موج سوم ایدز به ایران رسید /طرحی برای آموزش پیشگیری از ایدز در مدارس

 اخباراجتماعی  - طرحی برای آموزش پیشگیری از ایدز در مدارس

آنچه همه از آن می‌ترسیدند اتفاق افتاد، موج سوم ایدز به ایران رسید؛  موج انتقال اچ‌آی‌وی از طریق رابطه جنسی. بسیاری از کشورهای جهان آموزش مسائل جنسی و پیشگیری از ابتلا به ایدز را از مدارس شروع کرده‌اند؛ آموزشی که می‌تواند آمار ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. اما در ایران موانعی دیده می‌شود. طبق آمار یونیسف 80 درصد جوانان ایرانی از راه‌های پیشگیری از ابتلا به ایدز اطلاع ندارند.

چه موانعی برای آموزش این مسائل در مدارس وجود دارد؟ آیا نظام آموزش و پرورش هنوز در حال کلنجار با خود است که آیا این مسائل را آموزش بدهد یا ندهد؟ آیا کارشناس به اندازه کافی در این بخش وجود ندارد؟ آیا مسائل فرهنگی مانع از آموزش‌ها در این‌باره شده‌اند و... .

حسن ضیاءالدینی، رئیس دفتر سلامت وزارت آموزش و پرورش در این زمینه به فرهیختگان می‌گوید: «500 هزار دانش‌آموز در مدارس 12 استان کشور که در معرض خطر هستند، تحت آموزش مسائل پیشگیری از ایدز قرار گرفته‌اند.»

آموزش و پرورش بیشتر سعی می‌کند از طریق پخش جزوات بین دانش‌آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان وظیفه‌اش را انجام دهد، کاری که برخی معتقدند رفتاری منفعلانه در مقابل سونامی ایدز است. آن‌گونه که مجذوبه طاهری، کارشناس مسئول اداره سلامت نوجوانان و مدارس وزارت بهداشت، به فرهیختگان می‌گوید، «در حال حاضر ما مربیان آموزش‌دیده که بتوانند راه‌های پیشگیری از ایدز و رفتارهای پرخطر را به دانش‌آموزان آموزش دهند، نداریم.»

 آموزش در حال اجراست
حسن ضیاءالدینی، رئیس دفتر سلامت وزارت آموزش و پرورش معتقد است که آموزش و پرورش در سال‌های اخیر برنامه‌های خوبی در راستای آموزش دانش‌آموزان و معلمان داشته است. او می‌گوید: «برنامه خود‌مراقبتی و زندگی عاری از اچ‌آی‌وی با همکاری صندوق جهانی مبارزه با ایدز سازمان ملل متحد در 12 استان کشور که طبق نظر وزارت بهداشت در معرض خطر هستند در حال اجراست.» طبق گفته‌های ضیاءالدینی، آموزش 500 هزار دانش‌آموز از طریق جزوه‌ای تحت عنوان خودمراقبتی برای زندگی عاری از اچ‌آی‌وی که توسط کارشناسان مجرب تهیه شده است، صورت می‌گیرد.

او می‌گوید: «این جزوه که به معرفی اچ‌آی‌وی و راه‌های انتقال آن پرداخته، توسط مربیان آموزش‌دیده تدریس می‌شود و دانش‌آموزان می‌توانند سوالات خود را از مربیان بپرسند.»

رئیس دفتر سلامت وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال که آیا ارزیابی‌هایی در زمینه تاثیرگذاری این آموزش‌ها صورت گرفته است، می‌گوید: «دفتر سلامت سعی کرده است که در راستای شعار خود‌مراقبتی، دانش‌آموزان را براساس ضوابط با مسائل پر‌خطر و پیشگیری از ایدز آشنا کند. این آموزش‌ها از پارسال شروع شد و در ابتدا معلمان تحت آموزش‌های پیشگیرانه قرار گرفته و در حال حاضر دانش‌آموزان گروه هدف ما را تشکیل می‌دهند و مطمئنا این آموزش‌ها توانسته است آگاهی نسبی را بین دانش‌آموزان از بیماری ایدز ایجاد کند. در حال حاضر اگر شما از هر دانش‌آموزی درباره ایدز و راه‌های انتقال آن سوال کنید، آنها قادر به پاسخگویی به سوالات هستند.»

طرح جدید در حال تدوین
اما طاهری، کارشناس مسئول اداره سلامت نوجوانان و مدارس در زمینه برنامه‌ریزی‌هایی که در زمینه پیشگیری از ایدز و آموزش مسائل جنسی و تفاهمنامه‌ای که بین وزارت بهداشت و آموزش و پرورش امضا شده است، می‌گوید: «در نشست مشترکی با حضور نمایندگان اداره کنترل ایدز، دفتر آموزش ارتقای سلامت وزارت بهداشت و دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش برگزار شد، محورهایی با توجه به استفاده از پتانسیل‌های موجود در مدرسه برای بسترسازی مناسب در مدارس در زمینه پیشگیری با رویکرد آموزش البته به صورت غیرمستقیم برای دانش‌آموزان تعیین شده است.»

آموزش غیرمستقیم به‌جای آموزش عادی
طاهری در پاسخ به اینکه منظور از آموزش غیرمستقیم چیست، می‌گوید: «به هرحال ما از لحاظ فرهنگی و عرفی محدودیت‌هایی داریم، اما همین که قرار است برنامه جامعی برای آموزش تدوین شود نشان می‌دهد که فکر باز و خیرخواهانه‌ای در پشت این طرح است. سعی خواهد شد با استفاده از تکنولوژی‌های نوین مثل ایجاد سایت‌های آموزشی، سایت‌های جوان سالم، برگزاری تالارهای گفت‌و‌گو و پاسخ‌دهی به سوالات دانش‌آموزان به سوالات پاسخ داده شود که در تمام این موارد قرار شده کارشناسان در کنار هم محتوای آموزشی را تنظیم کنند تا بتوان بر پایه آن به دانش‌آموزان آموزش‌های لازم را داد، اما این موضوع در حال حاضر در حد برنامه‌ریزی است و نیاز به تربیت مربیان آموزشی دارد که بتوانند روش‌های پیشگیری از ایدز و همچنین رفتارهای پرخطر را به دانش‌آموزان به صورت قابل قبول آموزش دهند.»

مقاومت هم از آموزش و پرورش و هم از خانواده‌ها
همه‌چیز حکایت از آن دارد که مسئولان آموزش و پرورش هم دچار تناقض شده‌اند. نه می‌توانند آموزش را تعطیل کنند و نه روش آموزش غیرمستقیم و محدود، پاسخگوی مشکل است. حسن موسوی‌چلک، جامعه‌شناس و مددکار اجتماعی، مقصر مقاومت در برابر آموزش و انتشار عمومی مسائل مربوط به پیشگیری را در بخش نگرشی جامعه هم مسئولان و هم خود خانواده‌ها می‌داند.

او می‌گوید: «منفور بودن دو راه عمده انتقال ایدز باعث شده است که سال‌ها مقاومت‌هایی از طرف مسئولان و خانواده‌ها وجود داشته باشد چراکه اغلب این نگرش وجود دارد که آموزش گسترده این مسائل قبح این روابط را می‌ریزد که البته من با این نگرش موافق نیستم. با تمام مقاومت‌هایی که وجود داشت در برنامه سوم استراتژیک ایدز یکی از استراتژی‌ها، آموزش عنوان شده است که فکر می‌کنم این مساله در برنامه چهارم باید به صورت شفاف و جدی‌تر دنبال شود.» با تمام این اوصاف مدرسه به دلایلی همچون آموزش مستمر، دسترسی به گروه هدف به صورت طولانی (12 سال)، ارتباط با خانواده‌ها و حضور حداقل 30 ساله معلمان و مدیران به‌عنوان کادر آموزشی، مناسب‌ترین بستر برای آموزش مسائل پیشگیرانه است.

 اخباراجتماعی  - فرهیختگان

چرا باید به مدارس و دانشگاه‌ها رفت و درباره ایدز آموزش داد؟

 اخبار اجتماعی - موج سوم در کشورمان می‌تازد و بعضی هنوز در «انکار» مانده‌اند؛
چرا باید به مدارس و دانشگاه‌ها رفت و درباره ایدز آموزش داد؟

نه اوضاع آنقدر وخیم است که همه چیز را از دست رفته بدانیم و نه اینقدر گل و بلبل که آموزش را رها کرده و آسوده خاطر به نقد کسانی بپردازیم که درباره این بیماری آموزش می‌دهند.

به گزارش «تابناک»، روز گذشته دکتر مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران نسبت به رشد صعودی ایدز در کشور هشدار داد و گفت: متأسفانه شیوع ایدز در ایران از طریق تماس جنسی رو به افزایش است. ابتلای به این بیماری در افراد زیر 30 سال و در مردان بیشتر دیده شده و در زنان نیز در حال افزایش است و اگر در این خصوص فکر اساسی نشود، تعداد نوزادانی که با ایدز متولد می‌شوند هر روز بیشتر خواهد شد.

این متخصص بیماری‌های عفونی نداشتن آگاهی کافی مردم از ایدز، شیوع و راه‌های پیشگیری از آن را، از بزرگترین معضلات جامعه ایران دانست و گفت: مردم ایران و به خصوص نوجوانان از ایدز اطلاعات کافی ندارند و به جد می‌گویم رسانه‌ها و آموزش و پرورش نقش عمده‌ای در آگاه کردن مردم می‌توانند داشته باشند، ولی متأسفانه به دلیل قبح مساله، در مدارس و رسانه‌های کشور ما شفاف سازی نمی‌شود.

هشدار این استاد دانشگاه به موج سوم ایدز اشاره دارد که پس از ابتلای برخی هموطنانمان از طریق واردات خون‌های آلوده (موج اول) و تکثیر این بیماری توسط معتادان تزریقی (موج دوم) از راه رسیده و شاخص‌ترین تفاوتهای آن با دو موج قبلی، قابلیت فراگیر شدن در بطن جامعه (نه فقط افرادی که به دلیل بیماری مجبورند خون بگیرند و یا معتادان تزریقی که ریسک بالایی در ابتلا به این بیماری دارند) و احتمال ابتلای افرادی است که روحشان هم از خطری که تهدیدشان می‌کرده، خبر نداشته!

منظور از این افراد، همسران افرادی هستند که روابط جنسی متعدد و کنترل نشده دارند و به طریق اولی، احتمال تولد فرزندی با HIV مثبت از ایشان وجود دارد که پیش از پا گذاشتن به جهان، سهم خطای پدر یا مادر نصیبش شده است؛ تراژدی دردناکی که موج انتقال ایدز از طریق تماس جنسی می‌تواند رقم بزند.

اما اکنون در برهه‌ای قرار داریم که خواسته یا ناخواسته، موج سوم از راه رسیده و عوامل متعدد زیادی در همراهی خود می‌بیند؛ عواملی مانند افزایش سن ازدواج، رشد فزاینده مخدرهای صنعتی و آمفتامین‌ها که میزان خطر کردن افراد را بالا می‌برد، افزایش بی بند و باری، عدم وجود آموزش کافی و موارد دیگر.

 
از جمله نکاتی که باید درباره این بیماری آموزش داد، دشواری تشخیص آن است؛ فرآیندی زمان بر و پیچیده که در تصویر شماتیک فوق نشان داده شده تا دریابیم نمی‌توان بر اساس علائم بالینی پس از خطر کردن در این وادی، سلامت یا ابتلای خود به ویروس ایدز را تشخیص داد و بر اساس آن، ازدواج کرد و بچه دار شد!

کافی است کمی درباره چگونگی رفع این این مشکلات تشدید کننده موج سوم بیندیشیم تا دریابیم که در بهترین حالت، رفع و رجوع هر یک به سالها تلاش و ممارست عمومی نیاز خواهد داشت. بدین ترتیب درخواهیم یافت آموزش درباره چگونگی انتقال این بیماری، آسان و موثرترین گزینه موجود است. اما مگر می‌شود به یک باره به همه گروه‌ها آموزش داد؟ اگر قرار به اولویت بندی گروه‌های در معرض خطر باشد، نخست باید به سراغ کدام چه کسانی رفت و چه چیزی به ایشان آموزش داد؟

آن گونه که آمار نشان می‌دهد، حدود 57 درصد آلودگی به HIV در کشورمان، در گروه سنی 15 تا 34 سال رخ داده است. یعنی طیف دانش آموزان، دانشجویان و کسانی که تازه به بازار کار پیوسته‌اند؛ یعنی گروه سنی جوانان فعال و مولد جامعه.

بر اساس این آمار، میزان مردان مبتلا به میزان چشمگیری بیشتر است و البته مراجعه کمتر زنان جهت آزمایش و سختی فراوان در دستیابی به گروه‌های پرخطری همچون زنان خیابانی به منظور مشاوره و ترغیب ایشان به انجام آزمایش HIV از جمله دلایل این اختلاف آماری ذکر شده و صحت نتایج ثبت شده را به چالش کشیده است.

این در حالی است که شاخصه‌های انتقال ایدز در موج سوم و گروه سنی مبتلایان در کشورمان، حکایت از خطری تقریبا هم سنگ در کمین دختران و پسران دانش آموز و دانشجو دارد چراکه از یکسو در این طیف سنی، رفتارهای مرتبط با سوء مصرف مواد به دلیل تمایلات نشات گرفته از اضطراب، ‌افسردگی، نابسامانی‌های خانوادگی، مشکلات اقتصادی و غیره بروز و ظهور یافته و حضور در جمع هم‌سالان و دوستان و آموزش ندیدن برای «نه گفتن»، در نقش تشدید کننده آنها ظاهر می‌شوند و از سوی دیگر، خصلت‌هایی مانند ماجراجویی، لذت طلبی و امثال آن موجب می‌شود که دور اندیشی کمتر مجالی برای بروز در این سنین یافته و خوشی‌های آنی و زودگذر، مشکل آفرین شود.

اگر به این موارد، غلیان شهوات و ناتوانی برخی به تجاوز در سنین پایین تر، مسائل فرهنگی و باورهای مرسوم -که ممکن است تماس جنسی را به مسیرهای دیگر سوق داده و بر ریسک ابتلا (به ویژه در دختران) شدیدا تاثیر بگذارد- و مسائلی از این دست را بیفزاییم، به طور حتم با رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران هم رای شده و آموزش در مدارس را راهکاری بسیار موثر در شناساندن راه‌های انتقال این بیماری به گروه های در معرض خطر توصیف خواهیم کرد.

با این حساب جالب است که بدانیم چندی پیش مسئولان وزارت آموزش و پرورش از دایر کردن چنین آموزشی در مدارس استقبال کردند اما برخی رسانه‌ها در واکنش به این تصمیم، از قبح شکنی در مدارس گلایه سر داده و حتی پای استکبار را به ماجرا باز کردند و چنین مدعی شدند که گویی این اقدام راه دادن دشمن به خانه است!

فارغ از این کوته‌بینی‌ها، وقتی بدانیم آمارهای منتشر شده از میزان مبتلایان به ایدز در کشورمان به شدت مورد انتقاد برخی مطلعان بوده و پیش بینی ها حکایت از شش برابر شدن آن تا سال 97، چهار سال دیگر دارد، آن زمان درخواهیم یافت که نه تنها آموزش در درباره این بیماری در مدارس می‌بایست تداوم بیابد، بلکه باید با به کارگیری روش های نوین آموزشی، روز به روز توسعه یافته و به طور مدون پی گیری شود.
 اخبار اجتماعی - تابناک