درگیری بین ولیعهدهای سعودی بر سر قدرت

 این پایگاه خبری در مقاله ای به قلم علیا القاسمی افزود: عربستان با درگیری خانوادگی مواجه شده که با زوال تدریجی و سست شدن پایه های حکومتی روبرو است. این اختلاف به شکل چشمگیری در درگیری بین دو محمد که هر دو پستی حساس را در اختیار دارند، نمود پیدا کرده است.

وی اضافه کرد: با وجود مشکلاتی که در مرز این کشور با یمن و عراق بوجود آمده و عربستان حتی توانایی برخورد با آن را ندارد و با توجه به خشونت ها و درگیری های مسلحانه داخلی گروه های به اصطلاح جهادی خاموش که این بار خطرناکتر از دفعات قبل اهداف خود را انتخاب می کند، این کشور با مشکلات سختی مواجه است.

القاسمی نوشت: برخی کارشناسان پیش بینی می کنند که حکومت عربستان بزودی و توسط محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع این کشور از شر محمد بن نایف (ولیعهد) که گفته می شود دارای افکار و ایده های امنیتی است، خلاصی می یابد.

وی افزود: محمد بن سلمان که اکنون برای گذراندن ماه عسل با همسر جدیدش و در حالی که کشورش در حال جنگ است، در پاریس بسر می برد، اگر چه جانشین ولیعهد است، اما همه کاره مملکت است. ملک سلمان که به بیماری آلزایمر مبتلا است و حتی نام فرزندان خود را هم به خاطر نمی آورد، بدون اجازه محمد پسرش حتی آب هم نمی خورد و در حقیقت همه امور حکومتی در دست محمد بن سلمان است و تمامی عزل و نصب ها، عملیات نظامی و رتق و فتق امور تخت و فرش سعودی را او فرمانروایی می کند.

القاسمی سپس مطلبی را از نوشته های محمد المسعری یک مخالف دولت عربستان که در خارج بسر می برد، در شبکه توییتر یادآور شد که گفته بود: ' بله، بزودی شاهد برکناری و خلاصی از وجود محمد بن نایف در حکومت سعودیها خواهید بود'.

از سوی دیگر سایمون هندرسون یک پژوهشگر امور انرژی و خلیج فارس در دانشکده واشنگتن که با المسعری هم عقیده است، می گوید که محمد بن سلمان به محض بازگشت به کشورش به تغییراتی در نظام حکومتی این کشور دست خواهد زد و النعیمی وزیر انرژی و نفت را که با سیاست های غیردقیق خود خسارات زیادی به این کشور وارد کرده، برکنار خواهد کرد. ضمن اینکه این اقدام موقعیت سلطنت خانوادگی او را نیز استحکام خواهد بخشید. این اقدام وی در راستای همان کاری است که پدرش ملک سلمان انجام داد و او بجای اینکه تغییراتی افقی را در میان فرزندان عبدالعزیز انجام دهد، به تغییراتی عمودی دست زد.

القاسمی در این مقاله نوشت: جون الترمان معاون مرکز تحقیقات راهبردی و بین المللی آمریکا نیز می گوید که عدم حضور ملک سلمان در نشست کمپ دیوید از یک سو تحقیر برای آمریکا بود و از سویی هم نعمت، چرا که فرصت را برای مسوولان آمریکایی فراهم کرد تا محمد بن نایف ولیعهد و محمد بن سلمان جانشین ولیعهد را بیشتر بشناسند و با توجه به شرایط بیمار ملک سلمان که وضعیت سلامتی او هر روز وخیم تر می شود، در مورد اینکه کدامیک از این دو شاهزاده برای شاهی بهتر هستند و کدامیک را باید مورد حمایت قرار داد تا جای شاه را در این کشور بگیرد، بتوانند به تصمیم نهایی برسند.

کارشناسان سیاسی که به امور داخلی عربستان توجه بیشتری دارند، از نگرانی محمد بن نایف ولیعهد عربستان که ریاست هیات کشورش در نشست کمپ دیوید را برعهده داشت، پرده برداشتند. به گفته آنها، بن نایف از مسوول دفترش خواسته بود که تمامی دیدارهای رهبران کشورهای عرب خلیج فارس یا نمایندگان آنها را با باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا که ممکن است در حاشیه نشست کمپ دیوید برگزار شود را بطور مداوم و سریع به وی اطلاع دهند، گویا نگران و منتظر هر حادثه ای بود که ممکن است به برکناری او بینجامد.

در عربستان معمول است که به فواصل خیلی نزدیک و به دلایل وضعیت سلامتی شاهان پیر و بیمار و یا شرایط سیاسی که در شیوه حکومتی داخلی خاندان آل سعود معمول و رایج است، تغییرات سیاسی صورت گیرد. ضمن اینکه او به دلیل فضای بی اعتمادی موجود بین شاهزاده ها و بخصوص پس از تغییرات گسترده ای که اخیرا ملک سلمان انجام داد و شاهزاده مقرن را از ولیعهدی برکنار کرد، اصلا مایل به حضور در این نشست نبود.

در راستای همین تغییرات بود که ملک سلمان شاهزاده مقرن را بطور ناگهانی از ولیعهدی برکنار و از شنبه گذشته تحت اقامت اجباری در قصر خود قرار داد.

وی افزود: محمد بن سلمان که برای جشن اعدام شیخ نمر باقر النمر مخالف شیعی دولت سعودی و همزمان با سالگرد وفات پدرش نایف بن عبدالعزیز آماده می شد تا زهر چشمی هم به ایران داده باشد، با مخافت شدید از سوی رقیبان خود مواجه شد.

از سوی دیگر کارشناسان سیاسی می گویند که محمد بن سلمان نامه ای غیر مستقیم به دشمنش محمد بن نایف بدین مضمون نوشته که ' گویا منتظر پایان شاهی من هستی، در صورتی که تغییر و حتی تغییر ولیعهد جزو صلاحیت شاه می باشد'.

در زمانی که محمد بن نایف ( ولیعهد) به دنبال این است که به شاهی برسد (با وجود ملک سلمان و مقرن بن عبدالعزیز)، نباید از شرایط محمد بن سلمان نیز به دلایل زیر غافل ماند: او به رغم سن کم خود مسوولیت بزرگی را برعهده دارد، دارای مدرک قانون شناسی از ریاض بوده و بیشتر در موسسات خیریه فعالیت داشته است، در خانواده ای بزرگ شده که اطراف آن را امراء خاندان حاکم در بر گرفته اند. محمد بن سلمان به صورت ناگهانی سه مسوولیت را برعهده گرفته و خود را در معرض روزنامه ها و اخبار قرار داده است. در حال حاضر نیز تعدادی از مزد بگیران آل سعود به دنبال این هستند که وی را به عنوان قهرمان صحنه یمن معرفی کنند.

در چنین شرایطی وی رقابت خاصی با محمد بن نایف (که از خانواده سدیری می باشد) دارد. بن نایف ارتباط خوبی با آمریکا دارد. او جانشین وزیر کشور از سال ١٩٩٩بوده و خود نیز از سال ٢٠١٢ به سمت وزارت کشور رسیده است، دو مشاور برجسته به نام های خالد الحمیدان رییس بخش عمومی دستگاه اطلاعات و سعد الجابری عضو شورای سیاسی و امنیتی دارد. از حمایت وسیع مؤسسات دینی برخوردار است که مسوولان آن با پدرش نیز در ارتباط بودند و در مورد اوضاع داخلی کشور، شناخت کافی دارند.

البته اختلافات داخلی در عربستان فقط به این موارد محدود نمی گردد، بلکه درگیری هایی نیز بین طیف های لیبرال که توسط بعضی از امرای خاندان سعودی مورد حمایت قرار دارند و گروه های سنتی و جهادی که دیدگاه های آنان بیشتر بر اساس قرائت آن ها از شریعت می باشد، وجود دارد.

اختلافات متعددی که بین شاهزاده های سعودی وجود دارد و از سوی دیگر این کشور خود را درگیر جنگی مظلوم کش با مردم یمن کرده که با گذشت بیش از 60 روز تاکنون به اهداف اعلام شده خود دست نیافته و همچنان بر طبل جنگ می کوبد، از شروع جنگ زمینی با نیروهای مقاومت مردمی یمن واهمه دارد و سربازان سعودی که سالهای طولانی هیچ جنگی به خود ندیده و با پول نفت زندگی کرده اند، با شنیدن نام جنگ از پادگان ها فرار می کنند، در این شرایط بعید است این کشور دیگر روی آرامش به خود ببیند، بلکه شاید و باید منتظر تحولاتی عمیق در شیوه حکومتی و حتی مذهبی در این کشور بود.

اخبار بین الملل - ایرنا

احتمال درگیری «شاه» و «خلیفه» بر سر آینده عربستان سعودی

اخبار بین الملل - احتمال درگیری «شاه» و «خلیفه» بر سر آینده عربستان سعودی

به گزارش «تابناک»، صبح روز دوشنبه، تعدادی عناصر مسلح به یک ایستگاه مرزی سعودی در مرز عربستان با عراق حمله کردند. بر اساس گزارش منابع رسمی سعودی، این حمله به کشته شدن سه سرباز سعودی و چهار تن از عناصر مسلح منجر شد. با این حال، ندکی بعد فاش شد که یکی از تلفات عربستان، فرمانده نیروهای مرزبانی شمال این کشور بوده، نه یک سرباز عادی.

روزنامه «گاردین» با اشاره به همین موضوع، به تحلیل چشم انداز تهدید عربستان از سوی گروه داعش پرداخته و می نویسد کشته شدن فرمانده مذکور، بیانگر آن است که حمله روز گذشته اتفاقی نبوده، بلکه کاملاً برنامه ریزی شده و احتمالاً بر مبنای اطلاعاتی از داخل خاک عربستان مبنی بر محل حضور این فرمانده انجام گرفته است.

به هر حال، حمله مذکور به گروه داعش نسبت داده شد و برخی گزارش ها نیز از پذیرش مسئولیت آن از سوی گروه مذکور خبر دادند. این امر ممکن است در نظر اول، به عنوان انتقام داعش از عربستان به دلیل حضور این کشور در ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا در نظر گرفته شود، اما در حقیقت، می توان گفت که داعش تلاش دارد عرضه فعالیت خود را از عراق و سوریه به داخل خاک عربستان گسترش دهد.

گاردین اشاره می کند تردیدی نیست که داعش در داخل خاک عربستان هواداران و همچنین حامیان فعالی دارد؛ اما اینکه این گروه بتواند جای پای خود را از نظر نظامی نیز در این کشور محکم کند، مسئله ای دیگر است. این امر به ویژه از آن جهت برای این گروه دشوار به نظر می رسد که داعش عموماً پایگاه های خود را در کشورهایی قرار می دهد که دولت مرکزی در آن ها ضعیف است.

نکته مهم اینجاست که از جنبه نظامی، دستگاه امنیتی سعودی احتمالاً قادر به سرکوب کردن داعش در داخل خاک عربستان می باشد؛ اما در جایگاهی نیست که بتواند در سطح ایدئولوژیک نیز به مبارزه با این گروه بپردازد. مسئله این است که داعش و پادشاهی سعودی، از نظر ایدئولوژیک شبیه به هم هستند. بنابراین، هرگونه تلاشی برای به چالش کشیدن داعش از جنبه ایدئولوژیک می تواند سبب ضربه خوردن خود دولت سعودی نیز بشود.

به بیان واضح تر، برخی از جنبه های ایدئولوژی داعش، از جمله نفرت از شیعیان و اعمال مجازات های بسیار شدیدف در تفکر سلفی ریشه دارد که مبنای وهابیت عربستان نیز هست. داعش در توجیه اقدامات خود در زمینه تخریب اماکن مقدس شیعیان، به طور مستقیم به دیدگاه های سران وهابیت، از جمله محمد بن عبدالوهاب اشاره می کند. افزون بر این، صدها نفر تبعه سعودی نیز در میان اعضای داعش حضور دارند.

در نتیجه، مسئله محوری، ادعاهای پادشاه و خلیفه (خلیفه خودخوانده داعش) بر سر مسائل ایدئولوژیک و سیاسی است. برخی نزدیکان به آل سعود بر این باورند که داعش برای تحقق ایده خود مبنی بر احیای خلافت، در نهایت نیاز خواهد داشت خود را به عنوان مرجع حیات اسلامی و حاکم مکه و مدینه معرفی کند. در نتیجه، راه داعش برای رسیدن به خلافت، از عربستان سعودی می گذرد.

اما چالش غیرمنتظره برای خاندان آل سعود این است که این منازعه بر سر خلافت، در زمانی اتفاق می افتد که عربستان دچار مسائل مربوط به جانشینی است. ملک عبدالله اکنون در بیمارستان بستری است و شاهزاده سلمان، ولیعهد وی نیز از نظر جسمانی وضعیت چندان مناسبی ندارد.

تاکنون تلاش های سعودی برای مقابله با داعش از جنبه ایدئولوژیک، به شکل محکوم کردن این گروه از سوی مفتی های وابسته به حکومت انجام گرفته است. افرادی که توانی برای تأثیرگذاری بر طرفداران و حامیان داعش ندارند. اما مشخص نیست که آل سعود چه اقدام دیگری می تواند علیه داعش انجام دهد که سبب زیر سوال رفتن سیستم حکومتی خودش نشود.

به این ترتیب، می توان گفت پادشاه و شاهزادگان سعودی، با مبنا قرار دادن وهابیت برای تحکیم قدرت، با دست خود چاهی برای خویش کنده اند. ادعاهای ایدئولوژیک تاکنون سبب توجیه یافتن ادعاهای مشروعیت آن ها شده و به تثبیت اقتدارشان کمک کرده است. اما هرچند این ادعاها برای مدت زمان زیادی به نفع آن ها عمل کرده، اکنون به چالشی برایشان تبدیل شده و دیگر برای رهایی از آن دیر است. 
اخبار بین الملل - تابناک