صادرات و واردات پنهان آب در ایران

اخبار اقتصادی - صادرات و واردات پنهان آب در ایران

این نکته‌ای است که روز گذشته محمدحسین شریعتمدار، مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی در راستای سخنان رئیس‌جمهور اعلام و تاکید کرد که سهم آب بخش کشاورزی از سوی وزارت نیرو از مهرماه سال جاری نصف می‌شود. همچنین «آب مجازی» به‌عنوان یک راه‌حل برای رفع این چالش از سوی شریعتمدار اعلام شد.

 

این در حالی است که حسن روحانی در نشست خبری هفته گذشته خود اعلام کرد که بیش از 90 درصد آب کشور در بخش کشاورزی و مابقی آن در سایر بخش‌ها از جمله بهداشت، صنعت، شرب و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. «کاهش سهم آب کشاورزی» چالش بزرگی برای تامین امنیت غذایی و صادرات محصولات کشاورزی به شمار می‌رود؛ به ویژه در شرایطی که ایران در حال رایزنی با مشتریان جدید برای صادرات محصولات کشاورزی است. به همین منظور تاکید بر سختگیری صادرات محصولاتی که آب از کشور خارج می‌کنند، مورد تاکید فعالان این حوزه است.

در این رابطه محمدحسین کریمی‌پور، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به مفهوم «آب مجازی» به «دنیای اقتصاد» گفت: آب مورد نیاز برای تولید یک تن محصول، مفهومی به نام «آب مجازی» را ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال برای تولید هر تن گندله فولاد 4مترمکعب آب نیاز است. در مقابل برای تولید هر تن پسته 7هزار مترمکعب آب لازم است. آب مورد نیاز برای هر تن گندم نیز 2500مترمکعب ارزیابی شده است. بنابراین اگر کسی 1000 تن فولاد از کشوری خریداری کرد، به آن معنا است که 4هزار مترمکعب آب وارد کشور کرده است.

به گفته وی در پرتفوی آب مجازی ایران، بیش از 10میلیارد مترمکعب آب از صادرات کالا وارد کشور می‌شود و چند برابر این عدد (حدود 5/2 برابر) واردات آب مجازی وجود دارد. بنابراین، یکی از موضوعاتی که همواره مطرح بوده این است که در صادرات محصولاتی که از کشور آب خارج می‌کنند، سختگیری شود و به واردات کالاهایی که آب وارد کشور می‌کنند، کمک شود، اما باید توجه داشت که سیاست‌های تجاری یک کشور فقط با آب تنظیم نمی‌شود و سیاست‌های دیگری از جمله استراتژی، امنیت ملی و غذایی و سیاست‌های بازرگانی و موارد دیگر نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.

کریمی‌پور با تاکید بر اینکه برای جلوگیری از نابودی منابع آب باید گام‌های جدی برداشته شود، ادامه داد: آب مجازی امروز در مباحث مربوط به سیاست‌های خارجی کشور وجود ندارد و در هیچ سندی نمی‌بینیم که وقتی به واردات شکر و گندم و صادرات سیب‌زمینی و هندوانه می‌رسیم باید به میزان آب تولید این کالاها توجه شود.

این عضو کمیسیون کشاورزی، آب و‌منابع طبیعی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه در حوضه آبگیر ارومیه اضافه برداشت آب موجب ایجاد فاجعه در این منطقه شده، گفت: اگر رسیدگی کنیم، خواهیم دید که بخش قابل توجهی از تولیدات هندوانه و سیب‌زمینی در این منطقه و صادرات آنها با قیمت‌های نازل به کشورهای همسایه، زیان‌های 3 تا 4 برابری به کشور وارد کرده، اما چون مفهوم تعادل آب مجاز در حوزه مسوولیت نهادی نیست، هیچ‌گاه به آن رسیدگی نمی‌شود. به گفته وی باید برای نابودی منابع آب اقدامات جدی صورت گیرد.

  واردات کالاهای پرمصرف در آب
این در حالی است که روز گذشته، مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «ایسنا» با اعلام اینکه سال گذشته حدود 92 میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف شده، اعلام کرد: در شرایط حساس کنونی، باید الگوی کشتی را تعریف کنیم تا براساس بهره‌وری بیشتر آب باشد و برهمان اساس باید برنامه‌ کشت را عملی کنیم.

شریعتمدار ادامه داد: یکی‌ از راهکارهای جایگزین که در جهان به‌عنوان مقوله‌ مهمی برای مقابله با بحران آب و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی مدنظر بوده موضوع «آب مجازی» است؛ به‌گونه‌ای که براساس این استراتژی باید منابع آبی در هر کشوری صرف تولید محصولی شود که از نظر اقتصادی درآمد بیشتری به همراه دارد و کمبود محصولات دیگر باید ازطریق واردات تامین شود.

شریعتمدار اظهار کرد: در ایران سالانه بین 18 تا 20 میلیارد مترمکعب آب ازطریق واردات محصولاتی مانند گندم، برنج، دانه‌های روغنی، ذرت و ... وارد می‌شود و این به‌این معنی است که اگر بخواهیم این محصولات را در کشور تولید کنیم، باید به همین میزان آب در کشور مصرف کنیم.

  تولید گندم در ایران اقتصادی نیست
شریعتمدار درباره کشت گندم در ایران گفت: در ایران در هر هکتار از مزارع آبی، سه تن گندم برداشت می‌شود که اصلا صرفه اقتصادی ندارد؛ چراکه با این میزان برداشت، می‌توان گفت به ازای هر متر مکعب مصرف آب به‌طور متوسط 500 گرم گندم تولید می‌شود، در حالی که میانگین تولید گندم در جهان به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب 930 گرم و این میزان در مصر 54/1 کیلوگرم است.

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: بنابراین می‌توان گفت تولید گندم با شرایط کنونی که عملکردی حدود سه تن در هر هکتار دارد، اقتصادی نیست و به همین دلیل در طرح جدید گندم درصدد هستیم پنج سال آینده با افزایش بهره‌وری آب و عملکرد تولید، این محصول را به یک کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب برسانیم که این مهم ازطریق «آبیاری تحت فشار»، «کنترل آفات»، «تغذیه مناسب» و «تقویت مکانیزاسیون» امکان‌پذیر است.

شریعتمدار اعلام کرد: بسیاری از تولیدات کشاورزی در ایران با شرایط کنونی و میزان بهره‌وری موجود اقتصادی نیست، زیرا برای تولید هر تن کیوی پنج دلار درآمد به‌ازای مصرف هر مترمکعب آب به دست می‌آید، درحالی که برای بسیاری از محصولات کشاورزی این درآمد کمتر از یک دلار است که اصلا اقتصادی به نظر نمی‌رسد.

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: در این شرایط توسعه کشت برنج در مناطق جنوبی که مصرف آب بالایی دارد به هیچ‌وجه اقتصادی نیست؛ بنابراین باتوجه به مزیت بهره‌وری آب، تولید برنج با مصرف کمتر از 10هزار مترمکعب در هر هکتار مانند استان‌های شمالی صرفه اقتصادی دارد و در بقیه مناطق یا باید کشت برنج متوقف شود یا اینکه به مساله‌ بهره‌وری آب توجه شود.

شریعتمدار گفت: برای تولید سیب‌زمینی، هندوانه، صیفی‌جات و دیگر محصولات آب‌بر باید در حد نیاز داخل برنامه‌ریزی کنیم. از سوی دیگر باید محاسبات دقیق اقتصادی صورت گیرد تا ببینیم که آیا تولید و صادرات این محصولات اقتصادی‌ است یا خیر.

وی افزود: در دنیا به ازای صادرات هر مترمکعب آب مجازی 2/1 دلار درآمد کسب می‌شود، در حالی که در کشور ما حدود 30 سنت است که باید ازطریق افزایش بهره‌وری، آن را بهبود دهیم.

 

 اخبار اقتصادی -  دنیای اقتصاد

 

ویدیو مرتبط :
صادرات و واردات از چین

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

موانع «پنهان» صادرات برق ایران به سوریه

موانع «پنهان» صادرات برق ایران به سوریه

وزیر نیرو با اشاره به نداشتن انگیزه عراق برای ترانزیت برق صادراتی ایران به سوریه و لبنان گفت: برق ایران برای چند ساعت به سوریه صادر شد، اما به دلایلی كه از چشم ما پنهان است، باید اراده‌ سیاسی در عراق شكل گیرد تا صادرات برق به سوریه ادامه پیدا كند.

مجید نامجو در گفت‌وگو با ایسنا درباره انجام اقدامات مورد نیاز از سوی عراق برای ترانزیت برق صادراتی ایران به سوریه و لبنان اظهار كرد: اقدامات لازم انجام شده، دوستان ما با همت خود تمام مسائل و مشكلات فنی‌ كه بین عراق و سوریه بود را برطرف كردند.

وی افزود: چند ساعت هم برق ایران به سوریه صادر شد، اما متاسفانه به دلایلی كه از چشم ما پنهان است، اراده‌ سیاسی باید در عراق شكل بگیرد كه این كار ادامه پیدا كند.

وزیر نیرو با اشاره به نیاز عراق به برق صادراتی ایران گفت: شاید نیاز عراق به برق صادراتی ما، مساله است. ما هرچه كه برق صادر كنیم، وضعیت عراق به گونه‌ای است كه نیاز دارد برق مصرف كند و شاید انگیزه‌ای كه برق را به سوریه بفرستد، نداشته باشد.

نامجو همچنین خاطرنشان كرد: ما در ملاقاتی كه با مقامات عراقی داشتیم تلاش كردیم كه انگیزه را در آنها ایجاد كنیم تا حداقل به اندازه‌ 50 مگاوات به سمت سوریه برق صادر كنیم.

نامجو پیشتر هم درباره لزوم وجود "اراده سیاسی" در عراق برای تحقق این پروژه تاكید كرده و درباره دلایل تاخیر در اجرایی شدن صادرات برق ایران به سوریه و لبنان با وجود امضای توافق نامه در ماه های گذشته، گفته بود كه در این زمینه عراق باید توجیه شود و مسئولان سیاسی عراق باید دستور ویژه‌ای به مسئولان انرژی این کشور بدهند تا ترانزیت برق به سوریه را تسهیل کنند.

به گزارش خبرنگار ایسنا، مسیر صادرات برق ایران به سوریه و لبنان از خاك عراق می‌گذرد و این كشور هرچند در مذاكرات شفاهی موافقت خود را برای در اختیار گذاشتن مسیر ترانزیت برق به ایران اعلام كرده‌ بود، با جدی‌تر شدن پروژه موانعی را برای این‌كار ایجاد كرد كه باعث تاخیر چندماهه در تحقق برنامه‌های این پروژه شده است.

هرچند مجید نامجو، وزیر نیرو بارها تاكید كرده رساندن برق به سوریه و لبنان، در مراحل اولیه پروژه در حجم پایین، از اهداف استراتژیك جمهوری اسلامی ایران است، ولی به نظر می‌رسد مذاكرات پشت‌پرده قبل از تعیین اهداف این پروژه با طرف عراقی به شكلی بوده است كه اكنون ایران را به جایی رسانده كه بار دیگر در فاصله‌ای اندك از مذاكرات پیشین، بازهم میزبان وزیر برق عراق باشد تا بتواند رضایت همسایه غربی را برای رساندن برق به سوریه و لبنان جلب كند.

جالب این‌جاست كه عراقی‌ها یعنی علاوه بر این‌كه برای دراختیار گذاشتن خاكشان به عنوان مسیر صادرات برق درخواست دریافت 200 مگاوات برق بیشتر از ایران داشته‌اند، بدهی‌های انباشته‌ای از بابت خرید برق ایران دارند كه به نظر می‌رسد مسئولان ایرانی با تاخیر پرداخت از سوی عراقی‌ها كنار آمده‌اند.

تازه‌ترین موضوعی كه درباره صادرات برق ایران به سوریه و لبنان مطرح شده طرح جدیدی است كه ایران در همسایه غربی‌خود پیاده خواهد كرد. كریم عفتان، وزیر برق عراق كه در چندی پیش به تهران سفر كرده بود، پس از ملاقات با نامجو در ساختمان شیشه‌ای خیابان نیایش مشكلات فنی شبكه برق عراق را دلیل محقق نشدن صادرات برق به سوریه و لبنان اعلام كرد تا وزیر نیرو ایران بپذیرد برای صادرات برق به سوریه و لبنان، شبكه برق عراق توسط ایران نوسازی شود.

عراق با توجه به رشد وضعیت اقتصادی در سال‌های اخیر به گفته محمد نامجو با رشد مصرف برق روبه‌رو شده و شبكه برق این كشور كشش و تحمل میزان مصرف كنونی را ندارد؛ ایران قصد دارد كه به عراق در رفع این مشكل كمك كند. بنا به گفته‌ وزیر نیرو، ایران با ارسال اقلام مورد نیاز مانند ترانس و دیگر تجهیزات كمك می‌كند تا پایان شهریورماه بخشی از شبكه‌ بصره با شبكه‌ ایران سنكرون شود كه با حل افت فشار شبكه‌ عراق زمینه برای صادرات برق به سوریه و لبنان فراهم شود.

این درحالی است كه در حال حاضر حجم صادرات برق ایران به عراق از هزار مگاوات به 1300 مگاوات رسیده و از ابتدای امسال تاكنون میزان صادرات به این كشور 50 درصد افزایش یافته است. به گفته وزیر نیرو در زمان كنونی ماهیانه 70 تا 80 میلیون دلار برق به عراق صادر می‌شود و طبیعی است كه برای چنین حجمی از صادرات، ایران مطالباتی از عراق داشته باشد./ایسنا