دلایل تعلل امریكا در مذاكرات هسته‌یی

 اخبار سیاست  خارجی  - دلایل تعلل امریكا در مذاكرات هسته‌یی

به نظر می‌رسد تیم مذاكره‌كننده نیز با جدیت به دنبال متحقق ساختن این خواست نسبتا عمومی بود اما مشكلاتی پروسه‌یی و ارادی باعث عدم وصول به نتیجه شد. قبلا نیز نوشته‌ام دولت‌های كنونی ایران و امریكا اگر چه خود را به طور جداگانه از جهت داخلی و خارجی در مواضع متضادی قرار داده‌اند ولی با این وصف به این نتیجه رسیده‌اند كه ادامه تنش بین روابط دو كشور غیرضروری است و باید تنش‌های بین دو كشور و مخصوصا تنش هسته‌یی را بین دو طرف كنترل و منجمد كنند. قدم اول رسیدن به چنین راهبردی برای حل یكی از مهم‌ترین مشكلات منطقه و جهان تعدیل مواضع هر طرف نسبت به طرف دیگر و نزدیك كردن دیدگاه‌ها به یكدیگر بود كه در طول این مذاكرات تاكنون تا حدی متحقق شده است.

در این صورت می‌توان امیدوار بود راهكاری برای پایان دادن به اختلاف دید دو طرف نسبت به توانمندی‌ها و تحركات هسته‌یی ایران و همچنین نحوه تعدیل و لغو تحریم‌های بین‌المللی و دوجانبه غرب علیه ایران پیدا شود. روند اخبار مخابره شده نشان می‌دهد كه طرف ایرانی آمادگی و اراده محكم‌تری برای نیل به این راهبرد نسبت به طرف غربی خود داشت. البته طرف غربی استدلال می‌كند این آمادگی طرف ایرانی به دلیل فشار تحریم‌ها بر مردم ایران است و متقابلا طرف ایرانی نیز نباید غفلت كند كه این استدلال طرف غربی بیانگر پاسخگو بودن دولت ایران در قبال مردمش است كه برای بر طرف كردن سایه و فشار تحریم‌های ظالمانه از زندگی مردم ایران هم حاضر است سیاست‌های خود را تغییر دهد و هم منافع مردم را حتی بر مواضعش ترجیح دهد. و اما عدم آمادگی طرف غربی نیز حدیث مفصلی است:

١- عده‌یی معتقدند طرف غربی با طرح موضوعات جدیدی در عمان نشان داد كه آمادگی پایان دادن به فشارهای تحریمی علیه مردم ایران را ندارد و متاسفانه دست‌اندركاران سیاست خارجی این پیام را خوب درك نكرده و امیدوارانه قدم به وین ٨ گذاشتند.

٢- دسته دیگر تحلیلگران می‌گویند امریكا در آخرین لحظات وین ٨ بنابه دلایلی كه خود این دلایل طیفی از تحلیل‌ها را همچون موارد زیر به دنبال دارد تغییر عقیده داده و روند مذاكرات را به سمت و سویی هدایت كرده است كه مدت زمان وصول به تفاهم جامع تمدید شود. الف) این تغییر عقیده دقایق آخر ناشی از فشار كنگره و لابی صهیونیستی و عربی بوده است. ب) دولت اوباما درصدد نیل به نتیجه‌یی در كنگره فعلی كه دو ماه دیگر به عمرش باقی نمانده است نبوده و درصدد حل این مساله با كنگره بعدی است ،كه حتی نسبت به ایران تندرو‌تر است، كه تضمین بیشتری برای محكم كردن این تفاهمنامه جامع باشد.

ج) دولت امریكا به این نتیجه رسیده است كه چنانچه در زمینه پرونده هسته‌یی با ایران به تفاهم برسد دیگر اهرمی برای فشار به ایران در زمینه سایر مسائل همچون مساله خاورمیانه نداشته و لذا درصدد تاخیر در روند تفاهمنامه جامع هسته‌یی است تا سایر مسائل نیز به حل نزدیك شوند.

با بررسی این سناریوهای تركیبی، اولا من به تحلیل ٢-ج بیشتر اعتقاد دارم و معتقدم امریكا به دنبال تغییر رفتار ایران از طریق مذاكرات است و حاضر نیست یك پرونده حل شده و در مقابل تعدادی پرونده حل نشده بدون اهرم داشته باشد كه آنگاه ناچار باشد به دنبال ایران بدود.

البته همچنین معتقدم كه اگر ایران از نقاط قوت سیاست خارجی‌اش برای تعامل با غرب استفاده كند، نتایج بهتر و امتیازات بیشتری اخذ می‌كند. ثانیا می‌توان به این جمع‌بندی رسید كه غرب در سیاست‌هایش نسبت به ایران شفاف نیست. این ادعا در اسناد ویكی‌لیكس نیز مورد تایید قرار می‌گیرد كه سیاست خارجی امریكا نسبت به ایران و منطقه حالتی توطئه‌گونه، مبهم و غیرمنطقی عمل می‌كند كه باید مد نظر تیم مذاكره‌كننده قرار گیرد .

  اخبار سیاست  خارجی  - اعتماد

حال و هوای مذاكرات هسته‌یی

اخبار سیاست خارجی - حال و هوای مذاكرات هسته‌یی

پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت امورخارجه در پاراگراف آخرخبر این مذاكره كه باید به‌طور طبیعی مذاكرات هسته‌یی باشد، آورده است: «در این دیدار همچنین دو طرف ضمن مرور آخرین وضعیت مذاكرات هسته‌یی، پیرامون جدول زمانی مذاكرات در ماه جاری و هماهنگی‌های لازم برای برگزاری دور بعدی مذاكرات در حاشیه نشست مجمع عمومی سال جاری سازمان ملل متحد تبادل نظر كردند.»

رییس‌جمهور نیز در آخرین نشست خبری خود به نماینده خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) كه از قول وزیر خارجه موضوعات نقطه چین یا در پرانتز در توافق نهایی با 1+5 را به «توافق سیاسی» منوط كرده است، پاسخ روشنی نداد و به عباراتی كلی اكتفا كرد كه بیشتر بر ابهام موضوع درباره ادامه مذاكرات نمایندگان كشورمان با 1+5 افزود و مشخص نكرد كه گیر كار كجاست؟ وی در پاسخ كوتاه خود به سوال ایرنا چند بار از واژه «سخت» برای ادامه مذاكرات استفاده كرد.

آقای رییس‌جمهور در آن مصاحبه گفت: «ما به دنبال تفاهم نهایی هستیم، كار سخت و مشكل است...... كار كمی سخت است و پیشرفت كار سخت‌تر اما هیچ‌وقت ناامید نبوده، نیستیم و نخواهیم بود. مذاكرات هسته‌یی را ادامه می‌دهیم... سخت است اما معنایش این نیست كه به نتیجه نخواهیم رسید... كار سخت و پیچیده است اما با امیدواری كار را ادامه می‌دهیم تا به نتیجه برسیم.» (ایرنا 8/6/1392)

 روشن است كه این پاسخ برای میلیون‌ها نفر كه به امید برون‌رفت از مشكلات هشت سال گذشته، آرای خود را به نفع آقای روحانی به صندوق‌ها ریختند، نیازمند رفع ابهام است. اینكه گفته شود كار «سخت» است، برای همگان قابل فهم است و می‌دانند كه خلاص كردن پرونده هسته‌یی (و كشور) از شش قطعنامه‌یی كه به دلیل سیاست‌های ماجراجویانه هشت سال گذشته به پرونده هسته‌یی سنجاق شد و تحریم‌های ظالمانه را برمردم تحمیل كرد، كاری است نه سخت بلكه به غایت سخت ولی همین مردم شاهد بودند كه با وجود همین دشواری‌ها انتخابات 24 خرداد و تغییر فضای سیاسی كشور با دیپلماسی كارآمد، دولت تدبیر و امید در كمتر از 100 روز در پرونده هسته‌یی كاری كرد كارستان.

 بر همین مردم پوشیده نیست كه خروج كشور از انزوای بین‌المللی، شكسته شدن قفل‌هایی از تحریم‌های فلج‌كننده، بازگشت ثبات و آرامش به عرصه اقتصاد كشور كه تحت سیاست‌های دولت مهرورز به بن بست رسیده و معیشت مردم را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده بود جملگی محصول رویكرد خردمندانه دولت جدید در عرصه روابط خارجی بود. امروز نیز مردم انتظار دارند رییس‌جمهور به صراحت و شفافیت به آنان توضیح دهد كه سختی كار برای توافق نهایی كه ایشان می‌گوید كجاست. آیا واقعا «زیاده‌خواهی» طرف مقابل مذاكرات را با دشواری روبه‌رو كرده یا فشارهای اردوگاه «دلواپسان» به ثمر نشسته است؟

انتظار رای‌دهندگان به شما این است كه آنان را محرم بدانید و با آنان از این سختی‌ها سخن بگویید. در پسین روز مذاكرات وین 6 در یادداشتی تحت عنوان «تیغ دو لبه تمدید» نوشتم: «اگرچه درباره موارد اختلاف نمی‌توان گمانه‌زنی كرد وهر نوع اظهارنظری درباره آن مصداق هر كسی از ظن خود شد یار من است، با این وجود باید توجه داشت كه فرصت چهار ماهه پیش رو نیز همچون شش ماه قبلی به سرعت سپری خواهد شد.

گره خوردن پرونده هسته‌یی ایران با منافع برخی بازیگران جهانی كه با صریح‌ترین زبان ممكن از توافق 1+5 با ایران انتقاد می‌كنند، هشداری است كه باید آن را جدی گرفت و با انعطاف طرفین در مواردی كه لزوما در محدوده خط قرمز ایران و نگرانی‌های جامعه جهانی در مورد نیات ایران قرار نمی‌گیرد، جزییات برنامه اقدام مشترك ژنو را نهایی كرد. چه در غیر این صورت تمدید می‌تواند در حكم تیغ دو لبه‌یی باشد كه مخالفان توافق از آن به بهترین وجه ممكن (سوء) استفاده می‌كنند.»

بر این باورم، همان‌گونه كه تغییر رویكرد در سیاست خارجی، دیپلماسی هوشمندانه و بهره‌گیری از زبان دیپلماتیك منطق «جادلهم بالتی هی احسن» توافق شگرف ژنو را در پی داشت، حصول توافق نهایی با قدرت‌های جهانی در پرونده هسته‌یی نیز در فضای به‌شدت تیره منطقه، ظرفیت‌های عظیمی را روی كشور در عرصه دیپلماسی و سخت افزاری آزاد خواهد كرد.

برای مدیریت هوشمند و البته توانمند تحولاتی كه می‌تواند بر امنیت ملی ما تاثیر بگذارد نیازمند گذر هرچه سریع از تونل وحشت هسته‌یی هستیم. همچنان كه ساده‌سازی یا ساده‌انگاری مساله كمكی به حل مشكل نمی‌كند، مشروط كردن توافق با موضوعاتی كه زمان خود آنها را حل خواهد كرد نیز تنها منجر به از دست رفتن فرصت‌هایی خواهد شد كه تكرار نخواهد شد.

اخبار سیاست خارجی - روزنامه اعتماد