پاییز به کجا سفر کنیم؟

در پاییز که هوا کمی سرد می شود، نمی توان به مکان های کوهستانی رفت. درختان هم تقریبا بی شاخ و برگ می شوند و به واسطه بارش باران، زمین خیس و گِل‌آلود است و نمی توان به باغ و جنگل هم رفت. پس شاید بهترین گزینه برای سفر و تفریح، بازدید از مکان های تاریخی و بناهای باستانی باشد.

برج طغرل در استان تهران
گنبد سرخ یا برج سرخ قدیمی ترین اثر تاریخی تهران می‌باشد و در قسمت جنوب غرب آن واقع شده است این بنا در سال ۸-۱۱۴۷ پس از میلاد به دستور سعد بدیم، حاکم آذربایجان (مطابق با کتیبه‌ای که به زبان کوفی در قسمت شمالی برج قرار دارد) ساخته شده است. در قسمت پایین این ساختار، حفره‌ای وجود دارد که مقبره را از آنجا می توان دید. این بنای تاریخی به صورت چهارگوش است و دارای کاشی کاریهای آبی رنگ زیبا،کارهایی با آجرهای پخته و گچ کاریهای بی نظیر در طرحهای هندسی شکل می‌باشد. درقسمت شمالی این بنا مدخل ورودی آن قراردارد ودر آنجا هفت پله وجود دارند که ما را به سمت مقبره و حفره هدایت می‌کنند. گودارد به ارزش تاریخی این بنا به دلیل وجود تزییناتش اشاره می نماید چراکه آنها قدیمیترین تزیینات بیرونی براق و لعاب داده شده بناهای تاریخی در شمال ایران می‌باشند.

  

غار علی‌صدر در همدان
غار علیصدر در همدان غار آبی علیصدر که در ۱۲۰ کیلو متری شمال غرب همدان در روستایی به همین نام قرار دارد و در روی دامنه کوه سوباشی قرار گرفته است یکی از جالب ترین منظره های طبیعی در ایران بشمار می آید. در حقیقت این غار یک شبکه بی پایان از غارهایی است که مملو از آب زلال و شفاف است. غارآبی علیصدر در نیمه اول دهه ۷۰ میلادی کشف شد. در بعضی از قسمت‌های غار عرض آن به بیشتر از ۱۰۰ متر می رسد و همچنین در بعضی نقاط ارتفاع غار ۱۰ متر و حتی بیشتر هم می‌شود. غار علیصدر یکی از زیباترین غارهای آبی جهان به شمار می‌رود. این غار شامل آبروهای کوچک و بزرگ مارپیچ است که همه آنها بهم اتصال دارند. این غار که تقرﻳﺒﺄ نیم قرن از کشف آن می‌گذرد دارای بازدیدکننده‌های بسیاری در فصل تابستان است. 

 باغ شازده ماهان کرمان
باغ شاهزاده یکی از زیباترین باغهای سنتی ایران محسوب می‌شود. این باغ در ماهان و دردامنه کوههای تیگران واقع شده است و مربوط به اواخر دوره قاجاریه (۱۲۹۸ هجری قمری ) می‌باشد. این باغ دارای سردر ورودی بسیار زیبا است که گفته می‌شود که این باغ به دستور حاکم کرمان ساخته شده و وقتی خبر مرگ ناگهانی حاکم را به ماهان می برند بنایی که مشغول تکمیل سر در ساختمان بود تغار گچی را که بدست داشته محکم به دیوار کوبیده و کار را رها کرده و فرار نموده به همین علت جاهای خالی کاشی ها را برسردرورودی می توان دید. این باغ علاوه برسردر شامل عمارت شاه نشین و حمام نیز می‌باشد. در حال حاضر قسمت شاه‌نشین به یک رستوران تبدیل شده و توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. در این باغ درختان میوه متنوعی بچشم می خورد و در جلوی عمارت هم حوض ها و فواره ها آب نمای زیبائی را تشکیل داده‌اند. هر ساله گردشگران از این باغ زیبای اصیل ایرانی بازدید می‌کنند و از زیبائی و طراوت باغ لذت می‌برند.  

 باغ ارم در شیراز
باغ ارم که باغ بسیار معروف و زیبایی است در شهرشیراز واقع شده و مکان آن نزدیک خاکریز رودخانه کوشک است که سابقا در حاشیه شمال غرب شهر قرار داشت، اما هم اکنون درقسمت شهرنشین است. زیبایی‌های باغ بسیاری نظیر است چنانکه فرصت شیرازی که شاعرآن زمان بوده در اشعارش باغ ارم را بخاطر داشتن گلهای زیبا، هوای تازه و درختان سروکه مشهورترین آنها درختی بنام سروناز می‌باشد ستوده است. پس از کودتای سال ۱۳۳۲ شمسی و اسیر شدن برادران قشقایی که مالکان باغ ارم بودند، دولت آنرا مصادره کرد و به دانشگاه پهلوی که بعدها دانشگاه شیراز نام گرفت بخشید. در طول این مدت دیوارهای گلی سابق را با نرده های آهنی جایگزین کردند. باغ ارم درقسمت مرکزی شهر شیراز ودر کنار خیابان ارم واقع شده است. این باغ را رییس ایل قشقایی بنام محمد علی خان قشقایی در قرن هجدهم ساخته و هفتاد و پنج سال بعد نصیرالملک آنرا خرید. این باغ با داشتن معماری زیبا، نقاشیها، کنده کاریها و کاشی کاریها دارای زیبایی و جلال بی‌نظیری است.

  

 ابیانه در اصفهان
آبیانه روستای زیبایی در ۷۰ کیلومتری جنوب کاشان است. این روستا نمونه زنده‌ای از شیوه های معماری، آداب و رسومها و مثال جالبی از سازگاری انسان با طبیعت به شمار می رود. این روستا با داشتن کوچه های سراشیب و باریک، بسیار متراکم بوده و خانه های واقع شده در سراشیبی آن، همچون مسیر پلکانی است. در اینجا سقفهای برخی از خانه ها به عنوان حیاط خانه های بالاتر در سراشیبی بکار می روند. در این روستا تعدادی ساختمانهای اسلامی و زرتشتی هم وجود دارند. این روستا در سراشیبی شمالی کوه کرکس و در ۲۸ کیلومتری شهر نطنز واقع شده است. آبیانه دارای آب وهوای معتدل بوده و آداب و رسوم و سنتهای مردم این منطقه همچون ساختمانهایش، تصویری زیبا از ایران قدیم را نشان می‌دهد. یونسکو، ابیانه را به عنوان یک روستای تاریخی ثبت کرده است. 

 

 برج خاموش در یزد
دخمه یا قلعه خاموشان (برجهای خاموش)، این سه ساختمان پرعظمت از بین دیگر ساختمانهایی که بر بلندای تپه وجود داشته اند باقی مانده اند، این بناها در مجاورت یزد (در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب غرب ) قرار دارند جاییکه جسد زرتشیان را به پای برج می آوردند و تشریفات مذهبی ای را در حضور اقوام و آشنایان فرد مرده انجام می دادند، سپس کشیشان جسد را به داخل برج می بردند و آنرا بر روی سنگهای مسطح کف زمین قرار می دادند، بدین گونه با دوری از خاک، آب و آتش (عناصر الهی که آلوده کننده هستند)، روح فرد مرده متعلق به اهورامزدا می‌شد. بعد از مدتی کوتاه کلاغ‌ها و لاشخورها جسد را از هم می‌دریدند و تکه تکه می‌کردند، پس ازآن استخوان‌ها را بدرون چاله‌ای در مرکز برج می انداختند.

  

 در پای برج‌ها بقایای ساختمان‌هایی دیده می‌شود که زمانی در مراسمهای تشییع جنازه به کار می رفت. هنگامیگه هنوز از برج‌ها برای تدفین زرتشتیان استفاده می‌کردند، تنها کشیش‌ها اجازه ورود به درون برج‌ها را داشتند. امروزه بازدید برخی ازآنها برای عموم آزاد است. در داخل این تپه ساختمانهای زرتشتی متروکه دیگری هم وجود دارند که شامل یک چشمه خشک شده، یک آشپزخانه و یک دستشویی می‌شوند. سنت قرار دادن اجساد در برج خاموش در حدود پنجاه سال پیش در دنیای زرتشتیان منسوخ شد و ازآن زمان آتش جاودانه به درون آتشکده تازه ساخته شده در مرکز شهر یزد انتقال یافت. در حقیقت، از این برج‌ها تا سال ۱۹۸۷ و تا زمانی که همه اجساد زرتشتیان را در قبرستان پای برج‌ها دفن کردند استفاده می‌شد. 

 

 برج آزادی در تهران
این برج بیانگر شهر تهران است وقسمتی از بنای فرهنگی آزادی می‌باشد که در میدان آزادی تهران در منطقه‌ای به وسعت پنج هکتار قرار گرفته است. این بنا متشکل از قسمتهای زیر است، برج ۵۰ متری آزادی که قسمت اصلی موزه را تشکیل داده است و معماری آن ترکیبی از سبک معماری اسلامی و ساسانی است. سالن صدا وسیما ی این بنا که طراحی آن بر پایه نقشه جغرافیایی ایران است بیانگر خصوصیات منطقه‌ای ایران در قدیم می‌باشد که به فرهنگ، روش زندگی، مذهب و بناهای تاریخی مربوط می‌شود.

یک ناقل ماشینی به بازدید کنندگانش این اجازه را می دهد که از سالن در آرامش کامل بازدید کنند. برخی از راهروها و سالنها به نمایشگاه‌های موقتی اختصاص داده شده اند. سالن تصاویر متغیر با ۱۲ اتاق نمایشگر فعالیت‌های فرهنگی، صنایع دستی، ابتکارهای جدید و غیره می‌باشد. یک سینما، کتابخانه و دیگر خدمات کامل کننده فعالیتهای این ساختمان هستند.
 

 سنگ‌نبشته بیستون در کرمانشاه
سنگ‌نبشته بیستون یا کتیبه بیستون از آثار دوره هخامنشیان واقع در سی کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است. سنگ‌نبشته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهمترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان می‌دهد. این اثر از سال ۲۰۰۶ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است. طول این نقش برجسته ۶ متر و عرض آن ۳٫۲۰ متر می‌باشد و نماد فروهر در حال پرواز بالای نقش دیده می‌شود.

داریوش دست راستش را به نشانه ستایش اهورامزدا بالا برده و پای چپش را بر سینه گئومات مغ که زیر پای او افتاده نهاده‌است. شورشیان که دستهایشان از پشت و گردنشان با ریسمان به هم بسته شده‌است پشت سر هم در برابر داریوش ایستاده‌اند.  

 یک نیزه‌دار و یک کماندار پشت سر داریوش دیده می‌شوند. بلندی قامت داریوش در نقش ۱۸۰ سانتیمتر، قامت نیزه دار و کماندار حدود ۱۵۰ سانتیمتر و قامت شورشیان حدود ۱۲۰ سانتیمتر است. متن و نقش بر اثر عواملی چند از جمله عوامل زمین شناختی فرسایش باران و باد رسوب مواد آلی رشد جلبک در درز سنگها و تأثیر سایر پدیده‌های طبیعی فیزیکی شیمیایی و نیز تخریب به دست بشر بویژه در عصر رواج تفنگ - که از قسمتهای برجسته و نمایان تر نقش و از فاصله دور به عنوان نشانه استفاده می‌کرده‌اند - و ناآگاهی ها و بی مبالاتی های دیگر آسیب جدی دیده‌است.

هارون ولایت در اصفهان
عمارت هارون ولایت یا هارونیه ازیک گنبد، یک مقبره، دو محوطه محصور و دو ایوان که به زیبایی کاشی کاری شده‌اند تشکیل شده است. این ساختمان درزمان پادشاه صفوی (شاه اسماعیل)، در سال ۱۵۱۲ میلادی بنا شد و بعدها توسط شاهان دیگرهمین سلسله مرمت شد.

کاشی کاریهای این مقبره یکی از ارزشمندترین بقایای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود. دست نوشته های بی شماری در گونه های خطاطی مختلف بر روی کاشی کاریهای زمینه آن به کار رفته است. برخی از سطرهای شعرکه مربوط به صفویان و قاجارمی‌باشند در مقبره و ایوان آن نیز دیده می‌شوند. گنبد کاشی کاری شده بسیار با شکوه این بنا دارای کتیبه‌ای نیزبه خط کوفی می‌باشد که درگرداگرد ستون آن واقع شده است. 

  نقش رستم در شیراز
در حدود چهار کیلومتر از کوه حاجی آباد در شمال تخت جمشید، بناهایی تاریخی متعلق به شاهان ایلامی وهخامنشی و ساسانی وجود دارند که به خاطر عظمت وبلندی شان نقش رستم نامیده می‌شوند. درقله این کوه چهار مقبره قرار دارند که تصورمیشود مقبره های خرگز، داریوش اول و داریوش دوم هخامنشی باشند.

در اولین قسمت برجسته کاری که در قسمت پایینی کوه تراشیده شده، نارسی پسرشاپور اول در حال دریافت حلقه پادشاهی که نماد آناهیتاست می‌باشد، در این کنده کاری مدل لباس، تاج، آرایش مو، جواهرات ونوارهایی که به قوزک پا بسته شده اند به زیبایی نشان داده می‌شوند. کنده کاری دوم که درزیر مقبره داریوش کبیر واقع گردیده، شامل دو صحنه می‌باشد که به وسیله یک خط باریک نسبی از هم مجزا گشته‌اند و هر دوی آنها شباهت‌هایی به هم دارند چنانکه صحنه بالایی بهرام دوم (۲۹۳- ۲۷۶ پس از میلاد) را در یکی از نبردها با دشمنانش نشان می‌دهد. 

 سومین برجسته کاری شامل عظیم ترین و مجلل ترین کنده کاری دوره ساسانی درنقش رستم می‌باشد و طرح آن پیروزی شاپور اول (۲۷۱-۲۴۲ پس از میلاد) بر امپراطور روم، والریان است، در این کنده کاری شاپور اول در حال راندن اسبش غرق درجلال و شکوه و امپراطور رم به حال تعظیم در پشت سر وی است.

چهارمین برجسته کاری پیروزی هرمز دوم، شاه ساسانی (۳۱۰-۳۰۲ پس از میلاد) را نشان می دهد که دشمنش را شکست داده است. پنجمین برجسته‌کاری پیروزی بهرام دوم و ششمین، همراهی وی را با افراد دربار و وزیرانش نشان می دهد. هفتمین برجسته کاری که یکی از کهن ترین آنهاست آرتاگزرگس (۲۴۲-۲۲۶ پس ازمیلاد) را نمایش می‌دهد که در حال دریافت حلقه پادشاهی از اهورا مزدا است.

مجموعه گنج‌علی‌خان کرمان (حمام، بازار، مسجد، مدرسه و ضرابخانه)
مجموعه گنج‌علی‌خان کرمان، مجموعه عام‌المنفعه‌ای است که هم‌زمان با شکوفایی اقتصاد عصر صفوی در سالهای ۱۰۰۷ تا ۱۰۲۹ هجری قمری به سعی "گنج‌علی‌خان" حاکم وقت کرمان ساخته شد و به همت پسرش "علیمردان خان" تکمیل گردیده است. این مجموعه هنوز هم مرکزیت خود را در هسته شهر حفظ کرده و از شاهکارهای معماری و مجموعه‌ای عالی از آثار باشکوه دوره صفویه محســــوب می‌شود.  

 چهل ستون در اصفهان
این بنا که موزه‌ای واقعی از نقاشی و سرامیک می‌باشد یک عمارت کلاه فرنگی بود که برای تفریح و سرگرمی ‌شاه و مهمانانش استفاده می‌شد. این بنا در یک باغ زیبای سلطنتی قرار دارد و از اولین ساختمان‌هایی است که توسط شاه عباس دوم احداث گردیده است. یک کتیبه یا دست نوشته بیان می‌کند که تزیینات و نقاشیهای آبرنگ روی گچ این بنا در حدود سال ۱۶۴۷ میلادی به پایان رسیده است و تنها ۲ نقاشی آبرنگ مشهور آن مربوط به دوره پادشاهی سلسله زندیان است.

این عمارت بوسیله ایوان بسیار مجلل و زیبایی به باغ راه دارد ایوانی که دارای ستونهای چوبی زیبا وظریف می‌باشد. این ایوان زیبا دارای ستونهایی است که سقف آنرا که از چوبهای روشن ساخته شده است نگه می دارند سقفی که منبت کاریهای بی نظیری در روی آن به چشم می خورد. تمام دیوارهای این بنا با آینه های بزرگ و قطعات شیشه‌های رنگی و نقاشی‌های زیبا تزیین شده است. استخر بزرگی که در جلوی چهل ستون قرار دارد ۱۱۰ متر طول و ۱۶ متر عرض آن است و ۴ شیر سنگی در ۴ ضلع آن قرار دارند که آب از درون دهانشان به بیرون می‌ریزد.  

 

 منبع:bartarinha.ir

ویدیو مرتبط :
پیانیست جوان-آیه امرجی-پاییز پاییز پاییز( فریبرز لاچینی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

سفر با رنگ و بوی پاییز

پاییز رنگارنگ، سفری متفاوت می‌طلبد. تنوع قومی و طبیعی موجود در خراسان شمالی از آشخانه، بجنورد، اسفراین، شیروان تا فاروج زمینه این سفر را مهیا می‌کنند. آثار تاریخی از دوران مهاجرت آریایی‌ها تا قاجار نیز چاشنی سفر خواهند.
خراسان شمالی با توجه به تنوع قومی و گوناگونی طبیعت، با متغیر بودن هوا هم‌خوانی دارد و یک سفر پاییزی را نوید می‌دهد. مروری بر نام محصولات باغی و کشاورزی معروف این استان مانند انگور، گردو، گیلاس، زردآلو، بادام و سیب،خود مۆید این نکته خواهد بود.
از آنجا که اساس این سفر بر تنوع قرار گرفت، از شهرستان مانه و سملقان سفر را آغاز می‌کنیم که اقوام ترک، ترکمن، بلوچ، فارس و خاوری در آن ساکن هستند. بیشتر جمعیت را کُرمانج‌ها تشکیل می‌دهند. از لحاظ مذهبی نیز ترکیب اکثریت شیعه و اقلیت سنی حنفی را می‌توان دید. منطقه از قدمت بالایی برخوردار است و تپه‌های باستانی همچون بیار، قلعه‌خان یا تیش تپه که هر یک در روستایی واقع شده‌اند نشان از این قدمت دارد.

 

 «معبد اسپاخو» یکی از آثار برجسته دوره ساسانی در خراسان شمالی است که در محل به کلیسا مشهور است. این بنا با لاشه سنگ و ملات ساروج ساخته شده است. این بنا در روستایی به همین نام واقع شده که با آشخانه حدود 60 کیلومتر فاصله دارد.
«آرامگاه امام‌زاده قاسم» یکی از یادمان‌های مذهبی‌تاریخی دوره قاجار در شهرستان مانه و سملقان است. ایوان ورودی در ضلع شرقی قرار دارد و سقف آن با قوس گهواره‌ای بزرگی پوشش داده شده که در طرفین آن دو گلدسته با ارتفاع 8 متر ساخته شده است.
 «آرامگاه امام‌زاده دلاور» یا محمد دیباج از بقاع متبرکه شهرستان مانه و سملقان است که به دلیل نوسازی‌های مکرر تاریخ ساخت آن دقیقاً معلوم نیست. روایت شده که امام‌زاده دلاور یکی از نوادگان امام رضا (ع) بوده است.
 روستای «درکش» در فاصله 30 کیلومتری جنوب غربی شهر آشخانه واقع شده و از جاده اصلی 2 کیلومتر فاصله دارد. درکش آب و هوای معتدل، طبیعتی جنگلی و کوهستانی و نیز چشمه‌سارهای بسیار دارد. تنها جنگل بلوط شرق کشور در اطراف این روستا قرار دارد. به‌علاوه در کوهسارها و دره‌های مجاور باغ‌های میوه، انواع گیاهان دارویی و گونه‌های مختلف جانوری وجود دارد. این روستا جزو روستاهای هدف گردشگری خراسان شمالی محسوب می‌شود.
«آبشار بیار» با ارتفاعی حدود 15 متر به فاصله یک کیلومتری جنوب شهر آشخانه، در نزدیکی روستای بیار واقع شده و از ارتفاعات جنوب روستا سرچشمه می‌گیرد.

 

 منطقه حفاظت‌شده «قرخود» با مساحتی حدود 4هزار هکتار، در منتهی‌الیه شرقی جنگل‌های خزری و در غرب شهرستان «مانه و سملقان» قرار دارد و دارای اقلیم مدیترانه‌ای تا نیمه مرطوب معتدل است. نکته جالب تفاوت پوشش گیاهی در دامنه‌های جنوبی و شمالی رشته کوه‌های قرخود است. یکی از ویژگی‌های خاص این منطقه داشتن جامعه کهنسال ارس است.
منطقه شکار ممنوع «بهکده رضوی» با مساحت 23هزار هکتار در 130 کیلومتری غرب مانه و سملقان، در واقع مراتع ییلاقی و قشلاقی تحت پوشش سازمان کشت و صنعت بهکده رضوی است که با توجه به دارا بودن جمعیت قابل توجهی از قوچ و میش اوریال و آهو توسط محیط‌بانان منطقه حفاظت‌شده قرخود محافظت می‌شود.
پس از عبور از راه‌های فرعی برای دیدن مناطق طبیعی اطراف آشخانه، نوبت به پناهگاه حیات وحش «میاندشت»، یکی از قدیمی‌ترین مناطق چهارگانه می‌رسد. این پناهگاه حیات وحش با مساحتی بیش از 8 هزار هکتار در حدود 10 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان جاجرم قرار دارد. تاکنون 120 گونه گیاهی در این منطقه شناخته شده است. از آثار تاریخی می‌توان به بقعه دانیال نبی در روستای پیغمبر در فاصله 80 کیلومتر جاجرم و بقعه معصوم‌زاده زین‌العابدین نام برد.
یکی دیگر از بقاع متبرکه، بقعه علی بن مهزیار از فقه‌ها، محدثان و دانشمندان معروف شیعه و از نزدیکان امامان (ع) است که در قرن سوم هجری می‌زیسته و در برخی از مناطق ایران به عنوان نماینده امامان (ع) انجام وظیفه می‌کرده است. لازم به ذکر است بقعه‌ علی بن مهزیار در شهر اهواز و آرامگاه دانیال نبی (ع) در شهر شوش قرار دارد.

 

 از جاجرم به طرف اسفراین حرکت می‌کنیم که از شهرهای قدیمی محسوب می‌شود. غار تاریخی «عبادتگاه» در روستای گوریان که نقل است محل عبادت ذاکر معروف «شیخ احمد» بوده، یکی از آثار تاریخی است.
 آرامگاه شیخ على اسفراینى از عرفای بزرگ اقطاب سلسلهء ذهبیه است که در باغ شخصى وی در محلهء قلعهء نوى خواجه‌ها قرار دارد. در حال حاضر، ستون گِلى روى مقبره فرو ریخته است. این عارف معروف، داماد و شاگرد شیخ رشیدالدین محمد بیدوازى بوده است. لازم به یادآوری است در شهرستان اسفراین بیش از 25 مزار و بقعه وجود دارد که مورد احترام اهالی است. رفتن به این بقاع هم از نظر تاریخی و معماری و هم از نظر مردم‌شناسی اهمیت بسیار دارد.
 بنای عظیم امام‌زاده احمدرضا (احمدبن موسی) در حدود 40 کیلومتری غرب اسفراین و 8 کیلومتری جنوب غرب روستای کوران قرار گرفته است. این بنا با هیبتی سترگ، به دور از آبادی‌ها و در میان دشت نسبتاً گرمی قرار دارد. در داخل تالارهای عرضی و همچنین در اطراف بنا، قبور متعددی از اشخاص و اعیان با نفوذ محلی موجود است که به عصر صفوی مربوط‌ می‌شوند.
بنای امام‌زاده عبدالله کوران در 30 کیلومتری مغرب اسفراین و 5 کیلومتری جنوب غرب آبادی کوران قرار گرفته است. نمای بیرون بنا دارای یک ردیف قرنیز جالبی است که به صورت آجرچینی لبه‌های بام را تزیین کرده است . گنبد آجری بنا استحکام اولیه را هنوز هم حفظ کرده است. محفظه‌ای در بالای گنبد ایجاد شده که به صورت یک بادگیر هوای خنک را از طریق روزنه وسط گنبد به داخل بنا هدایت می‌کند. مقابری از اعیان محل درون بقعه وجود دارد که یکی از سنگ قبرهای قدیمی به نام محب علی بن درویش محمد به سال 1031 هجری است.

 

بنای شاهزاده زید در حاشیه شمالی روستای توی در مغرب اسفراین واقع شده است. شاهزاده زید بنایی است هشت ضلعی که در چهار ضلع اصلی آن چهار ایوان کوچک دارد. در داخل این امام‌زاده قبوری از دوره صفویه وجود دارد که یکی از قدیمی‌ترین سنگ قبرها به تاریخ 1072 هجری و مربوط به میر محمد صادق ولد میر عبدالله است.
امام‌زاده‌ها و معصوم‌زاده‌های دوره صفوی در منطقه اسفراین، در دوره قاجاریه بسیار مورد توجه بوده و کوشش‌های وسیعی برای بازسازی و احیای آنها صورت گرفته و صندوق‌های چوبی هم‌شکل و تقریباً استانداردی برای این امام‌زاده‌ها تهیه کرده‌اند. صندوق چوبی مقبره شاهزاده زید یکی از همین صندوق‌هاست که تاریخ 1329هجری دارد.
 امام‌زاده شاهزاده جعفر، بنا به اعتقاد اهالی روستای کوشکی، فرزند امام رضا(ع) است و زیارتگاه مردم اسفراین و روستاهای اطراف است. بنای امام‌زاده در دوره‌های مختلف تعمیر شده است و بنای فعلی حدود 200 سال قدمت دارد.
آرامگاه شیخ آذری در جنوب شهر اسفراین و حدود یک کیلومتری شمال شرقی خرابه‌های شهر بلقیس و در میان اراضی کشاورزی واقع شده است. چند حلقه چاه و چند درخت توت در اطراف بنا دیده می‌شود. قبر حدود 80 سانتی‌متر از زمین بلندتر است و موزائیک شده و فاقد سنگ قبر است.
با وجود آثار متعدد و عرفا و مشاهیری که زندگی هر کدام قابل بررسی است از اسفراین خارج شده و از آنجا که فاصله تا فاروج نسبتاً طولانی است، به بجنورد می‌رویم.
 یکی از آثار تاریخی بجنورد، نارین‌قلعه است. شاید مشهورترین نارین‌قلعه در میبد باشد اما شهرهایی چون ورامین، اردبیل، جاجرم، سیروان و بجنورد نیز نارین قلعه‌های خود را دارند. در خارج از مرزهای سیاسی کنونی ایران نیز چند نارین‌قلعه در کشورهای روسیه، عراق، افغانستان، گرجستان وجود داشته یا دارد. نارین‌قلعه یکی از مراکز حکومتی بوده و بالاتر از جاهای دیگر شهر بوده است. در بجنورد نیز بر تپه کهنه کند واقع شده است.
 از دیگر دیدنی‌ها، سازه‌ی سنگی آرامگاه باباتوکل واقع در روستای «بابالنگر» است که سنگ‌های به‌کار رفته در آن بدون تراش هستند. لیکن فاصله ملات‌خور سنگ‌ها بندکشی شده داخل فضا دارای اندود گچ است و تزیینات گچ‌کاری هم به صورت استامپی در آن دیده می‌شود. بنا دارای سردابه و ضریحی چوبی در مرکز آن است.
ورودی اولیه بنا دارای دری منبت‌کاری شده با نقوش هندسی و اسلیمی بوده است. قسمتی از این در، در غرفه خراطی موزه مردم‌شناسی سبزوار نگهداری می‌شود. این بنا در روستای بابالنگر در فاصله 85 کیلومتری شمال شرقی شهر سبزوار قرار دارد.
به دلیل آن که دیدنی‌های بجنورد و شیروان پیش از این توضیح داده شد، مسیر خود را به طرف «فاروج» ادامه می‌دهیم که دیدنی‌های بسیاری دارد و وقت تنگ است.

 

  فاروج در ایران به نام شهر آجیل معروف است و کمتر مسافری یافت می‌شود که در این شهر توقف نکند و از این جاذبه یعنی تهیه و فروش آجیل که شبانه‌روزی فعالیت دارند، استفاده نکند. یکی دیگر از ویژگی‌های شهرستان فاروج حدود 4هزار تاکستان اطراف آن است که ناگفته پیداست یکی از مرغوب‌ترین کشمش‌های کشور در این شهرستان تولید می‌شود.
علاوه بر شهر، روستاهای «استاد» و «خسرویه» از روستاهای هدف گردشگری، دارای طبیعت زیبا و آثار تاریخی هستند. روستای استاد در کتاب احسن‌التقاسیم  مرکز حکومت پارت‌ها ذکر شده و اهمیت‌اش در حدی بوده که در دوران تیموری هم‌زمان با مسجد گوهرشاد در این روستا مسجدی ساخته شده است. این روستای سرسبز در 22 کیلومتری جنوب فاروج واقع شده است. نژاد اهالی به آریایی نسبت داده شده و زبان آنها فارسی است و وجود آثاری چون حمام، مسجد تاریخی، برج سنگی دیده‌بانی و سنگ آسیاب نشان از قدمت این روستا دارد.
روستای خسرویه نیز که زادگاه آیت‌الله محمدحسن نجفی بوده تاریخی است. در آن سنگ قبرهایی با تاریخ 747 هجری قمری وجود دارد که با خطی زیبا نوشته و بر روی آن نقوش اسلیمی نگاشته شده است. طبیعت زیبای این روستا هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند، روستای خسرویه به‌وسیله رودخانه به دو قسمت تقسیم شده و درختان گیلاس، آلبالو، گردو، هلو، سیب و گلابی بر زیبایی‌های این روستا افزوده است.
از دیگر روستاهای زیبای شهرستان، روستای «تبریان» است که در آن غار یخچالی وجود دارد. «خبوشان» در شمال غربی فاروج نیز با وجود تپه‌های باستانی و آرامگاه‌هایی از دوره تیموری از جمله مناطق تاریخی منطقه است.
 علی‌رغم محرومیت زیاد دهستان سنگر، نمی‌توان از طبیعت بکر و زیبای روستاهای این دهستان مثل روستای خرق به‌راحتی گذشت. وجود باغ‌ها و رودخانه آب گرم، روستای «گرماب» را به یکی دیگر از مناطق دیدنی منطقه تبدیل کرده است. دره زیبای «مایوان»، خانه‌های پلکانی روستای کردنشین «چوکانلو»  و روستای خیرآباد از روستاهایی هستند که شرایط جذب گردشگر را دارند.

منبع:tebyan.net