پاسخ نویسنده «تنهایی لیلا» به انتقادات

خبرگزاری ایسنا: سریال «تنهایی لیلا» به کارگردانی محمدحسین لطیفی در جریان پخش با انتقادهایی روبرو بوده که نویسنده این سریال به انتقادها پاسخ داد.

نویسنده «تنهایی لیلا» درباره‌ی انتقادهایی که طی هفته‌های اخیر نسبت به این سریال مطرح بوده است، اظهار کرد: اگر امروز می‌گویند این سریال با جامعه هم‌خوانی ندارد، باعث افسوس‌ من است.

حامد عنقا  نکاتی را درباره نقدهایی که درباره سریال محمد حسین لطیفی مطرح می‌شود، گفت: یک وقت گفتن نکته‌ای بر اساس علم و آگاهی است و بعضی‌ وقت‌ها هم گفتن یک نکته بر اساس ذهنیت است؛ من معتقدم برخی سوال‌ها و نقدها نسبت به «تنهایی لیلا» بی‌پایه و بی‌اساس‌اند.

او در ادامه با یادآوری اینکه افسوس می‌خورد از اینکه می‌گویند سریال «تنهایی لیلا» با جامعه هم‌خوانی ندارد، در عین حال گفت: واقعا افسوس و حسرت من این است که ای کاش به روزی برسیم که در شهر ما از «سیف‌الدین‌»ها و «شریفه‌»ها فراوان باشند. جوان‌های ما نه با طبقه کاراکتر محمد در «تنهایی لیلا»، اما با نگاه او زندگی کنند. اینکه دستش را می‌سوزاند یا نمی‌سوزاند اهمیتی ندارد، این اهمیت دارد که صاحب نگاه مذهبی است و یاد گرفته است آدم‌ها را قضاوت نکند حتی همسرش را و این مساله ارزش دارد.


وی در ادامه گفت‌وگوی خود درباره انتقادهایی که در ارتباط با واقع‌گرایانه‌ نبودن شخصیت‌های «تنهایی لیلا» مطرح است، گفت: تک تک شخصیت‌های «تنهایی لیلا» برای من ما به ازای بیرونی دارند و شخصیت‌های واقعی و ماجراهای واقعی بودند که الان تبدیل به داستان شده‌اند. حال اگر کسی در قسمتی از شهر تهران زندگی می‌کند و فکر می‌کند این اتفاق نمی‌تواند در سال 93 و 94 در یکی از شهرهای اصفهان افتاده باشد این مشکل من نیست. مشکل ایشان است که اینقدر قدرت تحلیل مسائل را ندارند که فکر می‌کند چیزی که خودش با آن مواجه نشده پس وجود ندارد و دیگری هم با آن مواجه نشده است.

او سپس درباره دیده شدن مجموعه «تنهایی لیلا» و پذیرش آن توسط مخاطب نیز گفت: وقتی راجع به سریالی آنقدر حرف زده می‌شود و آنقدر به جزئیاتش توجه می‌شود نشان دهنده دیده شدن توسط مخاطب است. اما وقتی همه از یک کار تعریف یا انتقاد می‌کنند یعنی اینکه یک جای کار ایراد دارد. طبیعی است که وقتی کاری در منظر عمومی قرار می‌گیرد هر کسی برداشت متفاوتی داشته باشد. اما نکته مهم‌تر این است که یاد بگیریم قصه تعریف کنیم، یاد بگیریم که قصه می‌بینیم و یاد بگیریم که شخصیت‌های هیچ داستانی قرار نیست شبیه به آدم‌های جامعه باشند.

نویسنده «تنهایی لیلا» در عین حال با اشاره به اینکه منتقدان جدی ما هنوز یاد نگرفته‌اند که قصه تماشا می‌کنند، یادآور شد: متأسفم برای برخی منتقدان که اینقدر ظاهری و زود، کاری را قضاوت می‌کنند هر چند هر کاری ممکن است در جزئیات ایراداتی داشته باشد که کار ما هم حتما داشته است. اگر عنوان می‌شود که مردم از سریال‌های عشق و عاشقی خسته شده‌اند، پس چرا سریال‌های ترکیه‌ای به این میزان طرفدار دارند. پس چرا تنها سریال‌های پربیننده ما سریال‌های عشق و عاشقی است.

عنقا در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود اظهار کرد: من همان کسی هستم که سریال «قلب یخی» را به عنوان یکی از متفاوت‌ترین سریال‌ها کار کرده است. همین الان هم «تنهایی لیلا» از سریال‌های عاشقانه‌ای که کار شده است نمی‌گویم بهتر است اما متفاوت‌تر است. معلوم است مبنای هر شخصیتی عشق است. شاید اصلا مردم «تنهایی لیلا» را می‌بینند به دلیل اینکه سریال عاشقانه‌ای در این سال‌ها ندیده‌اند. آیا می‌دانید آخرین سریال عاشقانه‌ای که تلویزیون پخش کرده است به چه زمانی برمی‌گردد؟


این نویسنده با اشاره به انتقاداتی که مبنی بر کهنه بودن قصه «تنهایی لیلا» مطرح می‌شود نیز گفت: چند صد سال قبل از میلاد مسیح در عهد عتیق آن موقع گفته می‌شود که زیر این آسمان تنها چیزی که وجود ندارد فکر نو است؛ بنابراین همه قصه‌ها قبلا گفته شده است. به قول ژرژ پولتی ما 39 موقعیت نمایشی بیشتر نداریم و هنوز هم که هنوز است کسی نتوانسته چهلمین موقعیت نمایشی را بشمارد؛ بنابراین همه قصه‌ها گفته شده است. کدام قصه عاشقانه است که ناگفته مانده است؟

وی خطاب به منتقدان گفت: منتقدان خوب است بنشینند، سریال را با جزئیات ببینند و بعد نقد کنند. متأسفانه منتقدان ما کلی گویی می‌کنند برای اینکه وقتی «تنهایی لیلا» دیده می‌شود و منتقدش هم حتما دیده خواهد شد.

عنقا در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ایسنا، در واکنش به نامه انتقادی وکلا به رییس سازمان صداوسیما اظهار کرد: به دلایلی نمی‌توانم درباره این موضوع حرف بزنم اما به چند نکته اشاره می‌کنم.

او در این زمینه یادآور شد: خود کانون وکلا ماهیانه پروانه وکالت خیلی از وکلا را به جهت تخلفات قضایی و شغلی‌شان باطل می‌کند و یا جریمه‌ها و مجازات‌هایی را برایشان تعیین می‌کند. شاید اگر کانون وکلا خودشان بیایند و این اطلاع‌رسانی را انجام دهند بسیاری از سوءتفاهم‌ها برطرف خواهد شد.


این نویسنده همچنین با یادآوری اینکه کاری به نگاه صداوسیما به وکلا ندارد و از منظر سریال خود به این جریان نگاه می‌کند،‌ اظهار کرد: ما شخصیتی داریم که شغل‌اش وکیل است، شخصیت‌هایی داریم که شغل‌شان معاملات ملکی است. شخصیت‌هایی داریم شغل‌شان نجار و بنا است. حال اگر شخصیت محمد ما مثبت است و شغل‌اش بنا است، آیا به این معناست که همه بناها در این شهر آدم‌های خوبی هستند؟ و حال چون یک شخصیت منفی داریم که وکیل است آیا همه وکلا بد هستند؟!

او سپس گفت: این انتقادها از وکلای ما به عنوان یکی از نخبه‌ترین طبقه‌های اجتماعی و آدم‌های تحصیلکرده‌ای که با حوزه فرهنگ به دلیل تحصیلات دانشگاهی‌شان آشنا هستند و اتفاقا خود من هم فارغ‌التحصیل از دانشکده حقوق هستم، کمی یک طرفه به قاضی رفتن است و از وکلای ما بعید است.

عنقا همچنین با اشاره به اینکه هیچ کاری بدون ضعف نیست، یادآور شد: حتما «تنهایی لیلا» هم ضعف دارد و طبیعتا آن چیزی که ساخته می‌شود تابع شرایط است، نه آن چیزی که لزوما می‌خواستیم بشود. طبیعتا کار ما هم اشکالاتی دارد و خود من بیش از هر کس دیگری نسبت به کار خودم رسمی انتقاد کرده‌ام. به هر حال نگاه من به عنوان نویسنده ممکن است با نگاه‌ عوامل دیگر سریال متفاوت باشد.

عنقا با یادآوری اینکه «تنهایی لیلا» هم یک تجربه بود و این تجربه دستاوردها و اشکالاتی هم داشته است، یادآور شد: تجربه رسانه‌ای من در این 18 ساله به من می‌گوید لزوما مورد توجه جامعه قرار گرفتن به این معنی نیست که همه اقشار جامعه با آن موافق باشند. طبیعی است نگاه طبقه منتقد با نگاه مخاطب کلی ما متفاوت باشد.

نویسنده «تنهایی لیلا» این نکته اشاره کرد که چقدر خوب است که در حواشی این سریال مدام حرف می‌زنیم و گفت: این سریال به واسطه اهدافی نوشته شده و به دنبال ارائه‌ی یک مفهوم بوده است و هر چه که بیشتر درباره آن حرف می‌زنیم بیشتر موجب توجه مخاطبان به آن مفاهیم م‌ شود.

روزنامه شرق: ماجرای اعتراض گروهی از وکلا به سریال «تنهایی لیلا» به کارگردانی محمدحسین لطیفی با واکنش برخی حقوق‌دان‌ها روبرو شده است.

تازه‌ترین ساخته لطیفی بیش از آنکه به دلیل ویژگی‌های مثبت این روزها سر زبان‌ها باشد، به واسطه حاشیه‌هایی که برای آن به وجود آمده مطرح می‌شود. از یک سو وکلا نسبت به پخش این سریال معترض شده‌اند و از سوی دیگر تهمورث پورناظری آهنگساز نسبت به موسیقی استفاده شده در این کار معترض شده است.

محمدحسین لطیفی، کارگردان این سریال انتشار چنین نامه‌ای را بی‌اهمیت می‌داند و از عملکرد خود چنین دفاع می‌کند:«وقتی تلویزیون به عنوان یک رسانه، ممیزی‌های خودش را دارد، بنابراین تلویزیون باید جواب‌گوی هر قشر اعتراض‌کننده‌ای باشد.

 البته من در خود سریال جواب وکلا را داده‌ام. دو جا «حسن پورشیرازی»، وکیل داستان را «آقای وکیل قلابی» خطاب می‌کند اما درهرحال من نهایتا باید پاسخ‌گوی تلویزیون باشم و پاسخ‌گوی هیچ قشر یا نهاد دیگری نیستم. چون اساسا یک کارگردان نمی‌تواند پاسخ‌گوی همه اقشار جامعه باشد.

شاید من پس‌فردا در یک فیلم یا سریالی خواستم راننده تاکسی‌ای را نشان بدهم که جیب مسافرش را می‌زند، آیا باید در قبال نمایش چنین چیزی به همه تاکسی‌داران و تاکسیرانی پاسخ‌گو باشم؟ پس در این مملکت نباید هیچ حرفی بزنیم و هیچ نقدی کنیم، چون «همه خوبیم» دیگر و در هیچ قشری هم بد نداریم! آ

یا وکلایی که این نامه را نوشته‌اند، حتی یک نفر را در صنف خود نمی‌شناسند که قانون را قلب کند؟ ما در فیلم‌ها و سریال‌ها یک نفر را از یک صنف یا قشر نمایش می‌دهیم و مسلما آن را به همه اهالی آن صنف یا قشر تعمیم نمی‌دهیم. یعنی الان مسلما در این سریال منظور من این نیست که همه وکلا قانون را قلب می‌کنند، من تنها یکی از وکلایی که این چنین است را نمایش داده‌ام».

در شرایطی که هنوز تعداد و نام امضاکنندگان این نامه مشخص نیست، سیدمهدی حجتی، وکیل دادگستری یکی از امضاکنندگان این نامه گفته: «بیش از ٣٥٠ نفر از وکلای عضو کانون‌های وکلای دادگستری متعاقب شروع نمایش این سریال از شبکه سوم سیما، در حرکتی خودجوش و طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس سازمان صداوسیما مراتب اعتراض خود را به پخش چنین سریالی اعلام کردند که البته امضای همکاران مستمرا در حال افزایش است و متعاقبا تعداد دقیق وکلای امضاکننده این نامه منتشر خواهد شد».

کامبیز نوروزی، حقوق‌دان نیز، مخالف انتشار چنین نامه‌ای است و درباره این اعتراض صنفی به «شرق» می‌گوید: «این نامه نه از نظر فرهنگی و نه از نظر حقوقی اساسا نامه مقبولی نیست. نه پایه حقوقی دارد و نه ارزش فرهنگی. به‌هر‌حال در یک اثر داستانی، کاراکترهایی وجود دارند و این کاراکترها هویت‌هایی دارند.

یکی از این هویت‌ها، هویت‌های شغلی و ممکن است آن کاراکتر با هویت و شغلی که دارد، شخصیت مثبت فیلم یا شخصیت منفی فیلم باشد و این انتخاب آفریننده اثر است. بنابراین اگر در یک اثر داستانی احیانا یک کاراکتر رفتگر یا یک کاراکتر پزشک وجود دارد یا یک کاراکتر مهندس یا یک وکیل، و این کاراکترها خوب‌اند یا بد، آن خوبی و بدی اقتضای آفرینش اثر هنری است و تحمیل این قبیل محدودیت‌ها تحت عنوان مسائل صنفی و شغلی مصداق بارز سانسور و جلوگیری از آزادی بیان است».

باید دید آیا یک اثر دارد مفهوم مورد نظرش را تعمیم می‌دهد یا نه؟ یعنی دارد می‌گوید همه پزشکان خوب‌اند یا بد؟ یا می‌گوید تمام وکلا خوب‌اند یا بد؟ یا این که فقط یک شخصیت ارائه می‌کند؟ که در این سریالی که من دیدم، ابدا تعمیم داده نمی‌شود. تعابیری که در این نامه به کار رفته، تعابیری است که یک‌سری شعارهای غیرواقعی را به ذهن می‌آورد.

چه کسی می‌تواند مدعی شود تمام وکلا خوب‌اند؟ تمام مهندسان خوب‌اند؟ و همه خوب‌اند؟ در بین تمام مشاغل افراد خادم و افراد بدکار وجود دارند و این انتظار که با تمسک به پاره‌ای شعارها، یک صنف یا گروه را مصون از انتقادات بدانیم، نه حقوقی است و نه با قواعد فرهنگی جور درمی‌آید».