دانش و فناوری
2 دقیقه پیش | گرفتن ویزای انگلیس در ایراناز زمانی که اخذ وقت سفارت انگلیس در تهران ممکن شد، بسیاری از مشکلات متقاضیان این ویزا نیز به فراموشی سپرده شد. اگر چه هنوز هم بعضی از متقاضیان این ویزا، به جهت تسریع مراحل ... |
2 دقیقه پیش | دوره مدیریت پروژه و کنترل پروژه با MSPپروژه چیست؟ پروژه به مجموعه ای از فعالیتها اطلاق می شود که برای رسیدن به هدف خاصی مانند ساختن یک برج، تاسیس یک بزرگراه، تولید یک نرم افزار و … انجام می شود. در همه پروژه ... |
زلزله، چگونه رخ میدهد؟
اخبار علمی - زلزله، چگونه رخ میدهد؟
از روز گذشته با رخداد زمینلرزه های پیاپی در منطقه «مورموری» ایلام که بزرگترین آنها زلزله با بزرگی 6.1 در مقیاس امواج درونی زمین در ساعت 7 و 2 دقیقه بامداد دوشنبه - 27 مردادماه - به وقوع پیوسته و خوشبختانه تلفات جانی در پی نداشته است بار دیگر زلزله در کانون توجهات قرار گرفته است.
خبرنگار ایسنا به همین بهانه در گزارشی کوتاه به پدیده زلزله پرداخته است.
زلزله، حادثهای طبیعی است که بر اثر لرزش زمین به وجود میآید. معمولاً در میان لایههایی از سنگ که در زیر خاک سطحی و در عمقی حدود 30 تا 40 کیلومتری قرار دارند، شکستهای برشی، کششی یا فشاری بهوقوع میپیوندد. انتشار لرزشی که در اثر این شکست پدید میآید، زلزله نامیده میشود .
زمین به لحاظ هندسی دارای شکل کروی است که داخلیترین قسمت آن «هسته» نامیده میشود و لایههای میانی که بین هسته و پوسته زمین قرار دارند، «گوشته» نامیده میشوند.
هسته زمین، داغ و پرحرارت و پوسته زمین نسبتاً سرد و خنک است. این دو نوع دمای متفاوت موجب میشود که گوشته زمین که بین هسته و پوسته قرار گرفته است، حرکت دورانی شکل پیدا کند و این حرکت دورانی شکل موجب گردش پوسته زمین بر روی گوشته میشود؛ در نتیجه پوسته زمین خاصیت یکپارچگی خود را از دست داده و تبدیل به صفحات مجزا و متحرک میشود.
مهمترین علت حرکت صفحات، گرمای داخل زمین است که موجب میشود تا حرکات صفحات در میانه زمین به یکدیگر مرتبط شوند و باعث ایجاد یک تنش و فشار زیاد در مرز بین صفحات شوند و شکستگی یا گسل امواج تنشی در محیط ایجاد شود و زلزله را بهوجود آورد. به عبارت دیگر، زلزله از آزادشدگی امواج تنشی به دلیل ایجاد شکستگی در پوسته زمین ایجاد میشود که این گسیختگیها به دلیل فشارهایی است که صفحات پوسته زمین به یکدیگر وارد میکنند ولیکن نکته قابل ذکر آن است که زلزله ناشی از آزادشدن انرژی ذخیره شده در پوسته زمین صرفاً به دلیل شرایط جوی، فیزیکی و ساختار داخل زمین حادث نمیشود بلکه عوامل بیرونی نیز در آزادشدن این انرژی درونی دخیلاند.
زلزلهها به دو دسته قابل تقسیم هستند: زلزلههای لبه صفحهیی و زلزلههای درون صفحهیی. یک گروه از زلزلهها در محل برخورد صفحات بهوجود میآیند. لغزش و آزادشدگی انرژی در این محل موجب بهوجود آمدن زلزله لب صفحهیی میشود اما شکل دیگر زلزله بر اثر فشارهای لبه یک صفحه بر روی لبه صفحه دیگر است که موجب تجمع انرژی و شکستگی در آن منطقه میشود. فرآیندهای کوهزایی نتیجه فشارهای صفحات اطراف است.
این فشارها موجب میشود که پوسته زمین شکسته و به سمت بالا حرکت کند و کوهها را شکل دهد. به این زلزلهها که درون صفحه اتفاق میافتد، زلزلههای درون صفحه یی میگویند.
دکتر پیمان رجبی، زمینشناس در گفتوگو با ایسنا میگوید: بیشتر زلزلههایی که در ایران رخ میدهد در نتیجه فشار صفحهای است که در منطقه عربستان واقع شده است. فشار این صفحه بر روی صفحه کشورمان در بیشتر مناطق، فرآیند کوهزایی همچون زاگرس و البرز را موجب شده است. به همین دلیل تقریباً تمام زلزلههایی که در فلات ایران رخ میدهد از نوع زلزلههای درون صفحهی است. گسلهای موجود در ناحیه رشته کوههای البرز، زاگرس و رشته کوههایی که در شرق ایران گستردهاند، باعث به وجود آمدن این زلزلهها در داخل فلات ایران شده است.
وی خاطرنشان کرد: زلزلههای اخیر بهعلت تحرکات پوسته قارهیی موسوم به صفحه عربی و فرورانش آن به زیر زاگرس میباشد، این حرکات سبب آزاد شدن انرژی بسیار زیادی میشود که طبیعتاً در محل شکستگیها و نقاط ضعف پوسته که گسلها هستند آزاد شده و سبب برخی از امواج که امواج S هستند، سبب تخریب و لرزش میشوند.
رجبی تصریح کرد: در استان لرستان گسل بزرگ و فعال، گسل دورود است که سابقه حرکات بسیار شدید و مخرب نیز دارد که در امتداد رشته کوه زاگرس NW-SE بوده و در صورت حرکات شدید و آزاد شدن انرژی قدرتمند، شهرهای با فاصله 150 کیلومتری هم در امان نخواهند بود.
اخبار علمی - ایسنا
ویدیو مرتبط :
احساس زلزله توسط سگ قبل از رخ دادن
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
آیا زلزلهای به بزرگی 9 ریشتر در ایران رخ میدهد؟
اخبار علمی - آیا زلزلهای به بزرگی 9 ریشتر در ایران رخ میدهد؟
دکتر مهدی زارع در گفتوگو با ایسنا با اشاره به تجربه غافلگیری فاجعه بار ژاپنیها در زلزله 9 ریشتری اخیر با توجه به خوشبینی آنها نسبت به عدم رخداد زلزلهای با چنین بزرگی گفت: بزرگترین زلزله برآورد شده در ژاپن حدود 8 ریشتر بود؛ لذا حداکثر ارتفاع امواج سونامی ناشی از رخداد زمین لرزه در این کشور را هشت تا ٩ متر پیشبینی کرده بودند
و نیروگاه هستهیی فوکوشیما هم آمادگی مواجهه با امواجی با چنین ارتفاعی را داشت ولی در اثر رخداد زلزله 9 ریشتری، ارتفاع امواج سونامی به 12 تا 14 متر رسید که باعث ورود آب و زباله به خنک کنندههای راکتورها و بسته شدن آنها و در نتیجه انفجار راکتورهای نیروگاه در روزهای بعد شد.
وی خاطرنشان کرد: تجربه ژاپن نشان میدهد در برآورد زلزلههای احتمالی آینده نباید صرفا به دادههای زمین لرزههای تاریخی و اطلاعات محدود موجود اکتفا کنیم و باید با مطالعات جدیتر برآوردها را به نحوی انجام دهیم که با رخداد زلزلهها بزرگ غافلگیر نشویم.
زارع تصریح کرد: برآورد دقیق بیشینه بزرگای زلزلههای قابل وقوع در مناطق مختلف کشور نیازمند امکانات رصدی قویتر است که امیدواریم با توجه به اهمیت این مساله و تخصیص اعتبارات لازم بتوانیم برآوردهای دقیقتری در این زمینه داشته باشیم.
دانشیار پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ادامه با بیان این که 90 درصد اتفاقاتی که در پوسته زمین در ایران رخ میدهد بدون رخداد زلزله و از طریق آزاد شدن انرژی به صورت خزش و خمش در پوسته زمین است،
اظهار داشت: تجربه موفق ژاپنیها در کاهش مخاطرات زلزله که ناشی از توجه جدی آنها طی نود سال گذشته به این پدیده خصوصا پس از زلزله ویرانگر اول سپتامبر 1923 کانتو بوده است، نشان میدهد در صورت کسب آمادگی میتوان بزرگترین زلزلهها را نیز با کمترین تلفات پشت سر گذاشت.
به گفته وی، زلزله 1923 کانتوی ژاپن با بزرگی 7.9 درمقیاس امواج سطحی، 143 هزار کشته به جای گذاشت و 90 سال پس از آن زلزله ویرانگر که به نام روز زلزله در تقویم ژاپن ثبت شده، زلزله و سونامی بزرگ اخیر ژاپن، صرف نظر از حادثه نیروگاه فوکوشیما تنها 18 هزار کشته بر جای گذاشت و چند سال قبل نیز زلزله بزرگ کوبه ژاپن، تنها شش هزار کشته در پی داشت.
زارع گفت: این مساله نشان میدهد در صورت توجه جدی به مساله زلزله و سرمایهگذاری در زمینه تحقیقات زلزله میتوان آسیب پذیری در برابر این پدیده طبیعی را به نحو چشمگیری کاهش داد. البته باید به این مساله هم توجه داشت که ژاپنیها حدود 3.7 درصد از GDP این کشور را که حدود شش تریلیون دلار است به تحقیقات اختصاص دادهاند و با توجه به بودجه پژوهشی ایران - در سال گذشته - که تنها حدود 0.4 درصد GDP کشور بوده و امسال احتمالا از این درصد هم کمتر است، نمیتوان انتظار داشت تحقیقات جدی در خصوص زلزله قابل انجام باشد.
وی در ادامه با اشاره به تحقیقات یکی از دانشجویان دکتری خود در زمینه پیشبینی زلزله گفت: بررسی دادههای لرزه یی 17 سال اخیر (سال 2006 تا ژوئن2013) نشان دهنده احتمال وقوع زلزلهای با بزرگی 7 در مقیاس امواج درونی زمین در شعاع 50 کیلومتری تهران است.
بررسی دادههای لرزه یی 17 سال اخیر نشان دهنده احتمال وقوع زلزلهای با بزرگی 7 در مقیاس امواج درونی زمین در شعاع 50 کیلومتری تهران است
زارع با اشاره به لرزهخیزی بالای فلات ایران از جمله رخداد 17 زمین لرزه با بزرگی بیش از 7 در جنوب ایران به رخداد زلزله سراوان به عنوان بزرگترین زلزله 56 سال اخیر ایران اشاره کرد و به ایسنا گفت: بعد از زلزله بزرگ 27 فروردین ماه امسال سراوان، یادداشتی پژوهشی از سوی پروفسور رائول ماداریاگا، استاد فرانسوی شناخته شده زلزله شناسی در فضای مجازی منتشر شد که نسبت به رخداد قریب الوقوع یک مگاتراست (بزرگ راندگی) با توجه به فعال شدن گسل مکران با سازوکار کششی هشدار میداد.
یک ماه بعد مقالهای توسط اسمیت و همکاران در مجله پژوهش های ژئوفیزیکی منتشر شد که سناریوهای مختلف فعالیت لرزهیی بخشهای مختلف گسل مکران را مطرح کرده بود. بر اساس بدبینانهترین سناریو، احتمال رخداد زلزلهای با بزرگی 9 در صورت فعال شدن بزرگترین طول از گسل مکران از حدود ساحل کراچی تا ساحل جاسک به طول حدود ٨٠٠ کیلومترمطرح شد و بر اساس سناریو دیگر اگر بخش کوچکتری از لبه فرورانش ورقه عربی به زیر رشته کوه مکران گسیخته شود،
زلزلهای با بزرگی 8 و در صورت فعال شدن بخشی کوچکتر، زلزلهای با بزرگای بین 7 تا 8 در مقیاس بزرگای گشتاوری در مناطق جنوب شرق ایران محتمل است. البته بر اساس دادههای موجود احتمال رخداد زلزلهای با بزرگای بیش از ٩ در مناطق داخلی فلات ایران وجود ندارد ولی به لحاظ آماری در هر قرن احتمال رخداد دو زلزله با بزرگای گشتاوری 8 در فلات ایران به ویژه در ناحیه فرورانش مکران وجود دارد.
اخبار علمی -ایسنا