موزیلا موبایلی چه ویژگی‌هایی دارد؟ (3)

 

 

 

صبح بخیر - ترجمه از فروغ بیداری: شرکت موزیلا در نظر دارد سیستم‌عامل موبایلی فایرفاکس را نیز همچون مرورگر وب خود در صدر استفاده کاربران قرار دهد و گوشی‌های ارزان، کاربردی و متن‌باز با این سیستم‌عامل وارد بازار کند. در صفحه اصلی این پروژه نوشته شده است: «ما برای ایجاد تفاوت اینجا هستیم، نه برداشت سود». موزیلا می‌خواهد بدون چشم‌داشت مالی در مقابل غول‌های بزرگ این عرصه همانند گوگل و مایکروسافت قرار بگیرد.

در حال حاضر تعداد محدودی موبایل‌ و تبلت از شرکت‌های مختلف با سیستم‌عامل فایرفاکس (Firefox OS) در بازار موجود است. سیستم‌عامل جدید هنوز خیلی رشد نکرده است اما از مرحله نوزادی خارج شده است و در روند رشد قرار دارد. در برابر برخی سیستم‌عامل‌های متن‌باز همانند Sailfish، اوبونتو تاچ یا تیزن (Tizen) سامسونگ بسیار قوی‌تر ظاهر شده است.


موزیلا با سیستم‌عامل فایرفاکس این هدف را دنبال می‌کند که همه کاربران به وب دسترسی آسان داشته باشند. شاید شما هم در خبرها و گزارش‌ها متوجه شده باشید در بسیاری از کشورها، بیشترین استفاده از وب از طریق تلفن‌های هوشمند موبایل یا تبلت‌ها صورت می‌گیرد و دسک‌تاپ در این حوزه تاحدی غریب افتاده است.

موزیلا ادعا می‌کند هدف اصلی آنها توسعه بازار است. نخستین دستگاه‌هایی که با این سیستم‌عامل عرضه شده‌اند، سخت‌افزار ضعیفی دارند اما در عوض ارزان‌قیمت هستند و کاربران بیشتری می‌توانند آنها را خریداری کنند و در اختیار داشته باشند. پلتفورم سخت‌افزاری که در این بررسی مورد آزامیش قرار داده‌ایم، ZTE Open C است که ارزان است و حدود 70 دلار آمریکا قیمت دارد. البته ما در این مقاله همه حواسمان روی سیستم‌عامل فایرفاکس است نه پلاستیک و سیلیکونی که آن را در بر گرفته است.


سیستم‌عامل فایرفاکس، تنها او.اس متن‌باز در بازار نیست. اندروید گوگل نیز از جمله سیستم‌عامل‌های متن‌باز موفق و شناخته شده در حوزه موبایل است. اما باید این مساله را در نظر داشته باشید که «پروژه متن‌باز اندروید» یا AOSP که همه ما به اختصار آن را Android می‌نامیم با اینکه متن‌باز است اما از بسیاری جهات بر سرویس‌های گوگل Play مبتنی است. سرویس گوگل Play متن‌باز نیست. این سرویس از قابلیت‌های مختلف اندروید همانند همگام‌سازی شماره‌های تماس از طریق نقشه یا اپ‌استور به طور کامل پشتیبانی می‌کند.

اگر اپلیکیشن متن‌باز را از اپ‌استور دانلود کنید، شاید اندروید بدون گوگل نیز قابل استفاده باشد، اما بسیاری از انشعابات اندروید همچون Fire OS آمازون و سری X نوکیا نیز هر دو جزوی از این فناوری هستند.

از آن طرف هم، سیستم‌عامل فایرفاکس تحت پشتیبانی  موسسه‌های غیرسودده موزیلا قرار دارد که مشهورترین محصول آن مرورگر فایرفاکس و تاندربرد (Thunderbird) است.


این سیستم‌عامل فناوری‌های شناخته‌شده‌ای همچون HTML5 و جاوااسکریپت در خود دارد و موزیلا با W3C و سازنده‌های مرورگرها برای استانداردسازی و بهبود سیستم‌عامل فایرفاکس کار می‌کند. شاید افرادی که نخستین بار از سیستم‌عامل فایرفاکس استفاده می‌کنند آینده خوبی برای آن متصور شوند اما بازار فناوری سیستم‌عامل‌های مبتنی بر وب را قبلا مورد آزمایش قرار داده است و این نخستین بار نیست که چنین موارد وارد بازار می‌شوند. ارثیه باقی‌مانده از WebOS را هنوز می‌توان در رابط‌کاربری گوشی‌های هوشمند مدرن دید، اما از خود WebOS هیچ اثری باقی نمانده است. ChromeOS نیز همین سرنوشت را داشت؛ قرار بود روی لپ‌تاپ‌ها خودنمایی کند اما در آخر به یک رابط‌کاربری شبیه اندروید تبدیل شد و هویت واقعی خود را از دست داد.

پیش از آنکه بخواهیم در مورد آینده سیستم‌عامل فایرفاکس پیش‌بینی و گمانه‌زنی کنیم، باید به‌درستی آن را بررسی کنیم.

رابط‌کاربری

سیستم‌عامل فایرفاکس بر فناوری‌های مبتنی بر وب استوار است اما به این معنی نیست که همچون Chrome OS فقط باید در مرورگر کارهای خود را انجام دهید. از این رو باید گفت سیستم‌عامل فایرفاکس مخلوطی از اندروید و iOS است. در این مقاله ما نسخه 1.3 را مورد بررسی قرار داده‌ایم که جدیدترین نسخه موجود از این سیستم‌عامل است. البته هنوز کاستی‌های بسیاری دارد که باید به مرور زمان برطرف شود. Firefox OS 1.4 نیز در راه است.

صفحه اصلی سیستم‌عامل فایرفاکس نیز همچون نسخه‌های ابتدایی اندروید بر «همه‌چیز» مبتنی است. لانچر این سیستم ویژگی جالب صفحه‌های چندگانه از میان‌برها دارد که در داکی در پایین جمع شده‌اند. این دقیقا چیزی است که آن را از لانچر  iOS تفکیک می‌کند و مجموعه «هوشمند» نام دارد. این مجموعه به صورت هوشمند اپلیکیشن‌های مشابه که در یک دسته قرار می‌گیرند را گردآوری می‌کند و سامان می‌دهد.


گروه‌های فولدرمانند به صفحه‌ اصلی پربازدید منتقل می‌شوند. البته توجه داشته باشید که فولدرهای واقعی در این بخش جای ندارند. به طور مثال، شما می‌توانید در قسمت جست‌وجو، عبارت: «من دارم فکر می‌کنم ...» را تایپ کنید تا همه اپلیکیشن‌ها و منابع وب مرتبط با آن برایتان فهرست شوند. به طور مثال، با نوشتن  واژه «فیلم»،  IMDb، Rotten Tomatoes و ... در اختیار کاربر قرار می‌گیرند. رابط‌کاربری نیز با توجه به جست‌وجوی شما فعالیت می‌کند و تصویر پس‌زمینه مطابق با جست‌وجوی کاربر تغییر می‌کند. (به طور مثال، یک پوستر از یک فلیم می‌شود بکگراند موبایل شما.)

این لانچر با سیستم‌عامل فایرفاکس هم‌خوانی کامل دارد – این لانچر نه تنها اپلیکیشن‌های مرتبط را برایتان پیدا می‌کند، بلکه فهرست سایت‎‌های مرتبط را نیز پیدا می‌کند و نمایش می‌دهد. کاربر می‌تواند نتیجه جست‌وجوهای خود را در مجموعه «هوشمند» ذخیره کند تا در زمانی دیگر و سرفرصت آنها را ببیند و مطالعه کند.

از آنجا که اپلیکیشن‌های موجود بر HTML5 و جاوااسکریپت مشابه ساخته شده‌اند، سایت‌های طراحی شده موبایلی نیز در سیستم‌عامل فایرفاکس همانند همان اپلیکیشن‌ها رفتار خواهند کرد. موزیلا همه تلاش خود را می‌کند تا با قبول بیشتر فناوری‌های وب جدید، موجب بهبود عملکرد سیستم‌عامل فایرفاکس بشود زیرا این کار موجب می‌شود تا فاصله و تمایز میان اپلیکیشن‌های موجود و سایت‌های موبایلی به طور کامل از میان برود.

این ایده بسیار جالب به نظر می‌رسد اما در حال حاضر چندان ایده‌آل و کاربردی نیست. به طور مثال، در جست‌وجو برای فیلم، نتیجه‌هایی همچون Hollywood Reporter و CNN Entertainment نیز نمایش داده می‌شوند که چندان شبیه اپلیکیشن نیست. متاسفانه، گوشی‌هایی که سیستم‌عامل فایرفاکس دارند تا پیش از اینکه سایت‌ها منابع مشخص برایاین سیستم تعریف کنند، مجبور هستند خودشان دایم در این سایت‌ها بچرخند.

البته باید اشاره کرد، بسیاری از کاربران از استفاده اپلیکیشن اندرویدی دست کشیده‌اند و در عوض از سایت وارد این شبکه می‌شوند. البته باید این مساله را به خاطر داتشه باشید که این سیستم‌عامل در روزهای ابتدایی خود قرار دارد و می‌توان به آینده آن امیدوار بود.


Firefox OS از نظر طراحی صفحه اصلی بسیار مشابه iOS است. این سیستم فقط یک کلید خانه روی نمایشگر و کلید برگشت در پایین دارد که جزوی از اپلیکیشن هستند. البته آنها خیلی خوب کار نمی‌کنند زیرا منطقی که در ساخت آنها به کار رفته است چندان کاربردی نیست.

کلید بازگشت، به طور پیش‌فرض در بالای سمت چپ صفحه قرار دارد اما در برخی موارد هیچ کلید بازگشتی در صفحه نمایش داده نمی شود. در عوض برای برگشت به صفحه قبلی، کاربر مجبور است کلید تایید یا کلید X در بالای سمت راست را کلیک کند. با توجه به اینکه هر کدام از اپلیکیشن‌ها در کجا قرار دارند، بازگشت به صفحه قبلی نیازمند تلاش فکری بیشتری است تا اینکه فقط بخواهید روی قسمت خاصی از صفحه اشاره کنید.

 ایراد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، برخلاف iOS، کلید بازگشت فقط یک شکل کوچک < در گوشه سمت راست بالای صفحه است که نمی‌توان به راحتی روی آن کلیک کرد. در iOS این علامت بسیار بزرگ‌تر است و کاربر در انتخاب آن هیچ مشکلی نخواهد داشت.

البته ایرادها به همین جا ختم نمی‌شود. در برخی اپلیکیشن‌ها همانند ایمیل، منو «همبرگر» وجود دارد که برای کاربران اندروید آشنا است. این منو سه ردیف افقی دارد که به صورت عمودی در بالای سمت چپ صفحه جایی که کلید Back هست، قرار دارد. هنگامی که روی آن کلیک می‌کنید، به صورت کشویی باز می‌شود. این پانل می‌تواند کلید بازگشت داشته باشد اما فقط برای همان پانل است و به خود اپلیکیشن ربطی ندارد. به طور مثال در ایمیل، برای گشت میان اکانت‌های مختلف کاربرد دارد.

از دیگر ایرادهای آن باید به این مساله اشاره کرد که رابط‌کاربری دایم در حال تغییر آیکون‌های میان‌برها است و به همین دلیل نمی‌توان به‌راحتی آنها را پیدا کرد.

رابط‌کاربری سیستم‌عامل فایرفاکس نیز قفل نمایشگر دارد. این صفحه، تصور پس‌زمینه جداگانه و کلید کشویی برای باز کردن قفل صفحه نمایش (به سمت راست) یا دسترسی به دوربین (به سمت چپ) دارد. این صفحه زمان و تاریخ رابه همراه رویدادهای گوشی نمایش می‌دهد اما هیچ نوع ویجتی در خود ندارد.


بخش نوتیفیکیشن برای سیستم‌عامل‌های جدید بسیار لازم و ضروری است و به همین دلیل، فایرفاکس نیز آن را دارد. فهرست رویدادها را می‌توانید یک‌به‌یک رد کنید یا همه آنها را به طور هم‌زمان با فشار کلید «پاک کردن همه» از آن بخش حذف کنید. این لیست از بالا به پایین تنظیمشده است. هنگام دریافت یک نوتیفیکیشن جدید، در ردیف بالای صفحه نمایش داده می‌شود. درست همانند آنچه در Android L شاهد آن هستیم. همچنین، در پایین چهار کلید چرخشی فوری و بخش تنظیمات کلیدهای میان‌بر وجود دارد. کلیدهای چرخشی شامل وای‌فای، اطلاعات زمینه، بلوتوث و حالت پرواز هستند. این کلیدها ثابت هستند و به هیچ عنوان نمی‌توان آنها را تغییر داد یا جابه‌جا کرد.

سوئیچ‌کننده اپلیکیشن بخش دیگری از رابط‌کاربری سیستم‌عامل است. این گزینه از کارت‌های بزرگی برای پیش‌نمایش محتویات اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کند. یک کلید  X در بالای سمت چپ صفحه قرار دارد که می‌توانید برای بستن پنجره هر اپلیکیشن از آن استفاده کنید. همچنین با کشیدن آن به سمت بالا می‌توانید آن را رد کنید. گزینه سوئیچر بسیار کاربردی است زیرا برخی از اپلیکیشن‌ها همه صفحه را اشغال می‌کند. کارت‌های دیگری هم در سمت راست یا چپ صفحه وجود دارند که تا روی آنها کلیک نکنید نمی‌توانید محتویاتشان را ببینید. 

یکی از ویژگی‌های جالب که در بخش توسعه‌دهنده‌ها وجود دارد، امکان سوئیچ میان اپلیکیشن‌ها به طور مستقیم است؛ یعنی با کشیدن آنها به سمت راست یا چپ، می‌توان در میان اپلیکیشن‌ها چرخید.  WebOS و iOS آی‌پد نیز همین ویژگی را دارند. توجه داشته باشید این گزینه فقط از یک انگشت پشتیبانی می‌کند (در iOS از چهار انگشت) و در بخش مرورگر به عنوان کلید بازگشت هم استفاده می‌شود.