نَفَسی که بوی بیماری می‌دهد!

ماهنامه مطب - مصطفی صداقت رستمی: گرچه در بسیاری موارد بوی بد دهان نشان دهنده بهداشت دهانی ضعیف است اما گاهی اوقات این بوی بد دهان می تواند نشان دهنده بیماری جدی باشد. بنا بر تحقیقی که در ماه آوریل 2015 در مجله Gum به چاپ رسیده با استفاده از بوی دهان می توان حتی سرطان معده را در مراحل اولیه شناسایی کرد. با توجه به آنچه در بالا بیان شده است در ادامه این نوشته به 9 بیماری اشاره خواهیم کرد که می توان از طریق نفس، آنها را شناسایی کرد.


سرطان معده

از آنجایی که آندوسکوپی یک روش تهاجمی است، در ایالات متحده این روش به عنوان یک روش روتین برای تشخیص سرطان معده تلقی نمی شود اما با گسترش تکنولوژی تست نفس، تحول بزرگی در تشخیص سرطان معده به وجود خواهد آورد.

محققان در یک بررسی، نفس 484 نفر را مورد آزمایش قرار دادند. پیش از بررسی نفس، از این افراد خواسته شد که به مدت 12 ساعت غذایی نخورند و حداقل 3 ساعت پیش از آزمایش، از سیگار کشیدن خودداری کنند. 99 نفر از این شرکت کنندگان قبلا مبتلا به سرطان معده بودند اما درمان این بیماری را هنوز شروع نکرده بودند. پس از آن محققان توانستند مراحل اولیه سرطان معده را با استفاده از تست تنفس تشخیص دهند.

سرطان ریه

بطور معمول آسیب شناسان از طریق بافت برداری و اسکن های فراصوتی سرطان ریه را تشخیص می دهند اما بر اساس تحقیقی که در سال 2013 انجام شده است استفاده از آزمایش های تنفس، هم ارزان تر و هم بدون درد است. محققان دانشگاه لاتویا با استفاده از بینی الکترونیکی، نفس 475 نفر را مورد بررسی قرار دادند. این شرکت کننده ها شامل 252 بیمار مبتلا به سرطان ریه، 223 بیمار مبتلا به مشکلات ریوی مختلف و افراد سالم (265 سیگاری و 210 غیرسیگاری) بودند.

نتایج این تحقیق نشان داد 128 نفر از غیرسیگاری ها مبتلا به سرطان ریه هستند. علاوه بر این 5 نفر دیگر از غیرسیگاری ها نیز مبتلا به سرطان ریه هستند اما در حقیقت این تشخیص اشتباه بود. بررسی یافته ها در میان افراد سیگاری نشان دادند 114 نفر از آنها مبتلا به سرطان ریه هستند. این بینی الکترونیکی تنها در تشخیص بیماری 5 نفر از این سیگاری ها دچار اشتباه شده بود.

سکته قلبی

بر اساس تحقیقی که در ماه مارس 2013 در مجله کالج آمریکایی کاردیولوژی به چاپ رسیده است، محققان توانستند با یک آزمایش نفس ساده، بیمارانی را شناسایی کنند که از سکته قلبی رنج می برند.

محققان کلینیک کلیولند نمونه های نفس 41 بیمار را جمع آوری کردند. 25 نفر از این بیماران دچار سکته قلبی شده بودند و 16 نفر از آنها از دیگر مشکلات قلبی رنج می بردند و هیچ نشانی از سکته قبلی در آنها نبود. این محققان با استفاده از طیف سنجی توده ای تنفس، این افراد را مورد بررسی قرار دادند تا نشانه های مولکولی و شیمایی سکته قلبی را بیابند.

در ظرف دو ساعت، آزمایش تنفس به درستی بیماران مبتلا به سکته قلبی را از بیماران مبتلا به دیگر مشکلات قلبی تشخیص داد.


دیابت

اگر دیابت خود را کنترل نکنید، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری لثه و دهان خشک خواهید بود. هنگامی که سطح قند خون ثبات خوبی نداشته باشد، بدن تضعیف شده و قادر به مبارزه با باکتری هایی که موجب عفونت های لثه می شوند نخواهد بود. همین عفونت ها موجب بوی بد بدهان نیز می شوند.

اما بوی میوه یا بویی شبیه به استون دهان می تواند نشان دهنده یک یاز عوارض خطرناک دیابتی یعنی کتواسیدوز دیابتی (Diabetic ketoacidosis) باشد. وقتی که بدن انسولین کافی ندارد، در عوض از اسیدهای چرب برای تولید انرژی استفاده می کند. این کار باعث تولید کتون های اسیدی در بدن می شود که از محصولات جانبی متابولیسم چربی است. این اسیدها که شامل استون، هیدروکسیبوتیرات و استواستات است می توانند در خون جمع و منجر به کمای دیابتی یا مرگ شوند.

نارسایی کلیه

بوی مثل مهی دهان همواره به دلیل خوردن غذای دریایی نیست بلکه دهانی که بوی ماهی، بوی شبیه به ادرار یا بوی چیزی شبیه به آمونیاک می دهد نشان دهنده نارسایی کلیه است. وظیفه کلیه ها این است که با تولید ادرار، مواد شیمیایی سمی را از بدن بزداید. در نارسایی کلیه که معروف به بیماری کلیوی مرحله نهایی نیز است، کلیه ها آنقدر آسیب می بینند که قادر به تصفیه خون از مواد سمی و فضولات نیستند.

وقتی که چنین اتفاقی می افتد، مواد سمی خطرناک و فضولات از خون تخلیه نشده و درون بدن جمع می شوند و تقریبا هر بخش بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. بوی مثل ماهی دهان وقتی اتفاق می افتد که نارسایی کلیه بر سیستم تنفسی تاثیر می گذارد و مشکلات تنفسی را موجب می شود.

قطع تنفس در خواب

بوی بد دهان که پس از خواب شبانه رخ می دهد امری طبیعی است زیرا در طول خواب، تولید بزاق کاهش می یابد و در نتیجه برای باکتری های تولیدکننده بود فرصتی ایجاد می شود تا تکثیر و رشد کنند اما تولید کم بزاق در طول شب گاهی اوقات می تواند به این دلیل باشد که دهان خود را برای مدت طولانی باز نگه داشته اید.

افرادی که دچار اختلالات خواب مانند قطع تنفس در خواب و خرخر کردن هستند، برای تنفس از بینی خود دچار مشکل می باشند و در نتیجه از دهان خود تنفس می کنند و این کار باعث بوی بد دهان خود تنفس می کنند و این کار باعث بوی بد دهان می شود.


ریفلاکس معده به مری

نفس بد بو می تواند نشان دهنده دل و روده بدبو باشد: ناراحتی های گوارشی مانند ریفلاکس اسید و ریفلاکس معده به مری، خود را در دهان شما آشکار می سازند. این دو ناراحتی باعث تاخیر یا جلوگیری از هضم غذای درون معده می شود. وقتی که غذا در سیستم گوارشی هیچ نوع جابجایی و حرکتی ندارد، غذا شروع به فاسد شدن می کند. حتی بعضی از افراد تکه های کوچکی از غذای هضم نشده را بالا می آورند و این کار باعث بوی بد دهان می شود.

التهاب گلو و فرسایش اسیدی در دهان می تواند به دندانپزشکان در تشخیص ریفلاکس معده به مری کمک کند اما ریفلاکس معده به مری تنها ناراحتی گوارشی نیست که می تواند بر نفس تاثیر بگذارد. تحقیقی که در سال 2008 در مجله میکروبیولوژی پزشکی به چاپ رسید نشان داد که باکتری هلیکوباکترپیلوری که موجب زخم معده می شود، اگر وارد دهان شود باعث بوی بد دهان می شود.

عفونت های تنفسی

عفونت های دستگاه تنفسی مانند آنفولانزا، برونشیت و سینوزیت عامل اصلی بوی بد دهان هستند. وقتی که عفونت های دستگاه تنفسی بافت های سیستم تنفسی را از کار می اندازند یا ملتهب می کنند، سلول ها و مخاط هایی تولید می شوند که از باکتری تغذیه می کنند. آلرژی و ترشح از پشت حلق نیز می تواند منجر به ناراحتی هایی شود که راه بینی را مسدود می کند. این احتقاق بینی شما را مجبور می کند که از راه دهان نفس بکشید و این کار باعث خشکی دهن و رشد باکتری در دهان شما و در نتیجه بوی بد دهان می شود.

پوسیدگی دندان و ژنژویت

وقتی که مینای روی دندان خورده و ساییده می شود، ذرات غذا می تواند در این سوراخ ها که کرم خوردگی دندان نامیده می شود ته نشین شود. از آنجایی که مسواک زدن قادر به زدودن این ذره های غذایی نیست آنها در دهان باقی می مانند و باکتری هایی در آنها رشد می کنند که باعث بوی بد دهان می شود.

ژنژویت عامل دیگری است که می تواند باعث بوی بد دهان شود. ملتهب شدن لثه ها توسط باکتری ها باعث درد فراوان و بوی بد می شود.