آیا فدرالیسم، عراق را از تجزیه نجات خواهد داد؟

اخبار بین الملل - آینده پازل طایفه‌ای عراق
آیا فدرالیسم، عراق را از تجزیه نجات خواهد داد؟

مسئولیت عراقی‌ها برای حل بحران جاری در كشورشان واقعا مهم و بزرگ است. و فقط كشورهای همسایه عربی و ایران نیستند كه با اعمال نفوذشان می‌توانند آنها را به توافق برسانند بلكه خودشان قبل از همه باید تن به مصالحه با یكدیگر بدهند.

قانون اساسی عراق كه خود عراقی‌ها با مذاكرات مراجع دینی خود اعم از شیعه و سنی و مراجع سیاسی‌شان بر سر آن توافق كردند و از طریقی كاملا دموكراتیك به آن رای دادند، هنوز در عراق به اجرا در نیامده است. در متن قانون اساسی عراق بر مسائل بسیاری تاكید شده كه همچنان توجهی به آنها نشده و این مخاطرات بسیاری را با وجود آورده كه با توجه به چارچوب حكومت فعلی و وضعیتی كه بر عراق حاكم شده است، می‌تواند بسیار خطرناك باشد و اوضاع را به مرز انفجار برساند.

اول از همه، تطبیق و اجرای فدرالیسم در عراق است، دوم برگزاری رفراندوم برای شناخت سرنوشت كركوك است تا مشخص شود باید به منطقه خودمختار كردستان برسد یا به عراق عربی یا اگر بتوان این گونه تعبیر كرد، عراق سنی مذهب.

اگر فدرالیسم در عراق به اجرا در آید به شیوه‌ای كه كردستان به خودمختاری رسیده و خود را آماده هر گونه تحول داخلی یا منطقه‌ای كرده و به دنبال فرصتی است تا اعلام استقلال از بغداد كند، سرنوشت دیگر استان‌های عراق نیز ممكن است به همین شیوه ختم شود.

وقتی كه سنی‌های عراق خود را متزلزل می‌بینند و بر این اعتقادند كه حكومت نوری مالكی به آنها بی‌توجهی كرده است و از لحاظ اقتصادی و سیاسی در حق آنها كوتاهی كرده، بعید نیست همان سرنوشتی كه بر سر كردستان آمد بر سر مناطق سنی نشین نیز بیاید. به اعتقاد بسیاری عملا شهروندان شیعی عراق با ابزارها و شیوه‌های گوناگون بر گروه‌های سنی مسلط هستند.

آیا عراقی‌ها با همه عناصر متنوع تشكیل دهندشان به تنهایی مسئول اجرای قانون اساسی و در نتیجه ایجاد حدی برای پایان دادن به وضعیت رو به تجزیه فعلی كشورشان هستند؟ بر اساس واقعیت‌ها و اطلاعات و داده‌هایی كه بسیاری از چهره‌های شیعی كه از نزدیك از داخل و خارج اوضاع كشورشان را پیگیری می‌كنند، طرف‌های خارجی متعددی بخش مهمی از مسئولیت عدم تطبیق قانون اساسی عراق را بر عهده دارند.

در ابتدای نجات عراق از حكومت دیكتاتوری صدام حسین و تشكیل حكومت جدید و تدوین قانون اساسی جدید آن، یكی از رهبران بارز در جبهه شیعی سید عبدالعزیز حكیم بر این باور بود كه قرار گرفتن عراق در مسیر صلح و ثبات بدون تطبیق فدرالیسم و برگزاری رفراندوم بر سر كركوك ممكن نیست.

شاید بتوان گفت كه دلیل اصلی این اعتقاد او به وضعیت سنیان عراق باز می‌گردد كه معتقدند آنها آن طور كه شیعیان می‌گویند حقیقتا در عراق اقلیت نیستند بلكه با آنها مرجعیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مختلفی نیز همراه هستند. آنها بر این باورند كه روزی با همكاری كشورهای خارجی دوباره به قدرت باز خواهند گشت، برای همین با اجرای فدرالیسم در عراق مخالفت می‌كردند. اما آنها بعد از درگذشت آقای حكیم از نظر خود برگشتند و به دنبال ایالتی خاص برای خود بر آمدند. اما دیگر وقت آن گذشته بود. در آن موقع آقای حكیم نه تنها تلاش می‌كرد كه سنی‌ها را به فدرالیسم راضی كند بلكه از عربستانی‌ها نیز می‌خواست كه با نظر او موافق شوند و سنی‌ها را به پذیرفتن این موضوع راضی كنند. اما تلاش‌هایش راه به جایی نبرد. ایرانی‌ها نیز مشابه همین نظر را داشتند و چندان اصراری به پذیرفتن اصل فدرالیسم در عراق نداشتند.

اما همه اینها مربوط به گذشته است و شاید دیگر الآن توجه به آنها سودی نداشته باشد. اما اكنون سوال مهم این است كه بعد از آن كه سنی‌های عراق به موضع هجومی روی آوردند و عشایر و قبائل و بعثی‌ها و نقشبندیه‌های و اسلام گرایان و داعشی‌ها توانستند به موفقیت‌هایی برسند، علی‌رغم این كه عوامل بسیاری عامل تفرقه آنها شد، به ویژه بعد از آن كه داعش به سمت ترسیم مرزهای جدید برای خود در مركز عراق رفت، عراق به كدام سمت و سو خواهد رفت؟

اطلاعات افراد مطلع اروپایی كه كشورشان از ده‌ها سال عراق را به خوبی می‌شناسند، حاكی از آن است كه نوری مالكی، نخست‌وزیر فعلی ظرف شش ماه آینده به خانه خواهد رفت. رفراندوم برای تعیین سرنوشت كركوك برگزار خواهد شد و فدرالیسم به اجرا در خواهد آمد، مساله‌ای كه می‌تواند وحدت كشور عراق را حفظ كند و آن را از بی‌ثباتی نجات دهد.

بسیاری از چهره‌های شیعی می‌گویند كه عراق قبل از این كه بحران در عراق به مرز انفجار برسد آرام بود. آرامش فعلی در سوریه نیز البته نسبی است و این به آن معنا است كه عراق منفجر می‌شود یا خواهد شد. در آخر داعش عراق به نوار مرزی سوریه و عراق رانده خواهد شد و عشایری كه از آنها به طور مخفیانه حمایت می‌كردند تحت پیگرد حكومت‌های عراق و سوریه و شاید دیگر كشورهای منطقه‌ای و جهانی قرار خواهند گرفت. این بدان معنا است كه در آخر دیگر اثری از داعش در افق سوریه و عراق مشاهده نخواهد شد. اطلاعات موجود حاكی از آن است كه جنگ نظامی جاری در سوریه كه در حال حاضر میان مخالفان بشار اسد با داعش در جریان است، به نتیجه نخواهد رسید و كشورهای منطقه نمی‌توانند ترجمه مشخصی از فعالیت آنها داشته باشند تا به هدفی برای سرنگونی حكومت بشار اسد برسند. این مفهوم زمانی مورد قبول همه قرار گرفت كه بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه توانست شهر كسب را پس گیرد. اكنون نیز خود را برای بازگرداندن شهر حلب البته بدون مناطق پیرامونی آن آماده می‌كند. البته مناطق نزدیك به مرز اردن همچنان خارج از كنترل باقی خواهند ماند.
اخبار بین الملل - دیپلماسی ایرانی

سقوط اسد یعنی "تجزیه سوریه" و سرایت درگیری ها به اسرائیل، ترکیه، عراق و لبنان

سرپرست هیات ناظران صلح سازمان ملل در سوریه:

سقوط اسد یعنی "تجزیه سوریه" و سرایت درگیری ها به اسرائیل، ترکیه، عراق و لبنان

سرپرست هیات ناظران صلح سازمان ملل در سوریه این کشور را با امپراتوری عثمانی مقایسه کرد و گفت، مشکلات تاریخی اقوام در سوریه می‌تواند برای اسرائیل، ترکیه، عراق و لبنان مشکل‌ساز شود. به گفته‌ی مود سقوط اسد حتمی است.

سرپرست هیات ناظران صلح سازمان ملل در سوریه، اذعا کرد: سقوط نظام بشار اسد باعث تجزیه سوریه می شود.

ژنرال رابرت مود که به مدت سه ماه سرپرستی هیات ناظران صلح سازمان ملل در سوریه را به عهده داشت در مصاحبه با مجله‌ی آلمانی فوکوس تاکید کرد که به نظر او دیر یا زود، رژیم بعث سوریه سقوط خواهد کرد.

ژنرال دانمارکی که بارها در کشورهای خاورمیانه ماموریت داشته در این مصاحبه هشدار می‌دهد که تضادها و مشکلات قومی در سوریه می‌توانند بحران بزرگ‌تری در این کشور به‌وجود بیاورند.

او سوریه را با امپراتوری عثمانی مقایسه می‌کند و می‌گوید، در ۴۰ سال گذشته خاندان اسد توانسته است بر تضادها و مشکلات اقوام گوناگون سرپوش بگذارد، به همین دلیل سقوط رژیم بعث می‌تواند زمینه‌ی بروز این مشکلات را فراهم کند و باعث شعله‌ورشدن آتش کینه میان اقوام و اقلیت‌های مذهبی شود.

ژنرال ۵۴ ساله می‌گوید، در این صورت درگیری‌های قومی و مذهبی به اسرائیل و ترکیه و عراق و لبنان نیز سرایت خواهند کرد.

به اعتقاد رابرت مود حمله‌ی نظامی به سوریه یک اشتباه بزرگ خواهد بود، زیرا چنین اقدامی وضعیت این کشور را بحرانی‌تر خواهد کرد.

او می‌گوید، هر گونه تغییر و تحولی در سوریه باید توسط مردم این کشور و بدون دخالت خارجی‌ صورت گیرد./انتخاب