پاسخ به سه ابهام درباره زلزله تهران

اخبار اجتماعی - پاسخ به سه ابهام درباره زلزله تهران

آنچه باعث جلب توجه زلزله صبح روز گذشته دماوند شد، تفاوت شدت آن با «خردلرزه»ها و «ریزلرزه‌»هایی است كه روزانه یا هفتگی در اطراف تهران رخ می‌دهد. این زلزله به لحاظ شدت دو رتبه بالاتر بود و جزو زلزله‌های كوچك به شمار می‌رود.

همچنین ثبت دو پدیده جوی فوق‌العاده كم‌سابقه در تهران طی ماه‌های اخیر كه به ترتیب با وقوع توفان مهیب در خردادماه و گرمای شدید در نیمه اول تابستان، بروز كرد و هم‌اكنون با زلزله دماوند همراه شده است، برخی زلزله‌شناسان را به تجزیه و تحلیل درباره رابطه فرضی بین این سه رخداد با زلزله‌بزرگ تهران واداشته است.

اما محققان پژوهشگاه زلزله‌شناسی ایران روز گذشته در این باره اعلام كردند: اگر چه در دو زمین‌لرزه كه در سال‌های 1960 و 2011 به ترتیب در شیلی و ژاپن اتفاق افتاد، یك هفته قبل از حادثه در این دو محل تغییرات جوی دیده شد اما به لحاظ علمی هیچ شواهدی بین گرما و توفان با زلزله وجود ندارد. یكی از پژوهشگران این موسسه همچنین درباره زلزله روز گذشته دماوند نیز تاكید كرد: منشا این زمین‌لرزه، گسل لار بوده كه از گسل‌های فعال محسوب می‌شود و تنها درصورتی می‌توان آن را نشانه احتمالی از زلزله بزرگ تهران دانست كه طی چند روز تكرار شود.

تحقیقات پژوهشگاه زلزله‌شناسی درباره زلزله بزرگ تهران نشان می‌دهد، پیش‌بینی‌هایی كه تاكنون درباره «دوره‌های تاریخی زمین‌لرزه و تاخیر در زلزله‌ای كه باید هر چندسال یكبار در محدوده تهران اتفاق بیفتد» مطرح شده است، به دو دلیل قابل اتكا نیست؛ اول اینكه، زلزله بزرگ در تهران هر 200 سال به واسطه فعالیت یكی از گسل‌های اصلی اتفاق می‌افتد در حالی‌كه پیش‌از این گفته می‌شد، دوره تكرار آن هر 150سال یكبار است و دوم اینكه، چنین محاسباتی باید بعد از اطلاع كامل از سوابق تك‌تك گسل‌های هفت‌گانه تهران انجام شود. این در حالی است كه هم‌اكنون فقط اطلاعات و سوابق لرزه‌ای یك گسل تهران در دسترس است. به این ترتیب، به صورت قطعی نمی‌توان گفت در بروز زلزله‌بزرگ تهران تاخیر به وجود آمده است.

استادان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، آخرین یافته‌ها و نظریات خود را درباره وضعیت لرزه‌خیزی کشور با تاکید بر اوضاع شهر تهران ارائه کردند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، اعضای هیات علمی این پژوهشگاه در نشست روز شنبه خود با خبرنگاران، ضمن اعلام هشدار جدی در خصوص آمارهای جهانی از میزان تلفات زلزله در ایران در مقابل میانگین سایر کشورها، از افزایش میزان شاخص‌های ریسک زلزله، نسبت به سال‌های قبل خبر دادند.

بنا بر اظهار آنان، در آمارهای جهانی، در زلزله‌های معمول، نسبت کشته به مجروح سه به پنج نفر است اما در ایران در اکثر مواقع آمار کشته‌شدگان بیشتر از تعداد مجروحان است. این در حالی است که به گفته آنان اگر طی دو دهه گذشته ساخت‌و‌سازهای پایتخت مطابق با اصول ایمن‌سازی انجام می‌شد هم‌اکنون 50درصد شهر تهران برای مواجهه با خطر زلزله احتمالی امن بود!

 افزایش ریسک‌های موجود در برابر زلزله مانند بالا رفتن آمار ساخت‌و‌سازهای نامناسب و غیر ایمن، همزمان با رشد جمعیت در شهرها و همچنین ضعف در عملیات جست‌و‌جو و نجات پس از وقوع زلزله، باعث شده اقدامات صورت گرفته ظرف سال‌های گذشته همیشه از تلفات زلزله عقب‌تر باشد. صاحب‌نظران زلزله همچنین، نتایج آخرین مطالعات خود را در رابطه با احتمالات وقوع زلزله بزرگ در تهران اعلام کردند.

بر اساس اظهارات آنان، هر چند نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در مورد زمان و شدت وقوع زمین‌لرزه بزرگ احتمالی در تهران ارائه کرد اما آخرین یافته‌ها نشان می‌دهد هر 200 سال یک‌بار از مرکز شهر تهران تا شعاع 100 کیلومتری، در یکی از 7 گسل بزرگ تهران، زمین لرزه‌ای حدودا هفت ریشتری اتفاق افتاده که در واقع در نتیجه تغییر شکل در پوسته زمین این رخداد طبیعی حادث می‌شود. بنابراین از این دیدگاه وقوع زمین‌لرزه‌ای در حدود 7 ریشتر، به‌عنوان تابعی از این تغییر شکل در پوسته زمین، منطقی و علمی به نظر می‌رسد.

هر چند اظهار نظر در مورد زمان و شدت وقوع زمین‌لرزه احتمالی باید پس از بررسی‌های دقیق در مورد گسل‌های تهران صورت گیرد و در مورد اینکه آیا زلزله بزرگ تاخیر داشته یا خیر، باید دید زمان تاخیر به کدام گسل و در کدام قطعه از آن گسل برمی‌گردد؟ این در حالی است که پیش از این برخی از کارشناسان و زلزله‌شناسان زمان وقوع زمین‌لرزه بزرگ در تهران را طی قرن‌های گذشته هر 150 سال یک‌بار عنوان می‌کردند و از تاخیر بیش از دو دهه در این واقعه زمین‌شناختی خبر می‌دادند.

   ارتباط گرما و توفان با زلزله احتمالی
دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در خصوص تاثیر دو تغییر جوی بی‌سابقه در پایتخت به عنوان علائم زلزله احتمالی تهران گفت: در خصوص توفان خردادماه در تهران و گرمای بی‌سابقه‌ای که تابستان امسال در پایتخت تجربه شد، هیچ مستند علمی وجود ندارد که ارتباط آن را با زلزله احتمالی تهران تایید کند و در واقع به جز دو مورد، هیچ شاهد علمی زلزله‌شناسی وجود ندارد که ارتباط گرما و توفان با زلزله را تایید کند. مهدی زارع ادامه داد: این دو زلزله مربوط به سال 1960 در شیلی و 2011 در ژاپن است که هر دو به بزرگی بیش از 9 ریشتر اتفاق افتادند و از حدود یک هفته پیش از آن در محل وقوع زلزله تغییرات جوی ایجاد شده بود.

وی در مورد سابقه وقوع زمین لرزه‌های بزرگ در تهران گفت: آمار موجود از وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ در پایتخت نشان می‌دهد هر 200 سال یکبار، از مرکز تهران تا شعاع 100کیلومتری زمین لرزه‌ای در حدود 7 ریشتر اتفاق افتاده است به این صورت که در این دوره 200ساله تغییر شکلی در پوسته زمین اتفاق افتاده که از تبعات علمی و منطقی آن وقوع چنین زمین‌لرزه‌ای بوده است.

زارع ادامه داد: اما اینکه گفته می‌شود زمین لرزه در تهران تاخیر داشته است باید گفت برای مشخص کردن این تاخیر باید دید که این موضوع به کدام گسل و کدام قطعه از آن گسل برمی‌گردد؟ و اگر بخواهیم سابقه زمین شناختی و همچنین ادوار وقوع زلزله در تهران را ملاک قرار دهیم بروز چنین زلزله‌ای هر 200 سال یکبار علمی و منطقی به نظر می‌رسد. وی ادامه داد: در گسل شمال تهران در 30 هزار سال گذشته 6 مورد زمین لرزه بزرگ در حدود 7 ریشتر اتفاق افتاده که دو مورد از آن مربوط به هشت هزار سال گذشته است. بنابراین می‌توان گفت به‌طور میانگین، حدودا هر 3500 سال یک‌بار، گسل شمال تهران تولید یک زمین لرزه کرده است.

زارع گفت: اما در مورد سال‌های فعالیت مابقی گسل‌های تهران همچون مشاء، کهریزک، پیشوا و ایوانکی سنجش‌های دقیقی صورت نگرفته و فعالیت این گسل‌ها مانند گسل شمال تهران تعیین سن نشده است.  وی ادامه داد: آخرین زمین لرزه بزرگ تهران که در شعاع 100 کیلومتری اتفاق افتاده است، مربوط به سال 1830 بوده است.
اخبار اجتماعی - دنیای اقتصاد

پاسخ به 3 ابهام درباره زلزله تهران

زمین‌لرزه‌‌ بامداد دیروز در دماوند كه با بزرگی 3/4 ریشتر، شرق تهران را به‌صورت خفیف تكان داد، بار دیگر پرسش‌ها درباره زمان احتمالی زلزله‌بزرگ پایتخت را در كانون توجه قرار داد.