متفرقه


2 دقیقه پیش

با زخم های زندگی چه کنیم؟

در این سلسله مطالب مباحثی درباره زندگی معنای زندگی روابط و احساسات و ... توسط دکتر شیری ارائه خواهد شد. صبح بخیر: ممکن است شما هم مانند بسیاری از افراد جامعه برای حل مشکلات ...
2 دقیقه پیش

نظر آیت‌الله محقق داماد درمورد سید حسن

آیت الله سید مصطفی محقق داماد، برادر حضرت آیت الله سید علی محقق داماد در پاسخ به سئوالی در خصوص اجتهاد آیت الله سید حسن خمینی، گفت: نظر بنده در مورد ایشان همان نظر اخوی ...

تفسیر صحیفه سجادیه - دعای دوازدهم



ترجمه فارسی صحیفه سجادیه

و كان من‌ دعائه علیه السلام فى الاعتراف ‌و‌ طلب التوبه الى الله تعالى دعاى دوازدهم كه‌ حضرت سیدالساجدین علیه السلام در‌ اعتراف به‌ گناه ‌و‌ طلب توبه از‌ جناب پروردگار مواظبت مى فرموده اند.
«اللهم انه یحجبنى عن مسالتك خلال ثلاث». الخلال- بكسر الخاء المعجمه-: جمع خله- بفتح الخاء- بمعنى الخصله. ‌و‌ نعم ما‌ قال بعض البلغاء: بئست ‌و‌ الله الخله ان‌ یمنع الخلیل الحله لاجل خله. ‌و‌ المساله: مصدر میمى بمعنى السوال. من: سالته مساله. یعنى: بار خدایا، به‌ درستى كه‌ باز مى دارد مرا از‌ سوال كردن حاجت خود از‌ درگاه تو‌ سه خصلت. «و تحدونى علیها خله واحده». اى: تسوقنى. من‌ الحدو بمعنى سوق الابل. ‌و‌ یقال: للشمال حدو لانها تسوق السحاب. یعنى: ‌و‌ مى راند ‌و‌ راغب مى سازد مرا بر‌ سوال كردن حاجت خود از‌ تو‌ یك خصلت.
«یحجبنى امر امرت به‌ فابطات عنه، ‌و‌ نهى نهیتنى عنه فاسرعت الیه، ‌و‌ نعمه انعمت بها على فقصرت فى شكرها». الابطاء: ضد الاسراع. (یعنى:) اول از‌ ‌آن خصلتها كه‌ باز مى دارد مرا از‌ سوال، فرمانى است كه‌ امر
كرده اى به‌ آن، پس‌ من‌ مسارعت ننموده ام ‌و‌ تجاوز كرده ام از‌ آن. دوم نهیى است كه‌ بازداشته اى مرا از‌ آن، پس‌ من‌ شتافته ام به‌ سوى آن. سوم نعمتى است كه‌ انعام كرده اى ‌آن را‌ بر‌ من، پس‌ من‌ تقصیر در‌ شكرگزارى ‌آن كرده ام.
«و یحدونى على مسالتك تفضلك على من‌ اقبل بوجهه الیك». ‌و‌ مى راند مرا ‌و‌ راغب مى سازد مرا بر‌ سوال كردن از‌ تو، تفضل تو‌ بر‌ هر‌ كس كه‌ روى آورد به‌ سوى تو‌ بذاته- یعنى به‌ ظاهر ‌و‌ باطن متوجه جناب تو‌ شود. ‌و‌ تعبیر از‌ ذات به‌ «وجه» شایع است. چه، وجه اول چیزى است كه‌ ظاهر مى شود از‌ شى ء. یقال: اكرم الله وجهك، اى: اكرمك الله. «و وفد بحسن ظنه علیك». ‌و‌ وارد شد بر‌ جناب تو‌ به‌ گمان نیكویى كه‌ او‌ را‌ به‌ تو‌ بود. «اذ جمیع احسانك تفضل. ‌و‌ اذ كل‌ نعمك ابتداء. فها انا ذا- یا‌ الهى- واقف بباب عزك وقوف المستسلم الذلیل». «ها» حرف تنبیه است. ‌و‌ «ذا» اسم اشاره است. استسلم، اى: انقاد. یعنى: چون جمیع نیكوییهایى كه‌ تو‌ به‌ ما‌ كرده اى تفضل است ‌و‌ همه ‌ى‌ نعمتهاى تو‌ ابتداست بى آنكه سابقه ‌ى‌ استحقاقى ما‌ را‌ بود،
پس اینك من- خداوند- ایستاده ام به‌ درگاه عزت تو، ایستادن كسى كه‌ گردن نهاده باشد ‌و‌ منقاد فرمان تو‌ باشد، خوار ‌و‌ بى اعتبار. «و سائلك على الحیاء منى سوال البائس المعیل». لفظه «على» بمعنى مع، نحو: (و آتى المال على حبه). (و ان‌ ربك لذو
مغفره للناس على ظلمهم). ‌و‌ الحیاء تغیر ‌و‌ انكسار یعترى المومن من‌ خوف ما‌ یلام به‌ ‌و‌ یعاب علیه. ‌و‌ هو نوعان، نفسانى ‌و‌ ایمانى. فالنفسانى الجبلى الذى خلقه الله تعالى فى النفوس من‌ الكافر ‌و‌ المسلم، نحو كشف العوره ‌و‌ مباشره الرجل المراه بین الناس. ‌و‌ الایمانى ما‌ یمنع الشخص من‌ الفعل القبیح بسبب الایمان، كالزنا ‌و‌ شرب الخمر ‌و‌ غیر ذلك من‌ القبائح. ‌و‌ البائس: الذى ظهر علیه اثر البوس من‌ الجوع ‌و‌ العرى. ‌و‌ قیل: البائس الذى یمد یده للسوال. ‌و‌ البائس اسوا حالا من‌ الفقیر ‌و‌ المسكین. ‌و‌ اما المعیل هنا فیحتمل ان‌ یكون بمعنى الفقیر المحتاج. ‌و‌ عال یعیل عیله، اذا احتاج. قال الشاعر: ‌و‌ ما‌ یدرى الفقیر متى غناه ‌و‌ ما‌ یدرى الغنى متى یعیل اى: متى یفتقر. ‌و‌ یحتمل ان‌ یكون من‌ باب الاعاله. یقال: اعال الرجل فهو معیل، اذا كثر عیاله. (یعنى:) ‌و‌ سوال كننده ام تو‌ را‌ با‌ كمال شرمندگى كه‌ از‌ خود دارم- چرا كه‌ چیزى كه‌ موجب سوال باشد به‌ عمل نیاورده ام- مثل سوال كسى كه‌ در‌ كمال بدحالى ‌و‌ گرسنگى ‌و‌ برهنگى، ‌و‌ فقیر ‌و‌ محتاج ‌و‌ كثیر العیال بوده باشد. چه، سوال ایشان از‌ روى الحاح ‌و‌ مبالغه مى باشد.
«مقر لك بانى لم استسلم وقت احسانك الا بالاقلاع عن عصیانك، ‌و‌ لم اخل فى الحالات كلها من‌ امتنانك». الاقلاع عن الامر: الكف عنه. قاله فى الصحاح.
(یعنى:) اقرار كننده ام به‌ آنكه فرمانبردارى ‌و‌ انقیاد ننموده ام در‌ وقت احسان تو‌ مگر به‌ بازایستادن از‌ عصیان ‌و‌ نافرمانى تو. ‌و‌ مى تواند بود كه‌ «وقت الاحسان» متعلق باشد به‌ حاصل مقدر ‌و‌ تقدیر كلام چنین شود كه: مقر لك بانى لم استسلم لعظمتك ‌و‌ جلالك الا بالاقلاع عن عصیانك حال كونه حاصلا فى وقت احسانك ‌و‌ هو وقت التوبه ‌و‌ الاقلاع.
«فهل ینفعنى- یا‌ الهى- اقرارى عندك بسوء ما‌ اكتسبت؟». الاكتساب: المبالغه ‌و‌ الاعتمال فى الكسب. ‌و‌ من‌ ذلك قوله تعالى: (لها ما‌ كسبت ‌و‌ علیها ما‌ اكتسبت) ‌و‌ تخصیص الكسب بالخیر ‌و‌ الاكتساب بالشر، لان الاكتساب فیه اعتمال، ‌و‌ الشر تشتهیه النفس ‌و‌ تنجذب الیه فكانت اجد فى تحصیله ‌و‌ اعمل، بخلاف الخیر. یعنى: پس‌ آیا هیچ نفع مى كند مرا- اى خداوند من- اقرار كردن من‌ نزد تو‌ به‌ بدى آنچه كسب كرده ام از‌ معاصى؟ «و هل‌ ینجینى منك اعترافى لك بقبیح ما‌ ارتكبت؟». ‌و‌ آیا مى رهاند ‌و‌ نجات مى دهد مرا از‌ عذاب تو‌ اعتراف من‌ به‌ قبح آنچه كرده ام؟ «ام اوجبت لى فى مقامى هذا سخطك؟». السخط- بالتحریك- ‌و‌ السخط- بوزن القفل- ضد الرضا. ‌و‌ قد یروى كلا الوجهین فى هذا المقام. (یعنى:) یا‌ واجب ساخته اى از‌ براى من‌ در‌ این مقام كه‌ ایستاده ام خشم ‌و‌ غضب تو؟ «ام لزمنى فى وقت دعائى مقتك؟».
المقت: البغض. یقال: مقته، اى: ابغضه. ‌و‌ المراد هنا لازمه ‌و‌ هو العذاب. (یعنى:) یا‌ لازم شده مرا در‌ وقت خواندن من‌ تو‌ را‌ عذاب تو؟
«سبحانك، لا‌ ایاس منك ‌و‌ قد فتحت لى باب التوبه الیك». الصواب: «آیس» بقلب الهمزه الثانیه الفا ‌و‌ بعد الالف الیاء المفتوحه. (یعنى:) خداوندا، تنزیه مى كنم ترا تنزیه كردنى. ناامید نمى شوم از‌ رحمت تو‌ ‌و‌ حال آنكه گشاده اى از‌ براى من‌ در‌ توبه ‌و‌ انابت به‌ سوى خود. «بل اقول مقال العبد الذلیل الظالم لنفسه المستخف بحرمه ربه». استخفه: خلاف استثقله. ‌و‌ استخف به: اهانه. قاله فى الصحاح. ‌و‌ الحرمه: ما‌ لا‌ یحل انتهاكه. (یعنى:) بلكه مى گویم گفتن بنده ‌ى‌ خوار بى مقدار بیداد كننده بر‌ نفس خود، استخفاف كننده به‌ حرمت پروردگار خود. ‌و‌ این، كنایه است از‌ بنده ‌ى‌ عاصى. چه، عاصى پرده ‌ى‌ حرمت را‌ به‌ گناه مى درد.
«الذى عظمت ذنوبه فجلت، ‌و‌ ادبرت ایامه فولت». ‌آن بنده اى كه‌ بزرگ شد گناهان او‌ یوما فیوما تا‌ آنكه جلیل شد گناهان ‌و‌ پشت كرد روزگار او‌ بر‌ او‌ تا‌ آنكه برگردید. از‌ او. «حتى اذا راى مده العمل قد انقضت، ‌و‌ غایه العمر قد انتهت، ‌و‌ ایقن انه لا‌ محیص له عنك، ‌و‌ لا‌ مهرب له منك، تلقاك بالانابه ‌و‌ اخلص لك التوبه». یقال: ما‌ عنه محیص: اى: محید ‌و‌ مهرب. تلقاك، اى: استقبلك. یعنى: تا‌ ‌آن گاه كه‌ دید كه‌ مدت كردار او‌ درگذشت ‌و‌ منقضى شد ‌و‌ نهایت
زندگانى او‌ به‌ سر‌ آمد ‌و‌ منتهى شد ‌و‌ یقین دانست كه‌ او‌ را‌ هیچ چاره اى نیست از‌ تو‌ ‌و‌ گریزگاهى نیست او‌ را‌ از‌ تو، روى آورد به‌ سوى تو‌ به‌ انابت ‌و‌ بازگشت كردن ‌و‌ خالص گردانید از‌ براى رجوع به‌ درگاه كبریاى تو‌ توبه را. «فقام الیك بقلب طاهر نقى، ثم دعاك بصوت حائل خفى». «نقى»- به‌ نون ‌و‌ قاف- به‌ معنى نظافت است، پس‌ تاكید باشد مر «طاهر» را. ‌و‌ در‌ بعض نسخ به‌ تاء مثناه عوض از‌ نون روایت شده. ‌و‌ الحائل: المتغیر. یقال: حال لونه، اى: تغیر. قاله فى الصحاح. ‌و‌ فى بعض النسخ: الخامل- بالخاء المعجمه ‌و‌ المیم-: اى: خفى. ‌و‌ فى الحدیث: «اذكروا الله ذكرا خاملا»، اى: اخفضوا الصوت لذكره توقیرا لجلاله. (یعنى:) پس‌ برخاست ‌و‌ توجه كرد به‌ سوى جناب پروردگار خود با‌ دلى پاكیزه از‌ كدورات ‌و‌ تعلقات دنیویه، پس‌ خواند تو‌ را‌ به‌ آوازى تغییر داده شده در‌ كمال ضعف ‌و‌ آهستگى.
«قد تطا طالك فانحنى، ‌و‌ نكس راسه فانثنى». طاطا، اى: خضع نفسه لك ‌و‌ تواضع حتى صار منحنیا. ‌و‌ تطاطا مثله. ‌و‌ الانحناء هى ان‌ یصیر صدر الشخص مائلا الى التحت. ‌و‌ نكست الشى ء انكسه نكسا: قلبته على راسه. كذا فى الصحاح. ‌و‌ الناكس: المطاطى راسه. ‌و‌ ثنیت الشى ء ثنیا، اذا عطفته. فانثنى اى: انعطف. (یعنى:) ‌و‌ فروتنى ‌و‌ خضوع ‌و‌ خشوع كرد مر عظمت ‌و‌ بزرگى تو‌ را‌ تا‌ آنكه منحنى شد، ‌و‌ در‌ پیش افكند سر‌ خود را‌ تا‌ آنكه دوته شد. «قد ارعشت خشیته رجلیه، ‌و‌ غرقت دموعه خدیه». الرعش- بالتحریك-: الرعده. یعنى: به‌ تحقیق كه‌ بلرزانید ترسكارى ‌و‌ خوف او‌ هر‌ دو‌ پاى او‌ را‌ ‌و‌ غرق
گردانید اشكهاى او‌ هر‌ دو‌ روى او‌ را. «یدعوك بیا ارحم الراحمین». مى خواند تو‌ را‌ به‌ اینكه: اى بخشاینده ترین بخشایندگان. «و یا‌ ارحم من‌ انتابه المسترحمون». افتعال من‌ التوبه، اى: كثروا سواله ‌و‌ آتاهم مره بعد اخرى. ‌و‌ قد توهم بعض من‌ القاصرین انه انفعال من‌ التوبه، اى: الرجوع من‌ الذنب ‌و‌ الندم علیه. ‌و‌ هو توهم باطل. یعنى: اى بخشاینده ترین ‌آن كسى كه‌ به‌ درگاه او‌ روند رحمت خواهان مره بعد اخرى ‌و‌ مبالغه نمایند در‌ سوال رحمت. «و یا‌ اعطف من‌ اطاف به‌ المستغفرون». اسم التفصیل من‌ العطوفه. ‌و‌ اطاف به، اى: الم به‌ ‌و‌ قاربه. قاله فى الصحاح. یعنى: اى مهربانترین ‌آن كسى كه‌ نزول كند ‌و‌ نزدیكى كند او‌ را‌ آمرزش خواهان. «و یا‌ من‌ عفوه اكثر من‌ نقمته، ‌و‌ یا‌ من‌ رضاه اوفر من‌ سخطه». ‌و‌ اى ‌آن كسى كه‌ عفو ‌و‌ درگذشتن او‌ از‌ گناهان بیشتر است از‌ عقوبت كردن او، ‌و‌ اى ‌آن كسى كه‌ رضا ‌و‌ خشنودى او‌ بیشتر است از‌ غضب او.
«و یا‌ من‌ تحمد الى خلقه بحسن التجاوز». فلان یتحمد الى، اى: یمتن. یقال: من‌ انفق ماله على نفسه، فلا یتحمد به‌
على الناس. قاله فى الصحاح. (یعنى:) ‌و‌ اى ‌آن كسى كه‌ منت نهاده به‌ خلقان خود به‌ درگذشتن از‌ گناهان ایشان. حیث قال جل ‌و‌ عز: (و یعفو عن السیئات). «و یا‌ من‌ عود عباده قبول الانابه». یقال: عود كلبه الصید فتعود، اى: صار عاده له. یشعر كلامه علیه السلام بان سقوط العقاب من‌ التوبه تفضل، ‌و‌ بان من‌ عاد الى المعصیه بعد التوبه ثم تاب ثانیا یقبل توبته تفضلا منه سبحانه. (یعنى:) ‌و‌ اى آنكه عادت فرموده بندگان خود را‌ به‌ پذیرفتن انابت ‌و‌ قبول نمودن بازگشت ایشان را‌ به‌ خود. حیث قال: (و هو الذى یقبل التوبه عن عباده). «و یا‌ من‌ استصلح فاسدهم بالتوبه». ‌و‌ اى ‌آن كسى كه‌ طلب صلاح كار تباه شدگان بندگان خود نموده به‌ توبه ‌و‌ رجوع از‌ معصیت. «و یا‌ من‌ رضى من‌ فعلهم بالیسیر». ‌و‌ اى آنكه خشنود شده است از‌ كردار ایشان به‌ اندكى. «و یا‌ من‌ كافى قلیلهم بالكثیر». الموجود فى النسخ: «كافى» بالیاء. ‌و‌ الظاهر انه «كافا» بالهمزه بمعنى جازى، ‌و‌ انما یكتب بالالف ‌و‌ ان‌ جاز تخفیفه بقلبه الفا فى اللفظ. (یعنى:) ‌و‌ اى آنكه مكافات داده عمل اندك بندگان خود را‌ به‌ بسیارى از‌
ثواب. «و یا‌ من‌ ضمن لهم اجابه الدعاء». ‌و‌ اى آنكه ضامن شده بندگان را‌ به‌ اجابت دعاى ایشان. حیث قال: (ادعونى استجب لكم). «و یا‌ من‌ وعدهم على نفسه بتفضله حسن الجزاء». ‌و‌ اى آنكه وعده داده بندگان خود را‌ در‌ حالتى كه‌ بر‌ ذات با‌ رحمت خود لازم ساخته پاداش نیكو به‌ تفضل ‌و‌ مكرمت خود، نه از‌ روى عدل ‌و‌ استحقاق بندگان. حیث قال- عز من‌ قائل-: (قل یا‌ عبادى الذین اسرفوا على انفسهم لا‌ تقنطوا من‌ رحمه الله ان‌ الله یغفر الذنوب جمیعا).
«ما انا باعصى من‌ عصاك فغفرت له». نیستم من‌ عاصى تر از‌ آنكه نافرمانى كرد تو‌ را‌ پس‌ آمرزیدى تو‌ او‌ را. «و ما‌ انا بالوم من‌ اعتذر الیك فقبلت منه». ‌و‌ نیستم من‌ ملامت زده تر از‌ ‌آن كه‌ عذر خواست از‌ تو‌ ‌و‌ در‌ پذیرفتى عذر او‌ را. «و ما‌ انا باظلم من‌ تاب الیك فعدت علیه». من‌ العائده- لا‌ من‌ العود- ‌و‌ هى الصله ‌و‌ العطف ‌و‌ الاحسان ‌و‌ المكرمه. (یعنى:) ‌و‌ نیستم من‌ ستمكارتر از‌ كسى كه‌ بدى كرد ‌و‌ بازگشت نمود به‌ سوى تو‌ پس‌ تو‌ مكرمت ‌و‌ احسان ‌و‌ تعطف نمودى بر‌ او.
«اتوب الیك فى مقامى هذا توبه نادم على ما‌ فرط منه».
فرط- بالتخفیف- فروطا- بالضم-: سبق ‌و‌ تقدم. یعنى: بازگشت مى نمایم ‌و‌ رجوع مى كنم به‌ سوى تو‌ در‌ این جایگاه كه‌ قرار گرفته ام، مثل بازگشت ‌آن كسى كه‌ پشیمان باشد بر‌ آنچه پیش گرفته ‌و‌ صادر شده از‌ او. «مشفق مما اجتمع علیه». اى: خائف. من‌ اشفقت منه- یعنى: حذرته- لا‌ من‌ اشفقت علیه. فانا مشفق ‌و‌ شفیق، ‌و‌ انما یختلف المعنى بعلى ‌و‌ من. یعنى: حذر كننده ‌و‌ ترسنده از‌ آنچه گرد آمده است ‌و‌ مجتمع شده بر‌ او‌ از‌ گناهان. «خالص الحیاء مما وقع فیه». شرمسار محض از‌ آنچه افتاده در‌ ‌آن از‌ معاصى مهلكه.
«عالم بان العفو عن الذنب العظیم لا‌ یتعاظمك». اى: لا‌ یعظم علیك. یقال: اصابنا مطر لا‌ یتعاظمه شى ء، اى: لا‌ یعظم عنده شى ء. (یعنى:) دانا به‌ آنكه عفو كردن از‌ گناه بزرگ تو‌ را‌ عظیم نمى نماید. «و ان‌ التجاوز عن الاثم الجلیل لا‌ یستصعبك». اى: لا‌ یصعب علیك. یقال: استصعب الامر: اى: صعب. (یعنى:) ‌و‌ دانا به‌ ‌آن كه‌ درگذشتن از‌ گناه بزرگ دشوار نمى نماید تو‌ را. «و ان‌ احتمال الجنایات الفاحشه لا‌ یتكادك». الجنایه: الذنب ‌و‌ الجرم. ‌و‌ كل‌ سوء جاوز حده فهو فاحش. لا‌ یتكادك، اى: لا‌ یشق علیك.
(یعنى:) ‌و‌ دانا به‌ آنكه برداشتن بار گناهان فاحش متجاوز از‌ حد بر‌ تو‌ دشوار نمى آید. «و ان‌ احب عبادك الیك من‌ ترك الاستكبار علیك». ‌و‌ به‌ درستى كه‌ دوست ترین بندگان تو‌ به‌ سوى تو‌ ‌آن كسى است كه‌ ترك سركشى نماید بر‌ تو‌ ‌و‌ التجا به‌ درگاه تو‌ آورد. «و جانب الاصرار، ‌و‌ لزم الاستغفار». اصر على الشى ء: اقام به. مستعار من‌ اصر الحمار على العانه، اذا صر اذنیه ‌و‌ اقبل علیها. ‌و‌ فى بعض النسخ المعتبره الزاى فى «لزم» مفتوحه. (یعنى:) ‌و‌ دورى نماید ‌و‌ به‌ كنار شود از‌ ایستادن بر‌ معاصى ‌و‌ درآویزد در‌ آمرزش ‌و‌ استغفار نمودن.
«و انا ابرا الیك من‌ ان‌ استكبر». اى: انا ابرا من‌ الاستكبار ملتجئا الیك. یعنى: من‌ بیزارى مى جویم از‌ استكبار ‌و‌ سركشى نمودن در‌ حالتى كه‌ پناه آورنده ام به‌ درگاه تو. «و اعوذ بك من‌ ان‌ اصر». ‌و‌ پناه مى جویم به‌ تو‌ از‌ اینكه اصرار نمایم بر‌ معاصى. «و استغفرك لما قصرت فیه». ‌و‌ آمرزش مى خواهم از‌ تو‌ جهت آنچه تقصیر كرده ام در‌ آن. «و استعین بك على ما‌ عجزت عنه».
و استعانت ‌و‌ یارى مى خواهم از‌ تو‌ بر‌ آنچه عاجز شده ام از‌ ‌آن از‌ قیام به‌ وظایف عبادات.
«اللهم صل على محمد ‌و‌ آله. وهب لى ما‌ یجب على لك». بار خدایا، رحمت فرست بر‌ محمد ‌و‌ آل‌ او. ‌و‌ ببخشاى مرا آنچه واجب است بر‌ من‌ كه‌ از‌ براى تو‌ به‌ عمل آورم از‌ اتیان به‌ عبادات ‌و‌ قیام بر‌ طاعات. «و عافنى مما استوجبه منك». ‌و‌ عافیت ده‌ مرا از‌ آنچه مستوجب ‌آن شده ام از‌ تو‌ به‌ سبب ارتكاب معاصى. «و اجرنى مما یخافه اهل الاساءه». فعل امر من‌ الاجاره. یعنى: ‌و‌ پناه ده‌ مرا از‌ آنچه مى ترسند از‌ ‌آن بدكرداران. «فانك ملى ء بالعفو». بالهمزه بعد الیاء على صیغه فعیل. ‌و‌ فى نسخه: «ملى» مشدده الیاء. قال الزمخشرى فى الاساس: هو ملى ء بكذا، اى: مضطلع به. ‌و‌ المضطلع: القوى. ‌و‌ «یقال: فلان مضطلع بهذا الامر، اى: قوى. ‌و‌ هو مفتعل من‌ الضلاعه، ‌و‌ هى القوه». قاله فى الصحاح. ‌و‌ العفو: التجاوز عن العقاب المستحق. من‌ عفا عن ذنبه، اى: تركه ‌و‌ لم یعاقبه. (یعنى:) پس‌ به‌ درستى كه‌ تو‌ قادرى به‌ عفو ‌و‌ درگذشتن از‌ عقابى كه‌ ما‌ مستحق ‌آن شده ایم. «مرجو للمغفره». اسم مفعول من‌ الرجاء بمعنى الامل من‌ باب عدا. ‌و‌ المغفره: تغطیه الذنب. من‌ الغفر، ‌و‌ هو الستر ‌و‌ التغطیه. ‌و‌ سمى المغفره به‌ لستره الراس.
(یعنى:) امید داشته شده به‌ مغفرت ‌و‌ پوشانیدن گناهان. «معروف بالتجاوز». معروف ‌و‌ موصوفى به‌ درگذشتن از‌ گناهان. «لیس لحاجتى مطلب سواك، ‌و‌ لا‌ لذنبى غافر غیرك. حاشاك!». «حاشاك» بمعنى التنزیه. قال اللغویون: «حاش لله» له معنیان: التنزیه، ‌و‌ الاستثناء. ‌و‌ قوله تعالى: (حاش لله)، اى: معاذ الله. یعنى كلمه ‌ى‌ حاشا در‌ این مقام یا‌ كلمه ‌ى‌ تنزیه است به‌ معنى: سبحانك، اى: انزهك عن امكان ان‌ یتصور للذنوب غافر غیرك. یا‌ كلمه ‌ى‌ استثناست. به‌ معنى: الا انت، ‌و‌ تاكید باشد مر كلمه ‌ى‌ «غیرك» (را). یعنى: نیست مر حاجت مرا محل طلبى سواى تو. ‌و‌ نه مر گناه مرا آمرزنده اى غیر از‌ تو. منزه مى دانم از‌ اینكه ممكن باشد آمرزنده اى غیر از‌ تو. یا‌ تاكید كند مر جمله ‌ى‌ سابقه را. یعنى: نیست آمرزنده اى الا تو.
«و لا‌ اخاف على نفسى الا ایاك. انك اهل التقوى ‌و‌ اهل المغفره». اى: هو اهل ان‌ یتقى عقابه ‌و‌ اهل ان‌ یعمل له بما یودى الى مغفرته. (یعنى:) ‌و‌ نمى ترسم بر‌ نفس خود از‌ آنچه كرده است از‌ معاصى مگر تو‌ را. زیرا كه‌ تو‌ سزاوار آنى كه‌ ترسیده شوند از‌ عقاب تو‌ ‌و‌ سزاوار آنى كه‌ به‌ جاى آورند عملى كه‌ موجب مغفرت ‌و‌ آمرزش تو‌ باشد بر‌ ترسكاران. «صل على محمد ‌و‌ آل‌ محمد. ‌و‌ اقض حاجتى. ‌و‌ انجح طلبتى. ‌و‌ اغفر ذنبى». قال فى الصحاح: «قد انجحت حاجته، اذا قضیتها. ‌و‌ الطلبه- بفتح الطاء ‌و‌ كسر اللام-: الشى ء المطلوب.
یعنى: رحمت كن بر‌ محمد ‌و‌ آل‌ محمد ‌و‌ برآر حاجت مرا. ‌و‌ روا كن مطلوب ‌و‌ مقصود مرا. ‌و‌ بیامرز گناه مرا. «و آمن خوف نفسى». الامن: ضد الخوف. ‌و‌ الخوف: الظن الذى یتعلق بحصول ضرر للظان فى المستقبل او‌ لفوات منفعه عنه. ‌و‌ كذا الخشیه. (یعنى:) ‌و‌ مبدل ساز ترس مرا به‌ امنیت. «انك على كل‌ شى ء قدیر. ‌و‌ ذلك علیك یسیر». القدیر: الفعال لما یشاء على ما‌ یشاء. ‌و‌ لذلك لم یوصف به‌ غیر البارى تعالى. ‌و‌ شى ء یسیر، اى: هین. یعنى: به‌ درستى كه‌ تو‌ بر‌ همه چیز توانایى. كننده اى هر‌ آنچه را‌ مى خواهى بر‌ ‌آن وجهى كه‌ مى خواهى. ‌و‌ غفران ذنب ‌و‌ تبدیل خوف به‌ امن ‌و‌ غیر آنها بر‌ تو‌ آسان است. «آمین رب العالمین». در‌ «آمین» دو‌ لغت است: یكى به‌ مد الف، ‌و‌ دیگرى به‌ قصر الف على وزن فعیل. ‌و‌ از‌ اسماى افعال است. یعنى: استجب. ‌و‌ فى الحدیث: «آمین خاتم رب العالمین». اى: ختم به‌ دعاء عبده، اى: یصونه ‌و‌ یمنعه من‌ افساده. ‌و‌ فى الحدیث: «آمین درجه فى الجنه». قیل: معناه انه حرف یكتسب به‌ قائله الدرجه فى الجنه. یعنى: اجابت كن- بار خدایا- دعاى مرا، اى پروردگار ماسواى خود از‌ عالمیان.

ترجمه فارسی صحیفه سجادیه


ویدیو مرتبط :
‫دعای دوازدهم صحیفه سجادیه‬‎

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

ترجمه صحیفه سجادیه - دعای دوازدهم



ترجمه فارسی صحیفه سجادیه
نیایش دوازدهم
از دعاهاى امام علیه السلام است در‌ اقرار به‌ گناه ‌و‌ درخواست توبه ‌و‌ بازگشت به‌ سوى خداى تعالى
̶    بار خدایا سه خصلت مرا از‌ درخواست از‌ تو‌ باز مى دارد، ‌و‌ یك خصلت مرا بر‌ ‌آن مى دارد،
̶    بازمى دارد مرا امرى كه‌ به‌ ‌آن فرمان دادى ‌و‌ من‌ از‌ به‌ جا آوردن ‌آن درنگ كردم، ‌و‌ نهیى كه‌ از‌ ‌آن جلوگیرى كردى ‌و‌ من‌ به‌ سوى ‌آن شتافتم ‌و‌ نعمتى كه‌ به‌ من‌ بخشیدى ‌و‌ من‌ در‌ سپاسگزاریش كوتاهى نمودم،
̶    و مى دارد مرا به‌ درخواست از‌ تو‌ تفضل تو‌ به‌ كسى كه‌ رو‌ به‌ تو‌ آورد، ‌و‌ با‌ گمان نیك به‌ سوى (درگاه رحمت) تو‌ آید، زیرا همه ‌ى‌ احسانهاى تو‌ از‌ روى تفضل مى باشد ‌و‌ همه ‌ى‌ نعمتهاى تو‌ ابتدائى است،
̶    پس اینك خداى من، این منم به‌ درگاه گرامى تو‌ همچون فرمانبردار خوار ایستاده، ‌و‌ با‌ شرمندگیم مانند محتاج عیالمند از‌ تو‌ درخواست مى نمایم،
̶    اعتراف دارم كه‌ هنگام احسانت جز خوددارى از‌ معصیت تو‌ فرمان نبرده ام، ‌و‌ در‌ همه ‌ى‌ احوال بى احسان تو‌ نبودم (و فضلت شامل حالم بود)،
̶    پس اى خداى من، آیا اعترافم به‌ بدى آنچه كرده ام نزد تو‌ سود مى دهد؟ ‌و‌ آیا اقرارم در‌ درگاهت به‌ زشتى آنچه به‌ جا آورده ام از‌ (عذاب) تو‌ مرا رها مى نماید؟ یا‌ در‌ اینجا خشم خود (دورى از‌ رحمتت) را‌ براى من‌ قرار داده اى؟ یا‌ هنگامى كه‌ دعا كرده تو‌ را‌ مى خوانم دشمنى تو‌ با‌ من‌ همراه بوده؟
̶    منزه ‌و‌ پاكى، از‌ تو‌ نومید نمى شوم در‌ حالى كه‌ در‌ توبه ‌و‌ بازگشت به‌ سوى خود را‌ برویم گشوده اى، بلكه مى گویم: گفتار بنده ‌ى‌ خوارى كه‌ به‌ خود ستم كرده ‌و‌ حرمت پروردگارش را‌ رعایت ننموده،
̶    بنده اى كه‌ گناهانش بزرگ ‌و‌ رو‌ به‌ فزونى است، ‌و‌ روزگارش به‌ او‌ پشت كرده ‌و‌ برگشته تا‌ چون ببیند كه‌ زمان كار گذشته، ‌و‌ عمر به‌ پایان رسیده، ‌و‌ باور نماید كه‌ پناه ‌و‌ گریزگاهى از‌ (كیفر) تو‌ برایش نیست، ‌و‌ به‌ وسیله ‌ى‌ توبه ‌و‌ انابه به‌ تو‌ روى آورده، ‌و‌ توبه را‌ براى تو‌ خالص گرداند، پس‌ با‌ دلى پاك ‌و‌ پاكیزه به‌ سوى تو‌ برخیزد، ‌و‌ با‌ صداى تغییر یافته (زمزمه دار) آهسته تو‌ را‌ بخواند،
̶    در حالیكه براى تو‌ فروتنى كرده ‌و‌ خم گشته ‌و‌ سر‌ به‌ زیر افكنده ‌و‌ كج شده، ‌و‌ ترس پاهایش را‌ به‌ لرزه انداخته ‌و‌ بسیارى اشك گونه هایش را‌ غرق نموده تو‌ را‌ مى خواند به‌ اى بخشنده ترین بخشندگان ‌و‌ اى بخشنده تر كسى كه‌ رحمت خواهان پى در‌ پى به‌ او‌ رو‌ مى آورند، ‌و‌ اى مهربانتر كسى كه‌ آمرزش جویان گرد او‌ گردند، ‌و‌ اى آنكه بخشش او‌ از‌ كیفرش بیشتر است، ‌و‌ اى آنكه خوشنودى او‌ از‌ خشمش افزونتر است،
̶    و اى آنكه با‌ گذشت نیك بر‌ آفریدگانش منت نهاده، ‌و‌ اى آنكه بندگانش را‌ به‌ توبه پذیرى عادت داده، ‌و‌ اى آنكه اصلاح تباهى هاى ایشان را‌ به‌ وسیله ‌ى‌ توبه خواسته، ‌و‌ اى آنكه از‌ كردار (نیك) ایشان به‌ اندك خوشنود گشته، ‌و‌ اى آنكه (كار) اندك ایشان را‌ پاداش بسیار داده، ‌و‌ اى آنكه روا شدن دعاء را‌ بر‌ ایشان ضمانت كرده، ‌و‌ اى آنكه از‌ روى تفضل پاداش نیك به‌ ایشان را‌ وعده فرموده است،
̶    من گناهكارتر از‌ آنكه معصیت تو‌ كرده ‌و‌ او‌ را‌ آمرزیده اى نیستم، ‌و‌ نكوهیده تر از‌ كسى كه‌ به‌ پیشگاه تو‌ عذر آورده ‌و‌ عذرش را‌ پذیرفته اى نمى باشم، ‌و‌ ستمكارتر از‌ كسى كه‌ به‌ درگاه تو‌ توبه كرده ‌و‌ به‌ او‌ احسان كرده اى نیستم،
̶    در اینجا كه‌ هستم (از كردار ناپسندم) به‌ سوى تو‌ توبه مى كنم توبه ‌ى‌ كسى كه‌ از‌ آنچه پیش از‌ این كرده پشیمان است، از‌ آنچه بر‌ او‌ گرد آمده ترسان است، از‌ آنچه در‌ ‌آن افتاده شرمنده ‌ى‌ واقعى است،
̶    مى داند كه‌ گذشت از‌ گناه بزرگ بر‌ تو‌ بزرگ نمى نماید، ‌و‌ گذشت از‌ معصیت بسیار بر‌ تو‌ دشوار نیست، ‌و‌ چشم پوشى از‌ جرمهاى از‌ حد گذشته بر‌ تو‌ گران نمى باشد، ‌و‌ دوست ترین بندگان تو‌ نزدت كسى است كه‌ بر‌ تو‌ سركشى ننماید، ‌و‌ از‌ اصرار (بر گناه) دورى گزیند، ‌و‌ همواره آمرزش خواهد
̶    و من‌ نزد تو‌ از‌ سركشى بیزارى مى جویم، ‌و‌ به‌ تو‌ پناه مى برم از‌ اینكه (بر گناه) اصرار نمایم ‌و‌ براى آنچه در‌ ‌آن كوتاهى نمودم از‌ تو‌ آمرزش مى خواهم ، ‌و‌ بر‌ آنچه از‌ انجام ‌آن نتوانم از‌ تو‌ یارى مى طلبم،
̶    بار خدایا بر‌ محمد ‌و‌ آل‌ او‌ درود فرست، ‌و‌ آنچه از‌ تو‌ بر‌ من‌ واجب است را‌ به‌ من‌ ببخش، ‌و‌ از‌ آنچه از‌ جانب تو‌ سزاوار ‌آن مى باشم رهائى ده، ‌و‌ از‌ آنچه (دوزخ كه) بدكرداران از‌ ‌آن مى ترسند پناهم ده، زیرا تو‌ بر‌ عفو ‌و‌ گذشت توانائى، ‌و‌ براى آمرزش امیدوارى به‌ تو‌ است، ‌و‌ به‌ گذشت (از گناه) مشهورى، حاجتم را‌ جز (آمرزش) تو‌ جاى درخواستى نیست، ‌و‌ گناهم را‌ جز تو‌ آمرزنده اى نیست تو‌ از‌ عیوب منزهى كه‌ براى گناهان جز تو‌ آمرزنده اى
̶    و من‌ بر‌ خود جز از‌ تو‌ نمى ترسم زیرا تو‌ سزاوارى كه‌ از‌ تو‌ بترسند ‌و‌ سزاوارى كه‌ بیامرزى، بر‌ محمد ‌و‌ آل‌ محمد درود فرست  ‌و‌ حاجتم روا كن، ‌و‌ خواسته ام را‌ برآور، ‌و‌ گناهم را‌ بیامرز، ‌و‌ از‌ ترس ایمنم گردان، زیرا تو‌ به‌ هر‌ چیز توانائى، ‌و‌ آنچه خواستم (روا كردنش) بر‌ تو‌ آسان است، پروردگار جهانیان دعایم را‌ مستجاب فرما.
متن عربی صحیفه سجادیه
(12)
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ فِی الِاعْتِرَافِ وَ طَلَبِ التَّوْبَةِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى

اللَّهُمَّ إِنَّهُ یَحْجُبُنِی عَنْ مَسْأَلَتِكَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ، وَ تَحْدُونِی عَلَیْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ یَحْجُبُنِی أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ، وَ نَهْیٌ نَهَیْتَنِی عَنْهُ فَأَسْرَعْتُ إِلَیْهِ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ فَقَصَّرْتُ فِی شُكْرِهَا. وَ یَحْدُونِی عَلَى مَسْأَلَتِكَ تَفَضُّلُكَ عَلَى مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْكَ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَیْكَ، إِذْ جَمِیعُ إِحْسَانِكَ تَفَضُّلٌ، وَ إِذْ كُلُّ نِعَمِكَ ابْتِدَاءٌ فَهَا أَنَا ذَا، یَا إِلَهِی، وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّكَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِیلِ، وَ سَائِلُكَ عَلَى الْحَیَاءِ مِنِّی سُؤَالَ الْبَائِسِ الْمُعِیلِ مُقِرٌّ لَكَ بِأَنِّی لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِكَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْیَانِكَ، وَ لَمْ أَخْلُ فِی الْحَالَاتِ كُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِكَ. فَهَلْ یَنْفَعُنِی، یَا إِلَهِی، إِقْرَارِی عِنْدَكَ بِسُوءِ مَا اكْتَسَبْتُ وَ هَلْ یُنْجِینِی مِنْكَ اعْتِرَافِی لَكَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَكَبْتُ أَمْ أَوْجَبْتَ لِی فِی مَقَامِی هَذَا سُخْطَكَ أَمْ لَزِمَنِی فِی وَقْتِ دُعَایَ مَقْتُكَ. سُبْحَانَكَ، لَا أَیْأَسُ مِنْكَ وَ قَدْ فَتحْتَ لِی بَابَ التَّوْبَةِ إِلَیْكَ، بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ.) 8) الَّذِی عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ، وَ أَدْبَرَتْ أَیَّامُهُ فَوَلَّتْ حَتَّى إِذَا رَأَى مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ وَ غَایَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ، وَ أَیْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِیصَ لَهُ مِنْكَ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْكَ، تَلَقَّاكَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَكَ التَّوْبَةَ، فَقَامَ إِلَیْكَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِیٍّ، ثُمَّ دَعَاكَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِیٍّ. قَدْ تَطَأْطَأَ لَكَ فَانْحَنَى، وَ نَكَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنَى، قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْیَتُهُ رِجْلَیْهِ، وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّیْهِ، یَدْعُوكَ بِیَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَ یَا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَرْحِمُونَ، وَ یَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ، وَ یَا مَنْ عَفْوُهُ أَكْثرُ مِنْ نَقِمَتِهِ، وَ یَا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ. وَ یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ، وَ یَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ، وَ یَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ وَ یَا مَنْ رَضِیَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْیَسِیرِ، وَ مَنْ كَافَى قَلِیلَهُمْ بِالْكَثِیرِ، وَ یَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ، وَ یَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَى نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ. مَا أَنَا بِأَعْصَى مَنْ عَصَاكَ فَغَفَرْتَ لَهُ، وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَیْكَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ، وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَیْكَ فَعُدْتَ عَلَیْهِ. أَتُوبُ إِلَیْكَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَى مَا فَرَطَ مِنْهُ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَیْهِ، خَالِصِ الْحَیَاءِ مِمَّا وَقَعَ فِیهِ. عَالِمٍ بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ لَا یَتَعَاظَمُكَ، وَ أَنَّ التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِیلِ لَا یَسْتَصْعِبُكَ، وَ أَنَّ احْتِمَالَ الْجِنَایَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا یَتَكَأَّدُكَ، وَ أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِكَ إِلَیْكَ مَنْ تَرَكَ الِاسْتِكْبَارَ عَلَیْكَ، وَ جَانَبَ الْإِصْرَارَ، وَ لَزِمَ الِاسْتِغْفَارَ. وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَیْكَ مِنْ أَنْ أَسْتَكْبِرَ، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ، وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا قَصَّرْتُ فِیهِ، وَ أَسْتَعِینُ بِكَ عَلَى مَا عَجَزْتُ عَنْهُ. 15) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِی مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَكَ، وَ عَافِنِی مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ، وَ أَجِرْنِی مِمَّا یَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ، فَإِنَّكَ مَلِی‏ءٌ بِالْعَفْوِ، مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَةِ، مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ، لَیْسَ لِحَاجَتِی مَطْلَبٌ سِوَاكَ، وَ لَا لِذَنْبِی غَافِرٌ غَیْرُكَ، حَاشَاكَ وَ لَا أَخَافُ عَلَى نَفْسِی إِلَّا إِیَّاكَ، إِنَّكَ أَهْلُ التَّقْوَى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اقْضِ حَاجَتِی، وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِی، وَ اغْفِرْ ذَنْبِی، وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِی، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ، وَ ذَلِكَ عَلَیْكَ یَسِیرٌ، آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.