام تحولی در حوزه خود ایجاد کرده‌اند و دولت نهم و دهم هم به مفهوم عدالت پرداخت همانگونه دولت یازدهم اعتدال و تدبیر را مطرح کرد. البته این را هم قائلیم که هیچ دولتی بی‌عیب و نقص نبوده است اما در مجموع همه دولت‌ها در خدمت منافع کشورشان هستند.

خبرنگاری پرسید: بحث انتقال مذاکرات از شورای امنیت به وزارت امور خارجه مطرح شده اگر این روند در زمان شما انجام می‌شد آیا مسائل با آن‌چه که اکنون است تفاوت پیدا می‌کرد؟

صالحی پاسخ داد: از سال 2001 موضوع هسته‌یی کشورمان به طور جدی مطرح شد؛ 12 سال است این بحث وجود دارد ابتدا در وزارت امور خارجه پیگیری می‌شد بنا به توصیه وزارت خارجه آن زمان به شورای امنیت منتقل شد سال 2003 می‌خواستند پرونده را به شورای امنیت ببرنند. ما آن زمان عضو شورای حکام بودیم برای بیان دیدگاه‌مان نیاز به جایگاهی داشتیم که بتوانیم از طریق آن حرفمان را بزنیم با کمک مالزی و آفریقا جنوبی نمایندگی جنبش غیرمتعهدها در وین بوجود آمد تا مانع اجرای خواسته‌های غرب در شورای حکام شویم.

وی تاکید کرد: در بحث هسته‌یی فقط یک ارگان نیست که حرف آخر را می‌زند، بلکه جمع‌بندی در ارگان‌های مختلف انجام می‌شود، آقای جلیلی طبق اجماع کار را به پیش برد و آن‌چه انجام شد تصمیم شخصی‌ ایشان نبود اجماع نظام بود و ایشان طبق اجماع کار خود را انجام دادند، دست‌شان درد نکند به خوبی کار را انجام دادند. متاسفانه مساله به سرانجام نرسید اما به جاهای خوبی رسیده است.

وی گفت: 1+5 پس از این گفت‌وگوها اولین بار از خود انعطاف نشان داد و متوجه شده است که راهی جز تعامل با ایران نیست و البته ایران در راستای فناوری هسته‌یی آن‌چه می‌خواست به دست آورده است. اطمینان داشته باشید پرونده هسته‌یی ایران به جایی رسیده است که از این به بعد شاهد حل و فصل آن خواهیم بود و از نشانه‌های که می‌بینیم پرونده هسته‌یی روبه حل شدن است.

خبرنگار دیگری درباره همکاری وزارت امور خارجه و رسانه‌ها و برگزاری دوره‌های آموزشی پرسید که صالحی گفت: دانشکده روابط بین‌المللی به دانشگاه علوم دیپلماتیک تبدیل شده و هیات امنای جدیدی کار را دنبال می‌کنند و در زمینه تحصیلات تکمیلی فعالیت می‌کند که می‌شود با این دانشگاه برای انجام این کار هماهنگی‌هایی انجام داد.

وی همچنین درباره روابط ایران و عربستان نیز گفت: زمانی که به وزارت خارجه آمدم یک هفته پس از آن تحولات بیداری اسلامی آغاز شد، نمی‌دانم خوش قدمی من بود یا بد قدمی‌؛ از یک سو تحریم‌های فلج‌کننده‌ای که ادعا می‌کردند مطرح بود که ما تلاش کردیم نگذاریم تحریم‌ها آنگونه که آنها می‌خواهند تاثیرگذار باشد اما نمی‌توان همه موضوعات را در رسانه‌ها اعلام کرد اما در این باره تلاش‌های زیادی انجام شد.

وزیر امور خارجه ادامه داد: وقتی به وزارت خارجه آمدم اعلام کردم اولویت سیاست خارجی ما ارتقای روابط با همسایگان است و اسم عربستان و ترکیه را آوردم و موضوع روابط با اتحادیه اروپا در این زمینه نیز مطرح شد، حتی آن زمان انتقاد کردند که چرا اسم کشورها را آورده‌اید، در دو سال و چند ماه وزارتم می‌خواستم به عربستان بروم اما اجماع حاصل نشد، البته اجماع در سیاست خارجی منوط به اجماع تصمیم‌سازان است، مثلا در مورد آ‌مریکا مگر می‌شود بدون نظر مقام معظم رهبری تصمیمی اعلام کنیم، در مورد عربستان هم نظرم را به برخی از عزیزان که مانع شدند مطرح کردم.

صالحی همچنین درباره روابط ایران و ترکیه گفت: رابطه ایران و ترکیه بسیار خوب است، فقط اختلاف نظرمان در مورد سوریه است مخالفان نظام سوریه نیز اختلاف نظرهایی با یکدیگر دارند، بین حامیان و آدم‌خوارهایی که در سوریه با مردم سوریه می‌جنگنند اختلاف نظرهایی وجود دارد.
وی تاکید کرد: روابط ما با ترکیه بسیار عالی است ودر طول دوره مسوولیتم بیشترین تماس را با وزیر خارجه ترکیه داشته‌ام.

صالحی همچنین یادآور شد که دو ماه پیش سفری به عربستان داشته است و در گفت‌وگوی دو ساعته اش با وزیر خارجه این کشور مسائل را به صورت شفاف مطرح کرده و به آینده روابط ایران و عربستان بسیار امیدوار است.

وی همچنین درباره روابط ایران و اروپا نیز گفت: اولین باری که با وزیر خارجه انگلیس صحبتی انجام شد در نیویورک بود آن زمان روابط‌مان در حد کاردار بود، می‌خواستیم این ارتباط را به سطح سفیر برسانیم؛ وزیر خارجه انگلیس از ما خواست که برای دادن آگرمان سفیرشان پا میانی کنند این کار انجام شد سفیر آمد و به هر حال روابط در حوزه‌های مختلف روبه رشد بود، یکباره بحث سفارت انگلیس در تهران پیش آمد؛ البته وزارت خارجه در لحظات اول توانست این بحث را به خوبی مدیریت کند اما برخی در رسانه‌ها نوشتند قبل از اینکه سفارت انگلیس را بگیریم باید وزارت خارجه را می‌گرفتیم، من هنوز آن نوشته‌ها را دارم و به عنوان یادگاری نگه داشته‌ام، اتفاقات سر راه، ما را دائم دچار بحران‌ می‌کرد.

صالحی گفت: زمانی، به یکی از وزیران در یکی از کشورها گفتم اینکه شما در آن شرایط مسوولیت وزارت خارجه را بر عهده دارید کار سختی نیست بیا جاهایمان را عوض کنیم اگر توانستی دوام بیاوری آن زمان به تو می‌گویم وزیر خارجه یعنی چی؟

خبرنگاری در مورد حمایت ایران از اخوان‌المسلمین پرسید و گفت چرا این حمایت صرفا یک طرفه بود؟ صالحی پاسخ داد: در مورد مصر ایران بهترین موضع را داشت، ما پیش از این پیشنهاد کمک‌های اقتصادی و لغو یک طرفه ویزا را مطرح کردیم، حسن نیت ملت و نظام‌مان را به آنها نشان داده‌ایم، آنها بودند که خطا کردند امروز هم با آنها در تماسی فقط نگران وضع داخلی مصر هستیم که اردوکشی‌های خیابانی منجر به درگیر‌های مردمی نشود چراکه به صلاح ملت مصر و کل کشورهای منطقه و اسلام نیست.
وی تاکید کرد: ایران به اصل عدم مداخله پایبند است و می‌خواهد مصری‌ها خودشان مشکلاتشان را به خوبی حل کنند.

وزیر امور خارجه درباره آخرین پیگیری‌ها درباره موضوع کشته شدن یک ایرانی در حادثه رانندگی از سوی یک دیپلمات عربستانی در تهران گفت: بحث این مطرح بوده که مبلغی غریب به 300 میلیون تومان به عنوان دیه و به صورت علی‌الحساب به صندوق مربوط به قوه قضاییه وازیر کنند پس از نهایی شدن پرداخت خسارت‌های مورد نظر آن زمان موضوع بررسی می‌شود که امیدواریم این پول را هر چه زودتر به صورت علی‌الحساب وازیر کنند.

وی همچنین درارزیابی‌ از انتخاب محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه نیز گفت: ایشان از همکاران و دوستان قدیمی من هستند، این افتخار را داشتم که در ماموریت‌هایم با ایشان در تماس دائم و مستمر بوده‌ام، ایشان را یک دیپلمات با تجربه می‌دانم البته وزارت امور خارجه مملو از دیپلمات‌های شایسته است و تنها وزارت‌خانه‌ای است که می‌شود برای آن به راحتی وزیر انتخاب کرد و آقای ظریف در زمره این عزیزان هستند، باتجربه و سابقه‌ای که ایشان دارند مطمئن هستم که ایشان موفق خواهد بود، ایشان مورد اعتماد رییس جمهور هستند و این می‌تواند نقطه قوتی برایش باشد.

وزیر امور خارجه درباره برخی شایعات مبنی بر اینکه سازمان انرژی اتمی زیر مجموعه‌ای از وزارت نیرو شود گفت: من این موضوع را در رسانه‌ها شنیده‌ام، اطلاعاتی در این باره ندارم و کسی این مطلب را به عنوان مسوول مطرح نکرده است، ممکن است در برخی اذهان این طور مطرح شود که این سازمان،‌ سازمانی تجاری است بنابراین باید فعالیت‌اش زیر نظر وزارت نیرو باشد، باید گفت فعالیت سازمان انرژی اتمی با محوریت نیروگاه بوشهر انجام می‌شود، هویت و برنامه کل سازمان انرژی اتمی درباره نیروگاه‌ها است تصور کرده‌اند اگر زیر مجموعه وزارت نیرو باشد، شائبه غلطی که در برخی اذهان درباره فعالیت‌های این سازمان انجام می‌شود از بین می‌رود.

 

اگر نظر شخصی من را بخواهید شاید تصور اینکه سازمان انرژی اتمی غیر تجاری تلقی شود باعث شده این شائبه پیش بیاید در حالیکه سازمان انرژی اتمی محور حیاتی اش نیروگاه بوشهر و نیروگاههای آینده دیگر است.
وی افزود: با روس ها هماهنگی به عمل آمده و به زودی تفاهم نامه برای احداث نیروگاه جدید دیگر امضا خواهد شد.

صالحی یادآور شد: انرژی اتمی هویتش حول مسائل تجاری است و اگر هم غنی سازی هسته ای صورت می گیرد برای همین سوخت هسته ای در جهت تامین برق و یا رادیودارو و مسائل پزشکی است و به همین دلیل شاید برخی برای اینکه این شائبه از بین برود درصددند انرژی اتمی را به عنوان زیرمجموعه وزارت نیرو قرار دهند در حالیکه این شائبه غلط است.

به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست رامین مهمان‌پرست سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه نیز گفت: امیدواریم در دولت جدید جایگاه وزارت خارجه ارتقاء یابد و شاهد افزایش اعتبار و اقتدار این وزارتخانه برای انجام مسوولیت‌هایش باشیم و وزیر پیشنهادی با رای بالایی به این سمت منصوب شود وشاهد دستاوردهای بزرگی برای کشور باشیم.

همچنین سیدعباس عراقچی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای رسانه در مزار شریف گفت: شهدای مزار شریف به عنوان دیپلمات‌هایی که در سنگر خود و محل نمایندگی، به شهادت رسیده‌اند سنبل همه ما در وزارت خارجه هستند و همراهی خبرنگار شهید با آنها نیز نشان همراهی همیشگی خبرنگاران و دیپلمات‌ها است.
در این نشست جمعی از معاونان و مدیران کل وزارت خارجه در بخش‌های مختلف نیز حضور داشتند./ایسنا