سفر اردوغان به ایران و عقلانیت سیاسی در تهران

سفر یک روزه اردوغان به تهران در حالی به پایان رسید که پیش از این سفر، برخی از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار لغو آن شده بودند. این نمایندگان اعلام کردند که به دلیل اظهارات ضد ایرانی اردوغان، به خاطر حفظ منافع ملی و عزت ایران این سفر باید لغو شود. حتی برخی از این نمایندگان، سفر اردوغان به ایران را نشان بی تدبیری دولت تدبیر و امید می‌دانستند.

اردوغان اما به تهران سفر کرد با مقامات عالی رتبه ایران از جمله رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهوری نیز دیدار کرد تا مشخص شود سیاست حاکمیت جمهوری اسلامی با برخی نمایندگان مجلس متفاوت است؛ این دیدارها برای منتقدان سیاست خارجی دولت روحانی یک پیام ویژه داشت و آنهم اینکه عرصه دیپلماسی جای آرمان گرایی و برخوردهای احساسی نیست. نمی‌شود در حالی که منطقه درگیر یک بحران امنیتی است ما به دلیل برداشت‌های احساسی از سیاست خارجی، خود را به بازیگری منفعل و تنها در منطقه خاورمیانه تبدیل کنیم.

ترکیه به عنوان یکی از اصلی ترین بازیگران منطقه به ویژه در سوریه، جایگاه ویژه‌ای در معادلات منطقه‌ای دارد و می‌تواند نقش مهم در آینده سیاسی خاورمیانه بازی کند. به خاطر همین اهمیت بود که دولت ایران برخلاف نظر نمایندگان از رئیس جمهور ترکیه استقبال کرد و حسن نیت خود را به این همسایه غربی نشان داد.

 
حوادث یمن نشان داد که ایران برخلاف رقیب سنتی خود یعنی عربستان دارای یک قدرت نرم ویژه در منطقه است. قدرتی که عربستان فاقد آن است. عربستان بعد از اینکه شاهد از دست دادن یمن بود با لشگرکشی به این کشور سعی کرد مانع نفوذ ایران در منطقه شود. اما ایران در مقابل حمله داعش به عراق و بحران سوریه، هیچگاه با حضور نظامی خود به این کشورها کمک نکرد بلکه با قدرت نرم خود زمینه ساز پیروزی دولت‌های این دو کشور را فراهم آورد.

حالا با توجه به این قدرت نرم، چگونه این نمایندگان مجلس انتظار داشتند که ایران از سفر یک روزه اردوغان به تهران چشم بپوشد! ایران و ترکیه در این دیدار به دنبال رسیدن به یک چارچوب سیاسی برای آینده خاورمیانه بودند، چارچوبی که ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور از آن به عنوان همکاری سه جانبه ایرانی ـ ترکی ـ عربی در خصوص امنیت و ثبات یمن  یاد می‌کند.

در نهایت باید گفت که زمین دیپلماسی جای عقلانیت است، نمی‌شود درحالی که تمام قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در حال یارگیری سیاسی هستند ما به دلیل برداشت احساسی از سیاست خارجی، بازی را به رقبای خود واگذار کنیم. امروز سوریه، عراق و یمن سه مرز منطقه‌ای ایران در منطقه خاورمیانه هستند و باید تلاش کنیم که با عقلانیت هژمونی ایران در این مناطق را حفظ کنیم و اجازه ندهیم که قدرت نرم ایران به راحتی جای خود را به انفعال سیاسی بدهد.

و بهتر است اجازه بدهیم که سردار سلیمانی و ظریف به عنوان دو بازیگر دستگاه دیپلماسی کشور، فعالیت‌های خود را در این عرصه ادامه بدهند.

اخبار سیاست خارجی - عصرایران

اتفاقات شنیده نشده سفر 1 سال پیش اردوغان به ایران / آیا نخست وزیر ترکیه در تهران،‌ سران جهان را شوکه خواهد کرد؟

اخبار سیاست خارجی - گزارش السفیر از
اتفاقات شنیده نشده سفر 1 سال پیش اردوغان به ایران/آیا نخست وزیر ترکیه در تهران،‌ سران جهان را شوکه خواهد کرد؟

به گزارش تیک، وی در رأس هیئت سیاسی و اقتصادی پرشماری به منظور بررسی راه های توسعه روابط دو جانبه و مبادلات تجاری که از 20 میلیارد دلار فراتر می رود و نیز بررسی همکاری امنیتی و سیاسی موجود و آنچه که همکاری راهبردی توصیف می شود؛ وارد تهران شد.

اردوغان در حالی به تهران سفر کرد که بخشی از توجه مسئولان ایرانی به ژنو معطوف است تا از سرنوشت مذاکراتی که متحد سوری آنان با مخالفان خود به امید توقف جنگ انجام می دهد باخبر شوند؛ و بخش دیگری از توجه آنان به تحولات کل منطقه از عراق گرفته تا لبنان و یمن و حتی ترکیه معطوف شده است.

خلاصه ایرانی ها و ترک ها در شرایطی با یکدیگر دیدار می کنند که هر دو به هم نیاز مبرم دارند. این نیاز متقابل به یکی از بخش های سیاسی یا نظامی و یا اقتصادی محدود نمی شود، بلکه شامل هر سه بخش است؛ به ویژه که دو کشور هر کدام به نحوی با هجومی که نقش آنان را در منطقه هدف قرار داده است مواجه هستند.

سفر اردوغان به جمهوری اسلامی ایران سفری عادی نیست. او یک سال پیش نیز به ایران سفر کرده بود و اگر بحران سوریه روی نمی داد، روابط بین اردوغان و ایرانی ها در بهترین شرایط قرار داشت.

اختلافاتی که در آن زمان بین دوکشور وجود داشت، اساس روابط دوکشور را سست نکرد و تهدیداتی که استقرار سکوهای موشکی پاتریوت در ترکیه (برای ایران) ایجاد کرده بود اردوغان را بر آن داشت که برای دیدار با مقامات ارشد ایران به تهران سفر کند.

در آن زمان، اردوغان به مقامات ایرانی گفت حکومت دمشق بی تردید سقوط می کند و بهتر است ایران دست از حمایت از این حکومت بردارد و ثبات تهران و روابط با همسایگانش را به خاطر حمایت از یک حکومت در حال سقوط، به خطر نیندازد. پاسخ ایرانی ها کوتاه و آرام بود: "شما در موضع خود تجدید نظر کنید، ما منتظر شما هستیم و حکومت سوریه پابرجا می ماند."

چند ماه بعد، یک هیئت بلندپایه ایرانی که حامل پیام مقامات ارشد ایران بود به ترکیه رفت. ترک ها در آن زمان در فکر بودند و اوضاع جبهه های جنگ در سوریه در حال تغییر جدی به نفع حکومت این کشور بود.

در آن زمان، مقامات ترکیه در پاسخ به این پرسش که آیا در موضع خود تجدید نظر کرده اید گفتند: کشورهای حد فاصل ترکیه و دیگر کشورهای عربی همگی در دست ایران است؛ در چنین شرایطی چگونه ترکیه از کور سوی امید باقی مانده در سوریه دست بردارد؟ پاسخ دوباره ایران این بود: "در موضع خود تجدید نظر کنید ما منتظر می مانیم."

روابط تهران و آنکارا با وجود همه این مسائل قطع نشد، بلکه در همه بخش هایی که به موضوع سوریه مرتبط نبود گسترش پیدا کرد. حتی در موضوع سوریه، همکاری دو کشور در زمینه تسهیل فرآیند آزادسازی بازداشت شدگان و هماهنگی های امنیتی مرتبط با امنیت ملی دو کشور، در پایین ترین سطح ادامه یافت.

به این ترتیب، روند مسائل به آرامی پیش رفت و تهران و آنکارا گام هایی را یکی پس از دیگری به سمت همگرایی و سپس توافق برداشتند.

یکی از تصمیم گیرندگان در تهران می گوید این روند، طولانی است، ولی ناممکن نیست؛ طی کردن این روند نیازمند وجود نیت و نشان دادن نرمش است که هر دو این عوامل را ترک ها دارند و تهران نیز نرمش نشان می دهد و به دنبال توافق است.

آیا سفر اردوغان به تهران پس از این همه انتظار، کلید تغییر ناگهانی رویکرد این کشور است و سران جهان را شوکه خواهد کرد؟

اخبار سیاست خارجی - تیک