عافیت‌طلبان كیستند؟

 

 گفتاری از محمدرضا تاجیك : 
١- عافیت‌طلبان همان تماشاگران منفعلی هستند كه با آرزو و سودای به بازی گرفته شدن در تئاتر قدرت و سیاست توسط بازیگر-كارگردان به هر نقشی تن درمی‌دهند. عافیت‌طلبان بر این باورند: «چو دستی نتانی گزیدن ببوس، كه با غالبان چاره زرق است و لوس»، لذا بر این طریق و طریقت عقل ابزاری بر این شعارند كه: «از روی ناعلاجی به خر بگو خانباجی»، «از ناچاری برای مصلحت بوسه به دم خر بزن»، «سیمرغ‌وار چو نتوان كرد قصد قاف، چون صعوه‌فرد باش و میفراز بال و پر»، «اگر زمانه بر گرگی دهد زمامش را، بر او بهر سلامت سلام باید كرد».

 

عافیت‌طلبان همان‌هایی هستند كه پشت و روشان معلوم نیست. پیش رو خاله‌اند و پشت سر چاله. دو دستماله می‌رقصند. هر جا ‌آش است، فراشند. هم از تور می‌گیرند و هم از قلاب. روی در دو محراب دارند. همان‌ فرصت‌طلبانی كه هم خدا را می‌خواهند و هم خرما را، هم به نعل می‌زنند و هم به میخ، تا تنور گرم است نان را می‌چسبانند، با باد جنوبی، جنوبی می‌شوند و با باد شمالی، شمالی، رفیق آش و پلو هستند. عافیت‌طلبان اصلاح‌طلب نیز همان‌هایی هستند كه «زبان دگر و دگرها از پی سود خویش بخواهند و اصلاح‌طلبی، عقل و عقلانیت آرند پیش.»

٢- امروز ما با پارادوكسی به نام «پارادوكس عافیت‌طلبی» در جامعه خود مواجه هستیم. پارادوكس عافیت‌طلبی از برخی ابعاد تداعی‌كننده «پارادوكس تماشاگر» رانسیر است. رانسیر در كتاب «تماشاگر رهایی‌یافته» به پارادوكسی كه در تئاتر وجود دارد اشاره می‌كند و نام آن را «پارادوكس تماشاگر» می‌گذارد. واضح است كه هیچ تئاتری بدون تماشاگر وجود ندارد، اما تماشاگری در تئاتر همیشه بد بوده است، رانسیر دو دلیل برای بد بودن فعل تماشاگری یا نگاه كردن بیان می‌كند:

١- اینكه نگاه كردن در مقابل دانستن است و ٢- نگاه كردن قطب متضاد عمل است. واضح است كه هیچ تئاتر سیاسی نیز بدون عافیت‌طلب وجود ندارد، عافیت‌طلبی سیاسی هم به دو دلیل بد بوده و هست:

١- اینكه عافیت‌طلبی مخالف شجاعت و صداقت است و ٢- عافیت‌طلبی قطب متضاد سیاست است. رانسیر، سیاست را نافی طبیعی‌سازی سلطه‌ و در قالب فرآیند رهایی تعریف می‌كند. عافیت‌طلبی سیاسی اما، هم نشان از طبیعی‌سازی، بدیهی‌سازی، اخلاقی‌سازی و عقلانی‌سازی قدرت برتر دارد، و هم نشانه‌ای است بر نوعی انقیاد و حصر و حصار اخلاقی-عقلانی. سیاستِ عقلایی تنها روكش و آستر زیبا و لطیفی است كه قامت زمخت و كریه عافیت‌طلبی را پنهان كرده است.

٣- از یك منظر ریخت‌شناختی (تیپولوژیك) عافیت‌طلبان سیاسی امروزِ جریان اصلاح‌طلبی بر چند نوعند: نخست، آنانی كه در هر شرایطی از این استعداد و امكان برخوردارند كه اصلاح‌طلبی را در پای قدرت‌طلبی خود ذبح كنند. اینان، به جریان اصلاح‌طلبی تنها به‌مثابه مسیر و ابزاری برای نیل به قدرت و منفعت خود می‌نگرند و برای نیل بدین مقصود تردیدی در عبور از ویرانه‌‌ای كه از عمارت زیبا و باشكوه اصلاح‌طلبی می‌سازند به خود راه نمی‌دهند. اینان بر این شعارند كه «ما قدرت‌مان هستیم». بنابراین، «در» و «با» قدرت بودن/ ماندن را شرط ضروری و اجتناب‌ناپذیر بقا و بالندگی خود می‌دانند.

دوم، كسانی كه می‌گویند برای اینكه توزیع امر محسوس در عرصه سیاست را دگرگون كنیم باید بر طریق و طریقت عافیت‌طلبان شویم و نرمش و چرخشی تاكتیكی پیشه كنیم. توزیع حسی عبارت است از آن شیوه یا شیوه‌هایی كه توسط آنها شكل‌های انتزاعی و دلبخواهانه نمادینه‌شدن سلسله‌مراتب و جایگاه‌ها، به عنوان داده‌های شهودی تجسم یافته‌اند. شیوه‌ای كه به‌واسطه آن سرنوشت اجتماعی یك جایگاه یا یك گروه خاص، به‌واسطه سندی از عالم شهود، شیوه‌ای از بودن، گفتن و دیدن پیش‌بینی می‌شود. توزیع امر محسوس، در واقع، قاب‌بندی و چارچوب‌بندی معینی از زمین و مكان است. اینكه هر كس در ساعتی معین، در جای خودش (مكان تعیین‌شده) باشد.

سوم، آنانی كه می‌گویند «اگر می‌خواهی پوستت را حفظ كنی باید پوست بیندازی». می‌گویند این پوست گفتمانی و هویتی و حیثیتی كه امروز می‌اندازیم و در پوست رقیب می‌شویم، در واقع، برای حفظ همان پوست هویتی-گفتمانی اصیل است. از این منظر، این «پوست انداختن» امری تاكتیكی و آن «حفظ پوست» امری استراتژیك، یا اولی «ابزار» و دومی «هدف» است. لذا به حكم عقل سلیم چنین پوست‌انداختنی نه‌تنها صواب كه ثواب است، نه‌تنها مباح كه واجب است.

چهارم، آنانی كه می‌گویند برای گرفتار نامدن در دام رقیب باید اساسا ترك رقیب‌بودگی و دگربودگی كنیم. اینان بر این استدلالند كه دگربودگی و دگرماندگی ما موجب رادیكالیزه‌شدن رقیب و تشدید رابطه آنتاگونیستی‌اش با جریان اصلاح‌طلبی می‌شود. مضافا اینكه این دگربودگی/ماندگی ما در نقش یك نقطه گره‌ای و كانونی سلبی جلوه‌گر خواهد شد و بسترساز وفاق و وحدت در طیف رقیب خواهد شد.

پنجم، كسانی كه از نوعی تمهید و تدبیر آینده با ما سخن می‌گویند و می‌گویند آنچه امروز می‌كنیم بلاگردان آنچه در راه است خواهد شد. پیشنهاد مشخص اینان «اجاره موقت – یك‌ساله- قدرت و ریاست» در شرایط سخت و سنگین پیشاروی است.

ششم، آنانی كه می‌گویند «بگذارید خودمان را جا كنیم، ببینید چه‌ها می‌كنیم.»

هفتم: كسانی كه تصمیم و تدبیر در بیرون از صحن مجلس را عقلایی‌تر از درون صحن مجلس می‌دانند.
هشتم: آنانی كه بر نوعی توزیع قدرت اصرار می‌ورزند و می‌گویند باید با این توزیع قدرت هم ما راضی، هم آنها راضی و گور پدر ناراضی. بنابراین، عقل این‌بار بر این حكم است كه به‌جای تمركز قدرت بر تكثر قدرت تاكید كنیم، و با حال دادن به رقیب از حال‌گیری‌های او ممانعت كنیم.
نهم: كسانی كه بر این نظرند كه در شرایط حساس و پیچیده كنونی «كارآمد غیرمقبول» ترجیح دارد بر «مقبول غیركارآمد». كار را به كاردان سپردن همان تدبیر عقلایی است كه هیچكس نباید در تحقق آن تردیدی به‌خود راه دهد.

دهم: آنانی كه عالمانه یادآور می‌شوند كه لوگوس (زبان) و اتوس (مرام و منش و روش) اصلاح‌طلبی خودی‌سازی دگر است. در شرایط كنونی كه مجالی تاریخی برای بروز و ظهور آن لوگوس و این اتوس فراهم شده، نباید به مرام و منش دیگر درآییم و خود نافی و عدوی خود شویم.

یازدهم: كسانی كه بر این نظرند كه بازی قدرت و سیاست پیچیده‌تر از آن است كه اجازه دهد آن موج (هفت اسفند) كه برخاست به مقصود نشیند. لذا برای اجتناب از بازی با حاصل جمع جبری صفر، باید به بازی با حاصل جمع جبری غیرصفر (برد-برد) تن دهیم.

٤- بر این سیاهه منظرها و نظرها می‌توان بسیار افزود، اما اجازه بدهید خلاصه كنیم و نتیجه بگیریم:
درست است كه نباید بر شیپور شقاق دمید،
درست است كه نباید در بازی رقیب گرفتار آمد،
درست است كه نباید مجلس را به تئاتر مواجهه تبدیل كرد،
درست است كه سالی كه در پیش‌رو داریم سال برفِ بدون بنفشه است،
درست است كه ممكن است سركنگبین صفرا بیفزاید و ریاست و سیادت بر مجلس هزینه‌های گزاف و بسیار بر اصلاح‌طلبان تحمیل كند،
درست است «آن دیگری» ممكن است دارای ارتباطات وسیعه و خفیه بیشتر باشد،

درست است «آن دیگری» اگر بر كرسی ریاست تكیه نزند، ممكن است كرسی را از زیر پای رقیب نیز بكشد،درست است كه رقیب برای پیروزی در انتخابات پیشاروی (ریاست‌جمهوری و شوراها) ممكن است از ریاست اصلاح‌طلبان بر مجلس استقبال و مدیریت و مقبولیت آنان را در شرایط سخت كنونی مورد آماج تبلیغی-تخریبی خود قرار دهد،درست است كه عدم توفیق رقیب در كسب ریاست ممكن است موجب و موجد واگرایی در جبهه «امید» و همگرایی در جبهه «ناامید» و رویش و پیدایش فراكسیون‌های جدید در مجلس شود،درست است كه ممكن است برخی از نمایندگان جبهه امید در این مرحله از این تسابق و رقابت بزرگ با كارت دیگری بازی كنند،درست است كه برخی نمایندگان لیست امید ممكن است نمایش كارآمدی در مجلس نداشته باشند،درست است كه...

اما این شرایط با تمامی ملاحظات و استلزاماتش، تنها و تنها ما را به هوشیاری بیشتر و بازی پیچیده‌تر و عقلایی‌تر دعوت می‌كند نه ترك بازی یا واگذاری نتیجه بازی. این بازی یك بازی پیچیده استراتژیك است و تنها كسانی در زمین آن امكان و استعداد بازی دارند كه بتوانند «ببرند» یا حداقل بر این باور باشند كه می‌توانند «ببرند».

 اخبار  سیاسی  -  اعتماد  

ویدیو مرتبط :
شیخ عبدالفتاح خدمتی_ مهاجرین و انصار كیستند؟

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

حرمت شکنی به اصلاح طلبان نمی چسبد