شناسایی یكی از ریشه‌های مهم فساد

فساد یك بلای به تمام معنا برای اقتصاد كشور و اعتماد عمومی است، ولی پرسش این است كه چرا  به‌رغم تأكیدهای مكرر بر مبارزه با فساد،   اقدام ملموسی صورت نمی‌گیرد؟ اجازه دهید از مسایل سلامت و بهداشت تمثیل بیاوریم تا قضیه روشن شود. ایدز بیماری خطرناك و پرهزینه‌ای است.

 

مبارزه با ایدز یعنی چه؟ یعنی هر كسی را كه ایدز گرفت درمان كنیم؟ این كار بسیار پرخرج است، هرچند لازم هم هست، ولی به هیچ وجه كافی نیست. چون اگر با عوامل شكل‌دهنده ایدز مبارزه نشود، به صورت تصاعدی و اپیدمیک افزایش می‌یابد، و هرچه هم برای درمان بیماران هزینه كنیم، سرعت افزایش تعداد مبتلایان به این بیماری بسیار بیشتر از كسانی است كه احتمالاً درمان شوند یا بیماری آنان كنترل شود. هزینه جلوگیری از بیمارشدن بسیار بسیار كمتر از درمان است.

 

حالا برگردیم به موضوع مبارزه با فساد. گرفتن و زدن و بستن افراد خطاكار لازم است ولی اگر ورودی و ریشه‌های شكل‌گیری فساد قطع نشود، این مبارزه نتیجه‌بخش نخواهد بود، همچنان كه تاكنون هم نبوده. این نحوه مبارزه ناشی از نوعی نگرش فردگرایانه است كه گویی فقط این افراد هستند كه فساد را مرتكب می‌شوند، بدون آنكه زمینه‌های اجتماعی آن فراهم باشد.

 یكی از مهم‌ترین عوامل موثر بر فساد اداری مسأله پولشویی است، اگر یك جامعه بتواند جلوی پولشویی را بگیرد، به طور قطع بخش عمده‌ای از راه مبارزه با فساد را طی كرده است. همچنین فرارهای مالیاتی نیز همین نقش را دارند. كافی است كه حكومت یا دولت برنامه‌ای یك ساله را برای مبارزه با این دو پدیده به مردم عرضه كنند، و به طور مشخص بگویند كه: وضعیت ایران از حیث پولشویی و فرار مالیاتی چگونه است و برای مبارزه با این دو پدیده چه خواهند کرد؟

درباره فرار مالیاتی به سادگی بیشتری می‌توان اظهارنظر كرد. زیرا حجم درآمدهای جامعه معلوم، و میزان مالیاتی كه به آنها تعلق می‌گیرد نیز مشخص است و اگر این مقدار را از مبلغ مالیات‌های بر درآمد كسر كنیم سهم و میزان فرار مالیاتی روشن می‌شود. مالیات بر ارث و سایر موارد نیز به همین ترتیب قابل محاسبه است. دولت می‌تواند بگوید كه اگر برای مثال ٥٠درصد فرار مالیاتی داریم، طی یك برنامه ٥ ساله می‌خواهد آن را به ٣٠ درصد برساند و سالانه هم گزارش رسمی و قابل‌سنجش و نقد بدهد. در مورد پولشویی هم باید همین نوع گزارش را داد. گفته می‌شود كه ایران مناسب برای پولشویی است. برعهده راوی، ولی در هر حال باید مسأله را روشن كرد. تجربه روزانه خودمان نشان می‌دهد كه چیزی به نام اقدام علیه پولشویی دیده نمی‌شود؛ و تا وقتی كه پولشویی ممكن باشد، مبارزه با فساد، خیالی خام و بیهوده است.

هر دو كار فوق یعنی پولشویی و فرار از مالیات جرم است و مجازات نقدی و زندان دارد. فرار مالیاتی كه از گذشته جرم بوده، برای پولشویی هم در سال ١٣٨٦، قانونی تصویب و جرم شناخته شد. مطابق برخی آمارها ایران از حیث پولشویی میان ١٨٥ كشور جهان رتبه ١٣٥ را دارد. با این حساب باید وقوع این جرم بسیار زیاد باشد. وضعیت فرار مالیاتی نیز بسیار زیاد است. از حداقل ١١هزار میلیارد تومان تا ٨٠ هزار میلیارد تومان هم گفته می‌شود. ولی كافی است كه صفحات روزنامه‌ها را ببینیم. عوامل یك دزدی از یك گاوصندوق یك صرافی كه حداكثر ٨٥٠ میلیون تومان پول و سكه و ارز بوده كشف می‌شود و هنگامی كه سارق را برای بازسازی صحنه به محل می‌آورند، كسبه محل شیرینی می‌دهند و گوسفند قربانی می‌كنند، و آنجا ترافیك می‌شود و برای دستگیركنندگان سلام و صلوات می‌فرستند، ولی دریغ از یك خبر كوچك درباره فرار مالیاتی یا پولشویی در رسانه‌ها. به نظر می‌رسد كه اصولاً این دو اقدام جرم محسوب نمی‌شوند و اگر جرم هستند، كسی در پی كشف آن نیست.

اگر در جامعه‌ای کاری جرم هست و انجام آن شایع هم هست و در عین حال کسی دستگیر و محاکمه نمی‌شود درباره آن جامعه چه باید گفت؟ خب شاید دلیل اصلی به حساسیت‌های اجتماعی برمی‌گردد. مردم نسبت به اموال خود حساس هستند و اگر دزدیده شود پیگیری می‌كنند، ولی كسی متولی منافع عمومی و دولت كه در واقع همان اموال مردم است نمی‌شود. این یعنی ریشه فساد. البته فقط یكی از ریشه‌هایش و نه همه آنها. البته دولت و سایر قوای حكومتی باید برنامه‌های خود را برای مبارزه با این دو جرم مهم كه یكی از ریشه‌های فساد هستند، اعلام كنند و مردم را هم در این راه به كمك بطلبند، و از اطلاعات مردمی نیز استفاده كرده و جوایزی را برای آن تعیین کنند. همچنین باید با درج نام كسانی كه مرتكب پولشویی و یا فرار مالیاتی شده‌اند، مفهوم مجرمانه بودن آنها را بیش از پیش در جامعه جا انداخت. متأسفانه هنوز این دو فعل چنانكه باید و شاید مثل دزدی و سایر جرایم، مفهومی مجرمانه پیدا نكرده‌اند.

  اخباراجتماعی  -  شهروند 

ویدیو مرتبط :
آیت اله بهجت-ریشه فساد...

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

فساد اقتصادی اکنون خرخره کشور را گرفته است/ ریشه فساد اقتصادی در ایران، انتخابات است

 

فساد اقتصادی اکنون خرخره کشور را گرفته است/ ریشه فساد اقتصادی در ایران، انتخابات است

فرارو- وزیر اسبق راه و ترابری گفت: «اکنون وضعیت به گونه ای است که متاسفانه در سیستم بانکی باید پول داد. در حالی که اگر ما بخواهیم نظر مقام معظم رهبری را در تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی جلو ببریم؛ یکی از موانع بزرگ آن فساد است.»

 

پس از انتشار خبر فساد سه هزار میلیارد تومانی در شبکه بانکی کشور، موضوع فساد اقتصادی به یکی از موضوعات اساسی در میان کارشناسان و مسئولین عالی رتبه کشور تبدیل شده است. حساسیت افکار عمومی جامعه به این موضوع باعث شد با توصیه و تاکید رهبری دادگاه مربوط به این پرونده به صورت علنی و در کمترین زمان ممکن آغاز و پیگیری شود. فارغ از گزارشات تخصصی بین المللی درباره میزان فساد اداری در کشور بسیاری از کارشناسان معتقدند در زمانه کنونی مسئله فساد اقتصادی از موضوعات مهم کشور می باشد.

 

اکبر ترکان وزیر اسبق راه و ترابری در گفتگو با فرارو بیان می‌کند که مسئله اصلی کنونی کشور فساد اقتصادی است. وی ضمن ریشه یابی این مسئله راهکارهایی هم برای جلوگیری از آن پیشنهاد می کند.

 

ترکان گفت: «فساد هم اکنون خرخره کشور را گرفته است. هر کجا می روید از شما پول می خواهند. اگر زمانی این موضوع به صورت پنهانی انجام می گرفت اکنون اینطور نیست و خیلی راحت مذاکره می کنند و این امر برای کشور خیلی خطرناک است.»

 

معاون اسبق وزیر نفت اظهار داشت: «اکنون وضعیت به گونه ای است که متاسفانه در سیستم بانکی باید پول داد. در حالی که اگر ما بخواهیم نظر مقام معظم رهبری را در تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی جلو ببریم؛ یکی از موانع بزرگ آن فساد است.»

 

وی گفت: «فساد یک موضوعی است که اگر آن را رها کنیم تا به استخوان برسد مثل قانقاریا می شود و باید استخوان را قطع کرد. خدا نکند این فسادی که ما اکنون در بخش های اجرایی کشور مشاهده می کنیم نهادینه شود. اگر نهادینه شود به آسانی درمان نخواهد شد. من می شنوم اکنون در ادارات و سازمانهای متعدد همه گرفتن پول را جزء کار خود حساب می کنند و این امر تبدیل به یک موضوع علنی شده است. یعنی کار شما در این ادارات زمانی انجام می شود که پول بدهید.»

 

ترکان درباره علت اصلی فساد مالی موجود در کشور گفت: «ریشه اولیه و آغاز فساد در کشور ما از انتخابات شروع می شود؛ هر انتخاباتی که در کشور برگزار می شود. شما ببینید هزینه تبلیغات انتخاباتی کاندیداهای محترم مجلس از حقوق چهار سال نمایندگی آنها بیشتر است. وقتی حقوق چهار سال نمایندگی جوابگوی هزینه های تبلیغاتی نیست پس این کاندیدا خرج تبلیغات خود را ازکجا بیاورد؟ باید برود با یک نفر وا ببندد. وقتی با کسی وا ببندد آن طرف برای رضای خدا که این پول را به او نمی دهد.»

 

وی ادامه داد: «ممکن است اوایل انقلاب واقعا کسی برای ثواب و برای رضای خدا این کار را می کرد؛ اما امروز اگر کسی برای کاندیدای نمایندگی هزینه ای می کند این کار را نوعی بیزنس و کسب و کار حساب می کند. یعنی امروز هزینه می کند که بعدا از منافع آن برخوردار شود.»

 

وزیر اسبق دفاع افزود: «بنابراین وقتی آن کاندیدا رای آورد شخصی که هزینه کرده بود نزد این نماینده می آید و از این نماینده می خواهد که برایش کارهای خلاف قانون انجام دهد. بنابراین به نظر من نقطه آغاز فساد در کشور ما اینجاست.»

 

مدیرعامل اسبق شرکت نفت و گاز پارس خاطرنشان ساخت: «این امر فقط مربوط به انتخابات نمایندگی مجلس نیست. شما فکر می کنید سایر انتخابات دیگری که ما برگزار می کنیم، آقای x و y و z از ارث مرحوم پدرشان خرج هزینه های تبلیغات خود می کنند؟ چه کسی این هزینه ها را متقبل می شود؟ عده ای این هزینه ها را می پردازند و بعد زمانی که آن کاندیدا رای آورد سراغ او می آیند و از اینجا فساد آغاز و فراگیر می شود.»

 

ترکان درباره راه حل ریشه کن کردن فساد اقتصادی موجود در کشور گفت: «مگر کشورهای اروپایی مسئله فساد مالی ندارند؟ آنها چه کار کردند؟ این کشورها قوانین متعددی برای جلوگیری و برخورد با این موضوع وضع کردند. یکی از این قوانین این است که اشخاص سیاسی اعم از شخص حقوقی سیاسی مانند احزاب، موسسات و سازمان ها و یا شخص حقیقی سیاسی باید ترازنامه مالی خود را به دادستان کل کشور بدهند.»

 

وی ادامه داد: «اکنون بعضی از کشورهای اروپایی این قانون را اجرا می کنند. یعنی مثلا فلان حزب باید عنوان کند که چقدر پول و از چه کسانی گرفته و در چه مواردی هزینه کرده است. این کار جلوی بخش بزرگی از فساد را می گیرد.»

 

ترکان گفت: «اجازه بدهید مثالی بزنم. هلموت کهل صدراعظم سابق آلمان بود که ادغام دو آلمان در زمان او انجام شد. او را به عنوان قهرمان اتحاد دو آلمان می شناسند. اما همین فرد را به این دلیل که 500 هزار مارک برای حزب خود از جایی کمک گرفته بود و این موضوع را به مقامات مربوطه اعلان نکرده بود به دادگاه کشاندند. چون این موضوع یک تخلف محسوب می شود و اگر پولی گرفته می شود باید آن را آشکار کرد.»

 

وی افزود: «بنابراین یکی از راه حل های جلوگیری از انجام فساد همین تجربیاتی است که در کشورهای دیگر انجام شده است. شفافیت، اعلان گردش مالی و ترازنامه هر حزب، ارائه بیلان مالی هر کاندیدا و نماینده ای می تواند مانع از سوءاستفاده های احتمالی شود. بنابراین ما باید از این تجربیات استفاده کنیم.»

ترکان درباره دادگاه فساد بزرگ مالی گفت: «هنوز رای صادر نشده است؛ ولی تا اینجا می توانم بگویم خدا پدرشان را بیامرزد. من فکر می کردم این موضوع ماست مالی شود ولی تا حالا که نشده است.»

 

این وزیر اسبق راه و ترابری گفت: «شما نمی دانید در هفته چند پدر با شرافت و با عزت به من مراجعه و برای اشتغال فرزند فارغ التحصیل دانشگاهی خود التماس می کنند. آنها فکر می کنند من هنوز مسئولیتی دارم. حال در چنین وانفسایی عده ای دارایی کشور را بالا کشیدند که خون به جگر همه ما کردند.»

 

وی ادامه داد: «به نظر من میلیون ها ایرانی که در فشار فقر، تنگدستی و بیکاری می سوزند منتظر نتیجه این دادگاه هستند. البته من شنیدم چند فساد دیگر مانند فساد بزرگ اخیر در راه است. امیدورام به آنها هم رسیدگی شود. چون نظام اسلامی باید منزه تر از سایر نظام ها باشد چرا که بالاخره ما مسلمان هستیم.»

وی گفت: «اگر در آلمان، اتریش یا سوئیس خلافی ببینیم ممکن است بگوییم آنها که مسلمان نیستند. بنابراین آیا نباید میزان خلاف در کشور ما کمتر از این کشورها باشد؟ آیا نباید میزان دروغ گویی در کشور ما کمتر از این کشورها باشد؟ آیا نباید میزان فساد اقتصادی در کشور ما کمتر از این کشورها باشد؟ باید حتما کمتر باشد و امیدورایم همین طور شود.»/فرارو