بن‌بست آمریکایی و مواضع متفاوت آقای ظریف

 اخبار سیاست خارجی - بن‌بست آمریکایی و مواضع متفاوت آقای ظریف

 سرانجام آقای ظریف هم به صورت رسمی اعلام کرد که نوشتن توافق جامع را شروع کرده اند اما همزمان با لحنی شدید انتقاداتی از طرف مقابل کرد که می توان گفت محتوا و لحن اظهارات او برای اولین بار در فضای رسانه ای صورت گرفته است او به صراحت به اختلافات مبنایی ایران و طرف مقابل و تعداد زیاد پرانتزها و درخواست های زیاده خواهانه آن ها پرداخت.

براساس اعلام های رسمی و غیر رسمی منظور آن ها از اختلافات یعنی تعداد سانتریفیوژها و حجم غنی سازی، ادامه فعالیت های تحقیقاتی، راکتور آب سنگین اراک، طولانی یا کوتاه بودن زمان توافق و رفع کامل تحریم ها. به عبارت دیگر موارد اختلاف (جز بحث بررسی بحث موشکی که ظاهرا آمریکایی ها فعلا از آن عقب نشینی کرده اند) یعنی همه خط قرمزهایی که آقای روحانی و ظریف بارها آن را به عنوان خط قرمزهای ایران اعلام کرده اند و آقای عراقچی نیز چندروز پیش دوباره بر تغییرنکردن آن ها تصریح کرد. حال سوال این است وقتی دو طرف برسر خط قرمزها اختلافات مبنایی دارند پس چرا دارند نوشتن توافقنامه جامع را آغاز می کنند؟

جواب روشن است آمریکا با اصرار بر مواردی که ارتباطی به صلح آمیزبودن فعالیت های ایران ندارد، مذاکرات را به بن بست رسانده است می توان مدعی شد حالا دیگر با گذشت زمان پیش بینی رهبرانقلاب مبنی بر بدبین بودن به آمریکایی ها در مقایسه با دیگر نظرات خوش بینانه پیش بینی درست تری بوده است و نتیجه همه ارتباطات تلفنی و مذاکرات مستقیم با آمریکایی ها این بوده است که آن ها با زیاده خواهی های خود و با اینکه ایران تمام همراهی های لازم و تضمین های ممکن مبنی برصلح آمیزبودن فعالیت هایش را داده است، مذاکرات را به بن بست رسانده اند اما ماندن در شرایط بن بست مخصوصا اعلام آن چندان مطابق میل دو طرف نیست.

شکست رسمی مذاکرات راهی که دولت اوباما برای مجاب کردن ایران به عقب نشینی در پیش گرفته است را ناتمام می گذارد و تیم هسته ای ایران نیز نمی خواهد بن بست مذاکرات تبدیل به شکستی رسمی شود چرا که هم به مردم وعده حل مساله را داده است و هم حداقل در شرایط فعلی از شکست رسمی مذاکرات چیزی عاید کشور نمی شود. نتیجه آنکه نوشتن متن توافقنامه در بخش هایی که دو طرف توافق دارند و اتفاقا از نظر حجم و نه اهمیت بخش زیادی از توافقنامه خواهد بود می تواند سیگنال مثبتی به کنشگران داخلی کشورها باشد که آن ها را مجاب به صبوری و تمدید مذاکرات کند.

آمریکایی ها که تصور می کنند تحریم ها، ایران را پای میز مذاکره نشانده است امیدوارند با گذشت زمان در حالی که ایران فعالیت های هسته ای خود را تعلیق کرده است، «تصمیم سخت» را بگیرد و با امتیازهای کوچکی مانند داشتن تعداد معدود سانتریفیوژ (به قول لاریجانی اسباب بازی غنی سازی) از خط قرمزهایش عدول کند و آقای روحانی و ظریف نیز چاره ای جز تمدید مذاکرات پیش روی خود نمی بینند و امیدوارند آمریکایی ها با گذشت زمان دست از زیاده خواهی بردارند و در قبال تضمین های کافی برای صلح آمیز بودن فعالیت های ایران (مانند امضای پروتکل الحاقی و ....) حداقل های منافع مردم ایران را بپذیرند این نگاه در اظهارات روز گذشته آقای ظریف دیده می شد وقتی که گفت :«امیدوارم به برکت ماه رمضان همه سرعقل بیایند»

البته قبلا هم تصریح کرده ام که توافق نامه ژنو و مذاکرات حتی اگر شکست بخورد می تواند در حوزه دیپلماسی عمومی دستاوردهای گرانسنگی را نصیب ما کند چرا که هم باعث روشنگری برای مردم و اجماع ملی در این مساله مهم می شود و هم می تواند به دیگر کشورها و اندیشمندان مستقل دنیا چهره مقصر واقعی را نشان دهد همچنان باید تاکید کرد که این دستاورد مشروط به آن است که دولتمردان ما از فرصت به دست آمده استفاده کنند و اظهارات متفاوت روز گذشته آقای ظریف که برای اولین بار بخشی از فضای واقعی زیاده طلبی های آمریکایی ها در جلسات مذاکره را به صحنه افکارعمومی آورد نشانه امیدوارکننده ای برای رسیدن به این دستاورد مهم است البته در صورتی که این تغییر رفتار ناشی از تغییر استراتژی در حوزه دیپلماسی عمومی بوده و تداوم داشته باشد.

در مجموع و به طور خلاصه می توان گفت برای جلوگیری از شکست رسمی مذاکرات و زمینه سازی تمدید آن طرفین بهترین راه را کنارگذاشتن موقتی موارد اختلاف و تمرکز بر نوشتن موارد تفاهم دانسته اند تا مذاکرات بی هیچ دستاوردی هم نباشد.

آغاز نوشتن متن توافق جامع یعنی همان مثل قدیمی خودمان که می گوید از این ستون تا آن ستون فرج است فقط تجربه نشان داده است که آمریکایی ها برای «آن ستون» برنامه ریزی کرده اند اما آیا تیم هسته ای ایران نیز برای «آن ستون» برنامه ای دارد یا فقط به امید فرج است؟ باید منتظر ماند و سیاست ها و رفتارهای بعدی را رصد کرد.

 اخبار سیاست خارجی - محمدسعید احدیان,خراسان 

خیابان ظریف بن‌بست نیست

 اخبار سیاسی  -  خیابان ظریف بن‌بست نیست

محمدجواد ظریف به همان میزان که بر رمز و رازهای دیپلماسی اشراف و تامل دارد و در سخت‌ترین مذاکرات یک‌تنه در برابر وزرای خارجه تمامی قدرت‌های شناخته‌شده جهان می‌ایستد و به نمایندگی از ملت بزرگ ایران در راستای احقاق حقوق حقه آنان گام‌های بزرگی برمی‌دارد، به همان میزان نیز سخنوری توانا و البته مسلط بر تحولات است که می‌تواند فارغ از ایرادگیری‌ها و پافشاری منتقدان آشتی‌ناپذیر، عموم صاحب‌نظران و افکار عمومی را نسبت به پیشرفت‌ها و دستاوردهای فرزندان انقلاب در مذاکرات سخت و طاقت‌فرسای هسته‌ای اقناع کرده و حکم تائید بر کارنامه خود را از آنان دریافت کنند.

مجلس نهم به‌طور معمول در برابر وزرای دولت یازدهم گارد مثبتی نداشته و هرگاه آنان به بهارستان آمده‌اند، با کارت زرد بدرقه شده‌اند و حال وزیر امورخارجه کشورمان توانسته در برابر سوال منتقدین تمام‌عیار خود که نشان داده‌اند سر انعطاف و آشتی ندارند، موفق از این کارزار بیرون بیاید. اهمیت خطیر این فعل و انفعال آنجاست که بیشترین انتقادات منتقدان دولت یازدهم معطوف به دستگاه دیپلماسی و رویکردها در مذاکرات هسته‌ای بوده و اکنون مهر تائید اکثریت نمایندگان بر کارنامه دستگاه دیپلماسی در مذاکرات هسته‌ای یک مولفه تاثیرگذار در معادلات داخلی و البته خارجی است و نشان از اتحاد و اجماع ارکان مختلف نظام بر پیشبرد مذاکرات در قالب دیپلماسی هوشمندانه و منطبق بر سیاست‌های تعاملی و به‌دور از رویکردهای انفعالی و البته شعاری است.
 
 دستاورد بزرگ ظریف و مخالفین پابرجا
از همان ابتدای معرفی دکتر محمدجواد ظریف برای تصدی وزارت امورخارجه منتقدانی چون کریمی‌قدوسی سر ناسازگاری گذاشته و به مخالفت با ظریف پرداختند، این مخالفت‌ها چه در آستانه انعقاد توافق ژنو و چه پس از آن به‌طور مستمر و تمام‌عیار ادامه داشت تا آنجا که ظریف با صراحت اعلام داشت که عده‌ای در هر حالت و صورت راضی نشده و دست از مخالفت با امضای توافق و مذاکرات بر نخواهند داشت، نکته‌ای که البته روز گذشته بعینه به اثبات رسید.

پس از کش‌وقوس‌های فراوان و به علت حضور ظریف در مذاکرات، طرح سوال کریمی‌قدوسی و 40نفر از نمایندگان مجلس از وزیر امورخارجه پس از سه بار تعویق بالاخره در صحن علنی و در سه‌شنبه 16 دی ماه مطرح شد. ظریف به شکل مفصل و مشروح به سوال نمایندگان که در شرح آن آمده بود: «موافقتنامه ژنو محورهایی را به امضای طرفین رسانده که عملاً حقوق هسته‌ای ملت ایران را نادیده گرفته و مقدمه‌ای رافراهم کرده که در درازمدت کل برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای را به طور جدی تهدید و زیرسؤال برده است.» پاسخ گفته و تاکید کرد که نباید رویکرد جناحی و سیاسی به‌عنوان مهم‌ترین عامل بی‌بازگشت شکست در سیاست‌ورزی‌ها و رویکردهای دیپلماتیک راهی داشته باشد.

به‌رغم تاکیدات و تصریحات واضح و مبرهن ظریف، کریمی‌قدوسی از پاسخ وی قانع نشده و موضوع در صحن علنی به رای گذاشته شد، که با 125 رأی موافق، 86 رأی مخالف و 8 رأی ممتنع از مجموع 229 نماینده حاضر در صحن، اکثریت نمایندگان از سخنان وزیر امورخارجه قانع شدند و برخلاف پیش‌بینی و برنامه‌ریزی منتقدان، دستاوردی مطلوب برای وزارت‌خارجه دولت تدبیر و امید رقم خورده و با توجه به متن سوال و نیز پاسخ‌های ظریف، مهر تائیدی از سوی اکثریت نمایندگان در کارنامه مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ثبت و ضبط شد. هرچند که منتقدان سخت و پروپا قرص نشان دادند که در هیچ حالتی حاضر به انعطاف و پذیرش طرف مقابل نیستند. 

 دیپلماسی به دور از نگاه جناحی و طیفی
شاه‌بیت سخنان روز گذشته ظریف تاکید بر این نکته مهم و راهبردی بود که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای به هیچ روی رویکردهای جناحی و طیفی در مذاکراتی که با منافع ملی ارتباط وثیق دارد، اتخاذ نکرده و بری از این مضامین هستند. ظریف با صراحت اعلام کرد: من اطمینان می‌دهم که دولت و تیم مذاکره‌کننده هیچ هدف سیاسی و جناحی را در مذاکرات هسته‌ای دنبال نخواهد کرد. نکته آنکه در طول چند ماه گذشته یکی از محورهای مورد تاکید مخالفان و منتقدان توافق اتهام‌زنی به دولت و دستگاه دیپلماسی در راستای رویکردهای طیفی و جناحی بود.

آنان ظریف را متهم می‌کردند که در مواجهه با طرف‌های خارجی به نحوی سخن گفته که اگر توافق حاصل نشود به دولت و طیف سیاسی حامی آن ضربه می‌خورد این درحالی بود و است که هر دستاوردی در مذاکرات به نفع آحاد عموم ملت و در راستای مطامع و منافع کلیت کشور است و بیشتر می‌توان گفت رویکردهای فرافکنانه که در راستای کارشکنی در مذاکرات منطقی و مستدل است با عدم لحاظ منافع ملی و در راستای مطامع و اغراض طیف‌های خاص است که می‌ترسند با کسب پیروزی در مذاکرات و دستاورد نمایان آن جایگاه سیاسی و طیفی منتقدان در برابر پیروزی دولت در این آوردگاه خطیر که پیروزی ملت نیز است، دچار خدشه و افول شود. ظریف در همین راستا تاکید می‌کند: من عمیقاً اعتقاد دارم که جناحی شدن موضوع سیاست خارجی نقطه بی‌بازگشت شکست آن است و هزینه‌کردن منافع ملی برای هدف‌های جناحی و سیاسی گناهی نابخشودنی است.

 پیگیری رویکردهای اصولی و تاکید بر دستاوردها
سخنان روز گذشته ظریف در مجلس دو محور اساسی داشت؛ تاکید و تصریح بر حفظ و دوام رویکردهای اصولی و نیز تشریح دستاوردهای مذاکرات هسته‌ای طی یک سال و نیم گذشته. ظریف در ابتدا تاکید کرد که قدرت ایران منطبق بر ظرفیت‌های درونی و پیروی از گفتمان اصیل انقلاب اسلامی است.

وی با تشریح کارشکنی دشمنان که یکی از آنها تهدیدانگاری برنامه هسته‌ای ایران و در پیامد آن ایجاد فشار و محدودیت برای کشورمان بود، با اشاره به انتخابات ریاست‌جمهوری که با پشتیبانی هوشمندانه مردم از رویکرد تدبیر و اعتدال زمینه ورود قدرتمند جمهوری اسلامی ایران به مذاکرات هسته‌ای را فراهم کردند، به تشریح دستاوردها پرداخته و تاکید کرد: ایران امروز به اقرار دوست و دشمن نه مشکل منطقه‌ای بلکه عامل ثبات و امنیت در منطقه است. ظریف با اشاره به اذعان دولتمردان آمریکایی به قدرت و توانایی منطقه‌ای ایران، تصریح کرد: سیاست خارجی توانسته است طی توافق ژنو با فضاسازی‌های خصمانه و بهانه‌جویی‌های هرروزه علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مقابله کند و سهم کوچکی در ارتقای امنیت و اقتدارکشور ایفا نماید و این جزئی از وظایف قانونی و ذاتی دستگاه دیپلماسی است.

ظریف با تشکر ویژه از حمایت‌های رهبر معظم انقلاب از مذاکره‌کنندگان خاطرنشان کرد: بنده و همکارانم در وزارت امورخارجه همواره به دنبال تقویت اقتدار ملی بوده و هستیم. رئیس دستگاه دیپلماسی با تاکید بر این نکته که با مذاکرات هوشمندانه هسته‌ای از اجرای طرح‌های تصویب شده محافل صهیونیستی و تندروهای آمریکایی جلوگیری شده و بخشی از دارایی‌های به ناحق ضبط شده این مردم بازگردانده شده است، به موقعیت مطلوب سیاسی و اقتصادی کشور در سایه سار ممانعت از بسط و تعمیق روند تحریم‌ها در شرایط فعلی، اشاره کرد و گفت: امروز سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران صف کشیده‌اند. ظریف با اشاره به این نکته که دیگر سخن از «همه گزینه‌ها روی میز است» یا «اصل غنی‌سازی» مطرح نیست و طرف‌های خارجی تنها بر میزان و ظرفیت غنی‌سازی متمرکز بوده و می‌دانند راه توافق لغو همه تحریم‌هاست، تاکید کرد: صهیونیست‌ها امروز در انزوا قرار گرفته‌اند. ظریف در پایان هم افزود: افتخار می‌کند که صهیونیست‌ها و دشمنان منکوب‌شده و وی نقش کوچکی در این پیروزی داشته است.

 اخبار سیاسی  - آرمان