آیا نرخ دلار بی تاثیر است؟

نزدیك به دو هفته از تك نرخی كردن نرخ ارز توسط بانك مركزی می گذرد و مسوولان امر معتقدند كه قیمت دلار تك نرخی شده است.

۱ـ نزدیك به دو هفته از تك نرخی كردن نرخ ارز توسط بانك مركزی می گذرد و مسوولان امر معتقدند كه قیمت دلار تك نرخی شده است.

تك نرخی به معنای آنكه بانك مركزی دلار را به یك قیمت می فروشد و بازار فرعی وجود ندارد، نه به آن معنا كه بازار آزادی وجود نداشته و هرشخص به هر دلیلی ارز بخواهد با همان قیمت در دسترس است.

به هر حال به نظر می رسد كه نظر مسوولان با آنچه از دیدگاه علم اقتصاد تك نرخی خوانده می شود، متفاوت است و اصولا اگر قرار بود تك نرخی به معنای وجود یك نرخ در بازار رسمی باشد كه دیگر نباید آن را یكی از دستاوردهای بانك های مركزی دانست. زیرا بانك مركزی می تواند دلار خود را به هر قیمتی عرضه كند و توجهی به قیمت های بازار هم نداشته باشد و در آن صورت هم اعلام كند كه نرخ دلار، تك نرخی است. در این میان همچنین اظهار نظرهایی از سوی برخی مسوولان صورت گرفته كه نشان می دهد اعتقادی به تاثیرگذاری نرخ بازار آزاد بر اقتصاد كشور ندارند. این در حالی است كه اتفاقا نرخ بازار آزاد حتی دارای اثرگذاری بیشتری از نرخ بازار رسمی است.

۲ـ بازار آزاد برای ارز در هر صورت وجود دارد، اگر این بازار به صورت قانونی به فعالیت بپردازد، می شود بازار آزاد و اگر به صورت غیرقانونی و قاچاق اعلام شود، می شود بازار سیاه! اما حذف نمی شود، دلیل حذف نشدنش هم آن است كه نیازها از طریق بازار رسمی تامین نمی شود كه اگر تامین می شد، اصولا نیازی به تهیه دلار از بازار سیاه نبود، حتی به منظور سفته بازی. چون زمانی كه نرخ رسمی برای همه در دسترس باشد، انگیزه ای برای سفته بازی هم باقی نمی ماند. همان طور كه در دهه ۸۰ این انگیزه به لطف تك نرخی كردن ارز وجود نداشت و نگه داشتن دلار مانند نگه داشتن پول نقد در خانه بود.

قاچاق اعلام كردن مبادلات دلار و بازداشت دلالان و بستن صرافی ها و... نیز، تنها بازار سیاه دلار را سیاه تر می كند و دستیابی به ارز خارجی را با ریسك بالاتری مواجه می سازد كه در نتیجه مجددا باعث افزایش نرخ دلار در بازار می شود؛ اما به هیچ وجه باعث حذف بازار سیاه و مبادلات در بازار سیاه نمی شود. شاهد این ماجرا نیز حجم ۱۴ میلیارد دلاری برآورد قاچاق كالا در سال ۸۹ است كه یك چهارم واردات كالا در این سال بوده است؛ یعنی هرچند كه قاچاق است، اما با این حجم در حال انجام است، آن هم قاچاق كالا كه باید از مرزهای ورودی كشور عبور كند و به لحاظ حجمی نیز قابل مقایسه با دلار نیست. بنابراین می توان متصور بود كه قاچاق اعلام كردن مبادلات دلار نیز نمی تواند تاثیر چندانی بر مبادلات این ارز خارجی و سایر ارزها باشد.

۳ـ برخی از مسوولان اقتصادی كشور معتقدند كه نرخ دلار آزاد در اقتصاد بی تاثیر است. در این خصوص اولین سوالی كه مطرح می شود آن است كه اگر نرخ دلار آزاد بی تاثیر است، چرا دلار آزاد قاچاق اعلام شده و دلالان جمع آوری می شوند؟ چه دلیلی دارد با نرخی مبارزه كنیم كه هیچ تاثیری در اقتصاد ندارد؟ اما نكته دوم در خصوص اثرات نرخ ارز آزاد بر اقتصاد است.

فرض كه نرخ ارز بازار آزاد یا سیاه به همان ۱۰ هزار تومان برسد كه از سوی مسوولان اقتصادی كشور بی تاثیر خوانده شده است، در این صورت بسیار واضح است كه دستیابی به دلار بازار رسمی تا چه اندازه سودآوری خواهد داشت. تلاش ها برای دستیابی به این رانت افزایش یافته و تقاضا برای واردات با نرخ رسمی نیز افزایش می یابد. در خوش بینانه ترین حالت كه تصور كنیم دلار رسمی تنها به واردكنندگان تعلق گرفته و صرف واردات می شود (كه تصورش اندكی دور از ذهن است)، واردكننده به راحتی می تواند كالای موردنظر خود را در بازار داخلی برمبنای نرخ دلار غیررسمی به فروش برساند و از سود سرشاری بهره مند شود كه هم باعث افزایش سطح عمومی قیمت ها شده و هم انگیزه های رانت جویی را افزایش می دهد.

در این حالت می توان متصور بود كه تعزیرات حكومتی وارد شده و تلاش كند مانع از افزایش قیمت ها شود.

این موضوع خود از دو جنبه تاثیرات وجود نرخ بازار آزاد را نشان می دهد، اولین اثر آنكه دولت هزینه زیادی را بابت افزایش نیروهای تعزیرات و بازرسی می پردازد (كه اگر نرخ بازار آزاد نبود، چنین هزینه هایی تحمیل نمی شد) و دوم آنكه به رغم همه این بازرسی ها قیمت ها افزایش خواهند یافت، چون اگر قرار بود قیمت ها به وسیله بازرسی های تعزیراتی افزایش نیابند، اقتصاد ایران تورم های دورقمی و در برخی مواقع بالای ۳۰ درصد را هیچ گاه تجربه نمی كرد. هزینه هایی كه برای تشخیص واردكنندگان واقعی، تشخیص كالاهای اساسی، رصد كالاهای وارد شده به كشور و قیمت فروش آنها و... صورت می گیرد همه از اثرات اولیه وجود بازار غیررسمی است. در مرحله بعد نیز، افزایش انگیزه های رانت جویی، جذب نیروی كار به سمت فعالیت های واسطه گری و اتلاف منابع ارزی، فساد اداری و... نیز از هزینه های به مراتب سنگین تری است كه به واسطه وجود بازار غیررسمی به كشور تحمیل می شود..... /   تحلیل : روزنامه دنیاى اقتصاد

کاهش 130 تومانی نرخ دلار

130 تومان كاهش نرخ دلار در یك هفته

طی یک هفته گذشته رخ داد
کاهش 130 تومانی نرخ دلار
 با کاهش 65 تومان دیگر از قیمت دلار در آخرین روز کاری هفته گذشته، بهای دلار در بازار تهران به «کاهش 4 درصدی در یک هفته» رضایت داد. بهای دلار در هفته گذشته با تقریبا 130 تومان کاهش، از محدوده 3300 تومان در اوایل هفته تا 3170 تومان در روز پنج‌شنبه افت کرد. ارزش سکه نیز با 7/2 درصد کاهش هفتگی تقریبا 30 هزار تومان ارزان شد و به یك میلیون و 70 هزار تومان رسید. این در حالی است که در بهای جهانی طلا در هفته تنها 4 دهم درصد افت داشت.

روند کاهشی قیمت‌ها مرتبا در حال تکرار است. دستیابی به قیمت‌های پایین‌تر برای ارز و سکه در این ایام دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها خروج نقدینگی از این بازار به سمت بازار سهام، افت تقاضای تجاری و بی‌رونقی واردات، انتظار برای استقرار رییس‌‌جمهور جدید و سیاست‌های تجاری آینده، انتظار برای تحرکات دیپلماتیک و تعیین تکلیف پرونده هسته‌ای در دولت آینده، خوشبینی به رفع مشکلات نقل و انتقال ارز، گرانی واردات، انتظار برای بهبود فضای کسب‌و‌کار و مواردی از این دست است.

در کنار این عوامل، دریافت کالا به جای بخشی از صادرات نفت نیز نیاز به ارز را تا حدود زیادی منتفی ساخته است. محاسبه هزینه های صادراتی و وارداتی با کشورهای طرف معامله با پول محلی و نقش محوری ریال در این میانه باعث شده تا عملا ارزهای جهانروا مانند دلار از چرخه تقاضای تجاری کنار بروند. اغلب این تقاضای کلان به ویژه برای واردات کالاهای اساسی توسط مسیرهای دولتی در مرکز مبادلات عملیاتی می‌شود که آن هم البته تاخیرهای خاص خود و محدودیت‌های انتخاب کالا را نیز در پی دارد. به هر روی شرایط ویژه فعلی اسباب خیر شده و با کند شدن سرعت گردش ارز، از قیمت آن نیز به مرور کاسته شده و تقریبا تقاضای سفته بازی برای آن نیز به حداقل رسیده است.

در این میان شاید مهم‌ترین دلیل کندی گردش ارز در مناسبات اقتصادی کشور، انتظار برای تعیین خط و خطوط بازرگانی و خوشبینی به تنش‌زدایی از روابط منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. بنابراین باید تا تقریبا دو هفته و شاید هفته های بعد برای روشن‌تر شدن مسیرهای فعالیت اقتصادی صبر کرد.

در عرصه بین‌المللی نیز خبرهای مثبتی برای تقاضای به راه افتادن دور تازه گفت‌وگوهای ایران و غرب طی هفته گذشته مطرح شده است. تعداد افرادی که در این روزها از رییس‌‌جمهور آمریکا می‌خواهند تا در مذاکرات مستقیم با ایران از نرمش بیشتری برخوردار باشد، در خود آمریکا و در بین نمایندگان آمریکایی هم افزایش می‌یابد. مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز در این روزها خواستار برگزاری هر چه سریعتر گفت‌وگوهای ایران با 1+5 است. در تقریبا 2 سال گذشته بازار ارز و سکه داخلی به مراتب بیش از متغیرهای پولی، از نگرانی های روانی تاثیر گرفته است. با این حال شرایط با آمدن رییس‌‌جمهور جدید به مرور تغییر می‌کند و بازار هم جز این انتظاری ندارد.

قیمت‌های روز پنج‌شنبه
دلار در حالی بر تابلوها تا 3170 تومان افت کرد که در کف بازار تا 3145 تومان هم فروخته می‌شد. بهای خرید آن نیز بر تابلوها تا 3100 تومان کاهش داشت. در بازار ارز یورو نیز در روز پنج‌شنبه با 65 تومان کاهش تا 4180 تومان کاهش ثبت کرد. در بازار سکه و طلا نیز بهای هر گرم طلای 18 عیار با 1500 تومان کاهش تا مرز 100 هزار تومان ارزان شد. سکه نیز تقریبا 10 هزار تومان ارزان شد و به ترتیب سکه طرح جدید یك میلیون و70 هزار تومان، نیم سکه 565 هزار تومان و ربع سکه 365 هزار تومان فروخته شدند. در بازار سبزه میدان این قیمت‌ها البته پایین‌تر هم فروخته می‌شد.

در بازارهای جهانی
قیمت طلا که شامگاه چهارشنبه تا مرز 1300 دلار افزایش یافته بود، روز پنج‌شنبه تا سطح 1280 دلار تعدیل شد و روز گذشته نیز تا 1287 دلار بالاتر رفت که نسبت به روز چهارشنبه بعد از ظهر تغییری نداشت. سخنرانی برنانکه رییس فدرال رزرو آمریکا در جمع نمایندگان کنگره، نشان از آن داشت که تا زمان بهبود شرایط اقتصادی در این کشور و افزایش یافتن نرخ تورم به 2 درصد قادر به کاستن از میزان خریدهای ماهانه 85 میلیارد دلاری اوراق قرضه رهنی و خزانه داری نخواهد بود. این خبر البته قیمت طلا را به بالا سوق داد و فروش‌های تکنیکی دوباره آن را تا سطوح قبلی متعادل کرد. طلا همچنان با وجود سخنان برنانکه و تاکید او بر ادامه برنامه تسهیل مقداری و خرید اوراق قرضه، تمایلی برای افزایش به سطح بالای 1300 دلار ندارد./دنیای اقتصاد

قیمت ارز در بازار ایران