تاثیر تمدید مذاکرات هسته‌ای بر اقتصاد ایران

اخبار اقتصادی - در گفت و گوی "تدبیر" با دو اقتصاددان بررسی شد

تاثیر تمدید مذاکرات هسته‌ای بر اقتصاد ایران

بعد از 18 روز مذاکرات فشرده در وین دور ششم مذاکرات ایران و 5+1 به پایان رسید. مذاکراتی که به تمدید چهارماهه توافق ژنو در وین منجر شد. براساس روند یک سال گذشته جزییات متن مذاکرات به اطلاع افکار عمومی رسانده نشد اما در کنار توافقات صورت گرفته، قرار شده است تا 2میلیارد و 800 میلیون دلار دیگر از دارایی های بلوکه ایران در این مدت بازگردانده شود. پولی که به گفته کارشناسان می تواند در بسیاری مسائل راهگشا باشد.

جمشید پژویان اقتصاددان، این دور از مذاکرات را بر وضعیت اقتصادی کشور بی اثر قلمداد می کند و درباره آزادی پول بلوکه کشور به تدبیر می گوید: "این پول بسیار کم است؛ ماهانه به دلیل تحریم صنعت نفت در کشور چندین برابر این مقدار ضرر می کنیم."

در مقابل اما مهدی کرباسیان اقتصاددان روند مذاکرات را مثبت تلقی و عنوان می کند: " نباید انتظار داشت کاری را که سال هاست بر روی زمین مانده یک شبه حل کرد. از تعداد مشکلات کاسته شده و می توان امیدوار بود که در چهار ماه آینده نتایج خوبی به دست آید."

جمشید پژویان، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که بسیاری او را به عنوان یکی از تئوریسین های اقتصادی دولت محمود احمدی نژاد می شناسند،  با اشاره به تاثیر مذاکزات هسته ای بر اقتصاد ایران به "تدبیر" می گوید: "بعید می دانم که این دور از مذاکرات و تمدید مجدد آن تاثیر عمده ای بر اقتصاد داشته باشد. چون هم می تواند خوش بینی ها را بیشتر کند و هم برعکس. همین که در این مدت به توافق نرسیدند و دور مذاکرات تمدید شد و این احتمالا آخرین تمدید است می تواند بدبینی ایجاد کند. در مجموع فکر نمی کنم که در زمان مذاکرات انتظارات مردم تغییر کند. به همین دلیل من انتظار ندارم که اتفاق خاصی به وجود آید."

او هم چنین درباره مبلغ پول بلوکه ای که قرار است در این مدت چهار ماه به کشور بازگردد می گوید: "درست است که این مقدار پول به کشور وارد می شود اما این چیزی نیست. در واقع آنچه بیشتر نشان داده می شود این است که واقعا دارند با ما بازی می کنند. احساس می کنم که موش و گربه بازی در می آورند. اینکه عاقبت گروه 5+1 چقدر ما را تحت فشار قرار می دهند و ما به چه میزان آن فشارها را می پذیریم به نظر من هنوز آنقدر آشکار نیست که بتوانیم خوش بین باشیم."

این اقتصاددان در واکنش به مبلغ آزاد شده مطرح می کند: "2 یا 3  میلیارد دلار مبلغی نیست که بخواهد مشکلات ما را حل کند. از یک طرف که به مسئله نگاه کنید می بینید که رقم قابل توجهی نیست. به دلیل محدودیت های موجود در فروش نفت چندین برابر این رقم را ما ماهیانه ضرر می کنیم. من فکر می کنم که باید کمی در خوش بینی خود دقت کنیم. البته فکر می کنم که همه دوست دارند یک توافق شرافتمندانه اتفاق بیفتد. اما اینکه  تا چه حد این توافق رخ می دهد، هنوز چهار ماه از آن باقی مانده و گروه مقابل هم هر روز یک بازی در می آورد. البته بعضی از این موارد به این دلیل است که ما را تحت فشار قرار دهند و مواردی نیست که آنها صد درصد روی آن ایستاده باشند. بعضی موارد هم که آنها هر بار به آن اشاره ای می کنند، از خطوط قرمز حکومت است که قبلا هم اعلام کرده است."

پژویان تاکید می کند: "مجموعا تصور می کنم که این موارد نمی تواند چیز شفافی به شما ارائه دهد. بر فرض هم که امروز اعلام شود تحریم ها تمام شده است. اول اینکه چه تحریم هایی برداشته می شود قطعا شامل محدودیت های شورای امنیت نیست، آنها می تواند برای سال ها ادامه داشته باشد و سابقه هم این را نشان داده است. دوم اینکه ما چگونه بعد از این موضوع می خواهیم نقش خود را بازی کنیم.

موضوع این است که این تحریم ها خیلی مهم هستند و زمانی که تحمیل شده اند صدمه زیادی به ما وارد کرده اند. الان هم ما را تحت فشار قرار داده است. اما نه اینکه ما همه چشم امید خود را به آن ببندیم وغافل شویم که برای اقتصاد کشور یک نقشه راه طراحی کنیم و یک کار اساسی انجام دهیم تا ما را از این فضای ناکارآمد اقتصادی خارج کند."

با وجود عدم خوپ بینی پژویان؛ مهدی کرباسیان، اقتصاددان درباره دور ششم مذاکرات وین و آثار تمدید این مذاکرات بر اقتصاد ایران به "تدبیر" می گوید: "تیم مذاکره کننده با راهبری دکتر ظریف و همچنین راهنمایی رییس جمهوری در این مدت مذاکرات بسیار سختی در پیش داشتند. به هر حال باید بپذیریم این که مسائل اینچنینی که سال هاست روی زمین مانده یک شبه بتواند حل شود خوش بینی است. به نظر می رسد در این مدت مذاکرات تعدادی از مشکلات کمتر شده و امیدواریم که در چهار ماه آینده بتوان به جمع بندی خوبی رسید."

این اقتصاددان عنوان می کند: "با توجه به اینکه مقداری از دارایی های بلوکه ایران آزاد و مواضع دو طرف به طور شفاف مطرح شده من آن را مثبت تلقی می کنم. بدیهی است هر میزان این تحریم های ظالمانه ادامه پیدا کند روی اقتصاد ایران و روابط اقتصادی، صادرات، واردات و جابه جایی پول و فروش نفت، پتروشیمی و بقیه اقلام ما اثر خواهد گذاشت. قیمت تمام شده کالاهای ما را بالا خواهد برد و سرعت توسعه ما را کاهش خواهد داد. ولی باید بپذیریم که در این زمان راهی به جز این نبوده و من مطمئن هستم که ان شاالله تیم مذاکره کننده در طول این مدت بتواند یک موفقیت خوب را به دست آورد."

او با اشاره به دارایی بلوکه شده ایران مطرح می کند: "این مبلغی که آزاد شده متعلق به ایران است، بقیه پول ایران هم ظالمانه بلوکه شده است. این پول باید آزاد شود تا بتوان آن را در حوزه اقتصاد کشور در اختیار دولت قرار داد. اما همین مقدار هم برای سه چهار ماه آینده در جهت مدیریت دولت کمک می کند. اما به هر صورت این مقدار پول آزاد شده پول خود ماست و آنها به ما اجازه داده اند که از آن استفاده کنیم. لذا کار فوق العاده ای از این نظر که غربی ها فکر می کنند صورت نگرفته است. این پول می تواند بعضی از تصمیم گیری های دولت را تسهیل کند."

از زمان آغاز مذاکرات هسته ای ایران و 1+5، فضای خوش بینی حاکم بر این مذاکرات آثار مثبتی در کنترل تورم و مهار روند صعودی قیمت ارزهای خارجی داشته است. با این وجود تعلیق بسیاری از فعالیت های اقتصادی کشور به دلیل تحریم ها و تردید بازار درباره سرنوشت مذاکرات بیش از همه جو راکدی بر اقتصاد ایارن حکمفرما کرد بدین صورت که بسیاری از عفعالان اقتصادی، برنامه های کلان خود را به پس از مشخص شدن نتیجه مذاکرات هسته ای موکول کردند. همین مساله موجب شد که برخی اقتصاددانان نسبت به افزایش رکود در اقتصاد ایران هشدار دادند. هشداری که هفته گذشته با واکنش "مدون" دولت مواجه شد و بسته ای برای خروج اقتصاد از شرایط رکود تورمی منتشر شد.

با تمدید 4 ماهه مذاکرات هسته ای به نظر می رسد اقتصاد ایران بیش از پیش به تحولات جهانی حساس شود. همین مساله مسئولیت تیم اقتصادی دولت را برای کنترل تورم و شکستن رکود حاکم سنگین تر می کند. در واقع 4 ماه آینده نشان خواهد داد که اقتصاددانان خوش بین بیشتر واقعیت اقتصاد ایارن را درک کرده اند یا اقتصاددانان بدبین؛
اخبار اقتصادی - تدبیر

مذاکرات هسته ای تمدید می شود اما آمریکا موضع دیگری برای توافق بهتر با ایران خواهد یافت

 اخبار سیاست خارجی - اندیشکده آمریکایی «بنیاد دفاع از دموکراسی»:
مذاکرات هسته ای تمدید می شود اما آمریکا موضع دیگری برای توافق بهتر با ایران خواهد یافت

به گزارش «تیک»، بر اساس گزارش دولت «اوباما»، ایران، در این دوره، به ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های خود، شامل ۴٫۲ میلیارد دلار پول نقد، دست می‌یابد، و در عوض برنامه هسته‌ای‌اش را محدود می‌کند. اما رفع تحریمی که ایران به نحو عملی از آن برخوردار می‌شود، قطعاً بیشتر است، و اقتصاد ایران با رفع تحریم‌های شدید، احیایی تقریبی را تجربه می‌کند. بااین‌حال ایران در خصوص این رفع تحریم‌های ابراز نومیدی کرده است. این امر به این دلیل است که تهران قادر نبوده است که به عمده پول‌های بلوکه‌شده خود، در کشورهایی مثل سوئیس، دست یابد.

انتقال پول‌های ایران به این دلیل که ایران هنوز محل مصرف این پول‌ها را اعلام نکرده است، متوقف‌شده است. این بانک‌ها در تردید خود ذی‌حق هستند. درواقع فعالیت‌های غیرقانونی ایران همچنان یک نگرانی جدی برای آمریکا، حتی در صورت حصول توافق هسته‌ای، است. آمریکا در ماه دسامبر، ۱۹ شرکت ایرانی را تنها چند هفته پس از شروع مذاکرات در لیست سیاه قرار داد. ایرانی‌ها مذاکرات را ترک کردند ولی چیزی نگذشت که بازگشتند؛ امری که به حق آمریکا و اروپایی‌ها را در ادامه تحریم‌ها در حین مذاکرات هسته‌ای، صحه می‌نهاد. اما بااین‌حال تهران اعلام داشت که این تحرکات خلاف روح توافق ژنو است. از آن زمان، آمریکا تا حد زیادی از تحریم شرکت‌های ایرانی دست برداشته است. امسال ناقضان تحریم‌های ایران تنها دو بار محکوم شدند و در موضوع نقض حقوق بشر تنها نام یک مقام ایرانی ذکر شد.

آمریکا ممکن است تشخیص دهد که برای مذاکراتی موفق بهتر است که در دوره تمدید شش‌ماهه آتی از تحریم‌های بیشتر خودداری کند. اما هرچه مذاکرات بیشتر به طول بینجامد، دلیل کمتری برای استفاده از ابزارهایی که کنگره در اختیار دولت قرار داده، وجود خواهد داشت. رئیس‌جمهور «حسن روحانی» تأکید کرده است که رفع تحریم‌ها، کلید موفقیت مذاکرات است. او به مدد نرمش آمریکا رفع تحریم‌های قابل‌توجهی به مردم ایران هدیه داده است. او و مشاورانش می‌گویند که نیاز به رفع تحریم‌های بیشتری دارند تا مردم را از گرایش به تندروها که مذاکرات را، به‌خصوص در صورت لزوم انعطاف ایران، تخطئه می‌کنند، بازدارند.

مذاکره‌کنندگان ایرانی یقیناً درخواست پول نقدی، بیش ازآنچه تاکنون دریافت کرده‌اند را مطرح خواهند کرد. در عوض آمریکا باید تأکید کند که درصورتی‌که ایران امتیازات بیشتری ندهد از رفع بیشتر تحریم‌ها نیز خبری نخواهد بود. آمریکا در عوض رفع جدید تحریم‌ها می‌تواند تعلیق تحقیق و توسعه درزمینه سانتریفیوژهای پیشرفته را مطالبه کند. مهم‌ترین درخواست، به‌عنوان پیش‌شرط یک توافق نهایی، می‌تواند تصدیق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی – سازمان نظارتی سازمان ملل متحد- مبنی بر این باشد که ایران در خصوص جنبه‌های احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای‌اش شفاف باشد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نخستین بار در سال ۲۰۰۸ به ایران به دلیل ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای‌اش فشار وارد کرد. اما تنها اخیراً ایران سیاست خود در ممانعت از بازرسی بازرسان این سازمان را مورد تجدیدنظر قرار داده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک چهارچوب زمانی برای تکمیل گزارش خود در خصوص ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران تعیین نکرده است، اما حتی در صورت همکاری کامل ایران، شانسی برای تکمیل این فرایند تا ۲۰ جولای وجود نخواهد داشت. بدین ترتیب تأخیر در توافق اهرم فشار بیشتری در اختیار آمریکا می‌گذارد، و زمان بیشتری برای پرداختن به ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای این کشور فراهم می‌کند.
اخبار سیاست خارجی -تیک