محمد خاتمی: در سیاست مورد نظر بزرگان فضیلت مبنا و محور است نه قدرت بی‌مهار

محمد خاتمی: در سیاست مورد نظر بزرگان فضیلت مبنا و محور است نه قدرت بی‌مهار

متن کامل پیام رییس‌جمهور اسبق کشورمان حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی، به همایش بزرگداشت شخصیت دکتر رضا داوری اردکانی به این شرح است:

« بسم‌الله الرحمن الرحیم

موسس فلسفه اسلامی، ابونصر فارابی را معلم دوم خوانده‌اند؛ چون در علوم و فنون زمانه سرآمد بوده است و آن‌چه فارابی را از دیگر حکیمان و فیلسوفان متمایز می‌کند از جمله اهتمامی است که به اقتفای فیلسوفان بنیانگذار به «سیاست» داشته است و سیاست، شأن زندگی آدمی در این جهان است.

در «آزاء اهدل مدینه فاضله» نظام و سامان فاخری که فارابی از هستی تصویر کرده است، گویی مقدمه‌ای است برای توجیه مدینه «فاضله» که آدمی در خور زیستن در متن آن است؛ چنان‌که افلاطون نظام ما بعد الطبیعی مورد نظر خود را در «جمهور» که مقصود بالذات از تقریر و تالیف آن، عرضه نظام اسلامی و مدنی بوده است به تفصیل شرح کرده است.

سخن از این نیست که آن‌چه فارابی تقریر کرده است صواب است یا نیست، بلکه مهم پرداختن او به سیاست است و تفکر فلسفی در باب سیاست در جهان اسلامی با فارابی آغاز شد و بعد از او متاسفانه متروک ماند یا کاملا در حاشیه قرار گرفت و مابعدالطبیعه محض قدر دید و در صدر نشست و همزمان تاملات صوفیانه و تصوف در برابر سختی و صلابت زندگی محکوم «تغلب» و خودکامگی قوت گرفت و ادب و فرهنگ ما را تحت تاثیر قرار داد و دنیا چنان مذمت شد که مهم ترین فضیلت، ترک آن به حساب آمد.

 

همان که فارابی پیروان چنین رویکردی را از اهالی مدینه جاهله می داند که درک وجود و خیر خقیقی را در ترک وجود طبیعی و از جمله سیاست مدنی می دانند.

ناگفته نگذارم که سیاست، آنگونه که مورد نظر بزرگانی چون افلاطون و ارسطو و فارابی بوده است در اساس با آنچه در دوران اخیر تاریخ انسان به نام سیاست شهرت یافته است، متفاوت است.

در سیاست مورد نظر آن بزرگان فضیلت مبنا و محور است نه قدرت بی مهاری که اراده معطوف به آن عالم و آدم را در زمین مخلد کرده است. به دنیا پرداختن پیشینیان نیز هرگز به معنی نفی آنچه برتر و فاخرتر از این دنیا است نبوده است. در حالی‌که وجه غالب رویکرد متاخران، غرقه شدن در دنیا و غفلت از امر متعالی است که آدمیت انسان نیز به سبب بهره‌ای است که از آن دارد.

انسان گرچه پا در زمین دارد ولی سر به آسمان می‌ساید، در حالی‌که انسان امروز زمین گیر شده است.

این همه را گفتم تا به این نکته ظریف برسم که اگر استاد ارجمند، حضرت آقای دکتر رضا داوری، «فارابی» را موضوع رساله دکترای خود بر می گزیند نشانه دغدغه ای است که استاد از جوانی به انسان و زندگی و سرنوشت او دارد و از میان فیلسوفان بزرگ به فیلسوفی می پردازد که بیش از دیگران در این دغدغه با او شریک است.

از آن پس استاد همواره این دغدغه را به انحاء مختلف نشان داده است.

اندیشیده است و اندیشه خود را بیان کرده است و بخصوص در باب فلاکت زدگی ما طی دویست، سیصد سال گذشته در تفکر، که درد بزرگ ما آشفتگی در تفکر است یا توهم را به جای تفکر گذاشتن؛ و حضرت دکتر داوری ازجمله معدود بزرگانی است که از اینکه درد را فراموش کرده‌ایم یا منشاً آن را نشناخته‌ایم نالیده است.

طرح پرسش‌های مهم فیلسوفانه ایشان بخصوص طی چندین سال اخیر همگی معطوف به موضوعات و مسائل مبتلابه روزگار است و ستایش انگیزتر تلاش دردمندانه ایشان تا به ما بیاموزند که چگونه ببینیم و ژرف بیاندیشیم و از تسلیم در برابر مشهودات زمانه و شعارزدگی بپرهیزیم.

و چه اقدام مبارکی است بزرگداشت استاد عزیز و فرزند برومند این سامان از سوی عزیزان درد آشنای یزدی.

عمر استاد راهی دراز باد و اندیشه شان پربارتر و روشنگرتر.»

/ایسنا

 

ویدیو مرتبط :
دعوت و خواسته ی بزرگان کردستان از سید محمد خاتمی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

بازگشت سید محمد خاتمی به عرصه سیاست

بازگشت سید محمد خاتمی به عرصه سیاست

حتی پیش از آن‌که دوران ریا‌ست جمهوری محمد خاتمی در سال ۲۰۰۵ یه پایان برسد نیروهای محافظه‌کار و رادیکال، دایره نفوذ او را محدود می‌دانستند.

او امسال در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری به همراه رئیس‌جمهور اسبق اکبر هاشمی رفسنجانی سربرآورد تا از حسن روحانی حمایت کند.

اکنون در کابینه روحانی افراد بسیاری حضور دارند که قبلا از اعضای دولت خاتمی بودند. نظیر بیژن زنگنه در وزارت نفت و محمد جواد ظریف در مقام وزیر امور خارجه که در سال‌های آخر خاتمی نماینده ایران در سازمان ملل بود. همچنین معصومه ابتکار که ریاست سازمان محیط زیست را عهده‌دار است.

خاتمی از زمانی که با رای قاطع مردم در سال ۱۹۹۷ به ریاست‌جمهوری انتخاب شد دو باور را کنار نگذاشته است: یکی امکان اصلاحات و دیگری امکان گفتگو میان ایران و قدرت‌های بزرگ جهان از جمله آمریکا.

این باورها از آن زمان آزمون‌های زیادی را پشت سر گذاشته و حالا زمان آزمون بزرگ است.

او در سال ۱۹۴۳ در اردکان در مرکز ایران متولد شد و به عنوان یکی از حامیان اصلی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران وارد مجلس شد. در دوران تصدی‌گری او بر وزارت ارشاد این کشور شاهد نرمش بود و او را تبدیل به نامزدی برای اصلاحات کرد که در سال ۱۹۹۷ به ریاست‌جمهوری رسید.

در دوران ریاست‌جمهوری او انتخابات شوراهای شهر رونق گرفت، روزنامه‌های زیادی فعال شدند و سفارت‌خانه‌های اروپایی در تهران بازگشایی شد. اما بسیاری از اصلاح‌طلبان رادیکال به دلیل برخی مواضع از او انتقاد کردند.

بسیاری از ایرانیان احساس می‌کردند نبرد برای آزادی اجتماعی مشکلات روزمره آن‌ها، نظیر بیکاری را حل نمی‌کند. ایران از سال ۲۰۰۳ با انتخابات شوراها و از سال ۲۰۰۴ با انتخابات مجلس به جناح راست متمایل شد تا این‌که در سال ۲۰۰۵ احمدی‌نژاد به ریاست‌جمهوری این کشور رسید.

خاتمی در سال ۲۰۰۰ در کنفرانس سازمان ملل ایده گفتگوی تمدن‌ها را مطرح کرد و گفت: “گفتگو آسان نیست… باور به گفتگو راه را برای امیدی پرنشاط هموار می‌کند: امید به زندگی در جهانی آکنده از ارزش، تواضع و عشق که فقط با شاخص‌های اققتصادی و سلاح‌های نابودگر اداره نمی‌شود.”

در دوران او پیشنهادی برای مذاکره با آمریکا ارائه شد که بوش آن را کاملا نادیده گرفت. همچنین برای مذاکره با اتحادیه اروپا بر سر برنامه هسته‌ای پیشنهاد هایی شد.

خاتمی مخالف تنش در داخل و در عرصه بین‌المللی بود و سعی می‌کرد خود را از درگیری‌ها میان گروه‌های مختلف داخلی دور نگه دارد.

پس از چند ماه که از انتخاب احمدی‌نژاد گذشت، خاتمی نسبت به برداشت افراطی از اسلام هشدار داد. اما احمدی‌نژاد زبان مردم فقیر ایران را بهتر می‌دانست و درک بیشتری از آنان داشت اما سخنان تحریک‌برانگیز او به سرعت آمریکا، اروپا و کشورهای عربی را تاراند.

ریشه حمایت خاتمی از حسن روحانی به ائتلافی بازمی‌گردد که در سال 2006 با نگرانی از تندروی احمدی‌نژاد و افزایش فشار آمریکا بر سر برنامه‌ هسته‌ای شروع شد. این ائتلاف، اصلاح‌طلبان، روشنفکران و محافظه‌کاران مصلح‌اندیش زیادی را گرد خود جمع کرد که اعتقاد داشتند ایران با جدی‌ترین چالش خود در تاریخ معاصر روبروست. این ائتلاف توسط خاتمی و رفسنجانی هدایت می‌شد.

او را به خاطر شرکت در انتخابات مجلس سال گذشته در حالیکه برخی از رادیکال های جریان اصلاحات آنرا بایکوت کرده بودند مورد شماطت قرار دادند. اما خاتمی تغییری نکرد. او برای اتحاد محافظه‌کاران مصلحت‌اندیش مانند رفسنجانی تلاش کرد.

حالا خاتمی می‌تواند ادعا کند که انتخاب روحانی در را برای تغییر بازگشوده است. او می‌گوید: “ما ترجیح می‌دهیم گفتمان اصلاحات برنده شود حتی اگر خود اصلاح‌طلبان پیروز نباشند. اصلاحات واقعی با اعتدال منطقی همخوان است. شعار اعتدال خارج از فضای اصلاحات نیست. امروز بهترین فرصت برای ماست تا قلب‌هایمان را از کینه پاک کنیم، زندانیان سیاسی آزاد شوند و همه‌مان در کنار هم با روح برادری برای کشور کار کنیم.”

بسیاری اعتقاد دارند که خاتمی‌ می‌تواند در پیشبرد سیاست در مورد سوریه نقش‌آفرینی کند. باید دید که دولت روحانی تا چه اندازه و به چه روشی می‌تواند در مسیری که خاتمی در داخل و خارج می‌پسندد گام بردارد./ روز نو