اخلاق خانوادگی پیامبر (ص)

 

 

 

يافتن و داشتن اسوه و چهار چوب هاى فكرى , كردارى و گفتارى در روابط خانوادگى براى هر انسانى توفيقى در جهت تكامل هر چه بهتر اوست. از سويى محك اخلاق انسان در خانواده است زيرا اشخاص در بيرون قدرت بر رفتار ضد اخلاقى ندارند يا به دليل پاره اى ملاحظات بد اخلاقى نمى كنند. آن كس كه در منزل كه زن و فرزندانش تحت نظر اويند خوش رفتارى كرد , خوش اخلاق است.

در اين مقاله نمايى كلى از اخلاق خانوادگى پيامبر (ص) را كه سرمشق اعلا و بالاترين اسوه  و نمونه برجسته اخلاق الهى است و براى تكميل اخلاق مبعوث شد ـ  تصوير مى كنيم تا با الهام گيرى از سيره والاى او زندگى خداپسندانه اى داشته باشيم و به گونه اى كه آن بزرگوار با اعضاى خانواده رفتار مى كرد معاشرت كنيم, به گونه اى سخن بگوييم كه آن حضرت سخن مى گفت , آن جايى غضب كنيم كه آن عزيز خشمگين مى شد و جايى عفو كنيم كه آن جناب مى بخشيد.

عايشه , عيال رسول خدا (ص) كه به خصوصيات اخلاقى او آگاه بود , جزئيات اخلاقى و رفتارى پيامبر را در يك جمله خلاصه كرد ، كه در روايت آمده است :
مرحوم فيض كاشانى دركتاب محجه البيضأ از سعدبن هشام روايت كرده كه گفت :
به ديدار عايشه رفتم و از اخلاق رسول خدا (ص) پرسيدم. او گفت : آيا قرآن نمى خوانى ؟ گفتم : چرا
گفت : اخلاق رسول خدا (ص) قرآنى است.
عايشه گفته است : احدى از پيامبر (ص) خوش خلق تر نبود , هيچ كس از اصحاب و اهل بيت او را صدا نمى زد مگر اين كه در جواب مى فرمود : لبيك

رشيد الدين ميبدى در تفسير آيه «انك لعلى خلق عظيم»  مى گويد :
رسول خدا (ص) امر و نهى قرآن را چنان پيش رفتى و نگه داشتى به خوش طبعى كه گويى خلق وى و طبع وى خود آن بود.

بلغ العلى بكماله ، كشف الدجى بجماله ، حسنت جميع خصاله ، صلوا عليه و آله
او رهنمودهاى قرآن را به دل مى گرفت و در زندگى اش از شيوه اى كه قرآن پيشنهاد مى كردـ بى هيچ انحرافى و بى آن كه هيچ ناراحتى در آن روا دارد ـ پيروى مى كرد و لذا تجسم قرآن به حساب مى آمد.و اين ادعا از نظر كلام الله مجيد مورد تأييد است.
كار در منزل
خيركم , خيركم لنسائه و انا خيركم لنسائى
بهترين شما شخصى است كه با همسرش خوش رفتارتر باشد و من از تمامى شما نسبت به همسرانم خوش رفتارترم.

 

 

در اخلاق حضرت محمد , همين بس كه با آن جلالت و موقعيتى كه به سلاطين نامه دعوت مى نوشت در خانه , تا حد امكان كارش را شخصا انجام مى داد.

اهل سيره نوشته اند : پيامبر خدا در خانه خويش خدمتكار اهل خود بود , گوشت را تكه تكه مى كرد و بر سفره غذاى حقيرانه مى نشست و انگشتان خويش را مى ليسيد , بز خود را مى دوشيد و لباس خود را وصله مى نمود و بر شتر خود عقال مى زد و به ناقه خود علف مى داد , با خدمتكار منزل آرد را آسياب مى كرد و خمير مى ساخت.

ابن شهر آشوب در كتاب مناقب , (ج 1, ص 146) روايت كرده كه :
رسول خدا (ص) كفش خود را وصله مى زد , پوشاك خويش را مى دوخت , در منزل را شخصا باز مى كرد , گوسفندان و شترها را مى دوشيد و به هنگام خسته شدن خادمش در دستاس كردن به كمك او مى شتافت و آب وضوى شبش را خود تهيه مى كرد. و در همه كارها به اهل خانه كمك مى كرد. لوازم خانه و زندگانى را به پشت خود از بازار به خانه مى برد.
گاه اتفاق مى افتاد كه حضرت خانه خويش را نظافت مى كرد و جارو مى كشيد و خود مكرر مى فرمود : كمك به همسر و كارهاى منزل , صدقه و احسان در راه خدا محسوب مى شود.

از عايشه نقل شده كه گفته است : محبوب ترين كارها نزد رسول خدا (ص) خياطى بود.
پيامبراكرم (ص) با همه عظمت و موقعيت ممتازش در منزل كار مى كرد. و به نگهدارى و پرستارى از كودكان مى پرداخت.
عايشه همسر آن حضرت مى گويد : وقتى خلوت مى شد , پيامبر لباس خود را مى دوخت و كفش خويش را وصله مى كرد.

 

 

على(ع) بيش از سى سال عمر خود را با رسول خدا (ص) سپرى كرده و شناساترين فرد به رسول خدا بوده و از اخلاق داخلى و خارجى حضرتش اطلاع دقيق داشته , امام حسين(ع) مى فرمايد :
سإلت إبى عن مدخل رسول الله صلى الله عليه و آله فقال :
كان دخوله فى نفسه مإذونا فى ذلك, فاذا آوى الى منزله جزإ دخوله ثلاثه اجزإ, جزءا لله و جزءا لا هله و جزءا لنفسه. ثم جزء جزئه بينه و بين الناس فيرد ذلك بالخاصه على العامه و لا يدخر عنهم عنه شيئا....

از پدرم در مورد امور رسول خدا (ص) در داخل خانه سوال كردم , فرمودند :
وقتى به خانه اش مى رفت , اوقاتش را سه قسمت مى كرد : يك قسمت براى خدا و يك قسمت براى خانواده اش و يك قسمت براى خودش , آن گاه قسمت خودش را نيز ميان خود و مردم تقسيم مى كرد و آن را براى بستگان و بزرگان صحابه (كه در منزلش به خدمت او مى رسيدند) قرار مى داد و ذره اى از امكانات خود را از آنان دريغ نمى نمود (بلكه آن چه امكان داشت در حقشان انجام مى داد.)

حضرت در مورد امورى كه به شخص او مربوط مى شد , خشمگين نمى شد. تنها براى خدا , آن گاه كه حرمت هاى الهى شكسته مى شد , غضب مى كرد. يكى از همسران آن حضرت مى گويد : وقتى رسول خدا (ص) غضب مى كرد به جز على (ع) كسى را ياراى سخن گفتن با حضرتش نبود

علاوه بر همسران , همنشينان روزانه پيامبر (ص) عبارت بودند از فاطمه و شوهر و فرزندانش و به گواهى تاريخ و روايات فراوان , علاقه پيامبر خاتم (ص) به آن ها قابل قياس با ديگر كسان و نزديكان حضرت نبود. به موجب روايتى كه عايشه نقل كرد , هر گاه فاطمه (س) بر پدر وارد مى شد رسول خدا (ص) جلوى پاى دخترش بلند مى شد و او را مى بوسيد و در جاى خود مى نشانيد.

در عروسى فاطمه (س) زنان مسرور بودند و اظهار شادمانى مى كردند و سرود مى خواندند و مى گفتند : ابوها سيد الناس.
رسول خدا (ص) فرمود : بگوييد و بعلها ذو الشده الباس.

و اين مصراع چون در مدح حضرت اميرالمومنين (ع) بود , با آن كه رسول خدا خواسته بود بانوان بگويند اما عايشه , زنان را منع كرد از اضافه كردن اين مصراع. پيامبر(ص) متوجه موضوع شد و فرمود : عايشه عداوت ما را ترك نمى كند!

روزى رسول اكرم (ص) وارد اطاق عايشه شد مشاهده كرد كه تكه نانى روى زمين و زير دست و پا افتاده است آن را برداشته و خورد و سپس فرمود : اى حميرا ! مجاورت نعمت هاى الهى را بر خويشتن گرامى دار تا هرگز نعمت هاى خداوندى از مردم دور نشوند.

 

ویدیو مرتبط :
اخلاق ما، همانند پیامبر ما - اخلاق ایثار

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

اخلاق حلقه ی گمشده درورزش

مربي سابق تيم ملي:بي اخلاقي ها به خاطر فشار رواني زياد در فوتبال است.مربي سابق تيم ملي فوتبال درخصوص مسايل اخلاقي اخير در اين رشته ورزشي؛‌گفت:‌کساني که با فوتبال سر و کار دارند همه روزه فشار رواني زيادي را تحمل مي کنند که همين موضوع بداخلاقي ها ر در فوتبال تشديد کرده است.

 

"هومن افاضلي"‌ در گفت وگو با ايرنا،‌افزود: فوتبال يک پديده اجتماعي است اما در اين رشته ورزشي هيچ کس اعم از بازيکن،‌مربي و مدير امنيت ندارد از اين رو مقدار فشارهاي رواني بر اين گروه بيشتر از ساير گروه هاي اجتماعي است.وي افزود: به عنوان مثال همه اعم از کارشناس و غير کارشناس به بازيکنان فوتبال اعتراض مي کنند که پول زيادي دريافت مي کنند اما به همان اندازه براي تيم سودمند نيستند.

 

افاضلي خاطرنشان کرد: البته اين مساله درخصوص مربيان طور ديگري است، کادر فني فوتبال در ايران خيلي زودتر از آنچه که بايد دچار تغيير مي شود و يا با يک باخت،آنها بايد منتظر همه گونه فشار از همه طرف باشند.

 

اين مربي فوتبال تصريح کرد: مديريت در فوتبال نيز معضلاتي مشابه اين موارد دارد مديران فوتبالي ابتدا بايد به مديران بالادستي که بعضا نيز ورزشي نيستند پاسخگو باشند علاوه براين آنها بايد به ساير گروه هاي اجتماعي اعم از کارمند،‌دانشجو، کارگر و غيره که به عنوان هواداران تيم به شمار مي روند نيز پاسخ دهند که برآوردن انتظارات تمامي اين گروه ها به حق کار بسيار دشواري است.

 

افاضلي در ادامه اظهار داشت:‌ با تمام اين مشکلات همه از بازيکنان و کادر فني تيم هاي فوتبال انتظار دارند در شرايطي که ضربان قلبشان بين 170 تا 180 متغير است بهترين تصميم را بگيرند اين درحالي است که افراد عادي دراين ضربان با وجود بهترين شرايط بدترين تصميمات زندگي خود را مي گيرند.

 

به اعتقاد وي، تماشاگران فوتبال درايران نيز عامل ديگر بد اخلاقي ها در اين رشته ورزشي به شمار مي روند آنها متعلق به قشر خاصي هستند که متاسفانه براي ديدن و استفاده از فوتبال به ورزشگاه نمي آيند اين گروه معضلات خارج از محيط ورزش و فوتبال را به ورزشگاه مي آورند و خود را در ورزشگاه تخليه رواني مي کنند.

 

افاضلي اظهار داشت: اين درحالي است که پيش از اين تماشاگران فوتبال در ايران محدود به يک قشر خاص نبودند به عنوان مثال پدران همراه با فرزندان خود در ورزشگاه حضور مي يافتند و از تماشاي فوتبال لذت مي بردند که امروزه متاسفانه اين گونه نيست و يا چنانچه باشد بسيار کم و نادر است.

 

مربي سابق تيم ملي فوتبال درادامه از بعضي رسانه ها به دليل توجه بيش از اندازه به حاشيه ها نيز انتقاد کرد و افزود:درحال حاضر پرداختن به حاشيه ها به يک رويه و اصل براي بعضي از رسانه ها تبديل شده است.

 

افاضلي خاطرنشان کرد:آنها به جاي اينکه به متن ورزش توجه کنند تنها به حاشيه ها مي پردازند و اين بدين معني است که همگي در يک چرخه اي افتاديم که برآيند آن منفي است.به گفته اين مربي فوتبال،باشگاه ها نيز بايد بيش از اين به کار هاي فرهنگي بپردازند به طوريکه خانواده ها تمايل بيشتري براي حضور در ورزشگاه ها پيدا کنند و مخاطبين متنوع تري را در ورزشگاه ها ببينيم.

 

وي درمورد راهکارهاي برون رفت از اين موضوع نيز ابتدا به مساله پيش فروش صندلي ها اشاره کرد و افزود:‌ چنانچه فدراسيون فوتبال صندلي ها را از قبل پيش فروش کند قسمت اعظم مشکلات سکوها برطرف خواهد شد با اين کار هم به باشگاه ها کمک شده هم ره گيري هواداران و تماشاگران براي مسوولان آسان تر خواهد شد.

 

افاضلي افزود:‌در بخش رسانه ها نيز بايد ديدگاه ها تغيير کند و با يک تجديد نظر کلي محتوي و شيوه انعکاس اخبار را تغيير دهيم.به اعتقاد وي رسانه ها بايد از سطحي نگري و منفي گري به سمت عميق نگري و مثبت نگري حرکت کنند تاحاشيه هاي اين ورزش از بين برود.فاضلي تصريح کرد:همچنين براي مديريت در ورزش نيز بهتر است از ورزشي ها استفاده کنيم چرا که مديران ورزشي تصميماتي که اتخاذ مي کنند ورزشي است.