ورود چک پول‌های جدید 50 هزار تومانی به بازار

خبرگزاری مهر: با وجود اینکه مسئولان بانک مرکزی از آغاز ورود چک پول‌های 100 هزار تومانی به بازار خبرداده بودند، اما با گذشت 3 ماه از این وعده هنوز از انتشار آنها برای کمک به چرخه مبادلات اقتصادی کشور خبری نیست.

رئیس کل بانک مرکزی پیش از این اعلام کرده بود که در اسفندماه سال 92 ایران چک های 100 هزار تومانی وارد بازار می شود، با این وجود با گذشت بیش از دو ماه و نیم از آغاز سال 93 هنوز خبری از ورود این چک پول ها به چرخه اقتصادی کشور نیست.

مدیر کل ریالی و نشر بانک مرکزی نیز از ورود ایران چک 100 هزار تومانی از نیمه دوم اسفنده ماه سال 92 به بازار خبر داده و اعلام کرده بود که از این تاریخ بر حسب نیاز مردم ایران چک‌ها وارد بازار می‌شود. این در حالی است که مسئولان دیگر بانک مرکزی و محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی از احتمال ورود ایران چک‌های 100 هزار تومانی به بازار در اواخر سال 92 با توجه به اینکه نیازهای پولی مردم در این زمان افزایش می یابد و یا در ابتدای سال 93 و روند کاهشی نرخ تورم خبر داده بودند.

بر این اساس قرار بود که در اواخر سال 92 یکبار دیگر چک پول های منتشر شده در بانک مرکزی که در انبارها و خزانه این بانک خاک می خورد، توزیع شود تا نیازهای مردم با توجه به عدم انتشار اسکناس درشت مرتفع شود.

ناگفته نماند که ایران چک های 100 هزار تومانی یکبار در سال 89 وارد بازار شد که پس از مدتی با توجه به ایرادات حقوقی مراجع نظارتی جمع آوری شد. در عین حال بانک مرکزی اعلام کرده است که قصد ندارد با انتشار ایران‌چک 100 هزار تومانی اسکناس‌های ریز را از چرخه خارج کند اما خود به خود تقاضای اسکناس‌های ریزتر و سرانه به تدریج کاهش خواهد یافت.

محمود بهمنی رئیس کل سابق بانک مرکزی پیش از این گفته است که چک پول‌های 100 هزار تومانی بانک مرکزی چاپ شده و آماده توزیع است و تا زمانی که بانک مرکزی اجازه انتشار درشت را نداشته باشد، انتشار ایران چک‌ها ایرادی ندارد.

رئیس کل سابق بانک مرکزی با تاکید بر اینکه انتشار ایران چک‌ها مشکلی را برای تورم ایجاد نمی کند، افزود: با توجه به اینکه معادل ایران چک‌هایی که توزیع می شود، اسکناس بلوکه می شود و در اصل حجم پول را تغییر نمی دهد، این امر تاثیری بر روی تورم ندارد. همچنین افزایش سرعت مبادلات و کاهش هزینه چاپ اسکناس از مزیت‌های انتشار چک پول‌ها است.

ناگفته نماند که چک پول های جدیدی توسط بانک مرکزی منتشر نخواهد شد و همان چک پول های چاپ شده قبلی سال 89 به بانکها توزیع می شود و قرار نیست با ورود ایران چک‌های 100 هزار تومانی به بازار پول های ریز از سطح جامعه جمع آوری شود.

در سال های اخیر به دلیل نرخ بالای تورم ارزش مبادلاتی اسکناس های موجود کاهش یافته است؛ بنابراین برای رفع نیاز های مبادلاتی به چاپ اسکناس یا شبه پول مانند ایران چک یکصد هزار تومانی در جامعه نیاز است. اما نکته ای که در این رابطه نباید فراموش کرد این است که ایران چک، شبه پول محسوب می شود.

انتشار چک پول علیرغم اینکه حجم پول در گردش را بالا می برد اما در مجموع نقد شوندگی شبه پول از اسکناس کمتر است؛ بنابراین بانک مرکزی برای تعدیل آثار روانی به جای اسکناس شبه پول چاپ می کند و این مسئله باعث خواهد شد که در حساب های بانک مرکزی نیز حجم پول در گردش بالا نرود. برخی ها نیز معتقدند که اسکناس در مقایسه با شبه پول از درجه نقد شوندگی بالاتری برخوردار است؛ بنابراین چاپ اسکناس درشت در شرایط فعلی می تواند تورم موجود را تشدید کند.

مسئولان بانک مرکزی اعلام کرده اند که با انتشار مجدد ایران‌ چک 100 هزار تومانی با توجه به اینکه بانک مرکزی به هر میزان که ایران‌چک یک میلیون ریالی منتشر می کند، به همان میزان اسکناس یا ایران‌چک فرسوده از جریان خارج خواهد کرد، بازنشر آن تاثیری بر حجم نقدینگی ‌درجریان نخواهد داشت.

در حال حاضر بخش بزرگی از مبادلات نقدی در کشور از طریق ایران چک های 50 هزار تومانی انجام می شود که با ورود چک پول های جدید 100 هزار تومانی به بازار، بخشی از مبادلات نقدی به آنها منتقل خواهد شد. این در حالی است که ارزش ایران چک های 50 هزار تومانی در چند سال اخیر به دلیل تورم بالا کاهش یافته است.

هم اکنون حدود 60 تا 70 درصد مبادلات پولی کشور با ایران چک 50 هزار تومانی صورت می گیرد، در حالیکه سهم آن در ترکیب پولی (فیزیکی) 4 تا 5 درصد از 8 میلیارد اسکناس است. برای مبادلات نقد در کشور، بیش از 371 هزار میلیارد ریال اسکناس و مسکوک در جریان وجود دارد که 190 هزار میلیاردریال- حدود 51 درصد- ایران چک بانک مرکزی است و از نظر تعداد 5 و چهار دهم درصد اسکناس‌های کشور را شامل می شود.

محمود احمدی دبیرکل بانک مرکزی در این زمینه گفت: انتشار اسکناس درشت‌تر، باعث کاهش هزینه‌های تولید و انتشار اسکناس و مسکوک برای بانک مرکزی خواهد شد و از طرف دیگر، مبادلات نقد برای مردم نیز آسان‌تر می‌شود.

همچنین چند سال پیش بانک مرکزی برنامه ای برای انتشار چک پول های درشت 200 هزار تومانی نیز داشت و تعدادی از این چک ها را هم چاپ کرده بود که البته بعدها این برنامه منتفی اعلام شد، در اصل این بانک برنامه ای را در این زمینه پیش بینی کرده بود و حتی برای این منظور چک پول‌های جدید را نیز طراحی و تعدادی هم چاپ کرده بود.