هزینه چاپ اسکناس برای بانک‌ مرکزی چقدر است؟

اخبار اقتصادی - هزینه چاپ اسکناس برای بانک‌ مرکزی چقدر است؟

پول کاغذی را چینی‌ها باب کردند؛ هر چند در تاریخ معاصر از چشم‌بادامی‌ها بعید است ایده اولیه تولید کالایی از خودشان باشد اما تاریخچه پول کاغذی از چین شروع می‌شود و باید گفت که اسکناس برای اولین‌بار در اواخر قرن دهم در چین به چاپ رسید.

در ایران، پول کاغذی از زمان فتحعلی‌شاه وارد دادوستدهای مردم شد. اولین بانکی که چاپ اسکناس در ایران را برعهده گرفت، بانک جدید شرق بود که مرکزش در لندن قرار داشت و اسکناس‌های چاپ‌ شده توسط این بانک ‌در بانک بازرگانی ایران منتشر می‌شد. در سال۱۲۶۷ هجری قمری، امتیاز چاپ اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی واگذار شد.

بانک شاهنشاهی ایران، طبق قرارداد رویتر حق انحصاری نشر اسکناس را داشت، اما چاپ اسکناس همچنان در بانک جدید شرق انجام می‌گرفت تا اینکه مجلس در سال1310 شمسی حق چاپ اسکناس را به مدت 10سال به بانک ملی داد و بعد از تاسیس بانک‌مرکزی، حق انتشار اسکناس به بانک‌مرکزی داده شد.

البته در آن زمان هم، ایران اسکناس مورد نیاز خود را به کشورهای خارجی اغلب به انگلیس سفارش می‌داد تا اینکه با راه‌اندازی کارخانه تولید کاغذ اوراق بهادار از سال67 به بعد، اسکناس روی کاغذهای تولید کشور به چاپ رسید. با این حال، برخی از کارشناسان مدعی‌اند ایران هنوز تحت لیسانس کشورهای خارجی اسکناس مورد نیاز کشور را چاپ می‌کند که عملا تفاوتی با خرید اسکناس از کشورهای خارجی ندارد.

«تکاب» مخفف کارخانه تولید کاغذ بهادار است که در آمل و در نزدیکی منطقه‌ای به نام «چمستان» قرار دارد. کارخانه تولید کاغذ اسکناس، متعلق به بانک‌مرکزی است و تمام اسکناس‌های کشور هم با استفاده از کاغذ کارخانه تکاب در چاپخانه‌ای که آن هم متعلق به بانک‌مرکزی است و در خیابان پاسداران تهران واقع شده، به چاپ می‌رسد. طبق اعلام بانک‌مرکزی، تمام اسکناس‌های کشور در داخل تولید می‌شود و از همان سال 67 ایران با هیچ کشوری قرارداد نشر اسکناس ندارد.

محمد هادی مهدویان، کارشناس مسایل اقتصادی و بانکی، هم در این‌باره می‌گوید: «پس از تاسیس کارخانه کاغذ آمل، صددرصد اسکناس‌ها در داخل کشور منتشر شدند. البته یکسری از موارد امنیتی مورد استفاده در اسکناس هنوز هم وارداتی است. به گفته کارشناسان، خمیر کاغذ اسکناس قبل از خودکفاشدن از یک شرکت سوییسی وارد کشور می‌شد و برخی‌ها معتقدند قاب طراحی اسکناس هنوز هم از خارج از کشور تهیه می‌شود.»

قبل از سال62، حتی طراحی اسکناس‌ها نیز در خارج از کشور انجام می‌شد؛ به طوری که ایران فقط علایم فرهنگی- هنری ایرانی را که باید روی اسکناس‌ها درج می‌شد، به تولیدکننده سفارش می‌داد اما در حال حاضر، در بانک‌مرکزی اداره کلی به نام «تولید اسکناس و مسکوک» وجود دارد که تمامی امور طولانی مربوط به چاپ و توزیع اسکناس را انجام می‌دهد.

در خمیر کاغذ اسکناس‌ها، موارد امنیتی مختلفی وجود دارد که نشان‌دهنده اصل‌بودن اسکناس است و این ویژگی‌ها که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود، اصل را از تقلبی نشان می‌دهد که گفته می‌شود هنوز هم برخی از این موارد امنیتی از خارج از کشور وارد می‌شود.

کامران صداقت، کارشناس مسایل بانکی و اقتصادی کشور، درباره خودکفابودن کشور در بحث تولید اسکناس مورد نیاز خود، می‌گوید: «هر چند هیچ سفارشی از خارج کشور برای تامین کاغذ اسکناس مورد نیاز نداریم اما تحت‌لیسانس‌بودن یک کشور دیگر با واردات تفاوت چندانی ندارد.»

او ادامه می‌دهد: «متاسفانه در بحث تامین اسکناس کشور هنوز خودکفا نیستیم و کشورها با تحت‌لیسانس‌ قراردادن یک شرکت دیگر، در واقع صادرات خود را توسعه می‌دهند. وقتی هزینه نیروی انسانی بالا می‌رود بهترین روش برای درآمدزایی تحت‌لیسانس قراردادن شرکت‌های خارجی و توسعه صادرات است برای کشور ما که در بحث تولید کاغذ تحت‌لیسانس یک کشور دیگر قرار گرفته است، فرقی با واردات کاغذ ندارد.»

فروردین‌ماه سال گذشته، رییس وقت بانک‌مرکزی اعلام کرده بود که هزینه چاپ اسکناس برای ارقام ۵۰ تومانی، صدتومانی، ۵۰۰تومانی و یک‌هزارتومانی بیش از ارزش آن است. هر چند امسال مسوولان بانک‌مرکزی از افزایش تولید اسکناس خبر داده بودند اما تمام حجم اسکناس‌های تولیدشده نباید روانه بازار شود چراکه یک چرخه‌ای بین تولید اسکناس و امحای آن وجود دارد.

صداقت با بیان اینکه به‌طور متوسط هر پنج‌سال یک‌بار یک دور هزینه کامل برای چاپ اسکناس صرف می‌شود، می‌گوید: «هر چند رقم دقیقی از هزینه چاپ هر قطعه اسکناس وجود ندارد، اما می‌توان تخمین‌هایی زد؛ این هزینه تقریبا 60 الی80تومان است که گاهی به صدتومان هم می‌رسد. بنابراین چاپ هر قطعه اسکناس با این رقم صرفه اقتصادی ندارد.»

او با اشاره به تعداد اسکناس‌های موجود در کشور، ادامه می‌دهد: «در حال حاضر هشت‌میلیارد قطعه اسکناس در کشور وجود دارد که 10درصد آن فرسوده است و باید برای امحا به بانک‌مرکزی برگردد و بازسازی شود.»

در زمان ریاست بهمنی در بانک‌مرکزی، اصرار به اجرای طرحی وجود داشت که بر اساس آن، ایران چک‌ها به اسکناس تبدیل می‌شدند و به جای ایران چک‌های 50هزارتومانی، اسکناس‌های 50هزارتومانی تولید و توزیع شود.

هر چند طرح درشت‌شدن اسکناس‌ها که به باور برخی از کارشناسان و مسوولان با افزایش نرخ تورم همراه بود، به اجرا نرسید اما توجیه بانک‌مرکزی این بود که تولید اسکناس 50هزارتومانی بسیار مقرون به صرفه‌تر از ایران چک 50هزارتومانی است چون هم در هزینه چاپ صرفه‌جویی می‌شود و هم اینکه به جای تولید 5 قطعه اسکناس 10هزارتومانی، یک قطعه اسکناس 50هزارتومانی تولید می‌شود.

صداقت با بیان اینکه در سال‌های 91 و 92 هزینه چاپ هر قطعه اسکناس حدود صدتومان بود، می‌گوید: «هزینه چاپ اسکناس‌ها در مقابل ایران چک‌ها بسیار مقرون به‌صرفه‌تر است و بانک‌مرکزی هزینه زیادی را صرف تولید ایران چک‌ها می‌کند.»

او با اشاره به هزینه سالانه تولید اسکناس، می‌گوید: «اسکناس‌هایی که باید در کشور بازسازی شوند، شامل هشت‌ میلیون‌ قطعه می‌شود که اگر این هشت‌ میلیون را در هزینه تولید هر اسکناس که صدتومان است ضرب کنیم، می‌بینیم که بانک‌مرکزی هر ساله هزینه زیادی را برای تولید اسکناس در کشور که آن هم تحت‌لیسانس کشور دیگری است، متحمل می‌شود.»

چاپ اسکناس در ایران علاوه بر اینکه غیراقتصادی است، عامل انتقال 70نوع بیماری در بین مردم است. با توجه به اینکه متوسط گردش اسکناس در ایران پنج تا شش‌سال و از متوسط عمر گردش در کشورهای پیشرفته بیشتر است، بنابراین انتشار آلودگی بیشتر خواهد بود.

اخبار اقتصادی - شرق

معاون وزیر: بانک مرکزی اسکناس چاپ کرد و به بانک مسکن داد!

اخبار اقتصادی - معاون وزیر: بانک مرکزی اسکناس چاپ کرد و به بانک مسکن داد!

احمد مجیدی در مراسم تودیع و معارفه مدیرکل راه و شهرسازی جنوب کرمان گفت: در بخش مسکن مهر دو میلیون و 250 هزار مسکن مهر هدف‎گذاری کردیم، یک میلیون و 150 هزار مسکن را آغاز کردیم، 950 هزار تا خودمالک بودند و فقط تسهیلات ارائه کردیم که اکثر آن‎ها ساخته شده است.

مجیدی اظهار کرد: 950 هزار واحد دیگر هم ساخته شده و یک میلیون و 200 هزار واحد دیگر در اختیار دولت بوده که 600 هزار واحد ساخته شده و 600 هزار واحد دیگر هم به صورت نیمه تمام باقی مانده است و 250 هزار واحد هم در شهرها در حال ساخت است.

وی خاطرنشان کرد: دولت در گذشته 50 هزار میلیارد تومان خط اعتباری بانک مرکزی را در اختیار بانک مسکن قرار داد؛ یعنی بانک مرکزی اسکناس چاپ کند به بانک مسکن بدهد تا این بانک تسهیلات 25 تا 30 میلیون تومانی به مردم بدهد.

تورم کنونی ناشی از مسکن مهر است
مجیدی با بیان این که تورم کنونی ناشی از مسکن مهر است، گفت: چون پول نبود و خط اعتباری بود و چاپ اسکناس باعث تورم شد دولت جدید بشدت با این کار مخالفت کرده است زیرا باعث شد تورم ایجاد شود و قیمت ها بالا برود و روند کار کند شود.

وی افزود: این نگاه که با دو یا سه میلیون تومان می خواهند خانه دار شوند باید از بین برود، بزرگترین کار اقتصادی مردم خرید خانه است و نمی شود با دو - سه میلیون تومان صاحب خانه شد.

معاون امور دولت و مدیریت بحران وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: باید این فرهنگ را جا بیندازیم که اگر می خواهید صاحب خانه شوید باید پس اندازی داشته باشید و بعد از مدتی دولت هم تسهیلات بدهد تا مردم صاحب خانه شوند.

دو پیشنهاد برای خانه‌دار شدن مردم
مجیدی گفت: در این رابطه دو پیشنهاد برای مسکن داریم؛ نخست سالی یک میلیون مسکن در کشور باید ساخته شود که اگر به قیمت امروز هر متری 600 هزار تومان ساخته شود به شش هزار میلیارد تومان نیاز داریم که عملی است.

وی اظهار کرد: برای تحقق آن باید باز پرداخت تسهیلات مسکن مهر را که به مردم داده ایم در یک صندوق به عنوان صندوق توسعه مسکن قرار دهیم سپس از این پول به کسانی که می خواهند مسکن جدید بسازند تسهیلات دهیم که با این کار بافت های فرسوده هم احیا می شود.

معاون امور دولت و مدیریت بحران وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: پیشنهاد دوم این است که بانک مرکزی به تمام بانک ها اجازه دهد وام مسکن بدهند چراکه نمی شود انتظار داشت با 12 میلیون تومان فرد برای خود خانه بسازد یا خانه ای را خریداری کند.

نگهداری راه‌ها نیازمند 10 هزار میلیارد ریال
وی گفت: 220 هزار کیلومتر راه در سطح کشور وجود دارد که سالانه برای نگهداری آنها 80 هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است. 102 هزار کیلومتر از این راه‌ها، راه روستایی آسفالت است که ارزش ریالی آنها 200 هزار میلیارد تومان است.

وی افزود: اگر بخواهیم این راه ها 25 سال عمر کنند یعنی چهار درصد ارزش ریالی آنها برای نگهداری شان هزینه شود و به 80 هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است که در حال حاضر یک هشتم این پول در اختیار ما قرار دارد و سالانه 10 هزار میلیارد ریال برای نگهداری راه‌ها داریم.

مجیدی گفت: بیش از 50 درصد 102 هزار کیلومتر راه روستایی هشت سال پیش ساخته شده اند که اکنون نیاز به نگهداری دارند.

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: سیاست وزارت راه و شهرسازی از ساخت و ساز به نگهداری سوق داده شده است اما در جنوب کرمان در شرایطی هستیم که هم باید راه جدید بسازیم و هم از راه های موجود به خوبی نگهداری کنیم.

وی خاطرنشان کرد: 8400 کیلومتر راه همسنگ در جنوب کرمان داریم که در کنار آن عقب افتادگی هم وجود دارد و با توجه به پتانسیل های این منطقه در بخش راه و راه آهن ناچار هستیم در بخش ساخت و ساز اقدام کنیم.

مجیدی سوانح جاده ای را از چالش های عمده بخش حمل و نقل جاده ای برشمرد و گفت: سال 85 که شش میلیون خودرو در کشور وجود داشت 28 هزار نفر در بیرون و درون شهرها به علت تصادف فوت کردند.

معاون وزیر راه اظهار کرد: در بخش ریلی در حال حاضر 10 هزار و 50 کیلومتر خط آهن داریم که 9500 کیلومتر دیگر در حال ساخت است. راه‎آهن یک زیرساخت اساسی و بسیار مهم است و سیاست‎های کشور ما در همه جوانب به سمت آن سوق پیدا کرده است اما با ابراز تأسف به دلیل اینکه هزینه‎های سوخت در بخش حمل و نقل جاده‎ای و ریلی با هم مساوی است، استفاده از خط ریلی توجیه اقتصادی ندارد. همچنین در حالی که باید حداقل 30 درصد بار کشور توسط راه‎آهن حمل و جابجا شود، تنها 10.5 درصد حمل می‎شود.

700 واگن فرسوده هستند
وی خاطرنشان کرد: با 92 درصد مسافر ظرفیت خط ریلی تکمیل است. همچنین 1700 واگن وجود دارد که 700 واگن آن فرسوده هستند و برای 2000 هزار واگن دیگر 12 هزار میلیارد تومان تسهیلات نیاز است تا در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد با این حال همه تلاش ما این است در وزارت راه و شهرسازی بخش حمل و نقل ریلی را در اولویت قرار دهیم، راه‎آهن بم جیرفت را طراحی کردیم و مجوز آن دریافت شده است و راه‎اندازی می‎شود و آنچه راه‎آهن را توجیه اقتصادی می‎کند، بار است.

معاون امور دولت و مدیریت بحران وزیر راه و شهرسازی گفت: در بخش حمل و نقل دریایی 186 میلیون تن ظرفیت بنادر کشور است که از 140 میلیون تن آن بهره‎برداری می‎شود، بندر امام خمینی 50 میلیون تن ظرفیت دارد و کشتی‎های 150 هزار تنی قادر به پهلوگیری هستند و با 100 درصد ظرفیت کار می‎کنند، بندر شهید رجایی 86 میلیون تن ظرفیت دارد و با 70 درصد ظرفیت کار می‎کند و بزرگ‌ترین کشتی‎های کانتینربر دنیا در این بندر قادر به پهلو گرفتن هستند.

در مواقع بحران باید از بندر چابهار استفاده کنیم
مجیدی اظهار کرد: از جمله کارهایی که در حال انجام داریم این است که در سواحل مرجان بندر چابهار بتوانیم، ظرفیت موجود را به شش میلیون تن افزایش دهیم تا در مواقع بحران بخشی از بار را به سمت بندر شهید بهشتی در چابهار حمل کنیم و خط آهنی به سمت کشورهای آسیای میانه ببریم.

وی عنوان کرد: در بخش حمل و نقل هوایی 247 هواپیما داریم، معمولا 150 هواپیما کار می‎کنند و حدود 100 فروند به دلیل نبود، قطعات زمین‎گیر یا در حال تعمیر هستند اما با اقداماتی که انجام شد و قطعاتی که در اختیار کشور ما قرار گرفت، امیدواریم بتوانیم تعدادی از هواپیماهای موجود را با این قطعات راه‎اندازی کنیم.

معاون امور دولت و مدیریت بحران وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: طبق قانون مجلس شورای اسلامی باید دو سال پیش قیمت حمل و نقل هوایی آزاد می‎شد که در سال جاری این امر محقق شد با این حال امیدواریم به توسعه بخش حمل و نقل هوایی کشور کمک شود.
اخبار اقتصادی - ایسنا