اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان

 

 

 

«« آنچه مخصوص شب بیست و سوم است »».

 

الف ـ تأكید بر غسل.به نقل از برید بن معاویه : « دیدم امام صادق علیه السلام در شببیست و سوم از ماه رمضان غسل كرد: یك بار در اوّل شب ، یك بار هم در آخر آن .» (1)

ب ـ تأكید بر شب زنده دارى

1- امام على علیه السلام:

« پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان ، بستر خود را جمع مى كرد و كمرش را مى بست و شب بیست و سوم ، خانواده خود را بیدار مى كرد.

و در آن شب ، به صورت خفتگان ، آب مى پاشید ». (2)

2- دعائم الإسلام: فاطمه علیهاالسلام نمى گذاشت كه كسى از خانواده اش در آن شب (شب بیست و سوم) بخوابد و [ خواب] آنان را با كم خوردن درمان مى كرد و از روز براى آن شب ، آماده مى شد و مى فرمود: «محروم ، كسى است كه از خیر آن بى بهره بماند». (3)

3- الإقبال ـ به نقل از جمیل و هشام و حفص ـ :

« امام صادق علیه السلام به سختى بیمار شد. چون شب بیست و سوم فرا رسید ، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود.» (4)

ج ـ تأكید بر صد ركعت نماز

1- امام باقر علیه السلام: « هر كس شب بیست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد ركعت نماز بخواند ، خداوندْ در زندگى اوگشایش مى دهد و كار دشمنان او را خود بر عهده مى گیرد و او را از غرق شدن ، زیر آوار ماندن ، سرقت ، و از شرّ دنیا مصون مى دارد و وحشت نكیر و منكر را از او بر مى دارد ، و او در حالى از گور خویش بیرون مى آید كه نورش بر اهل رستاخیز مى تابد ، و نامه عملش را به دست راستش مى دهند و رهایى از آتش و عبور بر صراط و ایمنى از عذاب را براى او مى نویسند و بدون حساب وارد بهشت مى شود و در بهشت ، از همنشینان پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان قرار داده مى شود و آنان چه نیكو همنشینانى اند! (5)

2- امام صادق علیه السلام: « مستحب است در آن شب صد ركعت نماز خوانده شود ، در هر ركعت: یك بار «حمد» و ده بار سوره «قل هو اللّه أحد».
(6)

د ـ تأكید بر زیارت امام حسین علیه السلام

1- امام رضا علیه السلام:

كسى كه در ماه رمضان ، امام حسین علیه السلام را زیارت مى كند ، مواظب باشد كه نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد ،و آن ، شب بیست و سوم است؛ شبى كه امید است شب قدر باشد. (7)

2- امام جواد علیه السلام: « هر كس در شب بیست و سوم ماه رمضان ، امام حسین علیه السلام را زیارت كند ـ همان شبى كه امید است شب قدر باشدو در آن شب ، هر كار حكمت آمیزى فیصله مى یابد ـ روح هاى بیست و چهار هزار فرشته و پیامبر با او مصافحه مى كنند ، كه همگى از خداوندْ اذن مى گیرندكه آن شب ، حسین علیه السلام را زیارت كنند. » (8)

ه ـخواندن سوره هاى عنكبوت ، روم و دُخان

امام صادق علیه السلام ـ خطاب به ابو بصیر ـ :

« هر كس دو سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان ، در شب بیست و سوم بخواند ، به خدا قسم ـ اى ابو محمّد ـ او از اهل بهشت است و هرگز در این سخن استثنا نمى كنم و نمى ترسم كه خداوند ، در این سوگند گناهى بر من بنویسد.

این دو سوره نزد خداوند ، جایگاهى والا دارند.» (9)

الإقبال: و از اعمال افزون در شب بیست و سوم ، خواندن سوره دُخان در آن شب و در هر شب است... .(10)

و ـ خواندن هزار بار سوره قدر

 

سیّد ابن طاووس ـ در الإقبال ـ :از قرائت قرآن در این شب [ قرائتِ] هزار بار سوره «إنّا أنزلناه» است. روایتى براى این ، در شب اوّل ، به صورت كلّى (براى همه ماه) گذشت. اختصاص خواندن این سوره در این شب نیز با سندهاى چندى از امام صادق علیه السلام براى ما روایت شده است ،كه فرمود: «اگر كسى در شب بیست و سوم ماه رمضان ، هزار بار سوره إنّا أنزلناه بخواند ، صبح خواهد كرد ، در حالى كه یقین او ، با اعتراف به آنچه مخصوص ماست ، استوار خواهد بود و این نیست ، مگر به سبب آنچه در خواب خود مى بیند». (11)

ز ـ دعا براى امام زمان علیه السلام

مصباح المتهجّد ـ به نقل از محمّد بن عیسى ، با سدر شب بیست و سوم ماه رمضان ، این دعا در حال سجود ، ایستاده ، نشسته و در هر حال و در همه ماه و هر گونه و هر وقت از روزگارت كه ممكن شود ، مكرّر خوانده مى شود. پس از ستایش خداى متعال و درود بر پیامبر ، محمّد صلى الله علیه و آله ، مى گویى :


«خداوندا! در این ساعت و در هر ساعت ، براى ولىّ خود ، ... پسر ... (حجة بن الحسن ع) ، سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و چشم باش ،تا آن كه او را در زمین خود ، با اطاعت و رغبت مردم ساكن سازى و وى را در آن به مدّت طولانى بهره مند گردانى!».
(12)

فضیلت و آداب روز قدر


الإقبال ـ به نقل از هشام بن حكم ، از امام صادق : روزِ شب قدر ، مثل شب قدر است. (13)

امام صادق علیه السلام:شب قدر ، در هر سال ، هست و روز شب قدر ، مثل شب قدر است. (14)

امام صادق علیه السلام: صبح روز شب قدر ، مثل شب قدر است. پس ، عمل و تلاش كن . (15)

التماس دعا

 

ویدیو مرتبط :
حدیث : اعمال مخصوص ماه ذیحجه

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

اعمال شب بیست و یكم ماه مبارك رمضان

 

 

اعمال مشترك شبهاى قدر:

 

 

شب قدر همان شبى است كه در تمام سال شبى به خوبى و فضیلت آن نمى رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال مى شود و ملائكه و روح كه اعظم ملائكه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل مى شوند و به خدمت امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف مشرّف مى شوند و آنچه براى هركس مقدّر شده است بر امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف عرض مى كنند و اعمال شبهاى قدر بر دو نوع است :

 

 

یكى آنكه در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آنكه مخصوص است به هر شبى امّا اوّل پس آن چند چیز است:

 

اوّل غسل است علاّمه مجلسى فرموده كه غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب كردن بهتر است كه نماز شام را باغسل بكند دوّم دو ركعت نماز است در هر ركعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوى صلى الله علیه وآله است كه از جاى خود برنخیزد تا حقّ تعالى او را و پدر و مادرش را بیامرزد «الخبر» سیّم قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید:

 

 

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ بِكِتابِكَ الْمُنْزَلِ وَما فیهِ، وَفیهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ،

خدایا از تو خواهم به حق كتاب فرستاده شده ات و آنچه در آنست كه در آن است نام بزرگت

 

وَاَسْمآؤُكَ الْحُسْنى ، وَما یُخافُ وَیُرْجى اَنْ تَجْعَلَنى مِنْ عُتَقآئِكَ مِنَ النَّارِ،

و نامهاى نیكویت و آنچه بدانها ترس و امید شود كه قرارم دهى از زمره آزاد شدگانت از دوزخ

 

 

پس هر حاجت كه دارد بخواهدچهارم آنكه مُصحَف شریف رابگیرد وبر سر بگذارد وبگوید:

 

اَللّهُمَّ بِحَقِ هذَا الْقُرْآنِ،وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ، وَبِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ، وَبِحَقِّكَ

خدایا به حق این قرآن و به حق آنكس كه او را بدان فرستادى و به حق هر مؤمنى كه در این قرآن مدحش كرده اى و به حقى كه

 

عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ

تو بر ایشان دارى زیرا كسى نیست كه حق تو را بهتر از خودت بشناسد

 

پس ده مرتبه بگوید بِكَ یا اَللَّهُ و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِعَلىٍّ و ده مرتبه بِفاطِمَةَ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ و ده مرتبه بِالْحُسَیْنِ

 

و ده مرتبه بِعَلِىّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُوسى و ده مرتبه بِمُحَمَّدِبْنِ عَلِىٍّ و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِىٍ و ده مرتبه بِالْحُجَّةِ

 

پس هر حاجت كه دارى طلب كن پنجم زیارت كند امام حسین علیه السلام را. در خبر است كه چون شب قدر مى شود منادى از آسمان هفتم ندا مى كند از بُطنان عرش كه حقّ تعالى آمرزیده هر كه را كه به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده ششم احیا بدارد این شبها را همانا روایت شده هركه احیا كند شب قدرراگناهان اوآمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینى كوهها وكیل دریاها باشد هفتم صد ركعت نماز كند كه فضیلت بسیار دارد و افضل آنست كه در هر ركعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند هشتم بخواند:

 

اَللَّهُمَّ اِنّى اَمْسَیْتُ لَكَ عَبْداً داخِراً، لا اَمْلِكُ لِنَفْسى نَفْعاً وَلا ضَرّاً، وَلا

 

خدایا من شام كردم در حالى كه بنده خوارى هستم كه مالك سود و زیانى براى خویش نیستم و نتوانم

 

اَصْرِفُ عَنْها سُوءاً، اَشْهَدُ بِذلِكَ عَلى نَفْسى ، وَاَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ

 

از خویشتن پیش آمد ناگوارى را بازگردانم و این مطلبى است كه من آن را بر خویش گواهى دهم و به ناتوانى

 

قُوَّتى ، وَقِلَّةِ حیلَتى ، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَاَنْجِزْ لى ما

 

خود و بیچارگیم در برابرت اعتراف دارم پس درود فرست بر محمد و آل محمد و وفا كن برایم بدانچه

 

وَعَدْتَنى ، وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ،

 

بر من و همه مؤمنین و مؤمنات وعده فرمودى از آمرزش در این شب

 

وَاَتْمِمْ عَلَىَّ ما اتَیْتَنى فَاِنّى عَبْدُكَ الْمِسْكینُ الْمُسْتَكینُ، الضَّعیفُ

 

و تمام كن بر من آنچه را به من دادى زیرا كه من بنده بینواى مستمند ناتوان تهیدست

 

الْفَقیرُ الْمَهینُ، اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنى ناسِیاً لِذِكْرِكَ فیما اَوْلَیْتَنى ، وَلا [غافِلاً]

 

خوار توام خدایا قرار مده مرا فراموشكار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودى و نه غافل از

 

لِإِحْسانِكَ فیما اَعْطَیْتَنى ، وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِكَ، وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّى ،

 

احسانت در آنچه به من عطا كردى و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانى طول كشد

 

فى سَرَّآءَ اَوْ ضَرَّآءَ، اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخآءٍ، اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاءٍ، اَوْ بُؤْسٍ اَوْ

 

چه در خوشى و چه در سختى در دشوارى یا در آسایش در تندرستى یا گرفتارى در تنگدستى یا

 

نَعْمآءَ، اِنَّكَ سَمیعُ الدُّعآءِ *

 

در نعمت براستى تو شنواى دعایى

 

و این دعا را كفعمى از امام زین العابدین علیه السلام روایت كرده كه در این شبها مى خوانده در حال قیام و قعود و ركوع و سجود و علاّمه مجلسى(ره) فرموده كه بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از براى مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ایشان است و اَذْكار و صلوات بر محمد و آل محمدعلیهم السلام آنچه مقدور شود و در بعضى از روایات وارد شده است كه دعاء جوشن كبیر را در این سه شب بخوانند فقیر گوید كه دعاء جوشن در سابِقْ گذشت و روایت شده كه خدمت حضرت رسول صلى الله علیه وآله عرض شد كه اگر من درك كنم شب قدر را چه از خداوند خود بخواهم فرمود عافیت را.

 

 

اعمال شب بیست و یكم

كفعمى از سید بن باقى نقل كرده كه در شب بیست و یكم مى خوانى:

 

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَاقْسِمْ لى حِلْماً یَسُدُّ عَنّى بابَ الْجَهْلِ، وَهُدىً

 

خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد و چنان بردباریى بهره ام كن كه ببندد بر من دَرِ نادانى را و هدایتى

 

تَمُنُّ بِهِ عَلَىَّ مِنْ كُلِّ ضَلالَةٍ، وَغِنىً تَسُدُّ بِهِ عَنّى بابَ كُلِّ فَقْرٍ، وَقُ       وَّةً

 

به من ده كه بر من منت نهد از رهانیدن از هر گمراهى و بى نیازیى به من بده كه درهاى انواع فقر را به تمامى بر من ببندد و نیرویى

 

تَرُدُّ بِها عَنّى كُلَّ ضَعْفٍ، وَعِزّاً تُكْرِمُنى بِهِ عَنْ كُلِّ ذُلٍّ وَرِفْعَةً

 

به من ده كه هرگونه سستى را از من بازگرداند و عزتى كه از هر خوارى مرا گرامى دارى و رفعت مقامى كه بدان وسیله مرا

 

تَرْفَعُنى بِها عَنْ كُلِّ ضَعَةٍ، وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّى كُلَّ خَوْفٍ، وَعافِیَةً

 

از هر پستى بلند كنى و امنیتى كه بوسیله آن هر ترسى را از من دور كنى و تندرستى كه بدان وسیله مرا از

 

تَسْتُرُنى بِها عَنْ كُلِّ بَلاءٍ، وَعِلْماً تَفْتَحُ لى بِهِ كُلَّ یَقینٍ، وَیَقیناً تُذْهِبُ

 

هر بلایى بپوشانى و دانشى كه به آن هر یقینى را بر من مفتوح گردانى و یقینى كه بدان وسیله

 

بِهِ عَنّى كُلَّ شَكٍّ، وَدُعآءً تَبْسُطُ لى بِهِ الْإِجابَةَ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ، وَفى

 

هر شك و تردیدى را از من دور سازى و دعائى كه اجابتش را بر من بگسترانى در همین امشب و در

 

هذِهِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ یا كَریمُ وَخَوْفاً تَنْشُرُ لى بِهِ

 

همین ساعت ... ... ... ... اى بزرگوار و ترسى به من بده كه

 

كُلَّ رَحْمَةٍ، وَعِصْمَةً تَحُولُ بِها بَیْنى وَبَیْنَ الذُّنُوبِ، حَتّى اُفْلِحَ بِها

 

هر رحمتى را بدان وسیله بر من بگسترانى و مرا چنان خودنگهدار كن كه همان حالت میان من و گناهان حائل شود

 

عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَكَ، بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.

 

و بدان وسیله در پیشگاه معصومین (و خود نگهداران) درگاهت رستگار باشم اى مهربانترین مهربانان.

 

و روایت شده كه در شب بیست و یكم حمّاد بن عثمان بر حضرت صادق علیه السلام وارد شد حضرت سؤال كرد كه غسل كرده اى عرض كرد بلى فدایت شوم پس حضرت حصیرى طلبید و حمّاد را نزدیك خود طلبید و مشغول نماز شد و پیوسته آن حضرت نماز خواند و حمّاد نیز خود را به آن حضرت چسبانیده بود و نماز مى خواند تا از نمازهاى خویش فارغ شدند پس آن حضرت دعا كرد و حمّاد آمین گفت تا صبح طلوع كرد آن جناب اذان و اقامه گفت و بعض از غِلْمان خود را طلبید و پیش ایستاد و نماز صبح خواند در ركعت اوّل حمد و قدر و در دویّم حمد و توحید خواند و بعد از نماز مشغول به تسبیح و تحمید و تقدیس و ثناى بر خدا و صلوات بر پیغمبرصلى الله علیه وآله و دعا براى مؤمنین و مؤمنات و مسلمین و مسلمات شد پس سر به سجده نهاد و مقدار یك ساعت بجز نفس چیزى از آن جناب شنیده نشد پس از آن این دعا را خواند لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَالْاَبْصارِ تا آخر دعا كه در اقبالست و شیخ كلینى روایت كرده كه حضرت باقرعلیه السلام در شب بیست و یكم و بیست و سیّم دعا مى خواند تا نیمه شب و بعد از آن شروع مى نمود به نماز خواندن و بدانكه در هر شب از شبهاى این دهه غسل مستحب است و روایت شده كه حضرت رسول صلى الله علیه وآله در هر شب این دهه غسل مى كرد و اعتكاف در این دهه مستحب است و فضیلت بسیار دارد و افضل اوقات اعتكاف است و روایت شده كه مقابل دو حجّ و دو عمره است:

 

 

وَكانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ: اِذا كانَ الْعَشْرُ الْأَواخِرَ، اعْتَكَفَ فِى الْمَسْجِدِ، وَضُرِبَتْ لَهُ قُبَّةٌ مِنْ شَعْرٍ، وَشَمَّرَ الْمیزَرَ، وَطَوى فِراشَهُ.

 

رسم رسول خدا صلى اللّه علیه و آله چنان بود كه چون دهه آخر ماه رمضان مى شد در مسجد معتكف مى شد و چادرى موئین برایش مى زدند و كمر را محكم مى بست و بستر خواب را جمع مى كرد.

 

و بدانكه در این شب در سنه چهلم واقع شد شهادت مولاى ما حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و در این شب تجدید مى شود احزان آل محمّد علیهم السلام و اشیاع ایشان و روایت شده كه در آن شب مانند شب شهادت امام حسین علیه السلام برداشته نشد سنگى از روى زمین مگر آنكه در زیر آن خون تازه بود شیخ مفید فرموده كه در این شب صلوات بسیار بفرستد و سعى و كوشش كند در نفرین بر ظالمان آل محمدعلیهم السلام و لعن بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام روز بیست و یكم روز قتل حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و مناسبست زیارت آن جناب و كلمات حضرت خضرعلیه السلام كه به منزله زیارت آن حضرتست در این روز.