روحانی در نشست خبری با اردوغان:ایران امنیت انرژی ترکیه را تضمین می‌کند/اختلاف‌نظرها طبیعی است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حجت الاسلام حسن روحانی که عصر شنبه در پایان مراسم امضای هشت سند همکاری میان تهران و آنکارا در جمع خبرنگاران صحبت می کرد، با قدردانی از میهمان نوازی دولت و ملت ترکیه از هیات ایرانی،تاکید کرد: راه برای همکاری همه جانبه میان ایران و ترکیه هموار است.

روحانی با اشاره به برگزاری سومین نشست شورای همکاری های راهبردی تهران و آنکارا و مذاکرات رسمی خود با رییس جمهوری ترکیه گفت: دو کشور مصمم هستند روابط خود را در همه عرصه ها گسترش و توسعه دهند.

رییس جمهور، اقتصاد های ایران و ترکیه را مکمل یکدیگر خواند و اظهارداشت: در سالهای گذشته برای تعمیق روابط ، گام های خوبی برداشته شد اما شرایط تحریم و اقتصاد جهانی، در این مسیر مانع ایجاد کرد که اکنون و در دوره پسا تحریم و پسابرجام باید برای رسیدن به اهداف مشترک ، به سرعت موانع مسیر همکاری ها را برداشت.

روحانی به تصمیمات دو کشور برای تقویت همکاری های بانکی و ایجاد خطوط اعتباری اشاره کرد و گفت: تصمیم گرفتیم روابط بانکها را توسعه دهیم و بانکهای ترکیه می توانند شعباتی درتهران داشته باشند.همکاری بورس های تهران و استانبول نیز در بازار سرمایه ، تحول مثبت و خوبی را میان دو کشور بوجود خواهد آورد.

رییس جمهور به موضوع همکاری های گمرگی ، پنجره واحد و تسهیل عبور و مرور کامیون ها در مرزهای دو کشور اشاره کرد و افزود: روسای دو کشور با انتخاب نمایندگانی تام الاختیار ، آنان را مامور کردند که موانع را هر چه سریعتر برطرف کنند تا دوره زمانی توقف کامیون های دو کشور در گمرک ، به حداقل ممکن برسد.

روحانی همچنین همکاری در بخش راههای دریایی ، زمینی و هوایی برای شتاب دادن به روند تجارت میان دو کشور را مورد تاکید قرار داد و گفت: باید بخش های خصوصی دو کشور را برای سرمایه گذاری های مشترک جهت صادرات به کشورهای ثالت بویژه در زمینه انرژی، تشویق کنیم.

رییس جمهور در ادامه به همکاریهای تهران - آنکارا در بخش انرژی پرداخت و گفت: جمهوری اسلامی ایران به ترکیه اطمینان داد که می تواند امنیت انرژی این کشور را در زمینه نفت، گاز و برق و محصولات پتروشیمی تضمین و نیازهایش را تامین کند.

روحانی، همکاری در حوزه صنعت گردشگری را یکی از موضوعات مورد تاکید مقامهای دو کشورعنوان کرد و افزود: دو کشور می توانند برای جذب گردشگران کشورهای ثالث همکاری نمایند. ترکیه با توجه به تجربیاتی که دارد این فرصت را خواهد داشت تا در بخش زیرساخت های مرتبط با گردشگری ایران سرمایه گذاری کند.

رییس جمهور با اشاره به اشتراکات فرهنگی دو کشور اظهارداشت: باید روابط بخشهای فرهنگی و دانشگاهی دو کشور توسعه یابد و در این زمینه تبادل استاد و دانشجو و همکاری های پژوهشی مشترک در بخش فناوری نوین که هر دو کشور دارای پیشرفت های خوبی در این حوزه بوده اند ، ضروری است.

مسایل منطقه ای و بین المللی نیز از دیگری موضوعاتی بود که روحانی به عنوان یکی از سرفصل های گفت وگوهای خود با رییس جمهوری ترکیه ذکر کرد.

روحانی اظهارداشت: مردم یمن با کشتار بی رحمانه ای مواجه اند، در سوریه نیز همچنان کشته شدن انسان های بیگناه ادامه دارد و عراق نیز ثبات مطلوبی ندارد و این روند در برخی کشورهای منطقه نیز وجود دارد و در این شرایط ایران و ترکیه به عنوان وظیفه ای دینی و شرعی که تامین کننده منافع دو کشور و جهان اسلام نیز هست ، باید برای ثبات و امنیت منطقه تلاش کنند.

رییس جمهور تصریح کرد: ایران و ترکیه در این اصول که مرزهای کشورها باید ثابت بماند، تجزیه در هیچ کشوری پذیرفتی نیست، کشتار و جنگ باید متوقف شود، با تروریسم به هر شکل و نام باید قاطعانه و جدی مبارزه شود و اینکه قدرتهای خارجی حق دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه را ندارند و سرنوشت هر کشوری باید توسط مردم همان کشورها رقم بخورد ، اتفاق نظر دارند.

روحانی در عین حال با تایید برخی اختلاف نظرهای جزئی در مسایل منطقه میان دو کشور گفت: این اختلاف نظرهای جزئی نیز طبیعی است و ما برای رایزنی بیشتر و بویژه برای مبارزه با تروریسم و معرفی درست اسلام به جهان ، آماده ایم.

رییس جمهور، در ادامه با تاکید بر اینکه " اسلام هراسی توطئه صهیونیستی است "، اظهارداشت: دو کشور با معرفی اسلام رحمانی و واقعی، باید با اسلام هراسی مبارزه کنند.

روحانی همچنین در بخش نخست سخنان خود ، با تبریک ریاست دوره ای ترکیه بر سازمان همکاری اسلامی گفت: تلاش برای حفظ وحدت در جهان اسلام و رفع ظلم رژیم صهیونیستی و احقاق حقوق ملت مظلوم فلسطین از اهداف مهم سازمان همکاری اسلامی است و جمهوری اسلامی ایران تا زمانی که این سازمان این اهداف اساسی خود را دنبال می کند، در کنار آن باقی خواهد ماند.

رییس جمهور با اشاره به اینکه در مذاکرات امروز سه هدف را جزو اولویت های این سازمان قرار دادیم، گفت:ارتقاء و معرفی نقش زنان مسلمان در جامعه اسلامی و معرفی جایگاه بلند بانوان در حقوق و فرهنگ اسلام به جهانیان نخستین هدف مورد تاکید ما بود. متاسفانه اسلام در این زمینه مظلوم واقع شده و واقعیت حقوق زنان که مورد تاکید دین مبین اسلام و پیامبر عظیم الشان (ص) است به فراموشی سپرده شده و در افکار عمومی جهانیان تحریف شده است.

روحانی افزود: مبارزه با افراط گرایی ، خشونت و تروریسم و دنبال کردن طرح ویو دومین نکته مورد تاکید بود که برای هر دو کشور و جهان اسلام اهمیت دارد .مساله سوم نیز ضرورت تقویت وحدت دنیای اسلام و تقریب میان مذاهب اسلامی بود و اینکه به جهانیان بگوییم هویت ما شیعه و سنی نیست، هویت ما اسلامی بودن ما است ؛ اسلامی که با عطوفت و اخوت توام است و امیدوارم در دوره ریاست ترکیه بر سازمان همکاری اسلامی ، بتوانیم این اهداف بلند را دنبال کنیم.

"رجب طیب اردوغان" رییس جمهوری ترکیه نیز در این نشست مشترک خبری با خیر مقدم به دکتر روحانی و هیات همراه ایشان و با اشاره به اهتمام ویژه ترکیه برای توسعه روابط با ایران در کلیه زمینه های سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی ، اظهارداشت: امروز در شورای همکاری های راهبردی، راههای توسعه شتابان روابط دو کشور را مورد بحث و بررسی قرار داده و دو طرف در راستای افزایش سطح همکاری های همه جانبه اشتراک نظر داریم و با گام های جدی می توانیم سطح همکاری های خود را به سرعت به رقم 30 میلیارد دلار برسانیم.

رییس جمهور ترکیه با تاکید بر حمایت از سرمایه گذاری های مشترک، گفت: باید سرمایه گذاران خود را به سرمایه گذاری های مشترک تشویق کنیم و امروز به توافق رسیدیم که همکاری های خود را در برطرف کردن موانع موجود در مسیر توسعه روابط تهران - آنکارا بویژه در زمینه های تجارت ، حمل و نقل و گمرک ، افزایش دهیم .

وی تاکید کرد : ایران و ترکیه فراتر از روابط همسایگی، دو کشور برادر هستند و می توانند همکاری های سازنده ای در سطح دوجانبه و منطقه ای داشته باشند.

اردوغان در ادامه به گفت و گوهای خود با دکتر روحانی در زمینه مبارزه با تروریسم و افراط گرایی اشاره کرد و گفت: دو طرف تصمیم گرفتیم برای مبارزه با این دو معضل ، همراه با هم تصمیم گیری کنیم و در این راستا از اشتراک نظر برخوردار هستیم و باید در مسیر جلوگیری از ادامه خونریزی در منطقه بویژه در سوریه و عراق پیشرو باشیم .

رییس جمهوری ترکیه خاطرنشان کرد: اتحاد اسلامی تنها راه موجود برای غلبه بر مشکلات است .

وی تصریح کرد : در زمینه مبارزه با تروریسم به همکاری بین المللی نیاز است و در این زمینه نباید مسامحه ای انجام شود و همانند ایران معتقدیم که تروریسم خوب و بد وجود ندارد.

اردوغان تاکید کرد: مصمم هستیم با تقویت روابط سیاسی دو کشور اختلاف نظرهای خود را به حداقل و اتفاق نظرهایمان را به حداکثر برسانیم.

درباره روابط ایران روحانی با ترکیه اردوغان؛صعود یکی در ازای افول دیگری؟

اخبار سیاست خارجی - تحلیل روابط فرانسه و آلمان خاورمیانه
درباره روابط ایران روحانی با ترکیه اردوغان؛صعود یکی در ازای افول دیگری؟

 رجب طیب اردوغان بالاخره از جایگاه نخست‌وزیری به صندلی ریاست جمهوری رسید و دوست و یار دیرین خود را کنار زد و یک گام دیگر به حداکثری کردن جایگاه خود نزدیک تر شد. نخست‌وزیر دیروز و رئیس‌جمهور امروز که طی سال‌های زمامداری خود، روز به روز بر اقتدارگراتر شده است، مدعی است که می خواهد فصل جدیدی را در تاریخ ترکیه رقم بزند و جایگاه ترکیه را در معادلات منطقه ای ارتقا بخشد؛ اما ترکیه برای این ارتقا یک رقیب جدی منطقه ای دارد.

رقیبی که از حدود یک سال پیش تغییرات اساسی در قوه مجریه خود داشته است و رئیس‌جمهور جدیدی را در کاخ ریاست جمهوری اش می بیند. ایران از زمان روی کار آمدن روحانی، تلاش داشته با تنش زدایی و کاهش بحران های غیر ضروری نقش آفرینی بیشتری در معادلات منطقه ای داشته باشد. حال سوال اینجاست اردوغان در جایگاه رئیس‌جمهور، چه چالش‌هایی با ایران جدید خواهد داشت؟

۱-سوریه
تحلیلگران ایرانی بسیار علاقه‌مندند بگویند، ترکیه استراتژی غلطی را در سوریه به کار بسته، حال هم به این اشتباه پی برده و دائماً از ایران می‌خواهد که آنکارا را از باتلاق سوریه خارج کند؛ اما رصد اظهارنظرهای اردوغان و داووداوغلو خلاف این را نشان می‌دهد. آن‌ها همچنان از لزوم رفتن اسد سخن می گویند، از مخالفان دولت مرکزی سوریه حمایت می‌کنند و کماکان رابطه‌ای میان دمشق و آنکارا برقرار نیست. این در حالی است که ایران تمام قد پشت اسد ایستاده و بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سوریه، مناقشه این کشور را پایان‌یافته می‌خواند.

بر این اساس اردوغان چالشی اساسی در قبال سوریه با تهران در پیش دارد. ترکیه هزینه‌های زیادی را برای سرنگونی اسد متحمل شد، اما این هزینه‌ها تاکنون ره به جایی نبرده است. روسیه و آمریکا هم بر سر حل مسالمت‌آمیز بحران سوریه به توافق رسیده‌اند. ضمن اینکه بحرانی شدن شرایط در عراق و همچنین جدی‌تر شدن خطر داعش، بیشتر توجهات را به ریشه کن کردن خطر رادیکالیسم مذهبی در خاورمیانه معطوف کرده است. با این تفاسیر اگر اردوغان تغییری در سیاست‌های خود در قبال سوریه انجام ندهد، بعید است، تهران و آنکارا حرف مشترکی در زمین سوریه باهم داشته باشند.

۲-بحران عراق
ترکیه از ابتدا هم مخالف حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام حسین بود. این مخالفت با روی کار آمدن جریانی شیعه و نزدیک به تهران، بیشتر هم شد. اردوغان هرگز روابط حسنه‌ای با نوری مالکی برقرار نکرد و برعکس همواره با مقامات سنی تعاملات خوبی داشته است، به عنوان مثال طارق هاشمی معاون سنی مذهب مالکی در حالی به دلیل نقش داشتن در انفجارهای بغداد تحت تعقیب دولت مرکزی عراق بود، به ترکیه گریخت و اردوغان با استقبال از او، به مالکی خاطرنشان ساخت، مخالفانش، با آنکارا رابطه نزدیکی دارند.

پس از برگزاری انتخابات در عراق و پیش روی‌های جریان تروریستی داعش، گمانه‌های برقراری ارتباط و یا دست کم هم آوایی میان ترکیه و سران این گروه رادیکال شدت گرفت. از سوی دیگر احمد داوود اوغلو در اظهارنظری قابل تأمل آنچه در عراق می‌گذرد را جنگ مذهبی خواند. همین نقل‌قول از وزیر خارجه ترکیه کافی بود تا داعش در سایت خود از ایمان آوردن ترکیه به باورهای داعشی سخن به میان آورد.

این در حالی است که ایران همواره از استقرار و انسجام دولت مرکزی متحد در عراق حمایت کرده و در این راه با رایزنی‌های فراوان با گروه‌های شیعه از تمام ظرفیت‌هایش برای حفظ یکپارچگی عراق استفاده می‌کند؛ اما از سوی مقابل اردوغان به هیچ‌وجه علاقه‌مند نیست که عراق شیعی و نزدیک به تهران ثبات و امنیت داشته باشد. در مجموع تضاد منافع تهران و آنکارا در عراق به اندازه‌ای جدی است که روحانی و اردوغان، نتوانند بر سر آینده سیاست در بغداد با یکدیگر به نتیجه برسند.

۳-مسئله کردی
مسئله کردی از دیرباز همواره یکی از نقاط قوت روابط دوجانبه تهران و آنکارا به شمار می‌رفت و مقامات دو کشور بر مقابله با جنبش‌های استقلال‌طلبانه کردی در منطقه اشتراک نظر داشتند؛ اما اخیراً اردوغان دست به قمار سیاسی بزرگی زده است. او با علم به تأثیر آرای کردی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، از تمایلات استقلال‌طلبانه کردهای عراق حمایت کرد.

درعین‌حال او با تحلیل‌های مغز متفکر سیاست خارجی‌اش (داووداوغلو) به این نتیجه رسیده با اعلام حمایت از ایده استقلال کردستان، خود را به عنوان متحد قابل‌اعتنا دولت آینده کردستان عراق معرفی خواهد کرد. جدا از ریسک بالای این راهبرد، تصمیم کردی چانکایا، باز هم تهران و آنکارا را در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد و در صورت عملی شدن استقلال، تنشی جدی در روابط دو کشور ایجاد می‌شود.

هرچند نباید فراموش کرد با تحولات جدید در اقلیم کردستان و حملات داعش به مناطق کردی، معادلات سیاسی، تغییر قابل‌توجهی کرده و شاید این اشتباه استراتژیک داعش، تمام جریانات عراقی اعم از شیعه و سنی و کرد را برای مقابله با خطر داعش متحد سازد. کمااینکه اتفاق نظر بر سر تقسیم و تعیین پست های ریاست مجلس، ریاست جمهوری و نخست‌وزیری می تواند نشانه ای از این تغییر باشد. سیاست متناقض ترکیه در قبال حمایت از دولت اقلیم کردستان و همچنین هم آوایی نامحسوس با داعش، این کشور را وضعیت پیچیده ای قرار می دهد. این پیچیدگی به ویژه پس از حمله داعش به مواضع کردی بیشتر هم شد. بر این اساس باز هم در هم تنیدگی روندهای دیپلماسی آنکارا، ترکیه را به تهران نزدیک نمی‌کند و باز هم بر حجم واگرایی دو کشور خواهد افزود.

۴-حل مسئله هسته‌ای ایران
به گزارش  پیام نو آنکارا چه دوست داشته باشد و چه نه، تهران در مسیر تعامل با غرب قرارگرفته و این روزها تفاهم هسته‌ای، بیش از هر زمان دیگری در دسترس است. بدیهی است که تحریم‌ها و انزوای ایران در هشت ساله احمدی‌نژاد، بسان جنگ هشت ساله ایران و عراق، فرصت‌های فراوانی را برای آنکارا پدید آورد.

فرصتی که با روی کار آمدن سیاستمدارانی زیرک، محافظه‌کار و اسلام‌گرا در ترکیه همزمان شد و در نتیجه این کشور نه تنها از تورم سه رقمی خلاص شد، بلکه مدل حکومت اسلامی آن‌ها در ابتدای خیزش‌های عربی، به عنوان مدل مناسب و سازگار اسلام و دمکراسی در جهان عرب معرفی گردید؛ اما امروز که تهران سیاستمداری هوشمند و دیپلماتی ورزیده را به عنوان رئیس‌جمهور دارد، طبیعی است، به جای استفاده از واسطه‌ها، مشکل خود را با اصل کاری‌ها حل و فصل نماید. این سیاست تهران، فضای سوداگری را می‌بندد و ترکیه دیگر نمی‌تواند از کنار بحران غیرضروری ایران، برای خود پرستیژ کسب کند. حال سؤال اینجاست اردوغان حاضر است در جایگاه جدید و در شرایطی که ایران پتانسیل‌های بیشتری برای نقش‌آفرینی در منطقه دارد، با ایران تعامل داشته باشد یا خیر؟

جمع‌بندی
اردوغان در حالی به عنوان رئیس‌جمهور به چانکایا می‌رود که در حوزه سیاست خارجی با چالشی جدی مواجه است. جمهوری اسلامی ایران با دورانی که او نخست‌وزیر بوده بسیار متفاوت است و تهران می‌خواهد در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی نقش‌آفرین باشد و دیگر از اشتباهاتی که دولت پیشین مرتکب می‌شد و اردوغان از آن‌ها بهره می‌برد، خبری نیست. طبق موارد چهارگانه، دو کشور چالش‌های اساسی با یکدیگر خواهند داشت.

چالش‌هایی که باعث می‌شود به سختی بتوانیم آرزوهای شعاری و تئوریک داووداوغلو را جامعه عمل بپوشانیم. تئوریسین سیاست خارجی ترکیه بارها اعلام کرده، ایران و ترکیه، فرانسه و آلمان خاورمیانه هستند و جنس روابط دو کشور هم باید بر مبنای همگرایی‌های برلین و پاریس تنظیم شود؛ اما موارد بالا نشان می‌دهد که این رویای دوست‌داشتنی، بیشتر زیبا است تا عملی. ضمن اینکه باید به خاطر داشته باشیم در سه دهه اخیر، ترکیه در دو مقطع زمانی شرایط مناسبی را چه در بستر داخلی و چه در حوزه سیاست خارجی تجربه کرده است. یکی با وقوع جنگ هشت ساله ایران و عراق و دیگری با روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در ایران.

در ضمن تاریخ به ما می‌گوید، آخرین باری که طول عمر حکومت یک نخست‌وزیر در ترکیه طولانی شده و در نهایت هم آن نخست‌وزیر به جایگاه ریاست جمهوری رفته، به حدود ربع‌قرن پیش بازمی‌گردد. جایی که تورگوت اوزال با افزایش اقتدارگرایی و همچنین شدت یافتن فساد اقتصادی و اداری در نظام سیاسی این کشور، ترکیه را در بحرانی مدیریتی عمیقی فروبرد. شاید تاریخ می‌خواهد به ما بگوید صعود آنکارا، مستلزم افول تهران است و بالعکس.
اخبار سیاست خارجی - پیام نو