پولدارتر شدن امارات و تركیه از جیب ایران

رگ حیات اقتصاد ایران در شرایط امروز، صادرات غیرنفتی است؛ صادراتی كه بیشترین مزیت آن را در بخش كشاورزی باید جست‌وجو كرد. رضا نورانی، رییس كنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران كه از فعالان پرسابقه در حوزه صادرات محصولات كشاورزی است از روش‌هایی می‌گوید كه در یكی دو سال پیش صادركنندگان برای دور زدن تحریم‌ها از آن بهره بردند چراكه باید صادرات غیرنفتی به جهت حمایت از تولید انجام می‌شد.

به گزارش اعتماد، گلایه اصلی او اما از خودتحریمی‌هایی است كه بیش از تحریم‌های ناعادلانه غرب بر اقتصاد كشور ضربه زده است. پس از تشدید تحریم‌ها كشتی‌های خارجی از ایران رفتند. یك كشتیرانی داخلی دولتی نیز داشتیم كه به دلیل مقرون به صرفه نبودن فعالیت‌ها ادامه كار نداد. در چنین شرایطی انتظار از دولت آن بود كه بخش خصوصی را برای تداوم تبادلات، حمایت كند.

چراكه دور زدن تحریم‌ها برای بخش خصوصی كاری نداشت اما هزینه‌بر بود اما این حمایت اتفاق نیفتاد و ما مجبور شدیم كشورهای ثالث را پولدارتر كنیم مانند تركیه و امارات. به هر حال نیاز به این داشتیم كه محموله‌ها در یك كشور ثالثی تخلیه و بارگیری شود تا از تحریم‌ها بتوانیم عبور كنیم. این اتفاق، هم زمان بیشتری به ما تحمیل می‌كرد هم كیفیت كالاها را به دلیل گذر زمان بیشتر پایین می‌آورد و هم هزینه‌های ما را به‌شدت بالا می‌برد. در این شرایط دولت در كنار بخش خصوصی به عنوان یك حامی نقش خود را به خوبی ایفا نكرد.

نورانی در این گفت‌وگو از آخرین آمارهای صادرات محصولات كشاورزی نیز خبر داد؛ ١٢ درصد افزایش در ١١ ماهه سال ١٣٩٣ نسبت به مدت مشابه سال قبل. اما او این افزایش را برای كشور كافی نمی‌داند. نورانی معتقد است باید در حوزه صادرات محصولات كشاورزی جهش داشته باشیم نه افزایش. مشروح گفت‌وگوی نورانی رییس اتحادیه ملی محصولات كشاورزی، رییس كنفدراسیون صادرات و رییس انجمن حمایت از تولیدكنندگان محصولات ارگانیك را با «اعتماد» می‌خوانید:

   در طول سال‌هایی كه تحت فشار تحریم‌ها بوده‌ایم صادرات كشور نیز آسیب دیده است. اما این‌بار نمی‌خواهم این ماجرا را آسیب‌شناسی كنیم. به طور مشخص از شما می‌خواهم فرآیند صادرات یك محصول را پیش و پس از تحریم برای خوانندگان به تصویر بكشید.

برای من ثابت شد كه در جریان تحریم‌ها می‌توان به خودكفایی رسید. اما تحریم‌ها آنجا آزاردهنده شد كه ما خود را تحریم كردیم. این خودتحریمی‌ها خسارت‌هایی بیشتر از تحریم‌های بین‌المللی داشت.

  در چه زمینه‌ای خودتحریمی داشته‌ایم؟
پس از اعمال تحریم‌ها دیدیم كه كشتی‌های خارجی از ایران رفتند. یك كشتیرانی داخلی دولتی نیز داشتیم كه به دلیل مقرون به صرفه نبودن فعالیت‌ها ادامه كار نداد. در چنین شرایطی انتظار از دولت آن بود كه بخش خصوصی را برای تداوم تبادلات، حمایت كند. دور زدن تحریم‌ها برای بخش خصوصی كاری نداشت اما هزینه‌بر بود اما این حمایت اتفاق نیفتاد و ما مجبور شدیم كشورهای ثالث را پولدارتر كنیم مانند تركیه و امارات. به هر حال نیاز به این داشتیم كه محموله‌ها در یك كشور ثالثی تخلیه و بارگیری شود تا از تحریم‌ها بتوانیم عبور كنیم. این اتفاق ، هم زمان بیشتری به ما تحمیل می‌كرد هم كیفیت كالاها را به دلیل گذر زمان بیشتر پایین می‌آورد و هم هزینه‌های ما را به‌شدت بالا می‌برد. در این شرایط دولت در كنار بخش خصوصی به عنوان یك حامی نقش خود را به خوبی ایفا نكرد.

  یك بار دیگر به فرآیند صادرات برگردیم. پیش از تحریم‌ها، تولیدات باغی و زراعی سورت و بسته‌بندی می‌شد، پس از دریافت مجوز بازرگانی، به بنادر رفته و با بارگیری در كشتی‌های خارجی به خاور دور و سایر كشورها فرستاده می‌شد. این فرآیند را پس از اعمال تحریم‌ها توضیح دهید.

وقتی تحریم شدیم تا رسیدن به بنادر كار طبق روال قبل انجام می‌شد اما دیگر كشتی خارجی وجود نداشت تا از طریق آن كالا را به سایر نقاط دنیا ارسال كنیم. بنابراین ناگزیر بودیم كالا را به كشور ثالث منتقل كرده و آنجا سوار بر كشتی‌های خارجی كنیم. این اتفاق هزینه‌های حمل را دو و حتی سه برابر می‌كرد. علاوه بر آن كالایی كه ١٢ ساعته به مقصد می‌رساندیم پس از تحریم‌ها ١٢ روز در مسیر می‌ماند.

یعنی كالا تا پیش از تحریم‌ها تا رسیدن به عربستان یا بحرین ١٢ ساعت بیشتر زمان نیاز نداشت اما پس از تحریم‌ها یك بار بارگیری می‌شد و به سمت امارات حركت می‌كرد؛ آنجا دوباره فرآیند تخلیه و بارگیری به سمت كشورهای مقصد انجام می‌شد و زمان طی این فرآیند تا ١٢ روز افزایش می‌یافت. تحت تاثیر این جریان هم هزینه‌های حمل بالا می‌رفت و بر قیمت عرضه محصول نهایی تاثیر می‌گذاشت و همزمان باعث افت كیفیت محصول می‌شد به این ترتیب بازار هدف می‌توانست جای محصولات ایرانی را به سایر رقبا با كیفیت و قیمت مناسب‌تر بدهد. با این وجود ما صادرات را قطع نكردیم و به عنوان رگ حیات اقتصاد به آن نگریستیم.

  گفته می‌شود برخی كشتی‌ها با عوض كردن پرچم خود برای حمل بار به بنادر ایران آمده و ایران هم در مقابل با استفاده از همین روش كالاهای خود را به دیگر كشورها صادر می‌كند. این موضوع نتوانسته ماجرای كوتاه شدن مسیرها را تا حدی حل كند؟
امروز بخشی از تحریم‌های كشتیرانی برداشته شده اما كماكان برای دور زدن تحریم‌ها ناگزیر به رفتن به كشور ثالث هستیم.

  اینكه می‌گویید بخشی از تحریم‌ها برداشته شده منظور لغو تحریم بیمه كشتی‌هاست؟
ایران یكی از امن‌ترین دریاهای دنیا را دارد. شاید با تبلیغات منفی ذهن كمپانی‌های كشتیرانی را توانستند متاثر كنند اما در مجموع اگر مقایسه كنیم در سه دهه گذشته خلیج فارس از امن‌ترین دریاها بوده است. با این وجود كشتی‌های خارجی در طول تحریم هم آمدند و تبادلات مویرگی را انجام داده‌ایم.

  شما از سال ٦٢ به امر صادرات پرداخته‌اید. آن سال‌ها هم ایران درگیر جنگ تحمیلی عراق بود. چه مشابهتی بین صادرات در آن برهه تاریخ با امروز وجود دارد؟
به هر حال در آن دوره نیز صادرات سختی‌های خود را داشت. درگیر دفاع مقدس بودیم و گاه جنگنده‌های عراقی در انجام كار مانع ایجاد می‌كردند اما آن زمان درگیر تحریم نبودیم و كشورها كالاهای ما را می‌پذیرفتند و مشكلاتی كه امروز با آن دست به گریبان هستیم وجود نداشت. در جریان تحریم‌ها به نظرم كم‌كاری شد. ما خیلی بهتر و با ظرافت بیشتر می‌توانستیم از آن عبور كنیم. در همین دوران دیدیم به جای اینكه صادركننده را تقویت كنند، گفتند باید پیمان ارزی بدهید یا گفتند ارز را باید مبادله‌ای بفروشید.

در حال حاضر ثابت نگه داشتن نرخ ارز نیز شرایطی را مانند سال‌های پیش از سال ٩٠ ایجاد می‌كند. در آن دوره اجازه افزایش نرخ ارز متناسب با تورم را ندادند و سیاست تثبیت را در پیش گرفتند اما در سال‌های ٩٠ و ٩١ به ناگاه قیمت‌ها با جهش سه برابری مواجه شد. امروز هم همان روال در پیش گرفته شده است. اجازه افزایش نرخ را به طور سالانه و منطقی نمی‌دهند و صرفه صادرات را پایین نگه می‌دارند؛ بنابراین دور از ذهن نیست كه دوباره با جهش نرخ ارز مواجه شویم. ما باید تراز تجاری‌مان را مثبت كنیم. هر زمان این اتفاق در اقتصاد ایران افتاد هم وضعیت تولیدكننده و هم تجارت مناسب خواهد بود. اما منفی شدن تراز بازرگانی نشان‌دهنده مشكل‌دار بودن تولید و صادرات است.

  امروز و پس از عبور از دو سال تحریم، تراز بازرگانی در بخش كشاورزی چگونه است؟ یا به طور مشخص‌تر بفرمایید تحریم‌ها توانسته این تراز را در طول دو سال گذشته منفی‌تر كند؟
تراز از ابتدا منفی نبوده است و گاه در اثر سیاست‌های اشتباه تراز منفی می‌شود. بر اساس آخرین آمار یعنی صادرات ١١ ماهه سال قبل ١٢ درصد افزایش صادرات محصولات كشاورزی نسبت به دوره مشابه سال گذشته داشته‌ایم. اما این افزایش برای ما كافی نیست. ما باید برای رسیدن به وضعیت مطلوب جهش داشته باشیم نه افزایش. سال ١٣٩٢ به دلیل مشكلات سرمازدگی تولید كمتری داشته و به تبع آن صادرات كمی هم داشتیم. بنابراین افزایش صادرات سال ١٣٩٣ به مفهوم مناسب‌تر شدن وضعیت‌ تراز نیست. اگر بخواهیم مقایسه كنیم با صادرات نفت می‌بینیم كه یك بشكه محصولات كشاورزی برابر با صادرات سه بشكه نفت ارزآوری دارد.

  برای اینكه صادرات غیرنفتی به عنوان یكی از حیاتی‌ترین زیرساخت‌های اقتصاد رونق یابد ایجاد پایانه‌های صادراتی را چقدر موثر می‌دانید؟
پایانه‌های صادراتی در كشورهای پیشرفته از اساس و پایه‌های كار است. در این كشورها یا حتی در نمونه نزدیك به ما در امارات می‌بینیم كه پایانه‌ها در گلوگاه‌های كشور یعنی متصل به فرودگاه‌ها یا بنادر ایجاد می‌شود. در این پایانه‌ها معمولا در طبقات مختلف نمایندگانی از اتاق بازرگانی، سازمان حفظ نباتات، سازمان استاندارد، وزارت بهداشت و تمام ارگان‌های مسوول در این زمینه مستقر هستند و صادركننده با ورود به این مجموعه از یك طرف كالای خود را وارد و پس از طی تمام مراحل كار در كوتاه‌ترین زمان از طرف دیگر وارد بار هواپیما یا كشتی شده و صادر می‌شود.

  یكی از چالش‌های امروز حضور رقبایی است كه می‌توانند حتی جای بی‌رقیب‌ترین محصولات ایرانی مانند پسته، زعفران و خرمای ایران را در بازار جهانی بگیرند. عدم ثبت ژنتیكی محصولات و قاچاق و سپس كشت آن در كشورهای دیگر، نداشتن بسته‌بندی مناسب و كوچك و نداشتن مزیت‌های قیمتی پررنگ‌ترین موانع در بازار بین‌المللی محسوب می‌شود. برای این مشكلات ساختاری بخش چه راهكاری می‌توان اندیشید؟
شاید انحصار تولید خیلی از كالاها به ایران تعلق داشت اما امروز دیگر نمی‌توان جلوی پیشرفت دنیا را گرفت. نمی‌توان گفت چرا افغانستان با بردن پیاز ایران امروز به عنوان تولیدكننده در این بخش مطرح است و چرا اسپانیا به عنوان یك رقیب جدی در بازار زعفران دنیا خودنمایی می‌كند. نمی‌توان گفت چون روزگاری صادركننده اول دنیا در زمینه پسته محسوب می‌شدیم نباید امریكا با تولید بیشتر و قیمت پایین‌تر وارد بازار شود. باید ما بیاموزیم چگونه گوی سبقت را از سایر رقبا ربوده و سهم بیشتری را در اختیار بگیریم.

برای این كار نیز نیاز به برنامه‌ریزی و حمایت است كه دولت باید انجام آن را عهده‌دار شود. تشكل‌ها نمی‌توانند برنامه‌ تدوین كنند و هنوز تشكل‌ها به معنای واقعی در كنار دولت‌ها قرار نگرفته‌اند. امروز كه می‌بینیم چین بازار دنیا را قبضه كرده و تمام دولت‌ها از این اتفاق نگران و ناراضی‌اند، تمركز این كشور برای افزیش صادرات كالاهای تولیدی‌اش است ولی ما هنوز سیاست‌های‌مان برپایه صادرات نفت اتخاذ می‌شود. امروز این ارقام صادرات و این تراز منفی با پتانسیل‌هایی كه داریم برای كشور قابل پذیرش نیست  .

  به هر حال تشكل‌ها می‌توانند به عنوان یك پیشنهاددهنده در كنار دولت باشند. آیا پیشنهادی در این رابطه داشته‌اید؟
همین موضوعاتی كه در این جلسه عنوان كرده‌ام پیشنهاد ما به دولت است. اینكه به اقتصاد غیرنفتی توجه بیشتری شود.

  فارغ از این كلیات. آیا پیــشنهــادات جــزیی‌تر مثلا در زمینه حل مشكلات بسته‌بندی خرما دارید؟ تشكل شما به این شكل پیشنهادی به دولت داده است؟
كمك به اصلاح واریته‌ها مثلا در محصول خرما یكی از این پیشنهادات بوده است. باید واریته‌های مرغوب با واریته‌های هزینه‌بر جایگزین شود. یا در بخش كشمش كه صادرات آن در هفت ماهه امسال منفی شده است باید زاویه دید صادراتی تغییر كند. به جای اینكه چهاركیلو  انگور را به یك كیلو كشمش تبدیل كنیم می‌توانیم بازارهای جهانی برای صادرات تازه‌خوری انگور را هدفگذاری كنیم. یا در طول ٢٠ سال گذشته بارها عنوان كردیم كه در بخش صادرات محصولات كشاورزی با كمبود كانتینر یخچالی مواجه هستیم اما تاكنون دولت برنامه‌ریزی و حمایتی نداشته است.

در بحث صادرات به روسیه بارها این موضوع را عنوان كرده‌ایم كه با توجه به تحریم روسیه، بازار این كشور می‌تواند پتانسل بالایی برای جذب محصولات ما داشته باشد. بسیاری از كشورها شبانه تیم‌های تجاری خود را برای عقد قرارداد به این كشور اعزام كردند اما در ایران برنامه‌ریزی دقیق و مناسبی صورت نگرفته است. روسیه امروز یك فرصت طلایی محسوب می‌شود اما ما به جای فرصت‌سازی، فرصت سوزی كرده‌ایم.

  اگرموافق باشید ورودی هم به بحث محصولات ارگانیك داشته باشیم. شما از سال ٨٥ به عنوان رییس انجمن حمایت از تولیدكنندگان ارگانیك در ایران مشغول فعالیت هستید. نخستین چالش اصلی مطروحه این است كه كارشناسان معتقدند برای داشتن مثلا شیر سالم، آب و هوایی هم كه دام در آن پرورش می‌یابد باید عاری از آلودگی باشد تا بتوان شیر تولید شده را ارگانیك دانست. اما با توجه به آلودگی‌های فراوان در ایران این امكان فراهم نخواهد شد. به همین دلیل نام این محصولات را بدون مواد شیمیایی گذاشته و از به كار بردن اسم ارگانیك حذر می‌كنند.

اگر قرار باشد یك محصول كاملا ارگانیك كه به گفته شما از آب و هوای غیرآلوده استفاده كرده باشد، داشته باشیم، باید بگویم در دنیا هم امكان تولید آن با توجه به حجم گازهای گلخانه‌ای و آلودگی‌های ناشی از سوخت فسیلی فراهم نخواهد بود. ولی نمی‌توانیم به بهانه اینكه كره زمین پاك نیست نام ارگانیك را تغییر دهیم چرا كه خیلی استفاده‌های دیگر از این نام‌ها خواهد شد. اخیرا دیده‌ایم كه محصولاتی با عنوان سالم، بیو یا جمو به بازار عرضه شده است. بنابراین نام ارگانیك همان طور كه در مجامع بین‌المللی تایید شده باید مورد استفاده قرار گیرد چرا كه محصول سالم و دیگر نام‌ها تعریف‌های جداگانه‌ای دارد.

به عنوان مثال در محصول سالم می‌توان از مقدار مجاز از مواد شیمیایی استفاده كرد اما در تولید محصول ارگانیك به هیچ عنوان اجازه استفاده از مواد شیمیایی را نخواهید داشت. از این رو اینكه بگوییم چون كره زمین را بشر آلوده كرده نمی‌توان محصول ارگانیك داشت، در شرایط حاضر جهان قابل پذیرش نیست و در همان حد كه می‌توانیم باید تلاش به تولید محصول ارگانیك داشته باشیم.

  شما اشاره كردید به احداث باغ ارگانیك خود كه از سه سال گذشته تاكنون دوره گذار را طی می‌كند. متخصصان هم تاكید می‌كنند كه برای داشتن یك محصول ارگانیك یك دوره دست‌كم شش ساله زمان نیاز است تا از ابتدایی‌ترین مراحل تولید تا انتهای پروسه را ارگانیك كرده باشیم. با این توضیحات در حال حاضر می‌توان ادعا كرد در ایران محصولات ارگانیك تولید می‌شود؟
بله. ما ١٥ هزار هكتار سطح زیركشت پسته‌های وحشی داریم در جاده ابریشم قدیم و منطقه سرخس كه به منطقه صفر مرزی رسیده و به كشور افغانستان ختم می‌شود. افغانی‌ها خیلی زودتر از ما متوجه شدند كه این محصولات ارگانیك هستند بنابراین از اتحادیه اروپا گواهینامه گرفتند و با خرید پسته‌های ما، آن را با عنوان پسته ارگانیك به دنیا می‌فروختند. نخستین كاری كه انجمن انجام داد این بود كه گواهینامه ارگانیك این ١٥ هزار هكتار را از اتحادیه اروپا گرفت. به این ترتیب با تشكیل تعاونی برای ١٧ روستایی كه در این منطقه واقع شده بود، اشتغالزایی صورت گرفت. به غیر از آن انجیر استهبان هم در منطقه بكری به عمل می‌آید كه صادركنندگان توانستند برای آن نیزگواهینامه اتحادیه اروپا را دریافت كنند. در منطقه نیریز نیز انار با گواهینامه ارگانیك وجود دارد. به خاطر دارم در نمایشگاهی در دوبی كره‌ای‌ها كنسانتره انار ارگانیك عرضه می‌كردند.

وقتی پرسیدم مگر شما انار دارید گفتند ما انار را از ایران می‌خریم و در كشورمان به كنسانتره تبدیل می‌كنیم. بخشی از زعفران، زرشك، عناب و گیاهان كوهی نیز در عرصه طبیعی ایران به صورت ارگانیك پرورش می‌یابند. در سال ٢٠١٢، ٨٣ هزار هكتار از اراضی در عرصه طبیعی ایران گواهینامه ارگانیك اخذ كرده‌اند. گمان می‌كنم در این دو سال نیز این اراضی از ١٠٠ هزار هكتار بیشتر شود كه البته با توجه به ظرفیت كشورمان مثلا در منطقه استهبانات بتوانیم اعداد محصول ارگانیك را بسیار بیشتر از این افزایش دهیم. اما كار بسیار مهم دیگری كه انجمن ارگانیك كرده این است كه با رایزنی‌هایی توانستیم فدراسیون بین‌المللی ارگانیك كه در امریكا، اروپا، هند و ژاپن هم دایر است وارد ایران كنیم و در حال حاضر با كمك اتاق بازرگانی در حال تدارك دفاتر آن هستیم. این قدم مهمی است چرا كه می‌توانیم میزان محصولات ارگانیك ثبت شده را افزایش دهیم و كشورهای همسایه را هم در صورتی كه محصول ارگانیك داشته باشند با آی‌فوم ایران تحت پوشش قرار دهیم.

  به غیر از محصولات ارگانیك به‌صورت خودرو، محصولات تولید شده ارگانیك هم وجود دارد؟ آیا تقاضایی برای تولید این محصولات در انجمن مطرح شده است؟

حدود ٣٧ هزار هكتار از ٨٣ هزار هكتاری كه اشاره كردم، عرصه طبیعی است و ٤٦ هزار هكتار باغات و مزارعی است كه محصولات ارگانیك آن توسط پرورش‌دهنده‌ها تولید می‌شود. حتی واردات محصولات ارگانیك نیز آغاز شده است.

  این محصولات قاعدتا باید وارد بازار شده باشد. از چه مراكزی می‌توان آن را تهیه كرد؟ آیا نشانه‌ای وجود دارد كه مشتریان آن را از سایر محصولات تمیز دهند؟

فروشگاه‌هایی دایر كردیم كه محصولات ارگانیك را به فروش می‌رسانند. قبلا روی محصول می‌نوشتند این محصول سالم و ارگانیك است اما شعار بود. امروز وقتی محصول ارگانیكی را می‌خواهید بخرید از فروشنده گواهی آن را درخواست می‌كنید و در صورت دارا بودن گواهینامه محصول مورد نظرتان را خریداری خواهید كرد. این محصولات در حال حاضر محدود است. اگر به سایت انجمن مراجعه كنید می‌توانید آدرس فروشگاه‌های مورد نظر را ببینید.

  آیا این محصولات برند خاصی دارد؟
اینها با آرم انجمن به اسم IOA به فروش می‌رسد. زیر آرم نیز ١٨ رقم شماره شناسه وجود دارد. این شناسه را در سایت می‌توان وارد كرد تا از ارگانیك بودن آن اطمینان حاصل كرد.

  قیمت این محصولات چقدر بیشتر از سایر تولیداتاست؟
قیمت‌ها ٣٠ تا ٥٠ درصد از سایر محصولات بیشتر است اما در ایران این اضافه قیمت جا نیفتاده است. خیلی از محصولات با وجود ارگانیك بودن در حال حاضر با قیمت سایر محصولات در بازار عرضه می‌شود.

  برخی مراكز به صورت غیرمجاز محصولات با پایه مواد شیمیایی را به اسم ارگانیك عرضه كرده و هزینه‌هایی بالاتر از مشتریان دریافت می‌كنند. چه ارگان و نهادی مسوول برخورد با این مراكز است؟

انجمن با سازمان حمایت از مصرف‌كنندگان تفاهمنامه‌ای منعقد كرده كه متخلفان را طی آن به تعزیرات حكومتی معرفی كرده و نسبت به جریمه یا پلمب واحد مزبور می‌توان اقدام كرد.

برش
وقتی تحریم شدیم تا رسیدن به بنادر كار طبق روال قبل انجام می‌شد اما دیگر كشتی خارجی وجود نداشت تا از طریق آن كالا را به سایر نقاط دنیا ارسال كنیم. بنابراین ناگزیر بودیم كالا را به كشور ثالث منتقل كرده و آنجا سوار بر كشتی‌های خارجی كنیم. این اتفاق هزینه‌های حمل را دو و حتی سه برابر می‌كرد. علاوه بر آن كالایی كه ١٢ ساعته به مقصد می‌رساندیم پس از تحریم‌ها ١٢ روز در مسیر می‌ماند. یعنی كالا تا پیش از تحریم‌ها تا رسیدن به عربستان یا بحرین ١٢ ساعت بیشتر زمان نیاز نداشت اما پس از تحریم‌ها یك بار بارگیری می‌شد و به سمت امارات حركت می‌كرد؛ آنجا دوباره فرآیند تخلیه و بارگیری به سمت كشورهای مقصد انجام می‌شد و زمان طی این فرآیند تا ١٢ روز افزایش می‌یافت.

 
  اخبار اقتصادی  -  اعتماد 

ایران باغلبه برروسیه حریف تركیه درنیمه‌نهایی

/جام جهانی تكواندو - چین/

ایران با غلبه بر روسیه حریف تركیه در نیمه‌نهایی شد