بزرگترین مسئولیت ما در زندگی چیست؟

یکی از مهمترین مۆلفه های سبک زندگی اسلامی موضوع مسئولیت پذیری در زندگی است. در واقع این مۆلفه است که به زندگی انسان رنگ و بوی الهی و دینی می‎دهد.

مسئولیت در قبال خود ، مسئولیت هر اتفاقی را به گردن بگیرید
چرا که انسانی که خود را تابع و پیرو هیچ قانون و مذهبی قرار نمی‎دهد و زیربار هیچ مسئولتی نمی رود، نمی‎تواند روح زندگی دینی را درک نماید.

از این رو در سبک زندگی اسلامی مسئولیت‎های مشخص انسان بیان شده است.
 
مسئولیت انسان در سبک زندگی اسلامی:
در منابع دینی و اسلامی مسئولیت های معین و مشخصی برای انسان بیان شده است. از جمله این مسئولیت‎ها، مسئولیت انسان در قبال خداوند متعال و آیین و شریعت پاک الهی و مسئولیت انسان در قبال خود و دیگران می شود.

 بیان مسئولیت انسان در آیات قرآن:
خداوند متعال در آیات مختلفی موضوع مسئولیت انسان را مورد تذکر قرار می دهد:

«وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْۆُلُونَ [صافات: 24]و بازداشتشان نمایید كه آنها مسئولند.»

«وَ لا تَقْفُ ما لَیسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُۆادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْۆُلاً [اسراء/36] و چیزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن، زیرا گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد.»

 اولین مسئولیت مهم خطیر انسان:
اولین و مهمترین مسئولیت انسان در این دنیای خاکی، مسئولیت او در برابر خداوند متعال است. معبودی بزرگی که تمام امکانات سعادت و و کمال را برای او فراهم نموده است سزاوار است که این بنده ناتوان به اندازه توان خود قدر دان و حق شناس نعمت‎های معبود خود باشد و در برابر او مسئولیت های محوله را قبول نماید.

1-معرفت و شناخت خدا:
از جمله مسئولیت‎هایی که انسان در برابر خداوند متعال دارد این است که حق معرفت را در خصوص معبود خود به جای آورد و به این درجه از علم و معرفت دست پیدا نماید که خدایی او از چه اوصاف و توانایی‎های برخوردار است.

«مَعْرِفَةُ اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَعْلَى الْمَعَارِفِ 1؛ معرفت خداى سبحانه بلند مرتبه‏ترین معرفت هاست»‏.

2- عبودیت و بندگی:
از جمله مهمترین مسئولیتی که بر عهده انسان واگذار شده است عبودیت و بندگی او در برابر خداوند متعال است. این موضوع آن قدر در شریعت اسلام مورد توجه است که هدف از خلقت انسان عبادت و بندگی در برابر خداوند متعال معرفی شده است. وَ مَا «خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنسَ إِلَّا لِیعْبُدُونِ [الذاریات/56]؛ جن و انس را جز برای پرستش خود نیافریده‎ام».

نظام حقوقی اسلام نظامی تکلیف گراست؛ به عنوان مثال در متون دینی وقتی صحبت از حقّ انسـانها می شود بحث از حقوقی است که انسانهای دیگر بر ما دارند و به عبارت دیگر مسئولیّتی که ما در قبال دیگران داریم. البته چون این حقوق طرفینی است ما نیز این حقوق را بر عهده دیگران داریم امّا به دلیل همان بعد سازندگی و تربیت و هدایت که دین اسلام برای خود، قائل است در بیان به جنبه تکلیف و وظیفه و مسئولیّت، توجّه بیشتری می کند؛ لذا امام سجّاد- علیه السّلام- می فرماید:

اِعلَم رَحَمَکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیکَ حُقوقاً مُحیطَةٌ بِکَ فِی کُلِّ حَرَکَةٍ تَحَرَّکتَها وَ سَکَنَةٍ سَکَنتَها اَو حالٍ حَلَّتها اَو مَنزِلَةٍ نَزَلتَها اَو جارِحَةٍ قَلَبتَها اَو ءَالَةٍ تَصَرَّفتَ فِیها فَاَکبَرِ حُقُوقُ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالی عَلَیکَ ما اَوجَبَ عَلَیکَ لِنَفسِهِ مِن حَقِّهِ الّذی هُوَ اصلُ الحُقوقِ؛

بدان که خدای عزّوجلّ را بر تو حقوقی است که در هر جنبشی که از تو سر می زند و هر آرامشی که داشته باشی و یا در هر حالی که باشی یا در هر منزلی که فرود آیی یا در هر عضوی که بگردانی یا در هر ابزاری که در آن تصرّف کنی، آن حقوق اطراف تو را فرا گرفته است.

بزرگترین حقّ خدای تبارک و تعالی همان است که برای خویش بر تو واجب کرده؛ همان حقّی که ریشه همه حقوق است.

امام سجّاد-علیه السّلام- نمی فرماید تو بر گردن دیگران حقّی داری که آنها باید در مورد تو رعایت کنند بلکه می فرماید؛ حقوقی تو را احاطه کرده؛ یعنی حقوقی که دیگران بر گردن تو دارند و تو باید از عهده آنها برآیی. همانطور که دیدیم اسلام دینی تکلیف گراست و اصولاً دینداری بدون مسئولیّت پذیری و تعهّد معنایی ندارد. در ادامه به اهمیّت مسئولیّت پذیری و جایگاه آن در قرآن و سنّت می پردازیم.

 ضرورت مسئولیّت پذیری و وظیفه شناسی
با نظر به مطالبی که گفته شد، این سئوال پیش می آید که پاسخگو بودن در برابر یک مرجع برتر چه ضرورتی دارد؟ و اگر انسان مسئولیّتی را نمی پذیرفت چه اتّفاقی می افتاد؟

همانطور که می دانیم آفرینش انسان و جهان، هدفدار بوده است و هدف از آفرینش انسان عبادت و بندگی خداوند می باشد. خداوند در قرآن می فرماید:

وَما خَلَقتُ الجِنَّ وَ الاِنسَ اِلّا لِیَعبُدُونَ 2
جن و انس را نیافریدم جز اینکه مرا عبادت کنند.

خداوند متعال راه رسیدن به قرب الهی و طریقه عبادت و بندگی خود را به صورت برنامه هایی به رسول خویش ابلاغ کرده است و پس از پیامبر - صلّی الله علیه و اله – اوصیاء او وظیفه آموزش معارف دین را بر عهده دارند. در این میان ما مسلمانان که به این دعوت لبّیک گفته ایم وظایف و مسئولیّتهایی پیدا می کنیم که عمل به آنها ما را به کمال انسانی خویش نزدیک می سازد.

بزرگترین مسئولیّت انسان، در برابر نعمت هدایت و ولایت می باشد؛ چرا که بدون تشریع دین و هدایت انسان،تمامی راهها به سوی کمال و سعادت او مسدود می شد. امام رضا –علیه السّلام- می فرمایند:

اِنَّ اَوَّلَ ما یُسئَلُ عَنهُ العَبدَ یَومَ القیامَةِ الشَّهادَةُ وَ النُّبُوَّةُ وَ مُوالاتِ عَلیِّ بنِ اَبیطالِبِ عَلَیه السّلامِ 3.

همانا اولین چیزی که در روز قیامت از بنده سئوال می شود؛ شهادت به یگانگی خدا و رسالت پیامبر و دوستی علی بن ابیطالب علیه السّلام است.

لذا اگر ما در مقابل این نعمتهای ارزشمند که خداوند برای هدایت بشر به او ارزانی داشته است احساس مسئولیّت نکنیم حیاتی پوچ و بی هدف داشته هرگز به مقام والای انسانیّت نائل نمی شویم و اینجاست که ضرورت مسئولیّت پذیری در برابر خداوند متعال مشخّص می شود.

 
پی نوشت ها:
1. آقا جمال خوانسارى، محمد بن حسین، شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحكم و درر الكلم، 7جلد ؛ تصنیف غرر الحكم و درر الكلم؛ ص81
2.ذاریات(51)، آیه 56
3. فتح الله، کاشانی، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین ،ج 10، ص335

منابع:
سایت رهروان ولایت
سایت معارف قرآن

ویدیو مرتبط :
مسئولیت در زندگی زناشویی ـ دکتر هلاکویی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آمادگی برای بزرگترین مسئولیت زندگی

ازدواج مهمترین انتخاب و بزرگترین مسئولیت هر فرد در طول زندگی اش است

 

ازدواج امری مقدس و الهی است که بین دو فرد صورت می گیرد، ولی همین امر برای افرادی که آمادگی آن را ندارند، چندان شایسته و مناسب نیست. آمادگی مناسب لازمه ازدواج است. بسیاری از جوانان و حتی بزرگترهایشان بیش تر از آن که خود و یا جوانانشان را برای ازدواج آماده کنند، برای برپایی مراسم عروسی مهیا می شوند!

آمادگی برای ازدواج فرایندی است که لازمه زندگی زناشویی موفق و تضمین کننده خوشبختی زوج در زندگی مشترک آینده خواهد بود. جوانان باید این فرایند را با امید و توکل به خدا آغاز کنند، اما برای مسئولیت بزرگی چون ازدواج نیز، خود را آماده کنند. ازدواج مهمترین انتخاب و بزرگترین مسئولیت هر فرد در طول زندگی اش است، به همین دلیل دختر و پسر باید از نظر ذهنی آماده تر، صبورتر و آرام تر باشند چرا که ازدواجی که بعد از آمادگی صورت گیرد، بی تردید ازدواجی موفق و بهتر خواهد شد.

 

تحقیقات روان شناختی و تجارب بالینی متخصصان نیز نشان داده است که شرکت در کلاس ها و یا جلسات مشاوره های قبل ازدواج، درصد موفقیت ازدواج را بالا می برد و همسران شرکت کننده در این کلاس ها، با آگاهی و شناخت بیشتر از یکدیگرریسک کمتری رابرای مواجهه با مشکلات زناشویی داشته اند.

یکی از مهمترین مباحث مورد بحث در این جلسات، شناخت دلایل مبادرت افراد به ازدواج است، چه بسا آمادگی های لازم برای ازدواج از جمله عوامل موثر و ضروری در برقراری ارتباطات صمیمانه و عاطفی و تداوم آنها قلمداد می شود، به همین دلیل بدیهی است كه كسب آمادگی برای ازدواج از شرایط لازم برای ازدواج است.

در این جا نکاتی ذکر می شود که لازم است پیش از ازدواج آن ها را به دقت بخوانید تا بعدها  بتوانید با استناد به آنها به خوبی  دست به انتخاب بزنید:

 

رسیدن به بلوغ روانی و اجتماعی
هر فردی سه مرحله از بلوغ را طی می کند: بلوغ جسمانی، بلوغ روانی و بلوغ اجتماعی. بلوغ جسمانی، آغاز تغییر در سطح هورمون های جنسی است که باعث تغییرات جسمی و روانی در فرد می شود و بلوغ روانی معمولا 3 تا 4 سال پس از بلوغ جسمانی اتقاق می افتد. نوجوانان در این مرحله به ثبات و آرامش نسبی روانی می رسند و با تسلط روان بر جسم است که حالت خودشیفتگی و بروز عشق های رمانتیک افزایش می یابد، بلوغ اجتماعی آخرین مرحله بلوغ است كه حدود 4- 3 سال پس از بلوغ روانی ایجاد می شود، در این مرحله از بلوغ نیز، احساس مسئولیت نسبت به دیگران، غلبه بر احساس ، علاقه به ازدواج و برقراری روابط عمیق و پایدار در فرد بوجود می آید. بلوغ روانی و اجتماعی بیش از بلوغ جسمانی در امر ازدواج حائز اهمیت است، چه بسا بسیاری از جوانان به صرف رسیدن به بلوغ جسمانی تن به ازدواج می دهند در حالی که هرگز از شایستگی های بلوغ روانی و اجتماعی که برای موفقیت زناشویی لازم و ضروری است، برخوردار نیستند.

 

ازدواج در سن تحول هرگز شایسته نیست

 

ثبات و قرار
ازدواج در سن تحول هرگز شایسته نیست. دختر و پسر باید در اصول و جنبه های اصلی زندگی، تغییرات و دگرگونی های کلی آن به یک  ثبات و قرار رسیده باشند تا بتوانند برای ازدواج اقدام کنند، به دیگر سخن ، باید هویت یابی کرده باشند تا بتوانند به صورت یک بزرگسال به زندگی نگاه کنند و  برای یک عمر زندگی تصمیم بگیرند یعنی حداقل یک و یا دو سال به یک سبک و روش مشخص و پایدار فکر و رفتار کنند. شاید در نظر نگرفتن همین عامل مهم است که باعث می شود ازدواج دختر و پسر هجده و یا نوزده ساله معمولا با شکست همراه باشد چرا که هر دو مدام در حال تغییر هستند، آنچه را امروز دوست دارند، فردا روز دوست نخواهند داشت و آنچه را اکنون می پذیرفتند و می پسندیدند، در آینده نمی پذیرند و نمی خواهند. به همین جهت رسیدن به مرحله ثبات و قرار  اهمیت ویژه ای در امر ازدواج دارد. آنهایی که به قرار واقعی نرسیده اید، اگر به قرار موقت بسنده کنند، بی شک پس از مدتی از نقطه قرار می گذرند و آن رابه فرار تبدیل می کنند و این همان چیزی است که در برخی از زندگی زوج های جوان به کرات قابل مشاهده است، افراد به جای این که به قرارشان بروند به دنبال فرارشان هستند. بنابراین فرد تا زمانی که در مسیر تغییر حرکت می کند، هرگز آمادگی لازم برای درگیری با یک تعهد بلند مدتی چون ازدواج را ندارد.

سلامت فیزیکی و روانی
یکی از باورهای اشتباه رایج در فرهنگ ما این است که درمان هر درد بی درمان جوان را ازدواج می دانند، مثلا به والدین افراد مبتلا به بیماران روانی می گویند: اگر زنش/ شوهرش بدهید خوب می شود! این در حالی است که ازدواج، راه حل مناسب برای درمان هیچ بیماری نیست. به هوش باشید و تا  از سلامت جسمانی و روانی خود اطمینان حاصل نکرده اید، هرگز ازدواج نکنید. یک مورد بسیار مهم دیگر این است که مطمئن شوید به لحاظ جنسی مشکلی ندارید، یعنی برای یک ازدواج موفق، سلامت فیزیکی و روانی مخصوصا سلامت جنسی مهم است.

مسئولیت و تعهد
اولین گام ورود به عرصه زندگی زناشویی، پذیرش احساس مسئولیت و تعهد است، اگر فرد متعهد و مسئولی نیستید، بپذیرید که امروز وقت ازدواج شما نیست. برای سنجش میزان مسئولیت، بهتر است سوالات زیر را از خود بپرسید: چقدر برای موفقیت و خوشبختی خود تلاش کرده اید؟ تا به چه  حد موفق بوده اید؟ چقدر در قبال خود و سرنوشت تان احساس تعهد می کنید؟ به هنگام مواجهه با مشکلات زندگی چگونه رفتار می کنید؟ سهم دیگران در تصمیمات مهم زندگی شما چقدر است؟ و...

اگر با ارزیابی پاسخ های خود، متوجه حس مسئولیت در خود شدید، می توانید آمادگی خود برای ازدواج را اعلام کنید، چه بسا وقتی شما مسئولیت خود در زندگی را پذیرفته باشید، می توانید مسئولیت حضور دیگری در کنارتان را هم بپذیرید. مساله تعهد در ازدواج به این معناست که من با دیگری قراری می گذارم که خوب است و پای آن می مانم وقتی که بد است. بنابراین در بحث ازدواج، اگر خود را فردی بی اراده می بینید و یا مسئولیت ان را به دوش والدین تان می گذارید، باید بپذیرید اهل تعهد نیستید و به درد ازدواج نمی خورید. 

شناخت خود و جنس مخالف
 بسیاری از جوانان فقط دوست دارند ازدواج کنند، اما هرگز به این مهم نیندیشیده اند که چه کسی هستند و چقدر از خودشان شناخت دارند، اگر چه این تنها یک روی سکه است در روی دیگر آن که بی گمان مهمترین می باشد، همین جوانان اصلا جنس مخالف شان را هم نمی شناسند؛ مخصوصا آنهایی که در خانه فقط از یک جنس هستند و نمی دانند جنس مخالف شان چه ویژگی و چگونه رفتار و منشی دارد. از زبان دختران و پسران کم ندیده و نشنیده ایم که تصویر و تجسم شان از جنس مخالف از ظاهر گرفته تا باطن بسیار حیرت انگیز است.  بنابراین پیش از ازدواج، مساله شناخت و آگاهی از خود و جنس مخالف بسیار ضرورت دارد و کسب آن نیز باید از طریق علمی و سیستماتیک انجام گیرد، به همین دلیل توصیه می کنیم پیش از تصمیم جدی برای ازدواج در جهت شناخت عمیق خود و جنس مخالف تان گام بردارید.

 

منبع: تبیان