معروف‌ترین دایناسورهای جهان: دایلوفوساروس

مجله دیجی کالا - فرهنگ حشمتی: «دایلوفوساروس» (Dilophosaurus) یکی از معروف‌ترین دایناسورهای دوره‌ی ژوراسیک است که نزدیک به ۲۰۰  میلیون سال پیش در آمریکای شمالی و چین می‌زیسته است. دایلوفوساروس یکی از اولین دایناسورهای گوشت‌خوار عظیم‌الجثه‌ای است که پای در زمین گذاشته و در حقیقت می‌توان آن را جد دایناسورهای گوشت‌خوار غول‌پیکر دانست.

دایلوفوساروس‌ها حداکثر ۷ متر طول و نزدیک به نیم تن وزن داشته‌اند. آرواره‌ی دایلوفوساروس، دندان‌های زیادی را در خود جای داده بود ولی این دندان‌ها بسیار ضعیف بودند و توانایی از پای درآوردن دایناسورهای دیگر را نداشتند. به همین دلیل، دانشمندان بر این باورند که دایلوفوسورها بیش‌تر مرده‌خوار بوده‌اند. البته اکتشافات جدید در مورد آناتومی بدن و همچنین بقایای کشف‌شده در معده‌ی دایلوفوسورها نشان می‌دهد که این دایناسورها ممکن است ماهی‌خوار بوده باشند.

دایلوفوساروس به معنی «خزنده‌ی دو کاکلی» است که به دو کاکل روی سرش اشاره دارد. استخوان‌های این کاکل، در حقیقت ادامه‌ی استخوان‌های بینی هستند که تا بالای سر کشیده شده‌اند. هنوز کاربرد این تاج کشف نشده ولی احتمالا برای جلب‌توجه ماده‌ها و همچنین ترساندن موجودات دیگر به کار می‌رفته. نظریه‌ی عجیب دیگری هم در مورد این کاکل‌ها وجود دارد که به منحصربه‌فرد بودن‌شان اشاره دارد؛ برخی دانشمندان معتقدند که همانند اثرانگشت، کاکل روی سر دایلوفوساروس‌ها هم منحصربه‌فرد است و برای شناسایی همدیگر در گله‌شان استفاده می‌شده.

چشمان دایلوفوساروس، برخلاف دایناسورهای گوشت‌خواری که در دوره‌های بعدی می‌زیسته‌اند، در دو طرف سرش قرار داشت. بنابراین، بینایی ضعیف‌اش باعث شد تا دانشمندان حس بویایی قوی را، سلاح اصلی این دایناسور بدانند. دایلوفوسورها به‌صورت گله‌ای و در دسته‌های کوچک زندگی می‌کردند و به کمک پاهای قدرتمندشان (که توانایی دویدن با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت را به جانور می‌دادند) می‌توانستند به‌راحتی از دست شکارچیان فرار کرده یا به دنبال طعمه‌شان بدوند.

در کتاب پارک ژوراسیک که توسط «مایکل کرایتون» (Michael Crichton) نوشته شده، دایلوفوساروس می‌تواند همانند مار کبرا، از دهانش زهر پرتاب کند و همچنین پوست گردن‌اش هم باز می‌شود. هر دوی این موارد تنها نتیجه‌ی تخیل نویسنده بوده و واقعیت ندارند.

به‌علاوه، دایلوفوساروس بسیار بزرگ‌تر دایناسور کوچکی است که در قسمت اول فیلم پارک ژوراسیک نشان داده شد.

مجله دیجی کالا - فرهنگ حشمتی: حتی اگر کوچک‌ترین علاقه‌ای به دنیای دایناسورها نداشته باشید، بدون شک نام «تی-رکس» (T-Rex) را شنیده‌اید. در بازی‌های رایانه‌ای، در فیلم‌های هالیوودی و حتی در زندگی روزمره، همه‌جا ردپایی از تی-رکس وجود دارد. از شخصیت اصلی فیلم‌های پارک ژوراسیک گرفته تا غول آخر سری بازی‌های Dino Crisis، هرجایی که قرار باشد از نماد یک موجود خشن، ترسناک، خون‌خوار و عظیم‌الجثه استفاده شود، T-Rex اولین انتخاب خواهد بود.

تی‌-رکس، تیرانوسور، تیرانوساروس، تایرانوساروس، … هر طوری که نام‌اش را تلفظ کنید، هیچ تاثیری در نقش این دایناسور به‌عنوان موجودی خون‌خوار از دل جهنم نخواهد داشت. «تایرانوسور» به معنی «سوسمار ستمگر» و رکس به معنی «پادشاه» است. باوجود ۱۲ متر طول، ۶ متر ارتفاع و وزنی معادل ۷ تن، به نظر می‌رسد که نام مناسبی برای‌اش انتخاب شده باشد.

طول جمجمه‌ی تی-رکس به ۱.۵ متر می‌رسیده که در آن دندان‌هایی خمیده و خنجر مانند با طول حداکثر ۳۰ سانتی‌متر قرار گرفته بودند. آرواره‌ی تی-رکس به طرز باورنکردنی‌ای قدرتمند بود و قابل قیاس با آرواره‌ی تمساح یا کوسه نیست. برخلاف اکثر دایناسورهای گوشت‌خوار که آرواره‌ای V شکل داشتند، تی-رکس از آرواره‌ای U شکل بهره می‌برد. این موضوع مزایا و معایبی را برای این دایناسور به وجود می‌آورد؛ مزیت آرواره‌ی U شکل در حجم بیش‌تر گوشت و استخوانی است که می‌تواند با یک‌بار گاز گرفتن از طعمه جدا کند. در عوض، این نوع آرواره، فشار بیش‌تری را بر روی دندان‌های جلویی وارد می‌کند. دانشمندان بر این باورند که تی-رکس می‌توانست با هر بار گاز گرفتن، نزدیک به ۲۵۰ کیلوگرم گوشت را از بدن طعمه‌ی خود جدا کرده و استخوان‌هایش را هم خرد کند.

برخلاف آنچه در مورد بینایی ضعیف تی-رکس به باور عوام تبدیل شده، آخرین تحقیقات دانشگاه Oregon بر روی شکاف و حالت قرارگیری چشمان تی-رکس نتایج جالبی را در برداشته است؛ با بررسی مدل شبیه‌سازی‌شده و مقایسه‌ی چندین دایناسور، «کنت استیون» (Kent Stevens) محقق دانشگاه اورگن به این نتیجه رسید که چشمان تی-رکس، زوایای دید ۵۵ درجه‌ای داشته، تیزبینی‌شان ۱۳ برابر چشمان انسان است و می‌توانسته طعمه را از فاصله‌ی ۶ کیلومتری تشخیص دهد. بر اساس این نظریه، چشمان تی-رکس ۳٫۵ برابر دقیق‌تر از چشمان عقاب بوده است.

تحقیقات انجام‌شده بر روی فسیل‌های تی-رکس در دانشگاه Ohio هم، به حرکات سریع سر و چشمان این دایناسور اشاره دارد. به‌علاوه، این تحقیقات نشان داده که تی-رکس می‌توانسته فرکانس‌های صوتی پایین را حس و طعمه‌ی خود را از فاصله‌ی بسیار دور، شناسایی کند. با توجه به قدرت، ضخامت و حالت استخوان‌های پا و همچنین قدرت دم، تی-رکس می‌توانسته با حداکثر سرعتی معادل ۴۰ کیلومتر بر ساعت بدود.

بارزترین مشخصه‌ی تی-رکس، دست‌های بسیار کوچک‌اش است. بااینکه این دست‌ها تنها دو انگشت دارند و طول‌شان از یک متر تجاوز نمی‌کند، ولی استخوان‌های ضخیم‌شان نشان می‌دهند که فضای زیادی برای قرارگیری ماهیچه بر روی‌شان وجود داشته است. به همین دلیل انتظار می‌رود که قدرت دست‌های تی-رکس بسیار زیاد باشد. حالت و میزان عضله‌ی جلوبازوی این دست‌ها نشان می‌دهد که می‌توانند به‌راحتی تا ۲۰۰ کیلوگرم وزن را از زمین بلند کنند. نظریه‌های زیادی در مورد استفاده‌ی این‌چنین دست‌هایی ارائه شده؛ شاید تی-رکس با دست‌هایش طعمه را نگه می‌داشته و شاید هم برای بلند شدن از خواب از آن‌ها استفاده می‌کرده است.

آخرین استخوان‌های کشف‌شده از تی-رکس، بافتی رشته‌ای را در قسمت‌های مختلف بدن‌اش نشان می‌دهد. این یعنی حداقل قسمت‌هایی از بدن این دایناسور، پَر داشته است. حتی اکتشافات بعدی نشان دادند که بدن تی-رکس‌های بالغ، تماما توسط پَر پوشانده شده است.

اگر این موضوع صحت داشته باشد، ظاهر واقعی تی-رکس برخلاف تصویری که تاکنون گمان زده می‌شد، شبیه به یک شترمرغ بسیار بزرگ خواهد بود.