بخش هایی از زندگی امام علی (ع)

بخش هایی از زندگی امام علی (ع)

انفاق و ایثار على علیه السلام
وابستگى انسان به متاع دنیا از خطرهاى بزرگ حركت تكاملى وى مى‏ باشد.جاذبه مال و منال و مقام،و آنچه متاع دنیا به حساب مى ‏آید انسان را از مسیر خود باز مى ‏دارد.وابستگى به دنیا پر خطرترین دام سر راه انسان است.بسیارى این خطر را احساس مى‏ كنند.لیكن مهم چاره ‏سازى این مشكل است كه چگونه باید از دام این خطر رهید.

 

نهاد دین كه رهنمود انسان در ابعاد گوناگون است،در این عرصه هم ضمن شناخت و آگاهى دادن به واقعیت‏ها،راه حل ارائه مى‏ دهد.دین وابستگى انسان به مال و متاع دنیا را به عنوان یك واقعیت و بر اساس گرایش طبیعى انسان معرفى مى‏ نماید.و براى رهانیدن انسان از این علاقه ‏مندى تلاش مى‏ نماید.و راه رهیدن این وابستگى بریدن از دنیا و انفاق عنوان مى‏نماید و به لحاظ شدت این وابستگى رهیدن از این خطر را آن چنان با اهمیت مى‏ داند كه جهاد با مال را در كنار جهاد با جان عنوان مى‏ نماید: جاهدوا باموالكم و انفسكم.هدیه كردن مال در راه خدا همانند هدیه كردن جان در راه خداست.

 

قرآن افزون بر رهنمود،الگوهایى نیز براى تأثیر گذارى بیشتر ارائه مى‏ دهد.و زندگى برگزیدگان را در جلو دیدگان انسان‏ها ترسیم مى ‏نماید.آنان كه از انفاق در راه خدا از هیچ تلاشى فروگذار نكردند.آنان كه از بهترین امكانات خود در سخت‏ترین شرایط در راه خدا گذشتند و در رفتار آنها نه تنها انفاق بلكه فراتر از انفاق ایثار جلوه‏ گر است.با بررسى چند نمونه از رفتار امام همام از خرمن فضایلش خوشه بر مى‏ چینیم.

الف:فرزندان على و فاطمه (حسن و حسین) بیمار شدند. به آنها پیشنهاد شد براى بهبودى فرزندانشان نذر كنند.على علیه السلام و فاطمه علیها السلام و فضه در درگاه خدا نذر كردند هنگامى كه بر فرزندانشان آفیت حاصل شد،سه روز روزه بگیرند.

 

خداى سبحان نعمت سلامتى را نصیب آنان كرد.اینك آنان باید به نذر خود وفا كنند،لیكن چیزى در خانه على یافت نمى ‏شود. على سه پیمانه جو براى فراهم آوردن نان قرض مى‏ كند.سه روز روزه شروع مى‏شود.یك پیمانه آن روز اول آرد و فاطمه علیها السلام چند گرده نان براى افطار روز اول تهیه مى‏ كند.هنگام افطار كه فرا مى ‏رسد مسكینى در خانه را مى‏ كوبد همه نان‏ها را به وى داده با آب خالص افطار مى‏كنند!

 

روز دوم نیز همانند روز اول بخشى دیگر آرد را براى تهیه افطارى نان تهیه مى‏كنند،و هنگام افطار كه فرا مى‏رسد یتیمى در خانه را مى‏ زند.همانند روز اول همه نان‏ها را به یتیم داده با آب خالص افطار مى‏ نمایند.و براى روز سوم آماده مى‏شوند روزه بگیرند.در هنگام افطار روز سوم كه همانند روزهاى پیش چند گرده نان تهیه مى‏شود،ناگهان اسیرى‏ در خانه على مى‏ آید.و همانند شب‏هاى پیش گرده نان‏ها نصیب وى مى‏شود.افطار هر سه روز روزه با آب خالص سپرى مى‏شود!

رخسار اهل بیت از گرسنگى رنجور شده است.رسول الله صلى الله علیه و آله وارد خانه على و فاطمه شده،رخسار رنجور آنان را مشاهده مى‏كند سبب م ى‏پرسد فاطمه براى پدر توضیح مى ‏دهد.آنگاه ایثار على و فاطمه تجلى مى‏ نماید و غذاى بهشتى نصیب خانواده عترت مى‏ گردد.خداى سبحان ستایش از ایثار آنها بخشى از آیات سوره انسان را نازل مى‏نماید : 

یوفون بالنذر و یخافون یوما كان شره مستطیرا و یطعمون الطعام على حبه مسكینا و یتیما و اسیرا . «به نذر خود وفا مى‏كنند و از شر و عذاب فراگیر روز قیامت در هراسند.طعام را با این كه خود نیاز دارند و محبوب آنهاست در راه خدا به مسكین و یتیم و اسیر اطعام مى‏نمایند» .

ب: انفاق مال در راه خدا در صورتى تأثیر گذار است و باعث تزكیه نفس مى ‏شود و انسان را از وابستگى نجات مى‏ دهد كه:

اولا انسان در انفاق خویش اخلاص داشته باشد ریا نكند،براى بدست آوردن خوشنودى خدا انفاق كند.دیگر این كه از بهترین و پاك‏ترین اموال شخصى خود انفاق كند.

انفاق چیزهایى كه به كار انسان نمى‏ خورد یا افزون بر نیازهاى انسان است كه در تمام این موارد محبوب انسان هم نخواهد بود،سازندگى و تأثیر مطلوب را نخواهد داشت : و انفقوا من طیبات ما كسبتم . «از پاكترین و پاكیزه‏ترین اموال خود انفاق كنید.»

 على علیه السلام دو ركعت از نماز ظهرش را بجا آورده است.نیازمندى به وى خطاب نموده از او طلب كمك مى‏ كند.على انگشتر قیمتى كه هزار دینارارزش داشت و انگشتر مخصوص پادشاه حبشه بوده و از جانب نجاشى به رسول الله صلى الله علیه و آله هدیه شده بود و رسول الله صلى الله علیه و آله هم آن را به على هدیه نموده بود،از انگشت خویش بیرون آورده و در حال نماز به نیازمند مى‏ دهد.

 

 زندگى ساده على (علیه السلام)
على در خانه گلین در مقابل كاخ سبز شام قد علم مى‏ كند. على با سفره گرده نان و نمكش در برابر سفره‏ هاى رنگین شام ارزش مى ‏آفریند و على با دو جامه خشن و كفش وصله دارش كه آن قدر به آن وصله زد كه «خاصف النعل» لقب گرفت، در برابر لباس‏هاى رنگارنگ فاخر و تقلیدى از روم كه مقام‏هاى شام به آن مبتلا بودند ارزش پدیدار مى‏ سازد. زندگى شخصى على(ع) سراسر فریاد علیه كاخ نشینان دنیا و ستم پیشگانى كه جز ارضاى غرایز خویش به چیز دیگر نمى‏ اندیشند، مى‏ باشد.

على(ع) همانند بردگان غذا مى‏ خورد و مى ‏نشست. وى دو جامع خرید، غلام خود را مخیر كرد بهترین آن دو را برگزیند. آجر و خشتى براى تهیه مسكن خویش روى هم ننهاد. به مردم نان گندم و گوشت مى‏ خوراند و خود نان جو و نمك تناول مى‏ نمود. لباس‏هاى خشن و ساده مى‏پوشید . (1)

در دوران پنج سال حكومت حتى یك وجب زمین براى خود اختصاص نداد: و لا حزت من ارضها شبرا (2) و این درحالى است كه حكومت‏داران در این فرصت‏ها قطایا و ذخایر فراوان به خود اختصاص مى‏ دهند! على خود را در سطح مردم عمومى و بلكه ضعیف‏ترین مردم جامعه قرار مى‏داد:

أقنع من نفسى بان یقال هذا امیر المؤمنین ولا أشاركهم فى مكاره الدهر او اكون اسوة لهم فى جشوبة العیش. «چگونه من راضى مى ‏شوم كه به من بگویند امیرمؤمنان است و با مؤمنان و مردم شریك دشوارى‏هاى آنان نباشم و یا الگوى در تنگناهاى زندگى آنان نباشم!»

ان امامكم قد اكتفى من دنیاه بطمریه و من طعمه بقرصیه. «امام و راهبر شما از دنیایش به دو جامه كهنه و دو گرده نان اكتفا نموده است».

این كه على در این سخن خود را امام و زندگى ساده خود را معرفى مى‏نماید، به خاطر این است كه رهبر و امام باید این گونه باشد. و امام براى الگوگیرى دیگران گوشزد مى‏نماید.

على انبان بدوش شبانه به در خانه یتیمان مراجعه مى ‏نمود، زندگى آنان را تأمین نموده و با آنان هم سخن مى ‏شد. كدام رهبرى در كجاى دنیا این ارزش‏ها را آفریده است ؟! این زندگى فردى است كه صرف نظر از این كه بیت ‏المال مسلمانان در اختیار وى است از اموال شخصى خویش هزار بنده آزاد كرد و شكم‏هاى فروانى را سیر؛ و برهنگان فراوان را پوشاند.

بیت المال
صرفه جویى در بیت المال كارگزاران خویش را از اسراف و تبذیر باز مى ‏داشت و آنان را به صرفه جویى و صحیح مصرف نمودن بیت المال فرا مى‏خواند:

أدقوا اقلامكم و قاربوا بین سطوركم...و ایاكم و الاكثار، فان اموال المسلمین لا تحتمل الاضرار. (3) «نوك قلم‏ها را باریك و فاصله سطرها را كم كنید، و از زیاده روى در هزینه نمودن بیت المال بپرهیزید، زیرا كه اموال مسلمانان نباید محتمل ضرر شود».

على در رفتار خویش آن مقدار مراقب است كه در طول زندگى بویژه در دوران حكومت دارى‏ اش كوچكترین ستم از جانب وى بر كسى متوجه نشد. ستم بر بندگان خدا تلخترین رنج و شرمندگى در پیشگاه خدا و رسول براى على مى ‏باشد:

و الله لان أبیت على حسك السعدان مسهدا او اجر فى الاغلال مصفدا احب الى من ان الق الله و رسوله یوم القیمة ظالما لبعض العباد. (4) «اگر على را بر روى تیغ‏هاى تیز سعدان كه خواب را برباید، و یا به غل زنجیر در بندند، بهتر و شیرترین از آن است كه خدا و پیامبرش را در حالتى ملاقات كنم كه بر بندگان خدا ستم نموده باشم».

اینها نمونه‏ هاى شفاف از دیدگاه‏ها و رفتار على علیه السلام در ابعاد گوناگون استقرار عدالت اجتماعى مى‏ باشد، كه البته اگر شمارش همه موارد كه در دسترس است هدف باشد، به لحاظ این كه موارد بسیار فراوان است، نوشتار مستقل را مى‏ طلبد.لیكن براى افراد فرهیخته‏ اى كه در تلاش هستند از زندگى امام همام الگو بگیرند همین موارد رهنمود هستند.

---------------------------------------
پى‏ نوشتها:
1)بحار، ج 41 ص 102 و 131 و 147 و 148 و .154
2)نهج البلاغه صبحى الصالح، نامه 45، ص .417
3ـ بحار، ج 41، ص .105
4ـ نهج البلاغ صبحى الصالح، ص .346
کتاب امام على علیه السلام الگوى زندگى

 حبیب الله احمدى

منبع: aviny.com

ویدیو مرتبط :
گویندگی و دکلمه آرامش بخش زندگی با صدای علی یگانه

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

زندگی نامه بزرگ شیعیان امام علی

 

دوران كودكي:

حضرت علي ( ع ) تا سه سالگي نزد پدر و مادرش بسر برد و از آنجا كه خداوند مي خواست ايشان به كمالات بيشتري نائل آيد ، پيامبر اكرم ( ص ) وي را از بدو تولد تحت تربيت غير مستقيم خود قرار داد . تا آنكه ، خشكسالي عجيبي در مكه واقع شد . ابوطالب عموي پيامبر ، با چند فرزند با هزينه سنگين زندگي روبرو شد . رسول اكرم ( ص ) با مشورت عموي خود عباس توافق كردند كه هر يك از آنان فرزندي از ابوطالب را به نزد خود ببرند تا گشايشي در كار ابوطالب باشد . عباس ، جعفر را و پيامبر ( ص ) ، علي ( ع ) را به خانه خود بردند . به اين طريق حضرت علي ( ع ) به طور كامل در كنار پيامبر قرار گرفت . علي ( ع ) آنچنان با پيامبر ( ص ) همراه بود ، حتي هرگاه پيامبر از شهر خارج مي شد و به كوه و بيابان مي رفت او را نيز همراه خود مي برد . بعثت پيامبر ( ص ) و حضرت علي ( ع ) شكي نيست كه سبقت در كارهاي خير نوعي امتياز و فضيلت است . و خداوند در آيات بسياري بندگانش را به انجام آنها ، و سبقت گرفتن بر يكديگر دعوت فرموده است . از فضايل حضرت علي ( ع ) است كه او نخستين فرد ايمان آورنده به پيامبر ( ص ) باشند . ابن ابي الحديد در اين باره مي گويد : بدان كه در ميان اكابر و بزرگان و متكلمين گروه معتزله اختلافي نيست كه علي بن ابيطالب نخستين فردي است كه به اسلام ايمان آورده و پيامبر خدا را تاييد كرده است .

حضرت علي ( ع ) نخستين ياور پيامبر ( ص ):

پس از وحي خدا و برگزيده شدن حضرت محمد ( ص ) به پيامبري و سه سال دعوت مخفيانه ، سرانجام پيك وحي فرا رسيد و فرمان دعوت همگاني داده شد . در اين ميان تنها حضرت علي ( ع ) مجري طرحهاي پيامبر ( ص ) در دعوت الهيش و تنها همراه و دلسوز آن حضرت در ضيافتي بود كه وي براي آشناكردن خويشاوندانش با اسلام و دعوتشان به دين خدا ترتيب داد . در همين ضيافت پيامبر ( ص ) از حاضران سؤال كرد : چه كسي از شما مرا در اين راه كمك مي كند تا برادر و وصي و نماينده من در ميان شما باشد ؟ فقط علي ( ع ) پاسخ داد : اي پيامبر خدا ! من تو را در اين راه ياري مي كنم پيامبر ( ص ) بعد از سه بار تكرار سؤوال و شنيدن همان جواب فرمود : اي خويشاوندان و بستگان من ، بدانيد كه علي ( ع ) برادر و وصي و خليفه پس از من در ميان شماست . از افتخارات ديگر حضرت علي ( ع ) اين است كه با شجاعت كامل براي خنثي كردن توطئه مشركان مبني بر قتل رسول خدا ( ص ) در بستر ايشان خوابيد و زمينه هجرت پيامبر ( ص ) را آماده ساخت .

 

حضرت علي ( ع ) بعد از هجرت:

 

بعد از هجرت حضرت علي ( ع ) و پيامبر ( ص ) به مدينه دو نمونه از فضايل علي ( ع ) را بيان مي نمائيم :

1 - جانبازي و فداكاري در ميدان جهاد : حضور وي در 26 غزوه از 27غزوه پيامبر ( ص ) و شركت در سريه هاي مختلف از افتخارات و فضايل آن حضرت است .

2 - ضبط و كتابت وحي ( قرآن ) كتابت وحي و تنظيم بسياري از اسناد تاريخي و سياسي و نوشتن نامه هاي تبليغي و دعوتي از كارهاي حساس و پرارج امام ( ع ) بود . ايشان آيات قرآن چه مكي و چه مدني ، را ضبط مي كرد . به همين علت است كه وي را از كاتبان وحي و حافظان قرآن به شمار مي آورند . در اين دوران بود كه پيامبر ( ص ) فرمان اخوت و برادري مسلمانان را صادر فرمود و با حضرت علي ( ع ) پيمان برادري و اخوت بست و به حضرت علي ( ع ) فرمود : تو برادر من در اين جهان و سراي ديگر هستي . به خدايي كه مرا به حق برانگيخته است ... تو را به برادري خود انتخاب مي كنم ، اخوتي كه دامنه آن هر دو جهان را فرا گيرد . حضرت علي ( ع ) داماد رسول اكرم ( ص ) عمر و ابوبكر با مشورت با سعد معاذ رئيس قبيله اوس دريافتند جز علي ( ع ) كسي شايستگي زهرا ( س ) را ندارد . لذا هنگامي كه علي ( ع ) در ميان نخلهاي باغ يكي از انصار مشغول آبياري بود موضوع را با ايشان در ميان نهادند و ايشان فرمود : دختر پيامبر ( ص ) مورد ميل و علاقه من است . و به سوي خانه رسول به راه افتاد . وقتي به حضور رسول اكرم ( ص ) رسيد ، عظمت محضر پيامبر ( ص ) مانع از آن شد كه سخني بگويد ، تا اينكه رسول اكرم ( ص ) علت رجوع ايشان را جويا شد و حضرت علي ( ع ) با تكيه به فضايل و تقوا و سوابق درخشان خود در اسلام فرمود : آيا صلاح مي دانيد كه فاطمه را در عقد من درآوريد ؟ پس از موافقت حضرت زهرا ( س ) آن حضرت به دامادي رسول اكرم ( ص ) نائل آمدند .

 

پيامبر ( ص ) بعد از اتمام مراسم حج در آخرين سال عمر پربركتش در راه برگشت در محلي به نام غديرخم در نزديكي جحفه دستور توقف داد ، زيرا پيك وحي فرمان داده بود كه پيامبر ( ص ) بايد رسالتش را به اتمام ( 9 )برساند . پس از نماز ظهر پيامبر ( ص ) بر بالاي منبري از جهاز شتران رفت و فرمود : اي مردم ! نزديك است كه من دعوت حق را لبيك گويم و از ميان شما بروم درباره من چه فكر مي كنيد ؟ مردم گفتند : گواهي مي دهيم كه تو آيين خدا را تبليغ مي كردي پيامبر فرمود : آيا شما گواهي نمي دهيد كه جز خداي يگانه ، خدايي نيست و محمد بنده خدا و پيامبر اوست ؟ مردم گفتند : آري ، گواهي مي دهيم . سپس پيامبر ( ص ) دست حضرت علي ( ع ) را بالا گرفت و فرمود : اي مردم ! در نزد مؤمنان سزاوارتر از خودشان كيست ؟ مردم گفتند : خداوند و پيامبر او بهتر مي دانند . سپس پيامبر فرموند : اي مردم ! هر كس من مولا و رهبر او هستم ، علي هم مولا و رهبر اوست . و اين جمله را سه بار تكرار فرمودند . بعد مردم اين انتخاب را به حضرت علي ( ع ) تبريك گفتند و با وي بيعت نمودند .

 

 

حضرت علي ( ع ) بعد از رحلت رسول اكرم ( ص ):

 

پس از رحلت رسول اكرم ( ص ) به علت شرايط خاصي كه بوجود آمده بود ، حضرت علي ( ع ) از صحنه اجتماع كناره گرفت و سكوت اختيار كرد. نه در جهادي شركت مي كرد و نه در اجتماع به طور رسمي سخن مي گفت . شمشير در نيام كرد و به وظايف فردي و سازندگي افراد مي پرداخت . فعاليتهاي امام در اين دوران به طور خلاصه اينگونه است :

1 - عبادت خدا آنهم در شان حضرت علي ( ع )

2 - تفسير قرآن و حل مسائل ديني و فتواي حكم حوادثي كه در طول 23سال زندگي پيامبر ( ص ) مشابه نداشت .

3 - پاسخ به پرسشهاي دانشمندان ملل و شهرهاي ديگر .

4 - بيان حكم بسياري از رويدادهاي نوظهور كه در اسلام سابقه نداشت .

5 - حل مسائل هنگامي كه دستگاه خلافت در مسائل سياسي و پاره اي از مشكلات با بن بست روبرو مي شد .

6 - تربيت و پرورش گروهي كه از ضمير پاك و روح آماده ، براي سير و سلوك برخوردار هستند .

7 - كار و كوشش براي تامين زندگي بسياري از بينوايان و درماندگان تا آنجا كه با دست خويش باغ احداث مي كرد و قنات استخراج مي نمود و سپس آنها را در راه خدا وقف مي نمود .

 

در زمان خلافت حضرت علي ( ع ) جنگهاي فراواني رخ داد از جمله صفين ، جمل و نهروان كه هر يك پيامدهاي خاصي به دنبال داشت .

 

شهادت امام علي ( ع ):

 

بعد از جنگ نهروان و سركوب خوارج برخي از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادي ، و برك بن عبدالله تميمي و عمروبن بكر تميمي در يكي از شبها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونريزي ها و جنگهاي داخلي را بررسي كردند و از نهروان و كشتگان خود ياد كردند و سرانجام به اين نتيجه رسيدند كه باعث اين خونريزي و برادركشي حضرت علي ( ع ) و معاويه و عمروعاص است . و اگر اين سه نفر از ميان برداشته شوند ، مسلمانان تكليف خود را خواهنددانست . سپس با هم پيمان بستند كه هر يك از آنان متعهد كشتن يكي از سه نفر گردد . ابن ملجم متعهد قتل امام علي ( ع ) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد كوفه نشستند . آن شب حضرت علي ( ع ) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح با خبر بودند ، وقتي موضوع را با دخترش در ميان نهاد ، ام كلثوم گفت : فردا جعده را به مسجد بفرستيد . حضرت علي ( ع ) فرمود : از قضاي الهي نمي توان گريخت . آنگاه كمربند خود را محكم بست و در حالي كه اين دو بيت را زمزمه مي كرد عازم مسجد شد . كمر خود را براي مرگ محكم ببند ، زيرا مرگ تو را ملاقات خواهدكرد . و از مرگ ، آنگاه كه به سراي تو درآيد . جزع و فرياد مكن ابن ملجم ، در حالي كه حضرت علي ( ع ) در سجده بودند ، ضربتي بر فرق مبارك خون از سر حضرتش در محراب جاري شد و محاسن آن حضرت وارد ساخت . شريفش را رنگين كرد . در اين حال آن حضرت فرمود : فزت و رب الكعبه به خداي كعبه سوگند كه رستگار شدم سپس آيه 55سوره طه را تلاوت فرمود : شما را از خاك آفريديم و در آن بازتان مي گردانيم و بار ديگر از آن بيرونتان مي آوريم . حضرت علي ( ع ) در واپسين لحظات زندگي نيز به فكر صلاح و سعادت مردم بود و به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنين وصيت فرمود : شما را به پرهيزكاري سفارش مي كنم و به اينكه كارهاي خود را منظم كنيد و اينكه همواره در فكر اصلاح بين مسلمانان باشيد . يتيمان را فراموش نكنيد ، حقوق همسايگان را مراعات كنيد . قرآن را برنامه ي عملي خود قرار دهيد . نماز را بسيار گرامي بداريد كه ستون دين شماست . حضرت علي ( ع ) در 21ماه رمضان به شهادت رسيد و در نجف اشرف به خاك سپرده شد ، و مزارش ميعادگاه عاشقان حق و حقيقت شد .