صادرات كالاهای غیر‌نفتی همچنان زیر سایه نفت

 به گزارش اعتماد بررسی‌های صورت گرفته از سوی گمرك ایران نشان می‌دهد مهم‌ترین شریك تجاری ایران در سال گذشته چین بوده است. هر چند وزن كالاهای صادراتی به كشور چین در این دوره زمانی كاهش یافته است اما بر اساس اعلام گمرك، ارزش دلاری كالاهای صادراتی به این كشور افزایشی ٢٧ درصدی را تجربه كرده است.

این بدان معناست كه كالاهای صادراتی به چین ارزش بیشتری نسبت به قبل داشته‌اند. 

دومین شریك تجاری ایران در سال جاری عراق است كه به دلیل درگیری با نیروهای داعش و ناآرامی در داخل كشور با مشكلات فراوانی روبه‌روست. با اینكه وزن كالاهای صادراتی به این كشور ١٣ درصد كاهش یافته است اما ارزش دلاری این كالاها تنها كاهشی كمتر از یك درصد را تجربه كرده است. امارات متحده عربی، افغانستان و هند دیگر شركای اصلی ایران در سال جاری بوده‌اند.

  بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران توانسته است بخش عمده‌ای از كالاهای صادراتی‌اش را در كشورهای همسایه به فروش برساند اما این به معنی توفیق سیاست‌های تجاری ایران در بازارهای جهانی نیست. ایران در كشورهایی مانند افغانستان و عراق كه بازارهای نوظهور به حساب می‌آید با رقبایی بسیار قدرتمند روبروست.

كارشناسان معتقدند كه ایران باید سیاست‌های سختگیرانه‌تری برای صادرات كالاهایش در این كشورها وضع كند. ایران دو دهه قبل تجربه تلخی برای از دست دادن بازارهای آسیای میانه داشت. در سال‌های گذشته ایران به دلیل صادرات كالاهای بی‌كیفیت نتوانست جایگاه خود را در بازار كشورهای آسیای میانه پس از فروپاشی شوروی حفظ كند. 

در حال حاضر ایران هر چند موقعیت نامناسبی در بازارهای عراق و افغانستان ندارد اما باید اقدامات ویژه‌ای برای حفظ این بازارها در دستور كار خود قرار دهد.

وابستگی صادرات غیر نفتی به نفت
 در ٩ ماه ابتدایی امسال، ایران با افزایش ١٧ درصدی صادرات روبه‌رو شد. رقم كل درآمد ایران از محل صادرات به ٣٥ میلیارد و ١٤٥ میلیون دلار رسید كه نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایشی ١٧ درصدی از نظر دلاری و ٢٥ درصدی از نظر وزنی را نشان می‌دهد. در این دوره زمانی بخش عمده‌ای از صادرات غیر نفتی ایران وابسته به نفت بوده است. بر اساس اعلام گمرك ایران پروپان مایع شده، متانول و بوتان مایع شده سه كالای پرفروش ایران رد بازارهای جهانی بوده‌اند.  حجم صادرات كالاهای پتروشیمی و گازهای همراه نفت نیز در این دوره زمانی با افزایش قابل توجهی همراه بوده است. میزان افزایش صادرات میعانات گازی ٤٤ درصد و میزان افزایش صادرات پتروشیمی ١٧ درصد گزارش شده است. میزان افزایش سایر كالاها ٥ درصد اعلام شده است.

افزایش ٤١٢٥٦١ درصدی واردات ذرت دامی
 بخش عمده‌ای از واردات ایران به غذا و مواد غذایی اختصاص داشته است. در این دوره زمانی، گندم، ذرت دامی و برنج مهم‌ترین كالاهای وارداتی به ایران بوده‌اند. بر اساس این گزارش، گمرك میزان افزایش واردات ذرت دامی را رقمی معادل ٤١٢ هزار و ٥٦١ درصد اعلام كرده است.

 در این دوره زمانی سه میلیون و ٨٩٥ هزار تن ذرت دامی به ارزش یك میلیارد و ١٩٣ میلیون دلار وارد كرده است. میزان واردات ذرت دامی در سال گذشته یك هزار تن بوده است.

واردات برنج نیز در این دوره زمانی كاهش داشته است. در ٩ ماه اول امسال ٩١١ هزار تن برنج به ارزش یك میلیارد و ١١٩ میلیون دلار وارد كشور شده است. واردات برنج از نظر ارزشی، كاهشی ٣٦ درصدی و از نظر وزنی، كاهشی ٣٩ درصدی را تجربه كرده است. امارات متحده عربی، چین، كره جنوبی، تركیه و هند مهم‌ترین صادركنندگان كالا به ایران در سال جاری بوده‌اند.

  ارزش كالاهای وارداتی و صادراتی
طی نه ماهه سال ١٣٩٣، متوسط قیمت یك تن كالای صادراتی، مبلغ ٣٤٧ یورو (معادل ٤٥٠ دلار) و متوسط قیمت یك تن كالای وارداتی ٩٨١ یورو (معادل ١,٣٠٣ دلار) بوده است كه به این ترتیب، رابطه مبادله بازرگانی خارجی ایران، رقم ٣٥/٠ خواهد بود. متوسط قیمت یك تن كالای صادراتی (دلار) نسبت به مدت مشابه سال قبل، با ٨/١٤ درصد افزایش و متوسط قیمت یك تن كالای وارداتی (دلار) با ٤٩/١٢ درصد كاهش در ارزش دلاری، مواجه بوده است. طی نه ماهه سال ١٣٩٣، حدود ٦٧/٩٧ درصد از ارزش كل صادرات كشور مربوط به دو قاره آسیا و اروپا بوده است.

سهم سه قاره دیگر از صادرات ٢٥,٥٦٩ میلیون دلاری كشور، تنها ٣٣/٢ درصد است. در این دوره زمانی میزان صادرات كالا به آسیا افزایشی ١٠ درصدی و میزان صادرات به اروپا رشدی ٣٥ درصدی را شاهد بود. در این دوره زمانی صادرات كالا به آفریقا كاهش ٢٠ درصدی را شاهد بود. میزان كاهش صادرات به امریكا برابر ٤٩ درصد و میزان افزایش صادرات به اقیانوسیه ٥٣ درصد گزارش شده است. مركز پژوهش‌های مجلس با تاكید بر افزایش ٢٠درصدی صادرات كشور در مقابل رشد ٣٠ درصدی واردات در نیمه اول امسال، اعلام كرد: وابستگی نان و برنج به واردات، بالا و تهدیدكننده امنیت غذایی كشور است.

 مركز پژوهش‌های مجلس هم تحلیلی اجمالی درباره آمار تجارت خارجی در شش ماه نخست سال جاری ارایه كرده است و در بررسی وضعیت كلی تراز بازرگانی كشور آمده است: صادرات ایران با رشد حدود ٢٠ درصدی از ٣٩٤/١٩ میلیون دلار در شش‌ماهه نخست سال ١٣٩٢ به ١٩٩/٢٣ میلیون دلار در شش‌ماهه نخست سال ١٣٩٣ رسیده است.

وضعیت كلی تراز بازرگانی كشور
در عین حال، واردات از رشد بیشتری (حدود ٣٠ درصد) برخوردار بوده به نحوی كه میزان واردات از ٠٨٧/٢٠ میلیون دلار در شش‌ماهه نخست سال ١٣٩٢ به ٠٢١/٢٦ میلیون دلار در شش‌ماهه نخست سال ١٣٩٣ رسیده است.

تغییرات فوق باعث شده تا كسری تراز تجاری ایران (بدون منابع صادرات نفتی، گاز و تجارت چمدانی) در شش‌ماهه نخست سال ١٣٩٣ رشد بسیار بالای ٣٠٠درصدی را تجربه كند و تراز تجاری از ٦٩٣- میلیون دلار در شش‌ماهه نخست سال ١٣٩٢ به ٢٨٢٢- میلیون دلار در شش‌ماهه نخست سال جاری برسد. لازم به یادآوری است كه صادرات ایران از لحاظ وزنی در هر دو دوره مورد بررسی از وزن واردات بیشتر بوده و از نظر ارزشی در هر دو دوره از ارزش واردات كمتر است كه نشانگر صادرات كالاهای حجیم با ارزش افزوده كم و واردات كالاهای سبك با ارزش افزوده بیشتر است.

این مركز در نهایت اعلام كرده است:
١- رشد ٢٠درصدی صادرات و رشد ٣٠درصدی واردات در دوره مورد بررسی نشانگر تضعیف تحریم‌های تجاری علیه ایران یا كم اثر شدن تحریم‌های فعلی بر فرآیند تجارت خارجی كشور است.

٢- در دوره مورد بررسی، صادرات ایران از لحاظ وزنی از واردات بیشتر بوده و از نظر ارزشی از ارزش واردات كمتر است كه نشانگر صادرات كالاهای حجیم با ارزش افزوده كم و واردات كالاهای سبك با ارزش افزوده بالاتر است.

٣- قسمت اعظم افزایش صادرات، ناشی از بالا رفتن صادرات میعانات گازی و محصولات پتروشیمی بوده كه هر دو به بخش نفت مرتبط هستند و صادرات غیرنفتی سایر كالاها تنها رشدی اندك (حدود دو درصد) نسبت به دوره قبل داشته است.

٤- كالاهای عمده صادراتی كشور پروپان مایع شده، متانول، بوتان مایع شده، پلی اتیلن گرید فیلم و قیرنفت هستند كه همگی در زیرگروه مشتقات نفتی و پتروشیمی قرار می‌گیرند. كالاهای فوق نزدیك ٢٣ درصد از آمار صادرات را شامل شده و این امر نشان‌دهنده وابستگی صادرات غیرنفتی كشور به محصولات وابسته به بخش نفت و گاز است.

٥-  افزایش شدید صادرات برخی كالاها مانند پروپان مایع شده، محصولات از آهن یا فولاد، بوتان مایع شده و پلی اتیلن گرید فیلم و كاهش قابل ملاحظه صادرات برخی دیگر از كالاها مانند اوره و سیمان سفید نسبت به دوره قبل از ویژگی‌های صادرات ایران در دوره مورد بررسی است.

٦- پنج كشور عمده خریدار صادرات ایران در شش ماهه اول سال ١٣٩٣ به ترتیب كشورهای چین، عراق، امارات متحده عربی، افغانستان و هند بوده‌اند كه نزدیك به ٧٠ درصد صادرات ایران توسط این كشورها خریداری شده است. لازم به یادآوری است كه محدودیت شركای كالاهای صادراتی ایران می‌تواند خطری بالقوه باشد.

٧- در دوره مورد بررسی، ارزش صادرات ایران به چین از رشد قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده، اما ارزش صادرات به كشورهایی مانند عراق، افغانستان و هند كاهش یافته است كه می‌تواند نشانگر از دست رفتن تدریجی بازارهای صادراتی به این كشورها و جایگزین شدن آن با صادرات به كشور چین باشد.

٨- استان بوشهر در شش ماهه نخست سال ١٣٩٣ همانند دوره مشابه سال قبل، فعال‌ترین استان كشور در زمینه تولید محصولات نهایی صادراتی بوده و ٧٦ درصد از كل ارزش صادرات تنها به تولیدات ١٠ استان كشور مرتبط است كه بیانگر تمركز تولیدات صادراتی در تعداد اندكی از استان‌های كشور است.

٩- قسمت اعظم صادرات كشور (٦٩ درصد) و واردات كشور (٨٤ درصد)، تنها توسط ١٠ گمرك صورت می‌گیرد. این در حالی است كه تعداد گمركات فعال صادراتی ١٢٧ و تعداد گمركات فعال وارداتی ٨٧ گمرك است. این آمار بیانگر ضرورت اجرای احكام قانونی در خصوص آمایش گمركات اجرایی است.

١٠- در دوره مورد بررسی از نظر ارزشی، حدود ٧٠ درصد واردات مربوط به كالاهای واسطه‌ای، حدود ١٨ درصد مربوط به كالاهای سرمایه‌ای و حدود ١٢ درصد مربوط به كالاهای مصرفی است كه در این میان واردات كالاهای سرمایه‌ای با رشد حدود ٧٣ درصد، بیشترین رشد را به خود اختصاص داده است.

١١- ارزش واردات دانه گندم سخت و وسایل نقلیه با موتور پیستونی درونسوز نسبت به دوره قبل افزایش چشمگیری (به ترتیب ١٢٣ درصد و ١٥٣ درصد) داشته است.

١٢- كالاهای عمده وارداتی كشور در شش ماهه نخست سال ١٣٩٣ شامل دانه گندم سخت، وسایل نقلیه با موتور پیستونی، برنج، دانه ذرت دامی و كنجاله سویا بوده است.
این آمار حاكی از آن است كه مصرف برخی كالاهای اساسی مانند نان، برنج و تولید دام و طیور كه به صورت مستقیم با تامین امنیت غذایی كشور مرتبط است، وابستگی زیادی به واردات دارد و از این منظر می‌تواند در مواقع بحرانی كشور را با آسیب‌هایی مواجه كند.

١٣- پنج كشور عمده طرف واردات كالا به ایران در شش ماهه نخست سال ١٣٩٣ كشورهای امارات متحده عربی، چین، هند، جمهوری كره و تركیه هستند كه از نظر ارزشی ٧٠ درصد كالاهای وارداتی ایران از این پنج كشور بوده است. این در حالی است كه در دوره مشابه سال قبل، ایران ٦٥ درصد ارزش كالاهای وارداتی را از این كشورها خریداری می‌كرد. افزایش وابستگی به پنج كشور خاص در واردات با توجه به وابستگی تامین كالاهای اساسی از طریق واردات و در راستای تقویت اقتصاد مقاومتی در كشور، نكته مثبتی در بررسی آمار تجاری ایران به شمار نمی‌آید.

١٤- كاهش قیمت متوسط هر تن كالاهای وارداتی به حدود ٣٢٨/١ دلار و افزایش متوسط قیمت هر تن كالای صادراتی به حدود ٤٣٢ دلار، هر چند نشانگر افزایش و بهبود نسبی رابطه مبادله كشور نسبت به دوره مشابه سال قبل است، با این حال موید استمرار تجارت خارجی كشور بر مبنای صادرات كالاهایی با ارزش افزوده پایین در مقابل واردات كالاهایی با ارزش افزوده بالاتر است.
اخبار اقتصادی - اعتماد

زنگنه: به‌ محض لغو تحریمها صادرات نفت را افزایش می‌دهیم/واکنش عربستان به پیام نفتی ایران

اخبار اقتصادی - زنگنه: به‌ محض لغو تحریمها صادرات نفت را افزایش می‌دهیم

به گزارش ایسنا، بیژن زنگنه وزیر نفت پیش از شروع اجلاس 164 وزرای سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) در وین در جمع خبرنگاران گفت: ما می‌توانیم بلافاصله پس از لغو تحریمها به ظرفیت کامل تولید چهار میلیون بشکه نفت در روز بازگردیم.
 
وی با اشاره به موانع و مشکلات سیاسی افزود: هیچ مشکل فنی برای افزایش صادرات و بازگشت به تولید روزانه چهار میلیون بشکه نفت در روز نداریم.
 
بیژن زنگنه گفت: بر این اعتقادیم که حق ما است که صادرات نفت خود را افزایش دهیم.
 
گروه 5+1 شامل عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان ماه گذشته به یک توافق تاریخی با ایران درباره برنامه هسته‌ای دست یافتند.
 
وزیر نفت گفت: صادرات نفت خام ایران از روزانه دو میلیون و 500 هزار بشکه در سال 2011 به یک میلیون و 200 هزار بشکه در روز رسیده است.
 
به گزارش خبرگزاری فرانسه وی گفت: امیدوارم طبق توافق امضا شده بین ایران و 5+1 به ‌تدریج صادرات نفت خود را افزایش دهیم اما در این مرحله هیچ تغییری در صادرات نداریم.

--------------------------

واکنش عربستان به پیام نفتی ایران در اوپک

به گزارش خبرنگار مهر، یکصد و شصت و چهارمین نشست وزیران نفت عضو کشورهای صادرکننده نفت تا ساعاتی دیگر در قلب اروپا آغاز می شود که پیام جدید نفتی ایران و انتخاب دبیرکل جدید اوپک حساسیت ها را برای برگزاری نشست غول های نفتی جهان به اوج حساسیت رسانده است.

صنعت نفت ایران نزدیک به 50 سال است که با وجود یدک کشیدن عنوان بزرگترین دارنده مجموع ذخایر نفت و گاز جهان کماکان در حسرت در اختیار گرفتن کرسی دبیرکلی اوپک باقی مانده است و در این بین با وجود تمدید دبیرکل لیبیایی این سازمان، تاکنون اجماع برای انتخاب یک دبیرکل از بین ایران، عربستان و عراق فراهم نشده است.

در این بین هر چند ایران غلامحسین نوذری وزیر اسبق نفت و یکی از چهره های شناخته شده صنایع نفت خاورمیانه را به عنوان نامزد خود برای دبیرکلی اوپک معرفی کرده است اما در سوی مقابل عراقی ها و عربستان سعودی با معرفی "مجید المنیف" یک گام از تصاحب استراتژیک ترین کرسی نفتی جهان عقب نشینی نمی کنند.

بر اساس قانون اوپک برای انتخاب دبیرکل، نامزد کشوری برنده دوئل نهایی خواهد بود که تمام اعضا نسبت به انتخاب وی اجماع داشته باشند موضوعی که از سال گذشته تاکنون در بین اعضای اوپک حاصل نشده است.

ایران امروز عربستان و عراق را وتو می کند؟
بیژن زنگنه آذر ماه سال گذشته و پیش از در اختیار گرفتن سکان هدایت وزارت نفت دولت تدبیر و امید درباره برنامه کلیدی ایران به منظور احراز دبیرکلی اوپک در رقابت با عربستان و عراق، با تاکید بر این که ایران نباید اجازه دهد در دوره پیش رو کشور های عربی دبیرکل اوپک شوند، گفته بود: همانگونه که در گذشته انتخاب نماینده ایران برای سمت دبیرکلی وتو شد، در صورت انتخاب نامزد های دو کشور عربستان و عراق، ایران نیز باید این انتخاب را وتو کند.

در همین حال زنگنه وزیر نفت پس از پیروزی ایران در انتخابات دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز در جمع خبرنگاران با بیان اینکه انتخاب کاندیدای ایران به عنوان دبیرکل GECF تأثیری در تلاش ایران برای دستیابی به دبیرکلی اوپک نفت ندارد، تاکید کرده بود: ایران تصمیمی برای انصراف از کاندیداتوری دبیرکلی اوپک ندارد.

حسین کاظم پور اردبیلی نماینده ایران در هیئت عامل اوپک نفت هم با اعلام اینکه شانس کاندیدای ایران برای احراز پست دبیرکلی اوپک نفت کم نیست، یادآور شد: ایران برای احراز پست دبیرکلی اوپک مصمم است و وزارت نفت قصدی برای کناره گیری از کاندیداتوری دبیرکلی اوپک نداریم.

بیژن زنگنه شهریورماه سال جاری هم در یک برنامه تلویزیونی با تاکید بر اینکه ایران به منظور کسب دبیرکلی اوپک با بیان اینکه تصدی این کرسی چندان اهمیت ندارد اما ایران هم از حقوق خود کوتاه نخواهد آمد، بیان کرد: به هیچ کشوری در اوپک اجازه نمی دهیم که حق ایران به عنوان یکی از کشورهای موسس و قدیمی این سازمان را ضایع کند.

زنگنه در وین: برای انتخاب دبیرکل فکر نمی کنم به نتیجه برسیم
بیژن زنگنه شامگاه دیشب در وین در جمع خبرنگاران درباره انتخاب دبیرکل جدید اوپک در نشست روز جاری، گفت: در نشست پشت درهای بسته بحث دبیرکلی مطرح خواهد شد که فکر نمی کنم به نتیجه برسد.

وزیر نفت ایران همچنین با اعلام اینکه دو دوره دبیرکلی عبدالله سالم البدری، دبیرکل کنونی اوپک به پایان رسیده و دیگر نمی تواند تمدید شود، تصریح کرد: بعید می دانم در مورد هیچ کدام از کاندیداها اجماعی حاصل شود.

واکنش عربستان به پیام نفتی ایران در اوپک
در کنار انتخاب دبیرکل جدید اوپک و رقابت ایران با عراق و عربستان، استفاده از دیپلماسی فعال انرژی برای کاهش صادرات نفت سایر کشورهای عضو اوپک به منظور ایجاد شرایط بازگشت ایران به بازار جهانی دومین ماموریت بزرگ ایران در وین خواهد بود.

در این بین، علی النعیمی وزیر نفت عربستان سعودی در جمع خبرنگاران در پاسخ به این سوال که اگر تحریم نفتی ایران لغو شود آیا عربستان مجبور به کاهش صادرات خود خواهد شد؟ گفت: شما مرتب اگر اگر می کنید ... وارد سناریوهای (احتمالی) نشوید.

وی تاکید کرده است: بازار در بهترین وضعیت ممکن قرار دارد، تقاضا عالی و رشد اقتصادی در حال افزایش است و تولید نفت عربستان هم کاهش نمی یابد.

با این وجود بیژن زنگنه وزیر نفت در پیامی به سایر اعضای اوپک تاکید کرد: کشورهایی که تولید نفت خود را زیاد کردند با آمدن نفت ایران تولیدشان را کم کنند.

همزمان با کاهش تحریم های بین المللی علیه نفت ایران پس از توافق هسته ای ژنو، ایران قصد دارد صادرات روزانه نفت خود را برای سال 2014 میلادی تا سقف یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز افزایش دهد.

اخبار اقتصادی - ایسنا،مهر