مكانها و زمانهای دعا

دعا در فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار والایی برخوردار است و از آن به عنوان سلاح مؤمن و یكی از بهترین راه‌های كمال و رسیدن به اهداف متعالی و ارتباط با خداوند متعال یاد شده است. در روایات معصومین و دستورات بزرگان، همواره توصیه به دعا كردن شده كه دعا در هر شرایط زمانی و مكانی و روحی افراد امكان پذیر و مؤثر است، امّا برخی از مكانها و زمانها با توجه به اهمیت آنها، جهت استجاب دعا تأثیر خاصی دارند و خداوند برخی از زمانها و مكانها را نسبت به دیگر مكانها و زمانها فضیلت و برتری داده است؛ مانند برتری شهر مكه نسبت به دیگر سرزمینها و فضیلت شب قدر نسبت به هزار ماه. خداوند این فضیلتها را برای آن قرار داده تا انسان بتواند با استفاده از آنها هرچه بهتر و بیشتر به خداوند تقرب جوید.

در این نوشتار، اول به مكان‌های مقدسی كه دعا در آن اوقات سفارش شده است، اشاره می‌كنیم سپس به بیان زمان‌های خاص دعا می‌پردازیم:

مكانهای دعا
1. مسجد: درباره فضیلت مسجد نسبت به سایر مكانها، امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: » رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ از جبرئیل پرسید چه مكانی نزد خدا محبوب‌تر است. جبرئیل فرمود مساجد، و محبوبترین مردم اهل مسجد كسی است كه اول از همه داخل مسجد شود و آخر از همه خارج شود.[1]« دعا در مكان محبوب خدا به اجابت نزدیكتر است چنانكه »امام باقر وقتی حاجتی داشت به مسجد می‌رفت و دعا می‌كرد.[2]«

2. مسجد كوفه: این مسجد مكانی است كه سالكان و عارفان بسیاری با عبادت در آنجا، خود را به درجات بلند عرفانی رساندند. مسجدی است كه به فرموده امام صادق ـ علیه السّلام ـ »هزار نبی و هزار وصی در آن نمازگزارده‌اند.[3]« و علمای بزرگ شیعه عملا فضیلت این مسجد و تاثیر دعا و مناجات در آن را ثابت كرده‌اند.

3. مكه: مكه از ابتدای خلقت سرزمین برگزیده خداوند بوده است. برای همین خانه خدا در آن مكان مقدس بنا شده است و خداوند به درخواست حضرت ابراهیم، مكه را شهری امن برای ساكنان آن قرار داده است. ( بقره/126) و به خاطر فضیلتی كه دارد دارای احكام ویژه‌ای است و این فضیلت باعث استجابت دعا می‌شود چنانكه »امام رضا ـ علیه السّلام ـ در حالیكه اشاره به مكه و كوههای اطراف می‌كرد، فرمود: كسی در آن كوهها توقف نمی‌كند مگر اینكه دعایش مستجاب می‌شود لاكن دعای مومن در آخرتش اجابت می‌شود و دعای كافر در دنیایش.[4]

4. مسجد النبی: همانگونه كه مساجد نسبت به سایر اماكن برتری دارند، در میان مساجد نیز برخی از آنها نسبت به برخی دیگر برترند. از امام صادق ـ علیه السّلام ـ روایت است كه: » رسول اكرم فرمود نماز در مسجد من برابر است با هزار نماز در مساجد دیگر غیر از مسجد الحرام.[5]«

5. حرم امام حسین ـ علیه السّلام ـ: امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: » خداوند در روی زمین مكانهایی دارد كه دعا در آنها مستجاب می‌شود و حرم امام حسین ـ علیه السّلام ـ یكی از این اماكن است.[6]«

6. سرزمین عرفات: امیرمومنان ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: »رسول خدا در حجة الوداع فرمود روز عرفه هنگام عصر خداوند به سبب اهل موقف عرفات، مباهات می‌كند و به ملائكه می‌فرماید به بندگانم نگاه كنید كه از اطراف عالم با تحمل سختی به اینجا آمده‌اند. آیا می‌دانید از من چه می‌خواهند؟ ملائكه گویند درخواست بخشش و مغفرت می‌كنند خداوند می‌فرماید گواه باشید كه آنها را بخشیدم[7]«

زمانهای دعا
زمانهای دعا به دو نوع تقسیم می‌شوند: نوع اول زمانهای نامتعین و نسبی كه در هر ساعت از شبانه‌روز می تواند پیش بیاید و بستگی به اعمال خود شخص یا حوادث پیرامون دارد.
دوم زمانهای متعین و خاص كه از طرف شارع معین شده است.

اول ـ زمانهای نامتعین:
1. بعد از نماز: بهترین وسیله تقرب به خدا، نماز است كه پیامبر آن را محراج مومن نامیده است و این از بهترین اوقات دعاست. امام باقر می‌فرمایند:» دعا بعد از نماز از نماز مستحبی بهتر است.[8]« به ویژه نمازظهر كه قرآن كریم در سوره بقره به صورت جداگانه آن را مورد تاكید قرار داده است.(بقره/238) پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: » هنگام ظهر همه چیز پروردگار را تسبیح می‌كنند، پس خداوند در آن ساعت امر به نماز كرد و آن ساعتی است كه درهای آسمان گشوده است و بسته نخواهد شد تا بعداز نمازظهر و در آن ساعت دعا مستجاب می‌شود.[9]«

و از امام صادق ـ علیه السّلام ـ روایت است كه: »وقتی پدرم می‌خواست حاجتی طلب كند هنگام ظهر آن را طلب می‌كرد.[10]«

2. هنگام قرائت قرآن: تلاوت قرآن، گوش دادن به سخنان خداوند متعال است و خداوند كریم‌تر از آن است كه در مقابل به سخن بنده خود توجه نكند. امیرمومنان ـ علیه السّلام ـ توصیه به دعا در چهار وقت می‌فرمایند كه یكی از آنها هنگام تلاوت قرآن است.[11]

3. دعا قبل از بلا: انسان باید همیشه پروردگار خود را به یاد داشته باشد و با توكل بر او همه كارهای خود را انجام دهد. اما معمولا انسان در وقت راحتی خدا را فراموش می‌كند و در حال سختی و ناچاری به یاد او می‌افتد مثل اینكه خدا فقط خدای سختی‌ها و مشكلات است در حالیكه در راحتی‌ها به یاد خدا بودن، باعث جلب توجه خداوند در سختی‌ها می‌شود. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: » كسی كه قبل از نزول بلا دعا كند، هنگام بلا دعایش مستجاب می‌شود و به آسمان می‌رود و ملائكه گویند این صدا آشناست. و كسی كه قبل از گرفتاری و بلا دعا نكند، دعایش هنگام بلا مستجاب نمی‌شود و ملائكه گویند این صدا را نمی شناسیم.[12]«

دوم- زمانهای متعین:
1. چهار وقت روز: امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: دعا در چهار وقت به اجابت می‌رسد: قبل از اذان صبح، بعد از طلوع فجر، بعدازظهر و بعد از مغرب[13]« دعا در هر یك از این چهار وقت در امر خاصی تاثیر بیشتری دارد. چنانكه امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: » بعد از طلوع فجر تا طلوع خورشید مخصوص تقسیم رزق و روزی است.[14]«

2. روز جمعه: حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند:» روز جمعه بر درگاه خدا تضرع و بسیار دعا كنید و از خداوند طلب بخشش و رحمت كنید. خداوند در این روز دعای هر مومنی را اجابت می‌كند.[15]« و امام صادق(و یا امام باقر ـ علیه السّلام ـ) می‌فرمایند: » گاهی بنده مومن از خداوند حاجتی طلب می‌كند و خداوند برآوردن حاجت او را تا روز جمعه به تاخیری می‌اندازد.[16]«

3. شب عید قربان و اول رجب: امیر مومنان ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: » من تعجب می‌كنم از كسی كه در چهار شب از سال، فارغ از عبادت باشد: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و شب اول رجب[17]«

4. روز عرفه: امام سجاد ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: » عصر روزعرفه خداوند ملائك را به آسمان دنیا نازل می‌كند و به آنان می‌فرماید: به بندگانم نگاه كنید كه با سختی و زحمت به سوی من آمده اند و به آنان پیام فرستاده ام كه مرا بخوانید و از من درخواست كنید من شما ملائك را شاهد می‌گیرم كه همین امروز دعای آنان را اجابت كنم.[18]«

5. نیمه شعبان: شب نیمه شعبان از شبهای بافضیلت سال است كه با ولادت امام زمان(عج) بر فضل و بركت آن افزوده شد. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: » پدرم فرمود این شب، بعد از شب قدر برترین شب سال است. در این شب خداوند از روی فضل و كرم به مردم نظر می‌كند و بندگان خود را می‌بخشد پس دراین شب برای رسیدن به خدا بسیار تلاش كنید. شبی است كه خداوند بر خود فرض كرده كه دعاكننده‌ای را ناامید برنگرداند مادامی كه معصیت و گناه طلب نكند.[19]« و امام رضا در فضیلت این شب فرمودند: » شبی است كه خداوند بندگان خود را از آتش می‌رهاند و گناهان بزرگ را می‌بخشد. پدرم می‌فرمود دعا در این شب مستجاب است.[20]« و سیره معصومین شب زنده‌داری و مناجات در این شب بوده است چنانكه امام سجاد این شب را سه قسم می‌كرد: قسمتی را نماز می‌خواند، قسمتی را دعا می‌كرد و اهل خانه ‌آمین می‌گفتند سپس استغفار می‌كرد و از خدا بهشت طلب می‌كرد و این كار تا طلوع فجر ادامه داشت.[21]«

6. شب عید فطر: یك ماه مهمانی خدا و دوری انسان از بسیاری از گناهان و تابیدن نور الهی بر دل بندگان در شبهای قدر انسان را به خالق خود نزدیك می‌كند و این از بهترین اوقات دعاست.

در این شب پاداش عمل یك ماه بندگان داده میشود. پیامبراسلام می‌فرمایند:»وقتی شب‌ عیدفطر فرا می‌رسد- كه به آن شب پاداش گویند - خداوند اجر عاملین را می‌دهد ولی بدون حساب.[22]« در این حال دعا می‌تواند باعث جلب رضایت الهی و دریافت پاداش بیشتر شود. از امام رضا ـ علیه السّلام ـ روایت است» در سه شب روزیها و مرگها و مقدرات یك سال تقسیم می‌شود. شب بیست و سوم ماه مبارك رمضان، نیمه شعبان و شب عید فطر.[23]«

7. ماه مبارك رمضان: ماه مبارك رمضان، ماه رحمت خداست كه درهای بهشت باز و درهای جهنم بسته است. ماهی است كه خداوند بركات خود را بر بندگان نازل می‌كند و همه آنان را مهمان سفره فضل و كرم خویش می‌نماید و میزبان هرچه در توان دارد مهمان خود را شاد و راضی نگه می‌دارد. و برآوردن تقاضای مهمان را بر خود وظیفه می‌داند.

 

[1]. همان، ج 3، ص 489.
[2]. همان، ج 2، ص 477.
[3]. همان، ج 3، ص 492.
[4]. میرزا جواد ملكی تبریزی، المراقبات، ص 208.
[5]. شیخ كلینی، كافی، ج 4. ص 556.
[6]. ابن فهد حلی، عده الداعی، ص 57.
[7]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 96، ص 49.
[8]. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 6، ص 437.
[9]. قطب الدین راوندی، فقه القرآن ج 1، ص 114.
[10]. شیخ كلینی، كافی، ج 2، ص 477.
[11]. شیخ كلینی، كافی، ج 2، ص 477.
[12]. شیخ كلینی، كافی، ج 2، ص 472.
[13]. همان، ص 477.
[14]. همان، ص 478.
[15]. قطب راوندی، الدعوات، ص 36.
[16]. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 7، ص 381.
[17]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 88، ص 122.
[18]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 96، ص 254.
[19]. همان، ج 94، ص 85.
[20]. همان، ج 94، ص 84.
[21]. همان، ج 80، ص 115.
[22]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 93، ص 337.
[23]. همان، ج 88، ص 123.

منبع:andisheqom.com

ویدیو مرتبط :
زمانهای دعوای زوجین

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

دعا راه رسیدن به کمال

 

 

خداوند متعال برای هر کاری اسبابی قرار داده است که برای به نتیجه رسیدن آن، باید از طریق اسباب آن عمل کرد. راه پیدا کردن همسر مناسب، تحقیق و شناسایی دقیق است، البته در این راه باید از خداوند هم کمک خواست تا ما را در شناخت صحیح هدایت کند و تلاش­ های ما به نتیجه ی مطلوب برسد.

دعاهایی که در روایات و از زبان ائمه(ع) بیان شده است همگی باید به همراه تلاش و کوشش و تحقیق همه جانبه برای انتخاب همسر باشد.

یکی از دعاهایی که در این زمینه از ائمه(ع) نقل شده، دعایی است که از حضرت علی(ع) نقل شده است، ایشان فرمودند:

«هر یک از شما که خواست ازدواج کند باید ابتدا دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت سوره ی فاتحةالکتاب و سوره ی یس را بخواند، وقتی که ازنماز فارغ شد بعد از حمد و ثنای پروردگار این گونه بگوید:

 

پروردگارا، همسری مهربان و بچه آور و شکرگزار و باغیرت به من عطا کن که اگر به او نیکی کردم شکرگزار باشد، و اگر به او بدی کردم مرا ببخشد، و اگر یاد خدا کردم مرا یاری کند، و ا

گر خدا را فراموش کردم مرا به یاد خدا بیندازد، و اگر از نزد او خارج شدم (اسرار و اموال و آبروی مرا) حفظ کند، و اگر بر او وارد شدم مرا خوشحال سازد، و اگر او را به کاری امر کردم مرا اطاعت کند،

و اگر بر علیه او قسم خوردم (که او کاری را انجام دهد) او (آن کار را انجام داده) و مرا از آن قسم بریء­الذمّه ­کند، و اگر بر او غضب کردم مرا راضی سازد. ای پروردگار صاحب جلال و اکرام، چنین همسری را به من ببخش! پس به درستی که من او را از تو خواسته­ام و به من نمی رسد مگر آن چیزی که تو منت می گذاری و عطا می کنی.»

 

برای گرفتن حاجت و اجابت سریع در امور زندگی، می توانید دعای سریع الاستجا بة امیر المؤمنین را بخوانید که در مفاتیح موجود است. مردی خدمت حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) شکایت کرد از دیرشدن جواب دعایش ... حضرت فرمود چرا این دعا را نمی‌خوانی که سریع الاستجابة است:

اللهم انی اسئلک باسمک العظیم الاعظم الاجل الاکرم المحزون المکنون النور الحق البرهانلمبین الذی هو نور مع نور و نور من نور و نور فی نور و نور علی کل نور و نور تضیئی به کل ظلمة و یکسر به کل شدة و کل شیطان مرید و کل جبار عنید لا تقر به ارض و لا یقوم به سماء و یأمن به کل خائف و یبطل به سحر کل ساحر و بغی کل باغ و حسد کل حاسد و یتصدع لعظمته البر و البحر و یستقل به الفلک حین یتکلم به الملک فلا یکون للموج علیه سبیل و هو اسمک الاعظم الاعظم الاجل و الاجل النور الاکبر الذی سمیت به نفسک و استویت به علی عرشک و اتوجه الیک بمحمد و اهل بیته و اسئلک بک و بهم ان تصلی علی محمد و ان تفعل بی کذا و کذا. که در آخر به جای عبارت کذا و کذا حاجت خود را بخواهد.

همچنین خواندن نماز جعفر طیار بسیار نافع می باشد

 

امام صادق (ع) فرموده است: برخی دعاهاست که اگر کسی خواندن آن را در وقت خود فراموش کند، سزاوار است آن را قضا نماید و آن این است که هر روز پس از بامداد ده بار دعاهای زیر خوانده شود:

 

«لا اله الاالله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیی و یمیت و یمیت و یحیی و هو حی لا یموت بیده الخیر و هو علی کل شی قدیر»

«معبودی جز خدا نیست، تنهاست. شریکی ندارد. مالکیت و ستایش از آن اوست. زنده می کند و می میراند. می میراند و دوباره زنده می کند. زنده ای است که نمی میرد. تمام نیکیها به دست اوست و بر هر چیزی تواناست.

 

«اعوذ بالله السمیع العلیم»

«به خداوند شنوای دانا پناهنده می شوم.»

 

 

دعا جهت دوست داشتن:

 

هر کس هفت مرتبه آیه 7 از سوره ممتحنه «عسی ان یجعل بینکم و بین الذین عادیتهم منهم موده و اله قدیر، و الله غفور رحیم» را به کف دست خود بخواند و بدمد، سپس به صورت خود بکشد، هر که او را ببیند، دوستش دارد.

 

«معاذبن جبل» گوید: روز جمعه ای از نماز با رسول خدا (ص) بازماندم، حضرت فرمود: چه عاملی تو را از نماز جمعه بازداشت؟ عرض کردم. ای رسول خدا! یوحنای طلبی از من داشت و در خانه من در انتظارم بود ترسیدم که مرا باز دارد حضرت فرمود: آیا دوست داری که خدا قرض تو را رد نماید؟

 

گفتم: آری ای رسول خدا. حضرت فرمود: آیه 25 و 26 سوره آل عمران از (قل اللهم مالک الملک...) تا بغیر حساب را بخوان سپس بگو

 

- یا رحمان الدنیا و الاخره و رحیمهاما تعطی منهما ما تشاء و تمنه منهما ما تشاء اقض عنی دینی- ای رحمان دنیا و آخرت، ای رحیم دنیا و آخرت، به هر که بخواهی عطا می کنی و از هر که بخواهی منع می نمایی، بدهکاریم را ادا کن.

هرگاه چنین کنی اگر به گنجایش زمین از طلا قرض داشته باشی، خداوند ادا فرماید.

 

«ابن عباس» روایت کرده است:

 

رسول اکرم (ص) پیوسته امام حسن و امام حسین (ع) را به وسیله دعا در امان و پناه خداوند قرار می داد و می گفت:

 

«اعیذ کما بکلمات الله التامه و اسمائه الحسنی عامه من شر السامه و الهامه، و من شر عین لامه و من شر حاسد اذا حسد»

«شما را در پناه کلمات تامه الهی و اسمای نیکویش قرار می دهم، از شر هر چیز زهردار و حیوانات و حشرات سمی، از شر چشم بد، و از شر هر حسد کننده زمانی که حسد ورزد.»

 

«ابن عباس» گوید: آنگاه پیامبر (ص) روی به ما کرد و فرمود: اینگونه حضرت ابراهیم خلیل الرحمان (ع) برای اسحاق و اسماعیل دعا می کرد و پناهشان می داد.

 

 

امام صادق (ع) فرموده است: «اگر کسی بداخلاق شد، در گوش او اذان بگویید.»

 

 

«اللهم لا یوتی الخیر الا انت، و لا یدفع السیئات اانت و لا حول و لا قوه الا بک»

«خدایا! خوبی را کسی جز تو نمی دهد، و بدیها را کسی جز تو دفع نمی کند، و هیچ جنبش و نیرویی نیست مگر به کمک تو.»

 

دعا برای جلب محبت

 

هر کس هفت روزر، روزی 25 مرتبه صبح و 25 مرتبه عصر دعای زیر را بخواند، در جلب محبت دیگران اثر عظیم دارد.

 

«بسم الله الرحمن الرحیم سخرلی فلان ابن فلان الحمدلله رب العالمین یا رقیب سخرلی قلبه الرحمان الرحیم یا ودود سخرلی فلان ابن فلان مالک یوم الدین یا رقیب سخرلی قلبه ایاک نعبد و ایاک نستعین یا ودود سخرلی فلان بن فلان اهدنا الصراط المستقیم یا رقیب سخرلی فلان بن فلان صراط الذین انعمت علیهم یا ودود سخرلی فلان بن فلان غیرالمغضوب علیهم یا رقیب سخرلی فلان بن فلان و لاالضالین یا ودود سخرلی فلان بن فلان».

 

امام زین العابدین (ع) هرگاه آیه « یا ایها الذین امنوا اتقوالله و کونوا مع الصادقین (سوره توبه، آیه 119) را تلاوت می کرد. این دعا را می خواند: «اللهم ارفعنی فی اعلی درجات هذه الندبه و اعنی بعزم الاراده».

«خدایا مرا به بالاترین درجات این دعوت بالا ببرد، و با عطا کردن اراده ای استوار کمکم کن.»