عراقچی:به مذاكرات‌غیرهسته‌ای خوشبین نیستم

اخبار سیاست خارجی - عراقچی:به مذاكرات‌غیرهسته‌ای خوشبین نیستم

مذاكرات هسته‌ای ایران، بحران غزه، ناآرامی‌ها در عراق و ادامه فعالیت‌های بی حد و حصر داعش، گره انتخاباتی در افغانستان و ادامه بحران‌های پراكنده امنیتی در سوریه. منطقه خاورمیانه گرفتار چند پرونده ویژه شده است؛ پرونده‌هایی كه رفع و رجوع آنها نه تنها به همراهی‌های كشورهای منطقه‌ای نیازمنداست بلكه نوعی از همكاری‌های منسجم بین‌المللی را هم می‌طلبد. به نظر می‌رسد همكاری‌های ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای كه در تمام پرونده‌های ذكر شده از قدرت مانور قابل توجهی برخوردار است با ایالات متحده كه در بسیاری از این پرونده‌ها نقش مستقیم و غیرمستقیمی را بازی كرده است، می‌تواند شاه كلید پایان یافتن بسیاری از اختلاف‌ها باشد.

از عمر دولت تدبیر و امید یك سال می‌گذرد و این در حالی است كه رابطه تهران – واشنگتن تنها بر سر میز مذاكرات هسته‌ای تعریف می‌شود. پایان دادن به گره 10 ساله در مذاكرات هسته‌ای ایران با 1+5 اصلی‌ترین اولویت دولت اعتدالگرای ایران در جریان مذاكره با اروپایی‌ها، امریكا، چین و روسیه است. سید عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین الملل وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی اختصاصی با «اعتماد» تاكید می‌كند كه حجم بی اعتمادی‌های ایران به سیاست‌های امریكا به اندازه‌ای است كه همكاری‌های وسیع‌تر میان دو كشور در پرونده‌هایی جز پرونده هسته‌ای بعید به نظر می‌رسد.

این عضو ارشد تیم مذاكره كننده ایران با توجه به تعیین ضرب الاجل زمانی 24 نوامبر برای پایان مذاكرات در قالب برنامه اقدام مشترك میان ایران و 1+5 تاكید می‌كند كه در صورت عدم امضای متن توافق جامع در این تاریخ، هم راه برای مذاكره به گونه‌ای دیگر هموار است و هم مسیر بازگشت دو طرف به پیش از 24 نوامبر 2013. متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:

با توجه به اهمیت پرونده غزه، بحث را از اقدام‌های عملی ایران برای متوقف كردن خشونت در غزه آغاز كنیم. تاثیرهای عملی برگزاری نشست یك روزه كمیته فلسطین جنبش عدم تعهد بر آرام گرفتن اوضاع در غزه چه بود؟
آنچه در غزه گذشت و می‌گذرد یك جنایت روشن و جنایتی علیه بشریت است كه در مقابل چشمان و دهان‌های بسته شورای امنیت و سازمان ملل متحد صورت گرفت. این واقعیتی است كه شورای امنیت سازمان ملل كه مسوولیت برقراری صلح را بر عهده دارد در این ماجرا به نوعی انفعال دچار شده و عملا مجوز وقوع جرم‌هایی كه مصداق بارز جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی علیه مردم غزه است را صادر كرده است.

نیاز امروز برای كمك به مردم غزه این است كه صدای جامعه بین‌المللی شنیده شود. این صدا باید پیام محكمی را به قدرت‌های جهانی برساند تا به نوعی همگان را متوجه فجایعی كند كه در آنجا می‌گذرد. آنچه در نشست یك روزه كمیته فلسطین جنبش عدم تعهد انجام گرفت همین بود كه از سوی 120 كشور جهان یك صدا و پیام بلند به گوش سازمان ملل و شورای امنیت و رژیم صهیونیستی و حامیان این رژیم برسد كه جامعه بین المللی نگران جنایت‌هایی است كه در حال رخ دادن است و خواهان توقف این جنایات است.

اهمیت این موضوع در اذهان بین المللی به اندازه‌ای بود كه زمانی كه جمهوری اسلامی ایران اعلام كرد علاوه بر 13 عضو كمیته فلسطین، سایر اعضای عدم تعهد هم می‌توانند در نشست این كمیته شركت كنند، 35 كشور دیگر هم اعلام آمادگی كرده و نمایندگان خود را به تهران و به این جلسه فرستادند. اولین و مهم‌ترین خواسته این كمیته متوقف شدن حملات رژیم صهیونیستی، رفع محاصره غزه، بازگشایی گذرگاه‌ها، ارسال كمك‌های انسانی و امدادرسانی به مردم غزه و انتقال مجروحین بود. در كنار این مطالبه‌های اصلی، كمیته از شورای امنیت خواست كه به وظایف خود عمل كرده و انتظارهای جامعه حهانی را با تصمیم گرفتن به نحوی كه منجر به توقف این جنایات شود، برآورده سازد. در كنار این درخواست از شورای امنیت و با توجه به ناامیدی‌ای كه از تشكیل جلسه این شورا وجود داشت،

شركت‌كنندگان در این نشست یك روزه خواهان برگزاری جلسه فوری مجمع عمومی سازمان ملل شدند. علاوه بر این از دادگاه كیفری بین المللی خواسته شد كه با ورود به این بحث جنایت علیه بشریت را كه در غزه رخ داده بررسی و با آن برخورد كند. آزادسازی اسرا، قطع ارتباط سیاسی كشورهایی كه هنوز با رژیم صهیونیستی در ارتباط هستند و قطع همكاری‌های اقتصادی با این رژیم هم از دیگر درخواست‌های حاشیه‌ای كمیته بود.

در جریان شدت گرفتن بحران در غزه شاهد بودیم كه جمهوری اسلامی ایران ارتباط‌های نزدیكی را با كشورهای منطقه برای كمك‌رسانی به مردم غزه برقرار كرد، اما آیا تهران برای اعمال فشار بر تل آویو برای متوقف كردن جنایت‌های خود با رهبران و دولتمردان كشورهای اروپایی هم تماسی برقرار كرد؟
از بدو شروع بحران، وزارت امور خارجه تلاش‌های متعددی را آغاز كرد كه بحث برگزاری كمیته فلسطین جنبش عدم تعهد تنها یكی از این تلاش‌ها بود. یكی دیگر از این تلاش‌ها، تماس‌های تلفنی و مستمری بوده است كه وزیر امور خارجه با وزرای خارجه كشورهای دیگر از جمله همتاهای اروپایی خود و نیز خانم كاترین اشتون برقرار كرده است. شاید این تماس تلفنی نخستین تماسی بود كه با خانم اشتون در طول یك سال گذشته برای بحث در خصوص موضوعی غیر از پرونده هسته‌ای برقرار می‌شد.

پس از آغاز ناآرامی‌ها در سوریه ما شاهد ایجاد اختلاف میان حماس و دولت بشار اسد بودیم؛ شكافی كه به نوعی اختلاف در میان اعضای محور مقاومت هم تعبیر شد. امروز با تحولات غزه بسیاری از شكل‌گیری مجدد این محور در منطقه سخن می‌گویند. آیا جمهوری اسلامی ایران برای نزدیك كردن حماس و دولت بشار اسد دست به اقدام خاصی زده است؟
به عقیده من محور مقاومت هیچگاه دچار شكاف نشده است، چرا كه این محور برای رویارویی با رژیم صهیونیستی شكل گرفته است. اینكه برخی اعضای این محور در داخل خود در مقاطعی دارای اختلاف‌هایی باشند را نمی‌توان اتفاقی خوب و یا طبیعی دانست ولی به هرحال واقعیتی است كه وجود دارد. اما محور اصلی همچنان برای مقابله با رژیم صهیونیستی است و ما هم شاهد بودیم كه در شرایطی كه رژیم صهیونیستی حملات خود را از سر گرفت اعضای این محور یعنی حزب‌الله لبنان و حماس و ایران در مقابل آن با هم در یك جبهه قرار گرفتند. اختلافاتی كه خارج از موضوع مقابله با رژیم صهیونیستی وجود دارد نمی‌تواند بر اصل دلیل شكل‌گیری این محور تاثیرگذار باشد.

مذاكرات هسته‌ای به مدت چهار ماه دیگر تا 24 نوامبر تمدید شد. همه ما تا حدودی با اما و اگرهای این مذاكرات آشنا هستیم اما سوال اساسی كه وجود دارد این است كه دستاورد عملی و فنی ایران و 1+5 در شش ماه گذشته چه بود؟ ظاهرا هنوز برسر هیچ كدام از موضوع‌های اساسی توافق كامل حاصل نشده است.

توافق‌هایی در ژنو صورت گرفت كه این توافق‌ها همچنان به قوت خود پابرجا است. بر اساس برنامه اقدام مشترك ژنو، ایران از امكان ادامه غنی سازی اورانیوم برخوردار است و تحریم‌ها هم نهایتا لغو می‌شوند. بزرگ‌ترین توافقی كه در شش ماه گذشته داشتیم این بود كه ایران و 1+5 با برخورداری از اراده سیاسی لازم، می‌خواهند كه به توافق جامع دست یابند. ما در خصوص تمام موضوعات مورد مذاكره در شش ماه گذشته بحث‌های جدی داشته‌ایم و وجود اختلاف‌ها هم طبیعی است. برای نزدیك شدن دیدگاه‌های دو طرف به هم بحث‌های بسیاری انجام گرفته است. هنوز در هیچ یك از این موضوعات به توافق نرسیده‌ایم اما اختلاف‌ها در خصوص هركدام از موضوعات كاملا مشخص شده است. موضع‌گیری‌های هركدام از طرفین در خصوص مسائل مورد اختلاف و راه‌حل‌های متعدد برای حل اختلاف‌ها مشخص شده‌اند. در برخی از موضوعات ایران و طرف مذاكره‌كننده به هم نزدیك‌تر شده‌اند و در خصوص برخی موضوعات هنوز فاصله‌هایی وجود دارد. برخی گزینه‌های روی میز از شانس بیشتری برای پذیرفته شدن برخوردار هستند و شانس برخی دیگر از گزینه‌ها كمتر است.

گمان ما این بود كه می‌توانیم این پروسه را تا 20 جولای (29 تیر) به پایان برسانیم كه میسر نشد. حقیقت این است كه پیچیدگی موضوع‌ها بیش از میزانی بود كه ما تصور می‌كردیم و عوامل خارجی هم بر این مساله تاثیرگذار بود كه بر پیچیدگی پرونده افزود. در نهایت ایران و 1+5 نتوانستند در موعد شش ماه مذاكرات را به نتیجه برسانند اما با توجه به اراده‌ای كه در دوطرف وجود داشت، هر دوطرف مصر به ادامه مذاكرات بودند كه در نتیجه آن مذاكرات برای چهار ماه آتی تمدید شد.

پرونده رآكتور آب سنگین اراك همچنان یكی از مسائلی است كه پرونده هسته‌ای ایران را سنگین كرده است. اخیرا شما رسیدن به توافق در این خصوص برخلاف ادهای خانم وندی شرمن را تكذیب كرده‌اید. چرا با وجود راهكارهای فنی منطقی برای پایان دادن به اختلاف‌ها، این رآكتور همچنان یك گره اساسی در مذاكرات است؟
اعتقاد ما این است كه در جریان مذاكرات نباید هدف را فراموش كنیم. هدف ما این است كه اعتماد كامل نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران حاصل شود و نگرانی‌ها از میان برداشته شوند. در خصوص اختلاف بر سر رآكتور آب سنگین اراك، ایران اعتقاد دارد كه می‌توان ماهیت آب سنگین این رآكتور را حفظ و در عین حال تغییراتی را در آن ایجاد كرد كه با كمك این تغییرات، نگرانی‌ها در این خصوص از میان برود. متخصصان ما در سازمان انرژی اتمی روی این پروژه كار كرده، تغییراتی را پیشنهاد و طراحی‌های جدیدی هم انجام داده‌اند. البته طرف‌های غربی هم در بررسی‌های فنی خود به این حقیقت اذعان دارند كه می‌توان با اعمال برخی تغییرات فنی مساله رآكتور آب سنگین اراك را حل كرد.

با اینهمه هنوز با زمانی كه بتوانیم در خصوص این موضوع به توافق برسیم، فاصله داریم. هنوز برخی مشكلات سیاسی به جای مشكلات فنی وجود دارد كه مانع از رسیدن به یك تفاهم می‌شود. ضمن اینكه ما این را هم می‌پذیریم كه تمام موضوعات به هم پیوسته هستند. در برنامه اقدام مشترك هم قید شده كه بر سر هیچ چیز توافق نخواهد شد مگر آنكه بر سر همه‌چیز توافق شود. این جمله ملاك كار ما در مذاكرات برای امضا متن توافق جامع هم خواهد بود. بنابراین ما در بحث اراك پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته ایم اما از یك جا به بعد به توافقی منوط می‌شود كه در سایر حوزه‌ها صورت بگیرد و همین طور مذاكرات بیشتر در خصوص جزییات.

طولانی‌تر كردن زمان گریز هسته‌ای ایران، این عبارتی است كه به كرات از زبان مقام‌های امریكایی شنیده می‌شود و ظاهرا خط قرمز امریكا هم در مذاكرات هسته‌یی با ایران است. وضعیت اختلاف ایران با 1+5 در این خصوص چگونه است؟
گریز هسته‌ای یك مفهوم گمراه كننده است. اگر جمهوری اسلامی ایران به دنبال تسلیحات هسته‌ای بود كه اصولا مذاكره بی معنا بود. واقعیت این است كه گریز هسته‌ای یا Break Out كه غربی‌ها ظاهرا به دنبال افزایش بازه زمانی آن در ایران هستند، مفهومی است كه از مدت‌ها قبل از سوی ایران رد شده است. اگر مبنا تلاش برای عدم رسیدن به چرخه سوخت هسته‌ای است كه ایران مدت‌هاست از این مرحله عبور كرده است. مهم‌ترین مساله در این خصوص اراده سیاسی است كه جمهوری اسلامی ایران اراده سیاسی خود برای عدم دستیابی به سلاح هسته‌ای را مدت‌ها پیش نشان داده است. جمهوری اسلامی ایران در سایه فتوای مقام معظم رهبری كه تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای را حرام می‌داند، اراده سیاسی خود را برای عدم برخورداری از این تسلیحات به تصویر كشیده است.

بنابراین من فكر می‌كنم كه با تمسك به بحث گریز هسته‌ای، عده‌ای به دنبال بحث‌های گمراه كننده دیگری هستند. به نظر من جمهوری اسلامی ایران از این مرحله عبور كرده است اما اینكه غربی‌ها ادعا می‌كنند به دنبال طولانی كردن این زمان گریز هستند، هرچند بحث بیهوه‌ای است اما از آنجا كه ایران پذیرفته است كه در جریان مذاكرات به دغدغه‌های موجود جواب دهد حاضر به شنیدن بحث‌های طرف مقابل دراین‌خصوص هم است.

چه راهكارهایی برای جلب نظر غرب دراین‌خصوص وجود دارد؟
یكی از راه‌ها برای پایان دادن به این نگرانی‌ها پذیرش برخی محدودیت‌های موقتی و نظارت‌های بیشتر است. ایران با پذیرش این مسائل تا حدی كه در چارچوب برنامه‌های جمهوری اسلامی ایران بوده و حقوق هسته‌ای ایران را زیر پا نگذارد، مشكلی ندارد. فكر می‌كنم به جای بحث در خصوص گریز هسته‌ای باید در خصوص اعتمادسازی صحبت كنیم. اعتمادسازی هم بحثی كاملا دو طرفه است. همان‌گونه كه از ما خواسته می‌شود مسیری را برای جلب اطمینان آنها برویم، غرب هم باید اطمینان ملت و دولت ایران را جلب كند. مردم ایران به هیچ‌وجه به تعهدات غربی‌ها و وعده‌های آنها اطمینان ندارند.

رقم 190 هزار سو نیاز عملی ایران در آینده‌ای نه چندان دور برای غنی سازی از اصلی‌ترین مباحثی بود كه در جریان مذاكرات وین 6 بسیار در خصوص آن بحث شد. برخی از فرمولی پلكانی برای تامین این نیاز در بازه زمانی مشخص سخن می‌گویند. این فرمول تا چه اندازه مورد قبول طرفین است و جزییات بیشتری در خصوص آن می‌توانید بیان كنید؟
جزییات این مساله بسیار پیچیده است اما آنچه از نظر ما مسلم است این است كه غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران در حقیقت برنامه‌ای صنعتی است. ایران به هیچ‌وجه به دنبال نگاه داشتن برنامه هسته‌ای خود در سطح تحقیقاتی نیست. چرخه سوخت هسته كه ما در تاسیسات مختلف خود روی آن كار می‌كنیم برای رفع نیازهای صنعتی جمهوری اسلامی ایران در آینده طراحی شده است و بنابراین این اصل باید مورد پذیرش قرار گیرد كه برنامه غنی سازی ایران، ماهیت و اهداف صنعتی دارد و در یك چشم‌انداز معقول باید به این اهداف دست پیدا كنیم. حداقل سطحی كه برای غنی‌سازی صنعتی به آن نیاز داریم بر اساس برآورد متخصصان ما 190 هزار سو است. اینكه ما در چه بازه زمانی به این رقم برسیم با توجه به برنامه‌های ایران، قابل تعریف است.

این مساله برای اعتمادسازی می‌تواند موضوع مذاكره هم باشد. در جریان این مذاكرات باید به این حقیقت اذعان شود كه برنامه هسته‌ای ایران یك برنامه صنعتی است و در یك فاصله زمانی مشخصی باید به این حد از غنی‌سازی برسیم. بحث چگونگی طی این مسیر چه به صورت پلكانی و چه غیرپلكانی، مساله‌ای است كه باید در سر میز مذاكره در خصوص آن به نتیجه برسیم.

امریكایی‌ها در آغاز مذاكرات با ایران تاكید داشتند كه رقم سانتریفیوژهای ایران را به كمترین حد خود خواهند رساند. به نظر می‌رسید كه رقم 2 یا 3 هزار سانتریفیوژ مدنظر آنها باشد. امروز به نظر می‌رسد كه طرف امریكایی چندان روی رقم فوق اصرار ندارد و برخی منابع از وجود همین رقم 9 هزار سانتریفیوژ فعال ایران سخن می‌گویند.

صحبت كردن در خصوص تعداد سانتریفیوژها چندان مفید نیست. مقصود ما این است كه به اهدافی كه برای برنامه هسته‌ای خود در نظر گرفته‌ایم در فاصله معقولی كه چندان هم طولانی نباشد، دست پیدا كنیم. از نظر ما یك عدد یك رقمی برای تعداد سال‌ها كفایت می‌كند. این مساله كه ما چگونه به این هدف می‌رسیم می‌تواند موضوع مذاكره باشد، نه لزوما تعداد سانتریفیوژها. بحث اصلی این است كه چگونه به یك غنی‌سازی صنعتی دست پیدا كنیم.

بحث جایگزین كردن سانتریفیوژهای موجود با نسل‌های بالاتر پس از به پایان رسیدن دوره زمانی اعتمادساز تا چه اندازه جدی است ؟ در شرایطی كه این مساله رخ دهد آیا ایران سانتریفیوژهای نسل قدیم خود را منهدم خواهد كرد؟
برای حل اختلاف‌ها در خصوص غنی‌سازی ایده‌های مختلفی وجود دارد و پیشنهادهای مختلفی هم داده شده كه برخی از جانب ما و برخی هم از جانب طرف مقابل مورد پذیرش واقع نشده است. ایده جایگزین كردن سانتریفیوژها هم توسط مراكز مختلف مطالعاتی و غیرمطالعاتی و افراد مختلفی ارائه شده است اما هنوز به طرحی كه مورد پذیرش طرفین باشد، تبدیل نشده است. اما نكته‌ای كه در این میان وجود دارد این است كه هر دو طرف درصدد هستند كه از طریق ابتكارهایی از همین دست و همین جنس راه‌حلی برای این موضوع پیدا كنند. فكر می‌كنم اگر مذاكرات بیشتری صورت گرفته و تامل‌های بیشتری هم در این خصوص اتفاق بیفتد امكان اینكه ما به راه‌حلی فنی كه مورد پذیرش دو طرف باشد، وجود دارد.

سرنوشت تحریم‌های اعمال شده علیه ایران چه خواهد شد؟ آیا شاهد لغو تحریم‌ها خواهیم بود یا معلق نگه داشتن آنها؟
جمهوری اسلامی ایران تعلیق تحریم‌ها را كارگشا نمی‌داند و بر لغو تحریم‌ها مصر است.

منظور شما همه نوع تحریم از چند جانبه، یك جانبه و مصوب شورای امنیت است؟
بله. انواع مختلف تحریم‌ها مدنظر است و تمام تحریم‌ها باید لغو شوند. جمهوری اسلامی ایران به هیچ‌وجه باقی ماندن یك تحریم و یا معلق شدن آنها را نمی‌پذیرد. البته لغو این تحریم‌ها جزئیات و ظرایفی دارد كه در جریان مذاكره روشن خواهد شد. طرف‌های مقابل ما ادعا می‌كنند كه در رفع تحریم‌ها همواره از الگوی تعلیق و سپس لغو پیروی كرده‌اند. این مساله به این شكل مورد پذیرش ما نیست. مذاكرات در این خصوص ادامه دارد و یكی از موارد اختلافی ما همین است و من هم وجود این اختلاف را انكار نمی‌كنم. این مسائل كه لغو این تحریم‌ها چگونه باید باشد و با چه فاصله زمانی، جزئیاتی است كه در حال مذاكره بر روی آن هستیم.

بنابراین نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم كه پس از امضای احتمالی توافقنامه جامع تمام تحریم‌ها لغو شوند؟
همان‌طور كه نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم كه تمام اقداماتی كه ایران باید انجام دهد، بلافاصله صورت بگیرد. این دو موضوع به هم مرتبط است كه جزئیات آن در مذاكره مشخص خواهد شد.

اگر به روز 24 نوامبر برسیم و توافقی امضا نشود، سناریوهای پیش روی ایران و 1+5 چه خواهد بود؟
واقعیت این است كه دیپلماسی هیچگاه تمام نمی‌شود. همواره فرصت برای دیپلماسی باقی است اما این احتمال وجود دارد كه شرایط تغییر كند. به نظر من احتمال اینكه توافقنامه ژنو كه به مدت 4 ماه تمدید شده است مجددا هم تمدید شود، بسیار اندك است.

بر اساس توافقنامه برنامه اقدام مشترك، دست شما برای تمدید كه باز نیست؟
در برنامه اقدام مشترك قید شده است كه مدت زمان لازم برای رسیدن به توافق نهایی یك سال است و بیش از یك سال نیست. این بدان معنا است كه در روز 24 نوامبر مهلت مذاكره ما تمام می‌شود. شاید در صورت عدم به توافق رسیدن شیوه‌های جدیدی برای مذاكره بیابیم و این احتمال هم وجود دارد كه به این نتیجه برسیم كه توافق دیگر ممكن نیست و به وضعیت سابق بازگردیم. البته بهتر است كه در شرایط فعلی امیدوار به توافق رسیدن تا 24 نوامبر باشیم.

به هرحال ایران حتی در صورت شكست مذاكرات و بازگشت به عقب هم با شرایطی كه یك سال پیش با ان روبه رو بود، رودررو نخواهد شد؟
بله. من اعتقاد كامل دارم كه حتی اگر ما تا 24 نوامبر هم به توافق نرسیم و حتی اگر دو طرف به مواضع خود پیش از توافق ژنو هم بازگردند یعنی از سرگیری غنی‌سازی 20 درصد در ایران و برقراری مجدد تحریم‌هایی كه لغو شده بود و تشدید تحریم‌ها، باز هم وضعیت ایران مانند گذشته نخواهد بود. از نظر روانی فضا كاملا عوض شده است. در این سال‌ها یك ساختار تحریم و یك ساختار روانی علیه ما شكل گرفته بود كه این دو در مسیر تقویت هم گام برمی‌داشتند. در نتیجه این دو ساختار از ایران چهره‌ای ساخته بودند كه انگار جهانیان را تهدید می‌كند.

در این سال‌ها ایران از منظر آنها كشوری بود كه به دنبال تسلیحات هسته‌ای است و اهل مذاكره هم نیست و یا در مذاكرات وقت تلف می‌كند و از تاكتیك‌های مختلف برای عدم پیشرفت مذاكرات استفاده می‌كند. در حال حاضر این فضا شكسته شده است. در نتیجه این چند دور مذاكره و رویكردی كه ایران در سطح بین المللی در پیش گرفته است كسی باور نمی‌كند كه ایران به دنبال مذاكره نیست و یا تهدیدی برای جهانیان است. جهان در شش ماه گذشته به خوبی شاهد بود كه تهران سر میز مذاكره با جدیت می‌نشیند و هم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و هم امریكایی‌ها به این حقیقت اذعان می‌كنند كه ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. بنابراین هم فضا علیه ایران تغییر كرده است و هم تحریم‌ها شكاف جدی برداشته است.

شما از تغییر فضای روانی علیه ایران سخن می‌گویید و این در حالی است كه در چند روز گذشته هم زمزمه‌هایی در خصوص تمایل اروپا برای عبور از برخی تحریم‌های یك جانبه به گوش رسیده است. آیا این تغییر فضا به ایجاد شكاف در میان اعضای 1+5 بر سر برنامه هسته‌ای ایران هم منتهی شده است؟
وجود اختلاف‌های داخلی میان شش كشوری كه مقابل ایران در مذاكرات می‌نشینند، روشن است. این مجموعه شش كشور هستند با شش رویكرد متفاوت. به عنوان نمونه میان رویكرد چین و روسیه با سایرین در مذاكرات تفاوت وجود دارد و مابین اروپایی‌ها با امریكا هم اختلاف دیدگاه‌هایی وجود دارد. اما ایران چندان به این اختلاف دیدگاه‌ها اهمیت نمی‌دهد. برای ایران بسیار مهم است كه 1+5 با یك صدای واحد صحبت كند. وجود اختلاف‌های درونی میان اعضا 1+5، مذاكره را برای ایران سخت‌تر خواهد كرد و نه آسانتر. طرف مقابل هم به نتیجه یكسانی در این خصوص رسیده است. به عنوان نمونه بسیار تلاش كردند كه در جریان مذاكرات هسته‌ای مساله اوكراین تاثیری بر روند مذاكره نگذارد. البته در عالم سیاست همه‌چیز بر همه‌چیز تاثیر می‌گذارد اما سعی شده است كه با كنترل این حواشی، مذاكرات مسیر اصلی خود را برود.

به نظر می‌رسد كه با نزدیك شدن به 24 نوامبر، ایران برای تسریع روند مذاكرات بیشترین میزان مذاكرات دوجانبه را با امریكایی‌ها انجام می‌دهد. آیا بیشترین میزان اختلاف‌ها با واشنگتن است و از حجم اختلاف‌ها با اروپایی‌ها كاسته شده است؟
زمانی كه ما در خصوص تحریم‌ها و چگونگی لغو آنها صحبت می‌كنیم طبیعتا باید با امریكا كه بیشترین میزان تحریم‌ها را بر ما اعمال كرده است، بیشترین میزان مذاكره را داشته باشیم. تحریم‌های یك جانبه یا از سوی اروپایی‌ها و یا از جانب امریكایی‌ها اعمال شده‌اند بنابراین باید یك سری از مذاكرات دوجانبه را با امریكا و تعدادی را هم با اروپایی‌ها پیش ببریم. علاوه بر مساله تحریم‌ها در خصوص جنس نگرانی‌های طرفین هم تفاوت‌هایی وجود دارد. به عنوان نمونه نگرانی‌هایی كه از برنامه هسته‌ای ما در چین و روسیه وجود دارد با نگرانی‌ها و دغدغه‌های امریكا متفاوت است. بنابراین مذاكرات بیشتر باید با افرادی صورت گیرد كه دخالت بیشتری در این موضوع دارند.

روز پنجشنبه شاهد برگزاری نخستین دور مذاكرات دوجانبه میان ایران و امریكا پس از مذاكرات وین 6 در ژنو بودیم. آیا فعلا بیشترین دیدارها در قالب مذاكرات هسته‌ای با امریكا خواهد بود ؟ این دیدار دوجانبه در ژنو دستاورد خاصی هم به دنبال داشت؟
دیدارهای دوجانبه چه با اروپایی‌ها و چه با امریكا تا به امروز بسیار انجام شده است و هرزمان كه برای این دیدارها احساس نیاز شود، صورت خواهند گرفت. در حال حاضر هم ایده‌هایی برای ادامه دیدارهای دوجانبه و از جمله دیدار با خانم اشتون وجود دارد. من فكر می‌كنم كه این اتفاق نظر وجود دارد كه در حاشیه مجمع عمومی ملل متحد در نیویورك با توجه به فرصت خوبی كه در اختیار طرفین است دیداری در سطح وزرا داشته باشیم.

فكر می‌كنید امكان امضای توافق جامع در نیویورك و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل وجود داشته باشد؟
من چنین فكری نمی‌كنم. موضوعات مورد مذاكره بسیار مفصل و پیچیده هستند و بر فرض اینكه توافقی هم حاصل شود در خصوص جزئیات باید بحث‌هایی صورت بگیرد و باید به نگارش متون مكتوب در خصوص نحوه اجرای آنها بپردازیم. با این همه نمی‌توان شانس رسیدن به توافق تا زمان مجمع عمومی را رد كرد اما فكر می‌كنم با توجه به روال مذاكرات ما حتی در صورت پیشرفت‌های قابل توجه باز هم تا آخر چهارماه به فرصت زمانی نیاز داریم.

نگران نوامبر و انتخابات كنگره در ایالات متحده نیستید؟
فكر نمی‌كنم جای نگرانی باشد ولی اگر هم باشد این مشكل هیات امریكایی است.

نگران افرایش انتقادهای داخلی با تطویل مذاكرات نیستید؟
ما نگرانی از انتقادهای داخلی نداریم. بیان این انتقادها مشخصه یك جامعه چندصدایی است. امكان ندارد كه همگان با این پروسه موافق باشند و مخالفان هم حق اظهارنظر دارند و چه بسا مخالفان به نكته‌هایی توجه داشته باشند كه در مسیر مذاكرات به ما هم كمك بكند. تا زمانی كه اجماع ملی وجود دارد و تا زمانی كه عنایت و دستور مقام معظم رهبری برای ادامه مذاكرات وجود دارد و تا زمانی كه رییس‌جمهور دستور ادامه مذاكره را می‌دهند، تیم مذاكره كننده به كار خود ادامه می‌دهد. در مجلس هم پاره‌ای مخالفت‌ها وجود دارد و ما هم هربار خواسته‌اند برای ارائه توضیحات به مجلس رفته ایم با این حال مجلس همواره پشتیبان ما بوده است. مجلس دغدغه‌های درستی دارد و نقش نظارتی هم دارد كه باید به این نقش عمل كند.

شما همواره بر این نكته تاكید داشته اید كه در سر میز مذاكره تنها در خصوص مسائل هسته‌ای صحبت می‌كنید با این همه بحران‌های منطقه‌ای از عراق تا افغانستان و از سوریه تا غزه به نوعی بر این مذاكرات سایه انداخته است. فكر نمی‌كنید بحث در خصوص این مسائل هم بتواند به تسریع روند مذاكرات یا افزودن بر فضای مثبت كمكی بكند؟
خیر. تصمیم ملی كه اتخاذ شده این است كه تیم مذاكره كننده هسته‌ای تنها در خصوص مسائل هسته‌ای مذاكره كند. نظر شخصی من این است كه مخلوط كردن مسائل با هم در سر میز مذاكره هسته‌ای نمی‌تواند مفید باشد.

امضای توافق جامع تاثیری بر همكاری بر امریكا در سایر حوزه‌ها خواهد داشت؟
این بستگی به جنس توافقی دارد كه به دست آید. اگر كشورهای غربی رفتاری را از خود نشان دهند كه منجر به جلب اعتماد مردم ایران شود، احتمال دارد كه تغییرات در سایر حوزه‌ها هم آغاز شود. ولی باید گفت حافظه تاریخی مردم ایران به هیچ‌وجه اعتماد به غرب ندارد. آیا مذاكرات هسته‌ای می‌تواند در بی‌اعتمادی به غرب تغییری ایجاد كند؟

پاسخ این پرسش به رفتار اروپایی‌ها و امریكایی‌ها بستگی دارد كه تا چه میزان در مذاكرات از خود حسن نیت نشان دهند و تا چه اندازه از زیاده‌خواهی‌های خود دست بردارند. اگر اروپایی‌ها و امریكا در مسیر اعتمادسازی درست عمل كنند این احتمال وجود دارد كه پس از مذاكرات هسته‌ای تغییری در رویكرد مردم ایران صورت بگیرد. البته من چندان به این بخش از قضیه خوش‌بین نیستم.

اخبار سیاست خارجی - اعتماد

عراقچی: به مذاکره با 1+5 خوش‌بین نیستم

اخبار سیاسی  - عراقچی: به مذاکره با 1+5 خوش‌بین نیستم

سید عباس عراقچی با بیان اینکه موضوعات پیچیده و دشواری در دستور کار مذاکرات ایران و 1+5 قرار دارد که به نتیجه رسیدن در آن‌ها سخت است، گفت: با توجه به بدبینی نهادینه شده‌ای که در ما نسبت به غربی‌ها وجود دارد نمی‌توانم بگویم خوش‌بینیم.

وی افزود:‌این بدبینی از یک سو و سختی موضوعات و پیچیدگی آن‌ها از سوی دیگر باعث شده که به سختی بتوان در رابطه با به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها خوشبین بود.

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران با 1+5 در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به برگزاری نشست کارشناسان ایران و 1+5 که در حاشیه برگزاری نشست شورای حکام برگزار می‌شود، گفت: در این نشست در مورد موضوعاتی که در دستور کار جلسه بعدی در وین است بحث و بررسی بیشتری می‌شود. آقای بعیدی‌نژاد و سایر اعضای تیم در این جلسه شرکت دارند و مذاکرات خود را با کارشناسان 1+5 انجام می دهند و نتیجه مباحث آن به دور بعدی مذاکرات مدیران که 26 اسفند ماه برگزار خواهد شد، ارائه می‌شود.

وی گفت: امیدواریم در نشست 26 تا 29 اسفند در وین، مذاکرات درباره موضوعاتی که در دستور کار داریم را جلو ببریم و مباحثش پیش رود تا درباره دستور کار جلسه بعدی تصمیم بگیریم.

وی با بیان این که موضوعات متعددی برای گفت وگو وجود دارد و در چند دور مذاکراتی که تا حدود تیر ماه داریم امیدواریم این بحث‌ها انجام شود و به راه‌حل‌هایی برسیم، افزود: کار سخت و دشواری است و موضوعاتی پیچیده و دشواری در دستور کار قرار دارد که به نتیجه رسیدن در آن‌ها سخت است. با توجه به بدبینی نهادینه شده‌ای که در ما نسبت به غربی‌ها وجود دارد نمی‌توانم بگویم خوش‌بینیم. این بدبینی از یک سو و سختی موضوعات و پیچیدگی آن‌ها از سوی دیگر باعث شده که به سختی بتوان در رابطه با به نتیجه رسیدن گفت وگوها خوشبین بود.

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان ادامه داد: ما مصمم هستیم و با حسن نیت وارد مذاکرات می‌شویم از طرف مقابل هم چنین انتظاری داریم. اگر حسن نیت و اراده لازم در طرف مقابل وجود داشته باشد که همواره مورد تردید بوده است، امیدواریم به نتیجه برسیم.

عراقچی با بیان اینکه موضوع همکاری هسته‌ای در مذاکرات بعدی دروین مورد مذاکره قرار می گیرد، ادامه داد: همکاری هسته‌ای بین ایران و 1+5 در توافق ژنو مطرح شده است. یکی از مشخصه‌های گام پایانی در توافقنامه ژنو موضوع همکاری‌های هسته‌ای صلح‌آمیز با ایران است که در این مورد نیز مثال‌هایی مطرح شده است.

مانند ایجاد رآکتورهای تحقیقاتی آب سبک و همکاری در زمینه سوخت‌های مدرن و همکاری درباره مسائل تحقیقاتی. بنابراین یکی از موضوعاتی که در دستور کار مذاکرات راه‌حل جامع قرار دارد، این قبیل همکاری‌ها با ایران است.

معاون وزیر خارجه افزود:‌ البته این همکاری‌ها جایگزین مسائل اصلی مذاکراتی نیست اما به عنوان بخشی که می‌تواند توافق دو کشور را به سمت همکاری‌های بین‌المللی هم سوق دهد، مورد توجه دو طرف است.

عراقچی اضافه کرد:‌ یکی از موضوعات در دستور کار نشست بعدی در وین موضوع همکاری‌های هسته‌ای است که مورد بحث دو طرف قرار می‌گیرد و دو طرف در باره آن بحث خواهند کرد. احتمالا درباره فهرستی از مواردی که مورد علاقه ما و 1+5 است که همکاری‌ها در آینده درباره آن بین ایران و جامعه بین‌المللی درزمینه ابعاد صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای برسیم.

همکاری‌هایی مانند نیروگاه‌های تولید برق و تاسیس رآکتورهای تحقیقاتی و همکاری در زمینه تولید رادیو ایزوتوپ‌ها و پزشکی هسته‌ای، کشاورزی هسته‌ای، فعالیت در زمینه سوخت‌های مدرن، تحقیق و توسعه پروژه‌های فنی از موضوعاتی است که در این چارچوب قرار می‌گیرد و حتما بخشی از راه‌حل جامعه را در بر می‌گیرد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این همکاری‌ها با همه کشورها خواهد بود یا شامل کشورهای 1+5 می‌شود، گفت: عنوان این بحث همکاری‌های بین‌المللی با ایران است اما هر کشوری که علاقمند باشد می‌تواند در این زمینه وارد شود، اما مذاکره آن با 1+5 صورت می‌گیرد.

عراقچی همچنین در پاسخ به این پرسش که این همکاری‌ها با تحریم هسته‌ای ایران چگونه قابل انجام است،‌ گفت:‌ این مذاکرات مربوط به گام پایانی است که در این گام همه تحریم‌ها برداشته می‌شود و در راستای عادی‌سازی روابطی است که وعده‌ آن در پایان مسیر داده شده است.
 اخبار سیاسی - ایسنا