یازده میلیون ایرانی با درجات مختلف معلولیت

معلولیت اتفاقی است كه زمان و مكان نمی‌شناسد و در ادوار مختلف تاریخ در نقاط مختلف وجود داشته است، اما این بدان معنا نیست كه در این پدیده هیچ تغییری روی نداده است. هرچه به زمان حاضر نزدیك می‌شویم از آمار معلولیت‌های مادرزادی كاسته می‌شود و بر معلولیت‌های ناشی از حوادث افزوده می‌شود. از سوی دیگر در عوامل تأثیرگذار در معلولیت‌های ذاتی هم تغییراتی روی داده است و هرچه به زمان حاضر نزدیك می‌شویم نقش عوامل نوپدیدی مانند پارازیت‌ها، آلودگی هوا و گرد و غبار در این زمینه بیشتر می‌شود.
 
 بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی هر هشت دقیقه یك كودك معلول در جهان به دنیا می‌آید. حدود 500 میلیون معلول در جهان وجود دارند كه 80 درصد آنها در كشورهای جهان سوم ساكن هستند. آمارهای جهانی نشان می‌دهد 15درصد از افراد هر جامعه معلول هستند كه در ایران این آمار به بیش از 11 میلیون نفر می‌رسد.

11 میلیون نفر در ایران دارای درجات مختلفی از معلولیت خفیف، متوسط و خیلی شدید هستند كه چهار درصد از این افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید هستند كه مراقبت و نگهداری از آنها هزینه‌های گزافی را بر خانواده و جامعه تحمیل می‌كند، به همین دلیل لازم است كه عوامل معلولیت‌ساز مورد شناسایی قرار بگیرند تا بتوان پدیده معلولیت را تا حد امكان تحت كنترل درآورد، زیرا آن‌گونه كه آمارها نشان می‌دهند روز به روز از سهم عوامل ژنتیكی در بروز معلولیت كاسته می‌شود و بر سهم حوادث در این زمینه افزوده می‌شود.

نقش ژنتیك در ایجاد معلولیت
تصور غالب درباره معلولیت این است كه نقش عوامل ژنتیكی در این زمینه بسیار پررنگ‌تر از سایر عوامل است، هرچند كه آمار‌ها هم موید این نكته هستند اما در سال‌های اخیر شاهد رشد روزافزون آمارهای معلولیت ناشی از حوادث و به‌ویژه تصادفات بوده‌ایم. در تولد نوزادان معلول عوامل مختلفی نقش دارند كه امروزه با پیشرفت‌هایی كه در عرصه تكنولوژی روی داده است به راحتی امكان پیش‌بینی و پیشگیری از بسیاری از آنها وجود دارد.

شواهد گویای این مطلب هستند كه آمار تولد نوزادان معلول در كشورهای در حال توسعه بیشتر از كشورهای توسعه‌یافته است كه می‌توان یكی از دلایل اصلی این مساله را به تفاوت در سطح پیشرفت‌های تكنولوژیك مرتبط دانست.

امروزه با آزمایش‌های تخصصی بسیاری كه وجود دارند می‌توان به راحتی از ابتلای نوزاد به معلولیت آگاهی یافت اما متأسفانه كمبود آگاهی در كشورهای در حال توسعه در كنار هزینه كمرشكن این آزمایش‌ها باعث شده‌اند كه آمار تولد نوزادان معلول در كشورهایی مانند كشور ما همچنان بالا باشد، به حدی كه طبق آمارهای ارائه‌شده سالانه 30 تا 40 هزار نوزاد معلول در كشور ما به دنیا می‌آیند.

تاكنون 2 هزار نوع بیماری ژنتیكی در جهان ثبت شده‌اند كه هموفیلی، تالاسمی، انواع عقب‌‌ماندگی‌های ذهنی و جسمی، ناشنوایی، بیماری‌های خونی، بیماری‌های ریوی و كلیوی و بیماری‌های متابولیكی از جمله مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین این نوع از بیماری‌ها در ایران هستند. در سوی دیگر این ماجرا نقش بعضی از آلودگی‌های محیطی در دامن زدن به این قسم از معلولیت‌هاست. امروزه بسیاری از ساكنان شهرهای بزرگ در هاله‌ای از دود سیاه نفس می‌كشند و تنفس این هوا نه تنها سلامت خود افراد بلكه سلامت نوزادانی را كه هنوز به دنیا نیامده‌اند، تهدید می‌كند.

نتایج یك تحقیق نشان می‌دهد به طور معمول از هر 1000 تولد، 2 نوزاد در ایران مبتلا به اختلال‌های كروموزومی هستند كه با افزایش آلودگی هوا این میزان به 24 درصد افزایش می‌یابد. البته در كشور ما این قضیه زوایای دیگری هم دارد كه می‌توان گفت بعضی از آنها مختص خودمان هستند و در هیچ جای دنیا به اندازه كشور ما ضررآفرین نیستند.

پدیده گرد و غبار كه هرساله نفس را از ساكنان بسیاری از شهرهای غربی و جنوبی و حتی پایتخت‌نشین‌ها می‌گیرد می‌تواند نقش زیادی در تولد نوزادان معلول داشته باشد. باید به لیست این آلاینده‌های جدید عامل كمتر شناخته شده اما بسیار خطرناك پارازیت را هم اضافه كرد تا در نهایت این نكته مورد تأكید قرار گیرد كه مواجه با آلاینده‌های موجود در هوا همچون سرب و آرسنیك و دیگر فلزات سنگین و نیز در معرض اشعه و پارازیت قرار گرفتن تا 30 برابر خطر تولد نوزاد معلول و عقب‌مانده ذهنی را افزایش می‌دهد.

در این بین باید از عامل دیگری سخن راند كه هم‌پای عوامل قبلی در ایجاد معلولیت‌های ژنتیكی نقش دارد. افزایش سن ازدواج و تغییراتی كه زندگی در عصر مدرن در سبك زندگی افراد به وجود آورده است مانند استفاده از غذاهای غیراستاندارد و نادرست، الگوی زندگی شهری بی‌‌تحرك و ماشینی شدن زندگی نیز از دیگر عوامل مهم در ایجاد معلولیت‌های ژنتیك هستند. سندروم داون، مهم‌ترین معلولیت ژنتیكی در كشور ماست كه در بارداری سن 49 سالگی، احتمال ابتلای فرزند متولد شده به بیماری سندروم داون، یك به 11 مورد است، در حالی كه در بارداری سن 24 سالگی، احتمال ابتلا یك به 1490 مورد است.

نقش حوادث در ایجاد معلولیت
اما یكی از مسائل بحث‌برانگیز و هشدار‌دهنده در كشور ما افزایش نقش حوادث و به‌ویژه تصادفات در ایجاد معلولیت‌هاست. طبق آمار رسمی سالانه ۱۰۰ هزار نفر به معلولان كشور افزوده می‌شود كه از این تعداد فقط ۳۰ هزار نفر به دلیل اختلالات ژنتیكی دچارمعلولیت شده‌اند، یعنی 70 هزار نفر دیگر بعد از تولد و در اثر حوادث مختلف، به معلولیت دچار می‌شوند.

حوادث هم در ایجاد معلولیت‌ها و هم در تشدید معلولیت‌هایی كه از قبل وجود داشته‌اند نقش مهمی دارند. گفته می‌شود اگر سالانه حدود ۲۰ هزار نفر بر اثر تصادفات جان خود را در جاده‌های كشور از دست بدهند، حدود پنج تا هفت برابر كشته‌شده‌ها در تصادفات، افراد دچار معلولیت می‌شوند و سالانه دست‌كم 100 هزار نفر در نتیجه تصادفات جاده‌ای دچار معلولیت می‌شوند.

نامناسب بودن جاده‌ها، مشكلات خودروها و نقش عامل انسانی، سه عامل مهم و تأثیرگذار در ایجاد معلولیت‌های جاده‌ای در كشور ما هستند. طبق آمار روزانه ۱۱۰ نفر و سالانه حدود ۴۰ هزار نفر در كشور بر اثر نبود علائم راهنمایی و رانندگی در راه‌ها و استاندارد نبودن جاده‌ها و كیفیت خودروها به انواع معلولیت‌ها دچار می‌شوند كه در این بین قطع نخاع شدن تعداد زیادی از افراد بر اثر تصادفات جاده‌ای هزینه‌های بسیاری را به كشور تحمیل می‌كند.

برآوردها نشان می‌دهند كه هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی حدود هشت درصد تولید ناخالص داخلی، همچنین هزینه هر فرد كشته شده در تصادفات ۱۸۰میلیون تومان و هزینه هر فردی كه بر اثر تصادفات جاده‌ای معلول می‌شود حدود ۲۸۰ میلیون تومان است.

۳۰ درصد معلولان ایران معلولان جسمی و حركتی هستند و از آنجایی كه ماهیت معلولیت‌های ژنتیكی در ایران جسمی و حركتی نیست می‌توان گفت اكثر این افراد به علت حادثه به‌ویژه حوادث رانندگی دچار ضایعات حركتی شده‌اند، چرا كه بر اساس آمار ۷۰درصد از ۱۸هزار معلول ضایعه نخاعی در ایران بر اثر تصادفات رانندگی دچار این ضایعه شده‌اند.

به همین دلیل لازم است در كنار اهمیتی كه به آزمایش‌های ژنتیك داده می‌شود به عوامل حادثه‌سازی مانند تصادفات هم بیش از پیش توجه شود، زیرا بر اساس آنچه گفته شد، با این شرایط هر فرد متولد شده در معرض معلولیت قرار دارد و این چندان هم به ژنتیك مرتبط نیست.

علاوه بر هزینه‌های مالی‌ای كه این قسم از معلولیت‌ها بر جامعه و خانواده تحمیل می‌كنند باید به هزینه‌های روانی آن هم اشاره كرد، زیرا برای فردی كه چند دهه از زندگیش را مانند بقیه انسان‌ها معمولی زندگی كرده است كار آسانی نیست كه بتواند ادامه آن را با معلولیت پشت سر بگذارد و همین دوره سازگاری با معلولیت گاهی سالیان متمادی طول می‌كشد و باعث می‌شود كه فشارهای روانی زیادی به خود فرد و اطرافیانش تحمیل شوند.

اما ماجرای دنباله‌دار معلولیت به اینجا هم ختم نمی‌شود. كمبود مراكز حمایتی و مراكز نگهداری از معلولان از جمله مشكلاتی است كه سالیان درازی است كشور ما با آن دست و پنجه نرم می‌كند. به همین دلیل باید گفت پیامدهای معلولیت از فرد آغاز می‌شوند و بعد از خانواده، در سطح كلان جامعه را هم متأثر خواهند كرد.

اخبار اجتماعی -آرمان

11 میلیون ایرانی با درجات مختلف معلولیت

معلولیت اتفاقی است كه زمان و مكان نمی‌شناسد و در ادوار مختلف تاریخ در نقاط مختلف وجود داشته است، اما این بدان معنا نیست كه در این پدیده هیچ تغییری روی نداده است.