چرا تندروها از توافق ژنو عصبانی اند؟

فرارو: مذاکرات هسته ای ایران و گروه میانجیان بین المللی حل و فصل مناقشه هسته ای ایران، متشکل از 5 عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین) به علاوه آلمان موسوم به گروه 1+5، پس از دستیابی به تفاهم ژنو و سه دور مذاکره در وین در حال ورود به مراحل پایانی و تدوین پیش نویس توافق جامع است.

توافقی که بر پایه تفاهم نامه ژنو قرار است بنا شود؛ تفاهمی که بر خلاف تمام هیاهوهای تندروها در ایران یک دستاورد ملی است.

اهمیت این تفاهم نامه از آن جا نشات می گیرد که چارچوب اصلی مذاکراتی و خط مشی توافق جامعی که قرار است به زودی میان ایران و 1+5 حاصل شود از قبل در آن پیش بینی شده و از هم اکنون مشخص است که در انتها دو طرف به چه مرحله ای می رسند و حق استفاده صلح آمیز هسته ای از جمله غنی سازی برای ایران به رسمیت شناخته می شود.

تحریم ها کاملا برداشته و لغو می شود و ایران در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای آزاد خواهد بود. همان خواستی که سال ها جریان نزدیک به تندروها و منتقدان مذاکرات هسته ای به دنبال آن بودند اما در دستیابی به آن ناکام ماندند.

با این حال تندروها در ایران با چشم بستن بر این واقعیت ها به داستان سرایی ها برای به انحراف کشاندن مسیر مذاکرات ادامه می دهند. هربار انگشت روی بندی از این تفاهم نامه می گذارند آن را مغایر با حقوق هسته ای ایران و یا منافع ملی بر می شمارند.

این در حالی است که نه مفسر راستین حقوق هسته ای و منافع ملی آنها هستند و نه انتقاداتی که آنها مطرح می کنند از چشم مقامات عالی رتبه نظام دور مانده است. اگر غیر از این و انتقادات مطرح شده هم به حق بود یقینا هنوز رویکرد مذاکراتی تیم مذاکره کننده هسته ای کنونی مورد تایید قرار نمی گرفت.

با این حال منتقدان توافق ژنو همچنان با نگاه سیاسی و جناحی با هدف به بن بست کشاندن مذاکراتی که آنها در آن نقشی ندارند، جنجال آفرینی می کنند.

روزی توقف غنی سازی 20 درصد در ایران که باب آن را در اصل تیم مذاکره کننده هسته ای سابق در جریان مذاکرات با 1+5 در مذاکرات آلماتی باز کرد و آن زمان صدای همین منتقدان امروز و موافقان دیروز شنیده نشد را مستمسک به گوشه رینگ کشاندن تیم مذاکره کننده هسته ای قرار می دهند روز دیگر بازرسی های بیشتر از برنامه هسته ای را.

جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده است که در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران، برنامه نظامی هسته ای هیچ جایگاهی ندارد و فتوای مقام معظم رهبری در این باره که تاکید دارد که سلاح هسته ای حرام است را گواهی بر این مدعا می کند.

در این شرایط گسترش نظارت و بازرسی ها از برنامه هسته ای ایران چه جای نگرانی دارد که امروز منتقدان توافق ژنو آن را مغایر با منافع ملی می دانند.

پاسخ این انتقادات اگر چه به صورت مبسوط از سوی تیم مذاکره کننده هسته ای داده شده است، اما گوش منتقدان شنوای هیچ انتقادی نیست. پاسخ این انتقادات داده شود انتقاد دیگری را از آستین خارج می کنند.

تازه ترین آن طرح نگرانی از احتمال مذاکره حول محور برنامه موشکی ایران است. موضوعی که مذاکره کنندگان هسته ای ایران بارها به صراحت اعلام کرده اند که این موضوع در مذاکره با گروه 1+5 هیچ جایی ندارد.

همانطور که پیش از این تیم سابق مذاکره کننده هسته ای ایران در مذاکره با گروه 1+5، پشت میز می نشست به جای آنکه برای حل و فصل مناقشه هسته ای ایران طرح مسئله کند خواستار گفتگو با قدرت های بزرگ جهانی درباره مدیریت جهانی می شد اما پاسخ که می شنیدند آن بود که این مذاکرات صرفا محدود به برنامه هسته ای ایران است، و این گروه تشکیل شده است که به این موضوع بپردازد، امروز همان پاسخ از جانب مذاکره کنندگان کنونی ایران به گروه 1+5 داده شده و می شود.

با این حال همچون گذشته استناد منتقدان توافق ژنو نه سخنان و پاسخ مذاکره کنندگان ایران، بلکه ادعاهای مقامات آمریکایی است که با هدف آرام کردن مخاطبان داخلی شان آن را مطرح می کنند. هر چند در برخی موارد هم اصل آنچه را که از رسانه های وابسته به تندروها به نقل از مقامات آمریکایی طرح می شود با واقعیت همخوانی ندارد و به نوعی ناشی از اشتباه در ترجمه است.

با این حال در چند نوبت مقامات آمریکایی مدعی شدند که در جریان مذاکرات با ایران درباره برنامه موشکی این کشور هم گفتگو خواهیم کرد. نمونه اش اظهارات وندی شرمن در اسرائیل است.

معاون وزارت خارجه و نماینده آمریکا در مذاکرات هسته ای با ایران در میزگردی درباره ایران که در تاریخ 22 فورویه 2014 در اورشلیم برگزار شد، مدعی شده بود: «آنچه در این باره به شما خواهم گفت این است که تمامی مسائلی که برای ما نگرانی ایجاد می کنند بخشی از این مذاکرات هستند. و همچنین یادآور می شوم که در برنامه اقدام مشترک آمده که قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد باید قبل از هر توافق جامعی مورد رسیدگی قرار گیرند.»

همین سخنان اکنون مورد استناد برخی رسانه های نزدیک به تندروها قرار گرفته است و مدعی اند که در توافق ژنو ذکر شده است ایران باید به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد متعهد و پایبند باشد، از جمله بند 9، قطعنامه 1929 شورای امنیت که علیه ایران به تصویب رسید، بندی که تاکید دارد «ایران به هیچ گونه فعالیتی که به موشک های بالستیک با قابلیت پرتاب سلاح های هسته ای مربوط باشد، و از جمله پرتاب با فناوری موشک های بالستیک دست نخواهد زد، و کشورها تمامی اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد تا از انتقال فناوری یا کمک های فنی به ایران که در ارتباط با چنین فعالیت هایی باشند جلوگیری کنند.»

با این حال بر اساس آنچه که تندروها مدعی هستند آنچه که در توافق ژنو مورد تاکید قرار گرفته است مبنی بر اینکه « در فاصله میان گام های اولیه و گام آخر، گام های دیگری از جمله پرداختن به قطعنامه های شورای امنیت با هدف پایان رضایت بخش بررسی موضوع توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد وجود خواهد داشت» به معنای پذیرش برای گفتگو حول محور سایر موارد غیر از برنامه هسته ای در قطعنامه شورای امنیت نیست.

مذاکره کنندگان هسته ای ایران در این مذاکرات به دنبال عادی شدن پرونده هسته ای ایران و بازگشت این پرونده از نیویورک (مقر شورای امنیت سازمان ملل متحد) به وین (مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی) هستند.

بر این اساس، ضروری است که قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد که ظرف 8 سال گذشته و به واسطه سیاست های نابخردانه دولت های نهم و دهم، جریان همسو با منتقدان امروز مذاکره کنندگان هسته ای به ملت ایران تحمیل شد، برداشته شود. بر همین اساس باید بخشی از مذاکرات رفع قطعنامه ها باشد.

قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد هم از ابتدا در پی نگرانی از برنامه هسته ای ایران صادر شد و وقتی این نگرانی ها رفع شود عملا قطعنامه های صادر شده از موضوعیت خارج می شود. بر همین اساس، رفع نگرانی ها و سو تفاهمات نسبت به برنامه هسته ای ایران در صدر اهداف تعیین شده تیم مذاکره کننده هسته ای ایران است، اهدافی که تاکنون بخش عمده آن تحقق پیدا کرده است و تا عادی شدن پرونده هسته ای ایران در مجامع بین المللی با حمایت مقامات عالی رتبه نظام راه زیادی باقی نمانده است.