چرا ژاپن از مذاکرات محرمانه هسته ای با ایران خارج شد؟

 اخبار سیاست  خارجی  - روزنامه ماینیچی:
چرا ژاپن از مذاکرات محرمانه هسته ای با ایران خارج شد؟

روزنامه ماینیچی چاپ ژاپن نوشت: هر بار که پای صحبت دیپلمات های مسوول مذاکره هسته ای با ایران می نشینیم،‌ شکایت هایی شنیده می شود. « مذاکره با ایران شبیه به این است که احساس کنید برای قیمت فرشی که یک بار پرداخت شد، چند بار صورت حساب صادر شود. دقیقا" همانند قانون تجارت بازار است. بدین ترتیب مذاکره با ایران کار بسیار دشواری است.»

به گزارش تیک ، با متکی،وزیر سابق امور خارجه ایران که مسوول مذاکره [ هسته ای] با ژاپن هم بود، در دفترش در تهران دیدار کردیم. وزیر سابق امور خارجه که در گذشته سفیر ایران در ژاپن هم بود، در حالی که به شکل ناقص به زبان ژاپنی صحبت می کرد، با اشاره به اینکه:« مذاکره با برزیل و ترکیه پیشرفت هایی داشت.»به پیشرفت مذاکره محرمانه با این دو کشور اعتراف کرد. محتوای مذاکره با برزیل و ترکیه بدین ترتیب بود که اورانیوم غنی شده ایران به کشور خارجی منتقل و پس از باز فرآوری و تبدیل به سوخت هسته ای، بار دیگر به کشور ایران باز گردانده شود. محتوای این مذاکره تقریبا" شبیه پیشنهاد ژاپن بود.

دو عامل موجب شد که ایران مذاکره با این دو کشور [ برزیل و ترکیه]‌را آغاز کند. نخست اینکه ایران در نظر داشت از آنجا که هریک از کشورهای ترکیه و برزیل همانند ژاپن عضو غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل بودند، از تحریم شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کند. دیگر آنکه با توجه به اینکه این دو کشور طرح غنی سازی اورانیوم را در دست داشتند،ایران امیدوار و خوشبین بود که این دو کشور ادامه روند غنی سازی اورانیوم ایران را درک کنند.

رویدادی که بر این جریان صحه می گذارد، در روز یازدهم ماه فوریه سال 2010 میلادی به وقوع پیوسته است. احمدی نژاد، رییس جمهور سابق ایران، اعلام کرد، غنی سازی اورانیوم با غنای بیست درصد « با موفقیت انجام گردید.» در پشت پرده این اقدام تعهداتی دیده می شود مبنی بر این که دو کشور برزیل و ترکیه « غنی سازی اورانیوم بیست درصد را تایید کردند.» زمانی که ژاپن از این « موضوع» خبر دار شده بود، سه ماه از این ماجرا گذشته بود. بدین ترتیب، تیم مذاکره دو شاخه شد. تیم دیپلماسی ژاپن که درگیر مذاکره بود، از اینکه « دور انگشتانشان پیچ وتاب خورده بود»[ ژاپن را دور زدند] به شدت ابراز انزجار کرد.

ژاپن با توجه به رخ دادن چنین مسائلی در پی خروج از مذاکره بر آمد. اما ایران که دریافته بود چنانچه « موافقت ژاپن را در غنی سازی اورانیوم » کسب نماید، به جلوگیری از تحریم ها بیش از پیش نزدیک می شود، بسیار امیدوار به ادامه روند مذاکره با ژاپن بود. اما سرانجام وزیر امور خارجه ژاپن آخرین مذاکره تلفنی را در روز بیست و سوم ماه مارس سال 2011 میلادی انجام داد و از مذاکره محرمانه خارج شد.

روز هفدهم ماه مه سال 2011 میلادی ، ایران توافق با ترکیه و برزیل را اعلام کرد. اما مشخص نبود جامعه بین الملل با تایید ادامه روند غنی سازی اورانیوم چه عکس العملی نشان خواهد داد. آمریکا که در دستگاه دیپلماسی هشت کشور از جمله برزیل و ژاپن دستگاه شنود کار گذاشته و اطلاعات را جمع آوری کرده بود، از مخالفت کشورهای مختلف آگاه بود و به همین جهت بی پروا عمل کرد. شورای امنیت سازمان ملل به رهبری آمریکا روز نهم ماه ژوئن سال 2011 میلادی قطعنامه تحریم علیه ایران را با اکثریت آرای موافق تصویب کرد. تنها دو کشور برزیل و ترکیه با قطعنامه تحریم ها علیه ایران مخالفت کردند.

ژاپن با توجه به تصویب قطعنامه تحریم علیه ایران، از توسعه میدان نفتی آزادگان که امتیاز آن را در سال 2004 میلادی کسب کرده بود، خارج شد. اکثر شرکتهای خارجی هم که در توسعه انرژی ایران نقش داشتند، از ادامه فعالیت در محل سر باز زدند. بدین ترتیب، ایران اکثر کشورهای دوست را از دست داد و در اقتصاد منزوی شد.

 اخبار سیاست  خارجی  - تیک

آمریکا عقب نشست/موشک های بالستیک ایران از دستور کار مذاکرات هسته ای خارج شد

 اخبار سیات خارجی - اندیشکده «مطالعات امنیت ملی» اسرائیل:
آمریکا عقب نشست/موشک های بالستیک ایران از دستور کار مذاکرات هسته ای خارج شد

آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران نیز اخیراً از این موضوع حمایت کرده و انتظار توقف برنامه موشکی بالستیک از سوی ایران را "ابلهانه و نابخردانه” خوانده است، وی همچنین دستور به افزایش تولید این رویه را داده است. در همین راستا در یکی از مصاحبه‌های اخیر، چاک هگل، وزیر دفاع آمریکا اساساً مسئله موشکی را از مذاکرات هسته‌ای کنونی تفکیک کرده و اذعان داشته که اگرچه برنامه موشکی ایران در دستور کار بلندمدت آمریکا قرار دارد، اما اکنون ۱+۵ کاملاً بر مسئله هسته‌ای متمرکز شده است.

به گزارش «تیک»، ایران اکنون دارای موشک‌هایی عملیاتی با بردی بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر دارد که قابلیت رسیدن به اهدافی واقع در خاورمیانه، ترکیه و جنوب شرقی اروپا را دارند. بعلاوه اکنون ایران در حال توسعه افزایش برد نسخه‌ای از شهاب ۳ است که موشکی با برد متوسط ۲۰۰۰ کیلومتر بوده و به زودی نیز قادر به تولید موشک سجیل ۲ خواهد بود که بردی ۳۰۰۰ کیلومتری دارد. ایران همچنین برنامه پرتاب شاتل فضایی را نیز در دستور کار خود دارد.

بر اساس گزارش وزارت دفاع آمریکا در سال ۲۰۱۲، ایران در حال ادامه توسعه موشک‌های بالستیک دوربرد خود است که این موشک‌ها توانایی رسیدن به بخش‌هایی دورتر از ناحیه دشمنان منطقه‌ای ایران را داشته و به لحاظ فنی تا سال ۲۰۱۵ قادر به انجام آزمایش پرتاب موشک بالستیک قاره‌پیما (ICBM- ای.سی.بی.ام) خواهند بود. جیمز کلاپر، رئیس امنیت ملی آمریکا، در ماه فوریه ۲۰۱۴ به کمیسیون نیروهای مسلح سنا گفته است که انتظار می‌رود ایران به انجام "آزمایش سیستم موشکی‌ای با برد بالقوه کلاس ای.سی.بی.ام بپردازد”. تهران نیز توانایی تخریب و کارایی سامانه‌های موشکی خود را با افزایش دقت و ظرفیت حمل بیشتر بهبود بخشیده است.

بر اساس ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا، احتمال حمل سلاح هسته‌ای به وسیله موشک بالستیک از سوی ایران زیاد است. در این صورت دلیل منطقی مطرح نشدن این موضوع در چهارچوب توافق جامع پیرامون مسئله هسته‌ای چیست؟ ایران اتمی بودن برنامه موشکی بالستیک خود را تکذیب کرده و گفت که توسعه آن در جهت اهداف دفاعی معمول و غیر اتمی است که حاصل تجربه‌ای دردناک از زمان جنگ عراق در سال ۱۹۸۰ است.

برخی از متخصصان می‌گویند مطرح شدن برنامه موشکی بالستیک ایران در مذاکرات ۱+۵ منجر به بروز مشکلات جدیدی خواهد شد؛ برای مثال ایران می‌تواند تأکید داشته باشد که برنامه‌های موشکی بالستیک عربستان سعودی و ترکیه نیز بایستی مدنظر قرار گیرند. از این گذشته، توقف برنامه موشکی بالستیک که همانند برنامه فضایی ایران است بسیار دشوار خواهد بود. در آخر اینکه اگر بر سر موشک‌های بالستیک توافقی حاصل شود، انتظار می‌رود که ایران نیز در مقابل به صورت گسترده به توسعه و بهبود پیشرفت موشک‌های کروز خود بپردازد.

همچنین ایجاد توافق جامع با ایران که دربردارنده مسئله موشکی نباشد تنها عدم اطمینان کشورهایی را به همراه دارد که در برد موشک‌های بالستیک ایران قرار گرفته‌اند، در حالی که توافق بر سر هر دو موضوع توقف برنامه هسته‌ای و محدودیت برنامه موشکی به این کشورها اطمینان می‌دهد که در صورت نقض توافق از سوی ایران خطر کمتری متوجه آن‌ها خواهد بود. از آنجایی که روسیه یکی از تأمین‌کنندگان اجزای برنامه موشکی بالستیک ایران است، عدم حمایت این کشور از مطرح شدن برنامه موشکی در دستور کار مذاکرات کنونی تعجب‌بر‌انگیز نیست. اما نظر امریکا چه خواهد بود؟

پیش از آنکه کمیسیون روابط خارجی سنا بیان کند که تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران که دربردارنده توانایی‌های موشکی بالستیک است نیز بایستی در نظر گرفته شوند، در فوریه ۲۰۱۴، وندی شرمن، مسئول مذاکره‌کننده آمریکا، به شدت در مقابل مسئله موشکی ایران موضع گرفت. اما سخنان اخیر هگل منعکس‌کننده احتمال عقب‌نشینی از این موضع را نشان می‌دهد.

نگرانی درباره برنامه موشکی بالستیک ایران در بطن تلاش‌های آمریکا برای گسترش و استحکام سیستم دفاع ضد موشکی خود در خاورمیانه و اروپا قرار دارد. آمریکا در توسعه مراحل مختلف سیستم دفاع ضد موشکی پیکان (آرو) به صورت نزدیک با اسرائیل همکاری می‌کند، و حتی سعی در ترغیب اعضا شورای همکاری‌های خلیج‌فارس داشته تا قابلیت سیستم دفاعی آن‌ها را در جهت ایجاد سپر منطقه‌ای و بر اساس مدل ناتو یکپارچه سازد. آمریکا سعی دارد سیستم دفاع ضد موشکی خود را به خلیج‌فارس صادر کند که پیش از این چهار کشور آن را خریداری کرده‌اند.

البته تلاش‌های آمریکا در جهت گسترش سیستم دفاع موشکی در غرب در واکنش به تهدیدات ایران، باعث تشدید تنش‌های بین روسیه و غرب شده است. در طی ماه‌های شروع به کار اوباما دفتر وی سیستم دفاع ضد موشکی معروف به روش تطبیق مرحله‌ای را برای اروپا (EPAA) پیشنهاد کرده است تا جایگزینی سپر دفاعی دوران بوش شود.

آمریکا و ناتو ادعا دارند که این سیستم برای مقابله با تهدیدات دوگانه موشک‌های بالستیک و تسلیحات کشتارجمعی (WMD) از سوی خاورمیانه طراحی شده است. درحالی که ناتو به وضوح بیان نکرده که این سیستم برای حفاظت از اروپا در مقابل با تهدیدات ایران است، مقامات آمریکا می گوید که تهران تهدیدی آشکار برای متحدانش است و این سیستم متضمن اقدامات پیشگیرانه است. روسیه این ادعا را رد کرده و تأکید می‌کند که این سیستم در جهت راهبرد توان هسته‌ای خودش است.

در حالی که ممکن است سیستم دفاع ضد موشکی بالستیک در جهت تهدیدات خاورمیانه و نه روسیه هدایت شده باشد، حمایت کشورهای اروپای مرکزی و شرقی از این سیستم همانند هر امر دیگری به تعهدات امنیتی آمریکا وابسته است. لهستان، رومانی و کشورهای حوزه دریای بالتیک شاهد گسترش حضور هواپیماهای رهگیر در منطقه می‌باشند که در قالب مقابله با تهدیدات بالقوه روسیه است و از سوی دیگر الحاق کریمه به روسیه تنها ارزش سیستم دفاع ضد موشکی را برای این کشورها تقویت کرده است. برای آن‌ها نه ایران بلکه روسیه عامل اصلی تهدید است.

بعلاوه، در واکنش به افزایش تهدیدات روسیه، دفتر اوباما پیشنهاد تسریع گسترش سیستم دفاع ضد موشکی بالستیک ناتو در اروپا را داده است. البته این مسائل را باید از منظر تقویت اعتبار آمریکا از طریق حفاظت متحدان خود در مقابل دول سنت‌گرای واقع در آن‌سوی ناحیه اروپا-آتلانتیک و به ویژه ایران بررسی کرد. سپر ضد موشکی واقع در اروپا برای مقابله با موشک‌های روسیه بسیار محدود است و بیشتر برای مواجه با تهدیدات ایران تجهیز شده است.

در هر رویدادی که دربردارنده توجهات معطوف به تهدید برنامه موشکی بالستیک ایران در قالب طرح دفاع موشکی آمریکا باشد، درک دلیل عدم مطرح شدن این تهدید در مذاکرات هسته‌ای از سوی آمریکا دشوار است.

دلیل آمریکا برای صرف نظر از این موضوع و صرفاً تأکید بر برنامه هسته‌ای در این زمان چیست؟ در صورت به نتیجه نرسیدن توافقات هسته‌ای چه اهرم نفوذی برای آمریکا در این مسئله باقی می‌ماند؟ آیا رابطه‌ای با این استدلال روسیه وجود دارد که اگر نگرانی اصلی دفاع موشکی آمریکا ایران باشد، در نتیجه مذاکرات ۱+۵ و ایران، از آنجایی که تهدید‌ها برطرف خواهند شد، بهانه‌های آمریکا برای سپر موشکی را تضعیف خواهد کرد؟ واکنش آمریکا و ناتو به این ادعا این است که سپر دفاع ضد موشکی اروپا را در مقابل سامانه‌های موشکی بالستیک با کلاهک غیر اتمی محافظت می‌کند.

آیا امریکا نگران است که نتیجه مطرح شدن تهدید موشکی بالستیک به ضرر طرح‌های دفاع موشکی‌اش تمام شود و یا نگرانی اصلی عدم اعتماد به توافق به دست آمده با ایران است؟ اندیشه آمریکا در این مورد کاملاً تعریف نشده است، اما با توجه به سؤال‌های زیاد و رابطه اجتناب‌ناپذیر بین سلاح هسته‌ای و سامانه‌های موشکی اکنون زمان شفاف‌سازی فرارسیده است.
اخبار سیاست خارجی - تیک