شیعیان به چه دلیل بر تربت سجده می كنند؟

سنت رسول الله (ص)، ائمه هدی (ع) و اصحاب و تابعین بر لزوم سجده كردن بر زمین و آنچه از آن می روید به جز خوردنی ها و پوشیدنی هاست و اینكه رسول خدا (ص) و اصحاب روی خاك نماز می خواندند مورد قبول همه ی مذاهب است.

وهابیان سجده بر خاك یا تربت شهیدان را به معنای پرستش آنها و نوعی شرك می‌شمارند و می­گویند چرا روی مهر نماز می­خوانید؟ این كار شرك و بت­ پرستی است، به همین جهت در مكه و مدینه حجاج شیعه را ازسجده بر روی مهر بر حذر می‌دارند. در همین زمینه صالح فوزان عضو هیئت افتای سعودی می‌نویسد: سجده بر تربت اولیا اگر به قصد تبرك به تربت و تقرّب به اولیا باشد شرك اكبر محسوب می‌شود و اگر مقصود تقرّب به خداوند متعال باشد با اعتقاد به این كه این تربت همانند زمین مسجدالحرام و مسجدالنبی و مسجدالاقصی فضیلت دارد بدعت در دین به شمار می‌رود! [۱]

برای پاسخ به این گروه باید گفت كه وهابیان بین سجده برای خدا و سجده بر روی خاك پاك و تربت شهیدان خلط نموده اند وحكم یكی را بر دیگری بار نموده اند. زیرا آنچه را كه دین به آن فرامی خواند عبودیت در برابرخدا و سر تعظیم فرود آوردن و سجده نمودن فقط در برابر اوست. خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: ولله یسجد من فی السماوات و الارض (رعد: ۱۵) «هر كس در آسمان‌ها و زمین است، برای خدا سجده می‌كند»

بنا براین «سجود» می‌بایست «لله» و برای خدا باشد اما این سجودی كه از فرد مسلمان بویژه در نماز خواسته شده بر روی چه چیزی باید باشد؛ آیا بر هر چیزی می‌توان سجده نمود هر چند خوردنی ویا پوشیدنی باشد ویا آنكه فقط بر اشیاء خاصی جایز است؟

در اینجا دو نظر است؛ نظر پیروان اهل بیت پیامبر (ص) كه بر اساس فرموده آنان سجده را فقط بر زمین پاك و یا آنچه كه از زمین روییده باشد به شرط آن كه خوراك و پوشاك انسان نباشد جایز می‌دانند و تربت شهیدان را از مصادیق خاك پاك می‌دانند و نظر دوم گفته رهبران مذاهب اهل سنت است كه محل سجده را عام می‌دانند وخاص سجده بر زمین نمی‌دانند.

* دلیل پیروان اهل بیت چیست؟
شیعه بر ادعای خود به روایت مورد قبول شیعه واهل سنت از پیامبر (ص) تمسك می‌كند كه فرمود: جُعِلَت لِیَ الاَرضُ مَسجِداً و طَهُوراً [۲]. « زمین برای من محل سجده و وسیله طهارت (تیمم و…) قرار داده شد»

براین اساس به فرموده رسول خدا (ص) هر كس در نماز باید پیشانی را روی خاك بگذارد و این كار مورد اتفاق همه مسلمانان است كه ترجیح با خاك است و آن خاك باید پاك باشد؛ زیرا خداوند می­فرماید: «فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدًا طَیِّبًا». (نساء: ۴۳) «اگر آب برای وضو پیدا نكردید روی خاك پاك تیمم كنید»

با توجه به آیه تیمم وروایت دومطلب بدست می‌آید: اول آنكه اسم زمین بر محل سجده و تیمم صدق نماید. دوم: آن زمین باید خاك پاك باشد زیرا كه شرط تیمم و نماز در استفاده از خاك یكی است و درباره تیمم خداوند به صراحت فرمود بر زمین پاك تیمم نمایید.

اما اینكه چرا خداوند از میان همه اشیا فقط سجده بر روی خاك را خواسته روایت حضرت امام صادق (ع) به خوبی آن را توضیح می‌دهد. به بیان آن حضرت سجده كردن بر خاك تنها برای آن است كه چنین كاری با فروتنی در برابر خداوند یگانه سازگارتر است.

هشام بن حكم می‌گوید: از امام صادق (ع) دربارۀ آنچه سجده بر آنها جایز است و برچیز هایی كه جایز نیست پرسیدم. فرمود: سجده تنها بر زمین و آنچه می‌رویاند جز خوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها – جایز است. گفتم: فدایت گردم سبب آن چیست؟ فرمود: سجده خضوع و اطاعت برای خداوند است و شایسته نیست برخوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها صورت پذیرد. زیرا دنیا پرستان بردگان خوراك و پوشاكند در حالی كه انسان هنگام سجده در حال پرستش خدا به سر می‌برد پس سزاوار نیست پیشانی خود را بر آنچه معبود دنیا پرستان فریب خورده است قرار دهد". [۳]

به همین جهت رسول خدا (ص) واهل بیت او (ع) و صحابه همواره بر روی خاك و یا آن چه از خاك می‌رویید سجده می‌كردند و برای هر مسلمانی بهترین اسوۀ و نمونه قابل پیروی عملكرد پیامبر اكرم (ص) و اهلبیت اوست.

* روایات متعدد برای اثبات دیدگاه شیعه
روایاتی كه چگونگی سجده آنان را بیان می‌كند متعدد است كه حتی در منابع اهل سنت نیز امده است:
- وائل بن حجر می‌گوید: رأیت النبی صلی الله علیه و (آله و) سلم وضع أنفه علی الارض مع جبهته اذا سجد. [۴] پیامبر (ص) را دیدم آن گاه كه سجده می‌كرد پیشانی و بینی خود را بر زمین می‌نهاد.

- براء بن عاذب می‌گوید: ما پشت سر پیامبر (ص) نماز می‌خواندیم هنگامی كه سر از ركوع بر می‌داشت از ما كسی كمرش خم نبود تا هنگامی كه پیامبر (ص) پیشانیش را (برای سجده) بر زمین می‌نهاد [۵] (یعنی هماهنگ با او ركوع و…می كردیم). در این روایت به صراحت می‌گوید پیامبر (ص) پیشانی را بر روی زمین می‌نهاد.

- ابو سعید خدری می‌گوید: ان رسول الله (ص) رئی علی جبهته و ارنبته اثر طین من صلاه صلاها بالناس [۶] «ابو سعید خدری می‌گوید: به هنگامی كه رسول خدا (ص) با مردم نماز خواند اثر خاك برپیشانی و بینی او دیده شد».

- دسته ای دیگر از روایات دلالت دارند كه پیامبر گرامی مسلمانان را به پیشانی نهادن بر خاك هنگام سجده فرمان می‌داد چنان كه ابو صالح می‌گوید نزد ام سلمه (همسر پیامبر) رفته بودم كه برادر زاده اش نیز آمد و در خانه اش نماز خواند اما هنگامی كه به سجده رفت به خاك‌ها فوت نمود ام سلمه به وی گفت ای برادر زاده خاك را فوت نكن زیرا پیامبر به غلامش یسار (افلح) فرمود: تَرّب وجهك لله. [۷] «رخسار خود را برای خدا بر خاك بگذار.» واژه «ترب» از ماده «تراب» به معنای خاك است از امر رسول الله (ص) بر می‌آید كه سجده بر خاك لازم است.

سیره رسول الله (ص) نشان می‌دهد كه آن حضرت علاوه بر زمین بر روی چیزی كه از زمین روییده نیز سجده می‌كرد. در صورتی كه از خوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها نباشد.

- درمنابع اهل سنت ودر روایات متعدد آمده است: كان رسول الله (ص) یصلی علی الخمره پیامبر (ص) همواره بر خمره (كه از لیف درخت خرما ساخته می‌شد) سجده می‌كرد.

این كلام ازعده ای از اصحاب همچون ابن عباس [۸]، عبدالله بن عمر [۹] و عائشه [۱۰] و ام سلمه [۱۱] ومیمونه [۱۲] وام سلیم [۱۳] نقل شده است. سند اكثر این روایات نیز صحیح می‌باشد [۱۴]

- همچنین در روایات متعدد دیگر آمده كه آن حضرت بر روی حصیر نماز می‌خواند.

ابوسعید از صحابه رسول خدا (ص) می‌گوید: دخلت علی رسول الله (ص) و هو یصلی علی حصیره و یسجد علیه [۱۵]. به محضر پیامبر رسیدم در حاكی كه ایشان برروی حصیرخویش نماز می‌گزارد وبرآن سجده می‌كرد.

- انس نیز روایت كرده: ان النبی (ص) صلی علی حصیر [۱۶]

ابن حجر عسقلانی در شرح خود بر صحیح بخاری می‌گوید: به سجاده كوچكی كه از لیف خرما بافته شده باشد خمره می‌گویند…اگر بزرگ باشد آن راحصیر می‌نامند [۱۷].

* دیدگاه امام صادق علیه السلام در این باره
به همین جهت امام صادق (ع) فرمود: السجود علی الارض فریضه و علی الخمرة سنه. [۱۸] سجده بر زمین حكم الهی و سجده بر خمره سنت پیامبر (ص) است.

ایشان در جای دیگر می‌فرماید: السجود لایجوز الا علی الارض او علی ما انبتت الارض الا ما اكل او لبس. [۱۹] سجده كردن جز بر زمین و آنچه می‌رویاند غیر از خوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها جایز نیست.

* صحابه بر چه چیز سجده می‌كردند؟
علاوه بر گفتار و رفتار پیامبر (ص) واهل بیت او در سجده بر روی زمین رفتار صحابه و تابعان نیز گویای سنت سجده بر زمین است.

- جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: كُنتُ اُصلّی الظُّهر مع رسول الله (ص) فآخذ قبضه من الحصی لیبرد فی كفی أضعها لجبهتی أسجد علیها لشده الحّر. [۲۰] «با رسول خدا (ص) نماز ظهر می‌گزاردم مشتی سنگ ریزه برگرفتم و در دست خود نگه می‌داشتم. تا خنك شود و هنگام سجده بر آنها پیشانی می‌گذاشتم و این به خاطر شدت گرما بود».

- نافع می‌گوید: انابن عمركان اذا سجد و علیه العمامه یرفعها حتی یضع جبهته بالارض. [۲۱] «عبدالله بن عمر هنگام سجده دستار خود را بر می‌داشت تا پیشانی خود را بر زمین بگزارد».

* نهی پیامبر از وجود حائل بین پیشانی و زمین
محدثان اهل سنت روایاتی را آورده اند كه نشان می‌دهد رسول الله (ص) كسانی را كه هنگام سجده گوشه دستار خود را بین پیشانی خود و زمین قرار می‌دادند از این كار بازداشت.

- صالح سبایی می‌گوید: انّ رسول الله (ص) رأی رجلا یسجده بجنبه و قد اعتّم علی جبهته فحسر رسول الله (ص) عن جبهته. [۲۲] پیامبر گرامی (ص) شخصی را در حال سجده كنار خود مشاهده فرمود در حالی كه بر پیشانی خود دستار بسته بود. پیامبر (ص) عمامه را از پیشانی وی كنار زد.

- عیاض بن عبدالله قرشی هم می‌گوید: رای رسول الله (ص) رجلا یسجد علی كور عمامته فأوما بیده: ارفع عمامتك و أوما إلی جبهته [۲۳] رسول خدا (ص) مردی را در حال سجده دید كه بر گوشه عمامۀ خود سجده می‌كرد. پس به وی اشاره كرد كه دستار خود را بردارد و به پیشانی او اشاره فرمود.

- ابن سعد نیز در كتاب خود می‌نویسد: كان مسروق اذا خرج یخرج بلبنه یسجد علیها فی السفینه. ۲ [۲۴] مسروق ابن اجدع هنگام مسافرت خشتی را با خود بر می‌داشت تا در كشتی بر آن سجده كند.

بنابراین همراه داشتن قطعه ای از تربت كه خاك است بر خلاف نظر بعضی‌ها شرك وبدعت نیست.

* جمع بندی و نتیجه گیری
از مجموع مطالب پیش گفته بر می‌آید كه سنت رسول الله (ص)، ائمه هدی (ع) و اصحاب و تابعین بر لزوم سجده كردن بر زمین و آنچه از آن می‌روید به جز خوردنی‌ها و پوشیدنی هاست و اینكه رسول خدا (ص) و اصحاب روی خاك نماز می‌خواندند مورد قبول همهٔ مذاهب است و مهر هم تكه خاكی پاك است كه روی آن سجده می­شود. اگر خاك وجود نداشت می­توان بر چیزهای غیر خوراكی سجده كرد. به تعبیر دیگر ما با سجده بر زمین به خداوند سجده می‌كنیم و اساسا تمام مسلمانان جهان بر چیزی سجده می‌كنند، ولی سجده آنان برای خداست نه برای آن چیز.

مگر نه اینكه تمام نمازگزاران بر سنگهای مسجد الحرام سجده می‌كنند اما هدف از سجده آنان خداست نه سجده برای سنگ.

بنابراین همچنانكه سجده كردن بر خاك و گیاه به معنای پرستش نیست بلكه سجود و پرستش برای خدا و خضوع در برابر او تا حد خاك است سجده بر تربت كه خاك پاكی است نیز چنین است.

باتوجه به آنچه بیان شد پی می‌بریم كه چرا شیعیان مقید بر سجده بر خاك وسنگ یا برخی گیاهانند و بر تمام اشیا سجده نمی‌كنند زیرا چنین كاری پیروی از سنت نبوی است كه بر خاك سجده می‌كردند.

=============================
۱. المنتقی من فتاوی الشیخ صالح بن فوزان، ج ۲، ص ۸۶.
۲-صحیح بخاری ج۱ ص۱۰۰ح۳۳۵، كتاب تیمم. تصحیح بن باز
۳. شیخ حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج۵ص۳۴۴، ح۶۷۴۰. .
۴. مسند احمد، ج۴ ص۳۱۷. طبرانی، ، المعجم الكبیر ج۲۲ص۳۰. احكام القران (جصاص حنفی) ح۳، ص ۲۰۹، باب السجود علی الوجه
۵. صحیح بخاری، كتاب الصلاه باب متابعه الامام، ص۲۲۸، ح ۹۴۹
۶. سنن اب داودص۱۷۳، كتاب الصلاه باب السجود علی الانف والجبهه ح۸۹۴.
۷. مسند احمد ج۶ص۳۰۱. سنن ترمذی، كتاب الصلاه باب ما جاء فی كراهیه النفح، ص۱۳۱ح۳۸۱. المستدرك، ج۱ص۲۷۱. بیهقی، احمد بن حسین، سنن كبری، ج۲ص۲۵۲.
۸. مسنداحمد ج۱ص۲۶۹.
۹. همان ج۲ص۹۲
۱۰. همان ج۶ص۱۴۹و۱۷۹و۲۰۹
۱۱. همان ج۶ص۳۰۲
۱۲. همان ج۶ص۳۳۰. صحیح بخاری ج۱ص۱۱۶، كتاب الصلاه، باب۲۱ الصلاه علی الخمره ح۳۸۱.
۱۳. همان ج۶ص۳۷۷.
۱۴. مجمع الزوائد ج۲ص۵۷و۵۸
۱۵. مسند احمد ج۳ص۵۲
۱۶. مسند احمدج۳ص۱۷۹
۱۷. فتح الباری، ج۱ص۳۶۴
۱۸. شیخ حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج۵ص۳۴۵، ح۶۷۴۶.
۱۹. همان، ص ۳۴۴، ح۶۷۴۰
۲۰. المستدرك ج۱ص۱۹۵.
۲۱. بیهقی سنن كبری، ج ۲، ص ۱۰۴ باب الكشف عن السجده فی السجود. .
۲۲. همان، ص۱۰۵
۲۳. همان
۲۴. الطبقات الكبری، ج۶ص۷۹.
منبع :پایگاه اطلاع رسانی حج

ویدیو مرتبط :
چرا بر تربت امام حسین سجده می کنیم؟

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

زندگی نامه بزرگ شیعیان امام علی

 

دوران كودكي:

حضرت علي ( ع ) تا سه سالگي نزد پدر و مادرش بسر برد و از آنجا كه خداوند مي خواست ايشان به كمالات بيشتري نائل آيد ، پيامبر اكرم ( ص ) وي را از بدو تولد تحت تربيت غير مستقيم خود قرار داد . تا آنكه ، خشكسالي عجيبي در مكه واقع شد . ابوطالب عموي پيامبر ، با چند فرزند با هزينه سنگين زندگي روبرو شد . رسول اكرم ( ص ) با مشورت عموي خود عباس توافق كردند كه هر يك از آنان فرزندي از ابوطالب را به نزد خود ببرند تا گشايشي در كار ابوطالب باشد . عباس ، جعفر را و پيامبر ( ص ) ، علي ( ع ) را به خانه خود بردند . به اين طريق حضرت علي ( ع ) به طور كامل در كنار پيامبر قرار گرفت . علي ( ع ) آنچنان با پيامبر ( ص ) همراه بود ، حتي هرگاه پيامبر از شهر خارج مي شد و به كوه و بيابان مي رفت او را نيز همراه خود مي برد . بعثت پيامبر ( ص ) و حضرت علي ( ع ) شكي نيست كه سبقت در كارهاي خير نوعي امتياز و فضيلت است . و خداوند در آيات بسياري بندگانش را به انجام آنها ، و سبقت گرفتن بر يكديگر دعوت فرموده است . از فضايل حضرت علي ( ع ) است كه او نخستين فرد ايمان آورنده به پيامبر ( ص ) باشند . ابن ابي الحديد در اين باره مي گويد : بدان كه در ميان اكابر و بزرگان و متكلمين گروه معتزله اختلافي نيست كه علي بن ابيطالب نخستين فردي است كه به اسلام ايمان آورده و پيامبر خدا را تاييد كرده است .

حضرت علي ( ع ) نخستين ياور پيامبر ( ص ):

پس از وحي خدا و برگزيده شدن حضرت محمد ( ص ) به پيامبري و سه سال دعوت مخفيانه ، سرانجام پيك وحي فرا رسيد و فرمان دعوت همگاني داده شد . در اين ميان تنها حضرت علي ( ع ) مجري طرحهاي پيامبر ( ص ) در دعوت الهيش و تنها همراه و دلسوز آن حضرت در ضيافتي بود كه وي براي آشناكردن خويشاوندانش با اسلام و دعوتشان به دين خدا ترتيب داد . در همين ضيافت پيامبر ( ص ) از حاضران سؤال كرد : چه كسي از شما مرا در اين راه كمك مي كند تا برادر و وصي و نماينده من در ميان شما باشد ؟ فقط علي ( ع ) پاسخ داد : اي پيامبر خدا ! من تو را در اين راه ياري مي كنم پيامبر ( ص ) بعد از سه بار تكرار سؤوال و شنيدن همان جواب فرمود : اي خويشاوندان و بستگان من ، بدانيد كه علي ( ع ) برادر و وصي و خليفه پس از من در ميان شماست . از افتخارات ديگر حضرت علي ( ع ) اين است كه با شجاعت كامل براي خنثي كردن توطئه مشركان مبني بر قتل رسول خدا ( ص ) در بستر ايشان خوابيد و زمينه هجرت پيامبر ( ص ) را آماده ساخت .

 

حضرت علي ( ع ) بعد از هجرت:

 

بعد از هجرت حضرت علي ( ع ) و پيامبر ( ص ) به مدينه دو نمونه از فضايل علي ( ع ) را بيان مي نمائيم :

1 - جانبازي و فداكاري در ميدان جهاد : حضور وي در 26 غزوه از 27غزوه پيامبر ( ص ) و شركت در سريه هاي مختلف از افتخارات و فضايل آن حضرت است .

2 - ضبط و كتابت وحي ( قرآن ) كتابت وحي و تنظيم بسياري از اسناد تاريخي و سياسي و نوشتن نامه هاي تبليغي و دعوتي از كارهاي حساس و پرارج امام ( ع ) بود . ايشان آيات قرآن چه مكي و چه مدني ، را ضبط مي كرد . به همين علت است كه وي را از كاتبان وحي و حافظان قرآن به شمار مي آورند . در اين دوران بود كه پيامبر ( ص ) فرمان اخوت و برادري مسلمانان را صادر فرمود و با حضرت علي ( ع ) پيمان برادري و اخوت بست و به حضرت علي ( ع ) فرمود : تو برادر من در اين جهان و سراي ديگر هستي . به خدايي كه مرا به حق برانگيخته است ... تو را به برادري خود انتخاب مي كنم ، اخوتي كه دامنه آن هر دو جهان را فرا گيرد . حضرت علي ( ع ) داماد رسول اكرم ( ص ) عمر و ابوبكر با مشورت با سعد معاذ رئيس قبيله اوس دريافتند جز علي ( ع ) كسي شايستگي زهرا ( س ) را ندارد . لذا هنگامي كه علي ( ع ) در ميان نخلهاي باغ يكي از انصار مشغول آبياري بود موضوع را با ايشان در ميان نهادند و ايشان فرمود : دختر پيامبر ( ص ) مورد ميل و علاقه من است . و به سوي خانه رسول به راه افتاد . وقتي به حضور رسول اكرم ( ص ) رسيد ، عظمت محضر پيامبر ( ص ) مانع از آن شد كه سخني بگويد ، تا اينكه رسول اكرم ( ص ) علت رجوع ايشان را جويا شد و حضرت علي ( ع ) با تكيه به فضايل و تقوا و سوابق درخشان خود در اسلام فرمود : آيا صلاح مي دانيد كه فاطمه را در عقد من درآوريد ؟ پس از موافقت حضرت زهرا ( س ) آن حضرت به دامادي رسول اكرم ( ص ) نائل آمدند .

 

پيامبر ( ص ) بعد از اتمام مراسم حج در آخرين سال عمر پربركتش در راه برگشت در محلي به نام غديرخم در نزديكي جحفه دستور توقف داد ، زيرا پيك وحي فرمان داده بود كه پيامبر ( ص ) بايد رسالتش را به اتمام ( 9 )برساند . پس از نماز ظهر پيامبر ( ص ) بر بالاي منبري از جهاز شتران رفت و فرمود : اي مردم ! نزديك است كه من دعوت حق را لبيك گويم و از ميان شما بروم درباره من چه فكر مي كنيد ؟ مردم گفتند : گواهي مي دهيم كه تو آيين خدا را تبليغ مي كردي پيامبر فرمود : آيا شما گواهي نمي دهيد كه جز خداي يگانه ، خدايي نيست و محمد بنده خدا و پيامبر اوست ؟ مردم گفتند : آري ، گواهي مي دهيم . سپس پيامبر ( ص ) دست حضرت علي ( ع ) را بالا گرفت و فرمود : اي مردم ! در نزد مؤمنان سزاوارتر از خودشان كيست ؟ مردم گفتند : خداوند و پيامبر او بهتر مي دانند . سپس پيامبر فرموند : اي مردم ! هر كس من مولا و رهبر او هستم ، علي هم مولا و رهبر اوست . و اين جمله را سه بار تكرار فرمودند . بعد مردم اين انتخاب را به حضرت علي ( ع ) تبريك گفتند و با وي بيعت نمودند .

 

 

حضرت علي ( ع ) بعد از رحلت رسول اكرم ( ص ):

 

پس از رحلت رسول اكرم ( ص ) به علت شرايط خاصي كه بوجود آمده بود ، حضرت علي ( ع ) از صحنه اجتماع كناره گرفت و سكوت اختيار كرد. نه در جهادي شركت مي كرد و نه در اجتماع به طور رسمي سخن مي گفت . شمشير در نيام كرد و به وظايف فردي و سازندگي افراد مي پرداخت . فعاليتهاي امام در اين دوران به طور خلاصه اينگونه است :

1 - عبادت خدا آنهم در شان حضرت علي ( ع )

2 - تفسير قرآن و حل مسائل ديني و فتواي حكم حوادثي كه در طول 23سال زندگي پيامبر ( ص ) مشابه نداشت .

3 - پاسخ به پرسشهاي دانشمندان ملل و شهرهاي ديگر .

4 - بيان حكم بسياري از رويدادهاي نوظهور كه در اسلام سابقه نداشت .

5 - حل مسائل هنگامي كه دستگاه خلافت در مسائل سياسي و پاره اي از مشكلات با بن بست روبرو مي شد .

6 - تربيت و پرورش گروهي كه از ضمير پاك و روح آماده ، براي سير و سلوك برخوردار هستند .

7 - كار و كوشش براي تامين زندگي بسياري از بينوايان و درماندگان تا آنجا كه با دست خويش باغ احداث مي كرد و قنات استخراج مي نمود و سپس آنها را در راه خدا وقف مي نمود .

 

در زمان خلافت حضرت علي ( ع ) جنگهاي فراواني رخ داد از جمله صفين ، جمل و نهروان كه هر يك پيامدهاي خاصي به دنبال داشت .

 

شهادت امام علي ( ع ):

 

بعد از جنگ نهروان و سركوب خوارج برخي از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادي ، و برك بن عبدالله تميمي و عمروبن بكر تميمي در يكي از شبها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونريزي ها و جنگهاي داخلي را بررسي كردند و از نهروان و كشتگان خود ياد كردند و سرانجام به اين نتيجه رسيدند كه باعث اين خونريزي و برادركشي حضرت علي ( ع ) و معاويه و عمروعاص است . و اگر اين سه نفر از ميان برداشته شوند ، مسلمانان تكليف خود را خواهنددانست . سپس با هم پيمان بستند كه هر يك از آنان متعهد كشتن يكي از سه نفر گردد . ابن ملجم متعهد قتل امام علي ( ع ) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد كوفه نشستند . آن شب حضرت علي ( ع ) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح با خبر بودند ، وقتي موضوع را با دخترش در ميان نهاد ، ام كلثوم گفت : فردا جعده را به مسجد بفرستيد . حضرت علي ( ع ) فرمود : از قضاي الهي نمي توان گريخت . آنگاه كمربند خود را محكم بست و در حالي كه اين دو بيت را زمزمه مي كرد عازم مسجد شد . كمر خود را براي مرگ محكم ببند ، زيرا مرگ تو را ملاقات خواهدكرد . و از مرگ ، آنگاه كه به سراي تو درآيد . جزع و فرياد مكن ابن ملجم ، در حالي كه حضرت علي ( ع ) در سجده بودند ، ضربتي بر فرق مبارك خون از سر حضرتش در محراب جاري شد و محاسن آن حضرت وارد ساخت . شريفش را رنگين كرد . در اين حال آن حضرت فرمود : فزت و رب الكعبه به خداي كعبه سوگند كه رستگار شدم سپس آيه 55سوره طه را تلاوت فرمود : شما را از خاك آفريديم و در آن بازتان مي گردانيم و بار ديگر از آن بيرونتان مي آوريم . حضرت علي ( ع ) در واپسين لحظات زندگي نيز به فكر صلاح و سعادت مردم بود و به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنين وصيت فرمود : شما را به پرهيزكاري سفارش مي كنم و به اينكه كارهاي خود را منظم كنيد و اينكه همواره در فكر اصلاح بين مسلمانان باشيد . يتيمان را فراموش نكنيد ، حقوق همسايگان را مراعات كنيد . قرآن را برنامه ي عملي خود قرار دهيد . نماز را بسيار گرامي بداريد كه ستون دين شماست . حضرت علي ( ع ) در 21ماه رمضان به شهادت رسيد و در نجف اشرف به خاك سپرده شد ، و مزارش ميعادگاه عاشقان حق و حقيقت شد .