کفش هایی که پاها را «می فهمند»

ماهنامه دانشمند - مسعود حسین: در دنیای فناورانه امروز، نوآوری در هر حوزه ای راه یافته است و ورزش هم از این قاعده مستثنی نیست. در این مطلب به سراغ فناوری هایی می رویم که قادرند در آینده ای نه چندان دور در صنعت تولید کفش های ورزشی تحول ایجاد کنند.

طرفداران فیلم «بازگشت به آینده» شاید برای به واقعیت پیوستن ماشین زمان، هاوربورد و ماشین های پرنده روزشماری کرده اند اما دست کم یکی از اختراعات مربوط به آینده «مارتی مک فلای» - کفش های خود تنظیم شو – به زودی زود می تواند به عنوان نوآوری کوچکی داخل البسه شما جاگذاری شود.

شرکت تولید پوشاک ورزشی نایکی اعلم کرده که تا پایان سال، فروش کفش های خود تنظیم شو را آغاز خواهد کرد. «Hyper Adapt 1.0» جدید، بندهای خود جمع شونده ای دارد و بنابراین پیش بینی می شود تجربه راحت و تازه ای را برای دوندگان رقم بزند.


«تیفانی بیرز»، مخترع ارشد شرکت نایکی و سرپرست فنی پروژه در بیانیه ای اعلام کرد: «وقتی گام برمی دارید، پاشنه شما به یک حسگر ضربه وارد می کند و بند به صورت خودکار سفت می شود. دو دکمه روی این سیستم قرار دارد که مسئول شل و سفت کردن کفش ها هستند. با کمک این دکمه ها می توانید کفش ها را تنظیم کنید تا به بهترین حالت برسند.»

«تینکر هاتفیلد»؛ طراحی نایکی، که برخی از محبوب ترین مدل های این برند از جمله «ایرجردن» و «ایرمکس» را طراحی کرده است، در این باره می گوید: «خیلی جالب است که کفشی بتواند در زمان واقعی نیاز بدن را حس کند. این کفش ها مجموعه ای از استرس ها از جمله وسواس های ذهنی را از بین می برند و در نتیجه عملکرد را بهبود می بخشند.»

به عنوان مثال این کفش ها روی هوا تنظیم می شوند. دوندگانی که به طور اتفاقی بند کفش های خود را خیلی سفت بسته اند، دیگر نیازی نیست توقف کنند و از میان فشار وارده به پا کم کنند. همین طور آنهایی که کفش های خود را به قدرت کافی سفت نمی بندند و هنگام دویدن، پاهایشان داخل کفش لق می زند، قادر خواهند بود بی آن که سرعت شان را کاهش دهند، مشکل خود را حل کنند.»

هاتفیلد ادامه می دهد: «این گامی مهم است چون پاها هنگام رقابت به طرزی باورنکردنی زیر فشار قرار می گیرند.»

یکی از ایده های اولیه بیرز و هاتفیلد، کفش های اسنوبرد با یک ژنراتور اضافی است. هر چند به نظر می رسد تحقق این فناوری به افزایش وزن کفش منجر شود اما بیرز و هاتفیلد موفق شده اند آن را به اندازه کافی جمع و جور کنند و به گونه ای داخل کفش کار بگذارند که انعطاف پذیر و با بدن ورزشکار کاملا سازگار باشد.


بیرز می گوید: «این یک بستر است و به تجسم دنیایی کمک می کند که در آن محصول تغییر می کند، همان گونه که ورزشکار تغییر می کند.»

هاتفیلد می گوید: «تصور کنید در آینده کفشی خواهید داشت که وقتی نیاز به سفت تر یا شل تر شدن دارد، آن را حس خواهد کرد. می توانید حتی زمانی که برای مانور بیشتر واقعا به فضای بیشتری نیاز دارید، آن را از حالت معمول سفت تر کنید. این همان نقطه ای است که قصد داریم به آن برسیم. این محصول جان خواهد گرفت.»

«ناکی هایپر اداپت 1.0» تابستان سال 2016 به طور اختصاصی در اختیار اعضای باشگاه نایکی ها قرار خواهد گرفت. این شرکت توضیحات بیشتری درباره قیمت این محصول یا زمان توزیع آن، ارائه نکرده است.

بازار رقابت داغ می شود

فناوری نایکی در حالی رسانه ای شده که از سال گذشته ایده کفش هایی با منبع انرژی مطرح شد.

گروهی از پژوهشگران «موسسه ریزماشین ها و فناوری اطلاعات» در آلمان – که نتایج تحقیقات خود را ژانویه 2015 در ژورنال تخصصی Smart Materials & Structures منتشر کردند – نسل جدیدی از کفش های خود جمع شونده را توسعه دادند که می توانند بی آنکه نیاز به شارژر داشته باشند برای همیشه انرژی تولید کنند.

بر اساس این طرح، دو دستگاه کوچک با طولی برابر حدود 70 میلی متر و ارتفاع 15 میلی متر درون هر یک از لنگه های کفش شما قرار می گیرد. یکی از این دستگاه ها از قدم زدن و دویدن شما انرژی تولید می کند. سپس می توانید این انرژی را برای دیگر حسگرها و ابزارهای الکتریکی به کار بگیرد.


قطعه دیگر نیز زمانی که پای شما هنگام پیاده روی یا دویدن به سوی جلو حرکت می کند،انرژی تولید می کند. این دستگاه مولد انرژی که فقط 25 گرم وزن دارند، درون زیره کفش داخل پاشنه قرار می گیرند و می توانند از طریق یک انتقال دهنده بی سیم به لوازم الکترونیکی داخل کفش شما متصل و داده های مربوط به مواردی چون سرعت، حرکت و درجه حرارت را جمع آوری و سپس این اطلاعات را به تلفن همراه هوشمند یا تبلت شما ارسال کنند.

کلویس یلی، سرپرست این گروه پژوهشی در این باره می گوید: «اگر از نزدیک به محیط های علمی نظری بیندازید، متوجه می شوید بسیاری از مردم علاقه دارند از فناوری تولید انرژی در کفش هایشان استفاده کنند. فکر می کنم جاذبه هایی در این باره وجود دارد و مردم امیدوارند این ابزارهای تولیدکننده انرژی با گذشت زمان بهتر شوند.»

* نایکی اعلام کرده است کفش های هایپر اداپت 1.0 نتیجه تحقیقات دیجیتالی – الکتریکی و مکانیکی – مهندسی هستند. طبق اعلام این شرکت، محصول نهایی نه فقط مشکلات موجود درباره اندازه کفش را برطرف می کند بلکه می تواند به انقلابی در عرصه پیشرفت های عملکرد انطباق پذیر هم بینجامد.

به عبارت دیگر، مردم می توانند کفش های خود را بنا بر میل خودشان و آن طور که می خواهند تطبیق دهند و ورزشکاران نیز می توانند برای پوشیدن این کفش ها، آنها را به صورت دستی تنظیم کنند.

* طراحان این کفش ها، «هایپر اداپت 1.0» را به عنوان قدم اول در عرصه عملکرد تطبیقی قلمداد می کنند. این مدل، در حال حاضر قدرت خود تنظیمی دارد اما ورزشکار می تواند روی تغییرات کنترل داشته باشد. این فناوری امکانات تازه ای را ارائه می کند تا کفش ها بتوانند به کمک آنها نسبت به پاهای فرد عملکردی بدون خطا داشته باشند.