سیدحسن خمینی: پر رنگ کردن یک جمله از امام بدون ملاحظه زمان و شرایط کار درستی نیست

به گزارش  جماران،  سید حسن خمینی در دیدار معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از مدیران‌رسانه های کشور به موضوع «تحریف» پرداخت و با بیان اینکه یکی از اقسام تحریف بی توجهی به «جهت صدور» مسائل است، اظهار کرد: بر اساس اصطلاح فقهی جهت صدور (یا شرایط محیطی) هنگامی می توان قضیه‌ای را به سایر قضایا تعمیم دارد که بتوان «الغاء خصوصیت» کرد بدین معنا که شرایط رخداد اول را بتوان از اصل آن رخداد جدا کرد، در غیر این صورت امکان تسری به سایر امور نیست.
 
وی افزود: اگرچه برخی احکام دین کلی هستند اما اغلب آنها ما مربوط به موارد خاص بوده و فقط در صورتی می توانیم آنها را به امور مستحدثه و جدید تسری دهیم که شرایط محیطی در صدور آن احکام قدیم دخیل نبوده باشد.
 
یادگار امام این موضوع را در مورد امام خمینی نیز صادق دانست و یادآور شد: اینکه جمله‌ای از امام را بدون ملاحظه مقطع زمانی و لحاظ کردن مساوی بودن یا نبودن شرایط آن زمان با امروز، پر رنگ کنیم کار درستی نیست. البته این امر در برخی موارد کاملا بدیهی است؛ مثلا در مورد جمله مشهور ایشان که «من توی دهن این دولت می زنم»، روشن است که نمی توان جمله را به دولت های بعد از انقلاب تسری داد زیرا منظور امام آخرین دولت رژیم سابق بود.
 
وی ادامه داد: فارغ از اینگونه موارد روشن، تشخیص موارد عمیق تر و جدی تر نیاز به افراد متخصص و مجتهدی دارد که عمری را با مکتب امام سر و کار داشته اند؛ اینگونه افراد می توانند بگویند که کدام شرایط زمانی و مکانی در مورد هرکدام از عبارات متعلق به امام موضوعیت دارد.
 
سید حسن خمینی با اشاره به اینکه فرق مبارک امیرالمومنین(ع) به نام قرآن و توسط افراد مقدسی که گول اجتهاد‌های غلط را خورده بودند شکافته شد، به موضوع «تناسب حکم و موضوع» در فقه پرداخت و گفت: در اسلام ربا حرام دانسته شده است اما در عین حال روایاتی نیز در جهت اثبات خلاف این موضوع نقل شده که به «حیل ربا» مشهور است؛ گرچه این روایات ظاهرا صحیح هستند اما برخی مجتهدان از جمله حضرت امام به عنوان کسانی که تمام عمر خود را صرف تفقه در سیره و سخنان اهل بیت (ع) کرده اند بر اساس عقل و ذوق فقاهتی خویش این روایات را غیر قابل استناد می دانند.
 
وی بر همین اساس نقش نسل اول انقلاب در تشخیص صحت عبارات منتسب به امام بسیار مهم برشمرد و با ذکر نمونه‌ای در همین مورد یادآور شد: در دهه شصت یکی از خاطرات رایجی که از امام نقل می شد این بود که ایشان هنگام خوردن هندوانه (برای دوری از لذّات مادی) روی آن نمک می‌پاشیده‌اند، در حالی که افراد نزدیک به امام و مجتهدان اندیشه ایشان می‌دانند امکان ندارد چنین عملی را انجام داده باشند، چرا که با ساختار تفکر ایشان آشنا هستند.
 
یادگار امام تصریح کرد: کسی نمی‌تواند از راه برسد، صحیفه امام را باز کند و جمله‌ای از ایشان را بدون ملاحظه شرایط خاص آن در بیاورد و پررنگ کند. به این نمونه‌ها در اصطلاح فقهی «قضیه فی واقعه» گفته می‌شود که نمی‌توان در موارد دیگر آنها را اجرا کرد، زیرا شرایط صدور آنها برای ما مجهول است و یا می دانیم که مربوط به شرایط ما نیست.
 
وی با اشاره به سخنان حاضران در جلسه اظهار کرد: در اینکه ما به امام احتیاج داریم و ایشان محور وحدت ماست یا اینکه ما امام را به عنوان کانون همه اقوام، جمعیت‌ها و جناح ها می دانیم و باید در راه ایشان گام برداریم، تردیدی نیست؛ این امر مورد اتفاق هر دو جناح مشهور کشور است اما برای رسیدن به این اهداف، امام را باید به عنوان پاسخگوی به نیازهای امروز بشناسیم.
 
سید حسن خمینی این امر را نیازمند اجتهاد مداوم در اندیشه امام دانست و تأکید کرد: کسانی برای اجتهاد در اندیشه امام مسئولیت و توانایی دارند که با آن سر و کار داشته اند.
 
وی یادآور شد: چند وقت پیش بسیاری از جریانات سیاسی از بازخوانی خط امام گفته بودند، در این باره باید گفت کار شما ایرادی ندارد اما لطفا پیش از آن بگویید که امام چند کتاب فقهی، اصولی، اخلاقی دارد؟ زیرا کسی که نام یک کتاب امام را نداند نمی تواند مدعی اجتهاد در تفکر ایشان شود و شناخت امام جز با شناخت فقه و فلسفه و عرفان و اصول ایشان ممکن نیست.
 
او در پایان تأکید کرد: اینکه یک جمله امام بدون ذکر قبل و بعد آن، از مجموعه بیانات ایشان استخراج شود و سپس بدان استناد شود کار صحیحی نیست. 

 

 

ویدیو مرتبط :
جمله مهم امام خمینی(ره) را فراموش نکنیم.

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

سیدحسن خمینی: نمی‌توان یک سخن خاص امام (ره) را به همه زمان‌ها تعمیم داد

سیدحسن خمینی: نمی‌توان یک سخن خاص امام (ره) را به همه زمان‌ها تعمیم داد

برای مثال یکبار یک نفر در نامه ای در زمان جنگ نوشته بود؛ امام می‌گوید:"من توی دهن این دولت می‌زنم". این نوع به کار بردن قضایای خارجیه در زمان‌های متفاوت کاملا خنده‌دار و اشکال آن آشکار است. اما در بسیاری از موارد چنین اشتباهاتی آشکار نیست و باعث بدفهمی می‌شود.

انتخاب : یادگار امام خمینی (زه) گفت: تفکیک بین قضایای حقیقیه و خارجیه یکی از اصول اساسی اجتهاد است. نمی‌شود برخی از صحبت‌ها را که در یک شرایط خاص اظهار شده، در شرایط دیگر به کار برد. چون بسیاری از صحبتها قضیه خارجیه هستند و نمی‌توان به همه زمان‌ها تعمیم داد. اگر این تفکیک صورت نگیرد، مشکلات زیادی به بار می‌آید.

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدحسن خمینی در دیدار جمعی از اعضای انجمن اسلامی مدرسین و انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران، در سخنانی به تبیین مبسوط چرایی و چگونگی بقای اندیشه امام پرداخت و گفت: برای پاسخ به این سوال که اندیشه امام را چگونه برای امروز و فردا نگه داریم؟ باید سوال اساسی دیگری مطرح کرد که اساسا چرا باید اندیشه امام باقی بماند؟ آیا اینکه نسل گذشته، جوانی خود را با امام سیر کرده، نسل بعدی هم باید همین کار را بکند؟ این، سوال مهمی است باید اندیشمندان جامعه همواره به پاسخ این سوال بپردازند.

 

یادگار امام اظهار داشت: حقیقت این است که همه جوامع، احتیاج به پرچم و نماد دارند. کعبه سنگ نشانی است که ره گم نشود. عاشورا و غدیر به عنوان نمادهای جامعه، مورد نیاز انسان هستند تا در زندگی راه خود را فراموش نکند.

وی با بیان اینکه امام نماد تلاقی آرزوی سه جریان تاریخی کشور است، گفت: دینداری، استقلال‌طلبی و آزادیخواهی سه مطالبه اصلی مردم ایران در طول صد سال گذشته است. تا پیش از امام، مبارزات مردم به یکی از این سه جریان ختم می‌شد. مشروطه، آزادیخواه بود اما استعمارستیز و دیندار نبود. ملی شدن صنعت نفت، ضداستعماری بود اما جریان دینی نتوانست در کنار آن باقی بماند.

نمی‌شود برخی از صحبت‌ها را که در یک شرایط خاص اظهار شده، در شرایط دیگر به کار برد. چون بسیاری از صحبت‌ها قضیه خارجیه هستند و نمی‌توان به همه زمان‌ها تعمیم داد. اگر این تفکیک صورت نگیرد، مشکلات زیادی به بار می‌آید.

سیدحسن خمینی اظهار کرد: این سه خواسته تاریخی در سال 57 در قامت یک شخصیت متبلور شد و انقلاب را به پیروزی رساند. امام خمینی، هم به مطالبه استقلال‌طلبی پاسخ گفت هم به آزادیخواهی و هم به دینداری. امام نماد و پرچم بزرگ این جامعه است و به همین دلیل، باید باقی بماند.

یادگار امام افزود: جریانات دینی که براساس اندیشه امام فعالیت می‌کردند علاوه بر دینداری به استقلال و مبارزه با استعمار و استبداد اعتقاد داشتند. ملت ما باید این مطالبات را حفظ کند تا سر پیچ‌ها راه را گم نکند.

سیدحسن خمینی در ادامه به طرح  این پرسش پرداخت که چه کنیم اندیشه امام باقی بماند؟ و گفت: روحانیون بزرگی در جهان تشیع داشتیم که برخی از آنها وارد عرصه مبارزه هم شدند همانند مرحوم مدرس، آیت‌الله کاشانی و میرزای شیرازی؛ اما هیچکدام همانند امام به مطالبات جریانهای تاریخی پاسخ ندادند. امام فرزند زمانه خویشتن است. ایشان درد روزگار خود را می‌شناخت و به آن پاسخ می‌داد. وقتی امام در سال 42 خود شاه را مستقیما خطاب قرار داد، درد جامعه را فهمید. کسانی بودند که دوباره مدل مشروطه و مدلهای دیگر را معرفی می‌کردند اما امام دقیقا به درد اصلی پرداخت.

وی افزود: امام اعتقاد داشت برای آزادیخواهی باید استعمارستیزی، استقلال‌طلبی و دینداری را تواما پیگیری کرد. نمی‌شود بدون هر یک از اینها به نتیجه مطلوب رسید.

یادگار امام در ادامه، اجتهاد در اندیشه امام را شرط حفظ این اندیشه دانست و گفت: امام برای روزگار ما پاسخ دارد. این پاسخ‌ها هرگز از پیش، آماده و ارائه نشده است. باید پاسخ سوالات امروز را با روشهای خاص اجتهادی از متن اندیشه امام به دست آورد.

سیدحسن خمینی اظهار داشت: ما اگر می‌خواهیم به عنوان کسانی که دلباخته اندیشه امام هستیم اندیشه ایشان را برای امروز و فردا معرفی کنیم باید به سوالات روز براساس پیچیدگی های عصر حاضر بر مبنای اندیشه امام پاسخ بدهیم.

یادگار امام به تفکیک بین قضایای حقیقیه و خارجیه در امر اجتهاد تاکید کرد و گفت: تفکیک بین این دو قضیه یکی از اصول اساسی اجتهاد است. نمی‌شود برخی از صحبت‌ها را که در یک شرایط خاص اظهار شده، در شرایط دیگر به کار برد. چون بسیاری از صحبت‌ها قضیه خارجیه هستند و نمی‌توان به همه زمان‌ها تعمیم داد. اگر این تفکیک صورت نگیرد، مشکلات زیادی به بار می‌آید.

وی اضافه کرد: برای مثال یکبار یک نفر در نامه ای در زمان جنگ نوشته بود؛ امام می‌گوید:"من توی دهن این دولت می‌زنم". این نوع به کار بردن قضایای خارجیه در زمان‌های متفاوت کاملا خنده‌دار و اشکال آن آشکار است. اما در بسیاری از موارد چنین اشتباهاتی آشکار نیست و باعث بدفهمی می‌شود.

وی با خواندن این بیت؛ «گمان مبر که به پایان رسید دور مغان / هزار باده ناخورده در رگ تاک است»، تاکید کرد: ممکن است سبو بشکند و پیمانه بریزد اما ساقه تاک همواره باقی می‌ماند. باید کسی بیایید و از آن،‌ شراب معنویت و آزادگی بگیرد.

سیدحسن خمینی در پایان گفت: حفظ و ترویج اندیشه امام یک شرط اساسی دارد و آن این است که نباید در فراز و فرودهای روزگار ناامید شویم. فراز و فرودها یک قاعده الهی است مهم این است که انسان خود را بشناسد و ایمانش قوی باشد و درد را فراموش نکند. با خستگی و خمودگی نمی‌توان به جایی رسید. باید هر لحظه به آینده چشم داشت.

در این مراسم پیش از سخنان یادگار امام، دکتر ظفرقندی، رییس انجمن اسلامی پزشکان و دکتر حاضری، رییس انجمن اسلامی مدرسین و جعفری دبیر انجمن اسلامی دانشگاه تهران، سخنانی درباره ضرورت بازخوانی رابطه امام‌خمینی و دانشگاهیان ایراد کردند.

این مراسم با اقامه نماز مغرب و عشاء به امامت حجت‌الاسلام و المسلمین سیدحسن خمینی پایان یافت./انتخاب