بامداد فردا بارش شهابی جباری را ببینید

خبرگزاری مهر: بامداد پنجشنبه ۳۰ مهر ماه بارش شهابی جباری، بازمانده دنباله دار«هالی» با ۲۰ شهاب در ساعت، به وقوع می پیوندد.

حامد الطافی، کارشناس نجوم گفت: به طور متوسط در شب های عادی، در هر ساعت می توانیم  ۴ یا ۵ شهاب را در آسمان ببینیم، این موضوع در صورتی است که از شهر دور باشیم و آسمان صاف باشد.

وی با بیان اینکه شهاب ها ناشی از ذراتی هستند که در اطراف زمین پراکنده اند و تحت تأثیر گرانش یا جاذبه به سمت زمین می آیند، افزود: این ذرات در واکنش با مولوکول های اتمسفر می سوزند و ما آنها را در قالب رد نورانی شهاب می بینیم.

وی با بیان اینکه وقتی در مواقع خاصی تعداد شهاب ها به یک باره افزایش می یابد پدیده بارش شهابی رخ می دهد، اظهار داشت: بارش های شهابی تکرار شونده و سالانه هستند و هرساله در یک تاریخ مشخص به وقوع می پیوندند. بارش شهابی جباری در اواخر مهر ماه هر سال اتفاق می افتد.

به گفته وی، علت نامگذاری بارش شهابی جباری این است که همه شهاب ها از صورت فلکی جبار یا شکارچی منشأ می گیرند. این صورت فلکی زمستانی است و در اوایل پاییز در حوالی نیمه شب طلوع کرده و قابل رویت  می شود.

الطافی با بیان اینکه دوره بارش شهابی جباری از ۱۰ مهر تا ۱۶ آبان ماه (از ۲ اکتبر تا ۷ نوامبر) به طول می انجامد، عنوان کرد: در یک بازه تقریبا یک ماهه بارش های شهابی جباری را می توانیم ببینیم ولی اوج یا پیک بارش در اواخر مهرماه یعنی شب سی ام مهر ماه است.

به گفته این کارشناس نجوم، برای مشاهده بارش های شهابی نیاز به ابزار اپتیکی همچون تلسکوپ، دوربین های دو چشمی، تک چشمی و ... نیست.

وی افزود: ظهور شهاب ها رندم و اتفاقی است، به این معنا که نمی توان محل دقیق دیده شدن شهاب در آسمان را از قبل مشخص کرد، بنابراین هرچه میدان دید وسیع تری داشته باشیم، شهاب های بیشتری را می توانیم رصد کنیم.

الطافی  در خصوص زمان بارش شهابی جباری گفت: از ابتدای شب بامداد ۲۹ مهرماه، به دلیل وجود ماه و روشنی آسمان، دیدن شهاب ها دشوار است، ولی بعد از غروب ماه( یعنی از بامداد تا طلوع آفتاب)، آسمان تاریک تر می شود و امکان مشاهده بارش های شهابی فراهم خواهد شد.

الطافی با بیان اینکه شهاب های بارش جباری در بسیاری از نقاط  نیمکره شمالی زمین و بخشهایی از نیمکره جنوبی هم دیده می شود، گفت: دیدن بارش های شهابی برخلاف پدیده های دیگری همچون خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی و...  محدود به نقاط خاصی نیست و از همه پهنه ایران قابل رویت است. همچنین مردم در کشورهایی همچون افغانستان، پاکستان، عراق، ترکیه اروپای شرقی به راحتی می توانند این پدیده را مشاهده کنند.

وی در خصوص تعداد شهاب های قابل مشاهده در بارش جباری گفت: برای اندازه گیری تعداد شهاب های بارش جباری می توان از پارامتری موسوم به «ZHR » یا «سرعت ساعتی سمت الرأسی»  استفاده کرد و تعداد شهاب های قابل رویت در یک ساعت را تخمین زد.

به گفته الطافی، بر اساس سرعت ساعتی سمت الرأسی، این بارش بین ۱۵ تا ۳۰ یا به طور میانگین حدود ۲۰ گزارش شده است. به بیان دیگر انتظار داریم در آسمانی صاف و تاریک در یک ساعت این تعداد شهاب قابل رؤیت باشد.

وی در خصوص پیدایش بارش شهابی جباری گفت: هر بارش شهابی یک منشا سیارکی یا دنباله داری دارد. بارش شهابی جباری از توده ذرات به جای مانده از دنباله دار هالی نشات می گیرد. دنباله دار هالی هر ۷۶ سال به دور خورشید می چرخد و آخرین عبورش از نزدیکی مدار زمین  در دهه ۶۰ بوده است.

این کارشناس نجوم با بیان اینکه در حال حاضر توده ایجاد کننده بارش شهابی جباری ضعیف شده و تعداد شهاب های آن کاهش یافته است، گفت: در سال ۲۰۶۱ دنباله دار هالی با عبور از نزدیکی مدار زمین توده جدید تری در مدار قرار می دهد و زمین با عبور از میان آن توده با ذرات بیشتری برخورد می کند و شهاب های بیشتری در آن زمان قابل رویت خواهند شد.

وی تاکید داشت: بنا به همین دلایل در بازه سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ بارش شهابی جباری  فعالیت ضعیفی دارد .

خبرگزاری مهر: مدیر انجمن نجوم آماتور ایران گفت: شبهای ۲۱ و ۲۲ مردادماه می توانیم در انتظار بارش شهابی «پرساووشی» یعنی زیباترین بارش شهابی سال باشیم.

مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتور ایران درخصوص رویداد نجوم بیست و دوم مردادماه با بیان اینکه امسال سال خوبی برای رصد بارش های شهابی است، گفت: شبهای ۲۱ و ۲۲ مرداد ماه زمان اوج بارش شهابی «پرساووشی» در آسمان است و زیباترین بارش شهابی در سال به شمار می رود.  سرعت شهاب های پرساووشی ۲۲۵ هزار کیلومتر بر ساعت است.

وی افزود: دنباله دار «سویس تاتل» عامل این بارش شهابی است که هر صد و سی و سه سال یکبار دور خورشید را می زند. این جرم از سری دنباله دارهای میان دور محسوب می شود.

وی ادامه داد: آذر گویی که تحت عنوان شهاب سنگ طی هفته های گذشته دیده شده بود، از جمله آذرگوی های این بارش شهابی بوده که از اوایل مرداد ماه مشاهده آنها در آسمان دور از انتظار نبوده است.

بارش ۱۰۰ شهاب در یک ساعت

وی با بیان اینکه پیش بینی می شود ۱۰۰ شهاب در ساعت در بارش امسال قابل مشاهده باشند، گفت: البته باید توجه داشت که این تعداد در درون شهرها به ویژه شهرهای بزرگ  به مراتب کمتر مشاهده می شود، چراکه آلودی هوا و نورهای شدید شهری مزاحم مشاهده شهاب ها خواهند بود و چه بسا در شهرها بین سه تا ده شهاب (بسته به آلودگی نوری هر شهر) قابل مشاهد نباشد.

عتیقی با بیان اینکه از سوی دیگر ارتفاع کانون بارش شهابی نیز در تعداد شهاب های قابل مشاهده اهمیت دارد، اظهار داشت: کانون این بارش صورت فلکی مشهور به «پرساووشی» یا «برنده سر دیو» است که این شبها حدود ساعت ۲۲:۳۰ از افق شمال شرق آسمان به طور کامل طلوع می کند و پایین تر از صورت فلکی «زن به زنجیر کشیده» یا همان «آندرودا» قرار می گیرد.

وی افزود: بدیهی است شهاب ها در اطراف این صورت فلکی قابل مشاهده هستند و نباید متوقع بود که دقیقا از درون کانون بارش که همان صورت پرساووش است، قابل مشاهده شوند.

عتیقی اظهار داشت: از امتداد شهاب ها در هر کجای آسمان که علاقمندان می بینند، با ترسیم خطی خلاف جهت حرکت شهاب، به کانون بارش می رسیم در غیر این صورت شهاب دیده شده، یک شهاب پراکنده بوده و جز این بارش به شمار نمی آید.

مشاهده آذرگوی در آسمان

مدیر انجمن نجوم اماتور ایران عنوان کرد: امشب (نیمه شب چهارشنبه۲۱ مرداد تا بامداد ۲۲ مرداد) بهترین زمان برای مشاهده این شهاب هاست که از جمله ویژگی این بارش مشاهده آذر گوی ها و یا همان شهاب های پر نور است که حتی تا مدتی رد نور آنها پس از عبور، در آسمان دیده می شود.

وی افزود: میزان درجه جابجایی هر شهاب در آسمان، تعیین حد قدری شهاب ها، صورت فلکی مورد مشاهده که شهاب از آن عبور می کند، تعداد آذر گوی ها و شمارش شهاب های یک بارش ، از جمله کارهای علمی است که اماتور ها برای تهیه گزارش از این بارش  و اساسا هر بارش شهابی انجام می دهند.

وی تاکید داشت: عکاسی از بارش شهابی ترجیحا با لنز زاویه باز با مدت زمان نوردهی تا زمانی که عبور یک شهاب از جلو لنز دوربین رخ دهد، از دیگر گام ها برای ثبت یک بارش  شهابی است.

وی ادامه داد: همچنین تهیه اسکچ و یا همان ترسیم دستی از شهاب های عبوری از دیگر فعالیت های آماتورهای ستاره شناسی در اقصی نقاط دنیاست.

مشاهده شهاب ها برای چشم خطری ندارد

عتیقی با بیان اینکه مشاهده شهاب ها برای انسان و چشم هیچ یک از افراد خطری ندارد، گفت: شهاب ها در حقیقت ذرات میلیمتری و میکرومتری هستند که در فاصله ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتری از سطح  زمین قرار دارند و در برخورد با جو، اتم های جو را بر انگیخته و نور فلورسانی از خود ایجاد می کند اما هرگز به زمین نمی رسند.

وی افزود: رصد بارش های شهابی نیاز به تلسکوب و ابزار رصدی ندارد و صرفا با چشم مسلح می توان از این زیبایی، بدون نور شهرها و در دل کوهستان ها استفاده کرد.

عتیقی گفت: انجمن نجوم آماتور ایران، امشب در منطقه تاریخی «الموت» قزوین این بارش زیبا را با گروه پژوهشی خود مورد رصد و مورد مطالعه قرار خواهد داد.

وی همچنین تاکید داشت: برخی به غلط با حذف (پ) در زبان فارسی، با تلفظ عربی، این بارش شهابی را «برساووشی» یاد می کنند که بارش شهابی «پرساووشی» تلفظ صحیح این بارش است.