زلزله خاموش در كمین شهروندان تهرانی

مدیرعامل شركت آب منطقه ای تهران هشدار داد

زلزله خاموش در كمین شهروندان تهرانی

خسرو ارتقایی در گفت و گو با  ایرنا عنوان كرد: این پدیده بر اثر برداشت بیش از ظرفیت سفره های زیر زمینی بروز می كند كه در منطقه هومند آبسرد باعث افت ۲ متری سطح‌ آب‌های زیرزمینی و در شهریار و ورامین حدود ۵/۱ متر شده است.

مدیرعامل آب منطقه ای تهران اضافه كرد: با توجه به نفوذ آب چاه‌های جذبی فاضلاب میزان ‌افت آب در تهران حدود نیم متر است و تهران در مقایسه با دشت‌های كرج و شهریار وضعیت بهتری دارد اما در مناطقی از جنوب تهران،قرچك و ورامین فرونشست زمین برخی ازمناطق مسكونی را تهدید می كند.

به گفته ارتقایی به منظور مقابله با افت سطح‌ آب‌های زیرزمینی، طرح‌های تغذیه مصنوعی در حاشیه رود كرج و ورامین دردست اجراست.

وی خاطرنشان كرد: همچنین در منطقه خلیج در بالادست یافت آباد تهران با همكاری شهرداری تهران طرح تغذیه مصنوعی اجرا می شود.

ارتقایی اضافه كرد: در زمان كنونی بیش از ۳۷ هزار حلقه چاه غیرمجاز در دشت تهران، شهریار و كرج وجود دارد كه ۱۲ هزار حلقه آن درشهر تهران است و بیش از ظرفیت سفره های زیرزمینی از این چاه ها برداشت می شود.

مدیرعامل آب منطقه ای تهران با بیان اینكه برای شهر تهران مشكلی برای برداشت آب وجود ندارد،گفت: با توجه به اینكه حفاری این چاه ها به منظور استفاده در فضای سبز و استخر بوده و كمك به شرب تصفیه شده است،حتی مجوز حفاری چاه داده می شود اما در خارج از مناطق ۲۲ گانه با حفر چاه ها‌ی جدید مقابله می شود.

به گفته این مقام مسئول به طور متوسط سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ حلقه غیرمجاز مسدود شده و جلو حفر چاه های جدید هم گرفته می شود.

وی خاطرنشان كرد: البته ۳۷ هزار حلقه چاه غیرمجاز طی سال های طولانی حفر شده ، هم اكنون دیگر آبی وجود ندارد و اگر چاهی حفر می شود آب چاه‌های موجود را می گیرد.

ارتقایی ادامه داد: با اجرای طرح فاضلاب و كاهش چاه های جذبی شاهد افت آب خواهیم بود كه باید به این امر پوشیده كردن كانال ها و دره ها از سوی شهرداری را هم اضافه كرد.مدیرعامل شركت آب منطقه ای تهران افزود:‌ در راستای حفظ آبخوان های شهر تهران و با اجرای طرح ساماندهی آب های جنوب تهران یكسری طرح های تغذیه مصنوعی در تهران اجرا می شود./ایرنا

 

 

 

ویدیو مرتبط :
ویدئوی اختصاصی بادبادک از شادمانی شهروندان تهرانی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

فرو نشست زمین ؛ سرطان خاموش و رقیب زلزله در کشور

 

 

 

گزارش، کیمیا عبدالله پور : فرونشست زمین، این سرطان خاموش در ایران به گونه نگران کننده ای - به ویژه در سالیان اخیر- به بلایای طبیعی افزوده شده است .

خطر فرونشست زمین تقریبا نیمی از دشت های ایران را تهدید می کند و فقط در سه دشت در استان تهران ، علاوه بر دشت هایی که سرطان خاموش آنها را بلعیده است ، سه دشت دیگر با وسعت حدود دو هزار کیلومتر مربع نیز در معرض خطر فرونشست قرار دارند.

ایران جزو 10 کشور بلاخیز جهان است . از 40 نوع بلا و حادثه که برای جهان تعریف شده است 30 نوع آن در کشور ما وجود دارد و اکنون پدیده فرونشست که ساخته و پرداخته دست بشر است نیز به این بلاها اضافه شده است.

با وجود تغییر اقلیم و کاهش بارندگی میزان هجوم انسان به سفره های زیر زمینی برای رفع نیازهای آبی بیشتر شده است که نتیجه این هجوم به هم خوردن تعادل بین طبیعت و خواسته های انسان است.

مدتی است از گوشه و کنار می شنویم که کارشناسان نسبت به پدیده ای به نام " فرونشست زمین " در کشور هشدار می دهند و آن را حتی دربرخی موارد از زلزله نیز خطرناک تر می دانند.

600 دشت در کشور وجود دارد که به اعتقاد کارشناسان از این تعداد 300 دشت در خطر فرو نشست قرار دارد.

فرونشست زمین مانند سرطان خاموشی است که کسی متوجه آن نمی شود و در آن امکان از دست دادن زمین برای همیشه اتفاق می افتد.

محمد جواد بلورچی مدیر زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور می گوید : فرونشست پایین رفتن تدریجی سطح زمین است که دلیل اصلی آن برداشت بی رویه از سفره های آبی زیر زمینی است.

برداشت بی رویه آب از منایع زیر زمینی باعث ایجاد خلل و فرج در خاک می شود و زمین مانند اسفنجی که آبش را گرفته باشند پایین می رود و دیگر آن قسمت از زمین برای همیشه از دست می رود.

به گفته وی با ایجاد فرو نشست ،‌ آبخوان آن منطقه برای همیشه از بین می رود.

بلورچی می گوید وقتی در کشور زلزله رخ می دهد بعد از مدتی خرابی موجود آباد می شود اما اگر زمینی دچار فرو نشست شود آن زمین برای همیشه از دست رفته است.

*** تاریخچه بررسی فرونشست در جهان

بر اساس اطلاعات کار گروه فرونشست در سازمان یونسک (IHP) ، کهن‌ترین فرونشست شناخته شده در ایالت آلاباما‌ی ایالات متحده در سال۱۹۰۰ میلادی به وقوع پیوسته است.

اساس مطالعات این کار گروه بررسی‌های تفصیلی بر روی 42 فرونشست در 15 کشور جهان بوده است. از حدود سال 1965 ، یونسکو اولین برنامه جهانی خود را برای چرخه‌های آبشناختی تحت عنوان "دهه جهانی آبشناسی" آغاز کرد که بررسی فرونشست‌ها در سال‌های بعد یکی از برنامه‌های اصلی آن شد.

در آوریل 1975 گروه کاری فرونشست در پاریس شکل گرفت که اساس کار آن بررسی رابطه شکل‌گیری این پدیده با آبهای زیرزمینی بود ، از آن تاریخ تا به امروز بررسی‌های بیشتری در این زمینه در کشورهای پیشرفته به ویژه در ایالات متحده و ژاپن انجام شده است که نتیجه آن کنترل شدید مصرف آب و تغییر در الگوی مصرف و توقف فرونشست‌ها در بسیاری از موارد بوده است.

در این بررسی‌ها از روشها و تکنیک‌های جدید مانند سیستمهای مکان‌یابی جغرافیایی پیشرفته (GPS)، رادار(InSAR & SAR) برای مکان‌یابی فرونشست‌ها به صورت گسترده‌ای استفاده شده است.

*** تاریخچه مطالعات فرونشست در ایران

با توجه به مصرف بی‌رویه آب در سطح کشور و داده‌های پراکنده مربوط به پایین آمدن سطح آب زیر‌زمینی، دریافتن اینکه فرونشست‌ها و پیامد‌های حاصل از آن به پدیده‌ای مشکل‌ساز در کشور تبدیل شده، کار دشواری نیست. بررسی‌های موردی در بخش‌های مختلف کشور نیز نمایانگر این امر است.

بررسی‌های موردی که برخی از آنها توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در این زمینه انجام گرفته عبارتند از:

▪ فرونشست بزرگ اختیار آباد در نزدیکی کرمان

▪ دشت کبودر‌آهنگ و فامنین در استان همدان که فروچاله‌های متعددی در این دشت دیده شده و روند شکل‌گیری آنها حتی نیروگاه شهید مفتح را تهدید می‌کند.

▪ دشت معین‌آباد ورامین در استان تهران که در آن شکاف زمین به طول ۴/۲ کیلومتر در منطقه مشاهده شد و حتی تا امروز شکافهایی به موازات آن در شکل‌گیری است. روند گسترش این فرونشست خطوط انتقال نیرو را تهدید می‌‌کند.

▪ دشت‌نظرآباد در استان تهران که بعضی از آثار فرونشست به صورت بالا‌آمدن لوله چاهها از سطح زمین و ماسه‌دهی چاهها مشاهده شده است. از سوی دیگر دشت‌های رفسنجان و مشهد نیز آثاری از پدیده فرونشست را نشان داده‌اند.

▪ در جنوب غرب تهران بزرگ، اندازه‌گیری‌های انجام شده توسط سازمان نقشه‌برداری کشور نشستی به میزان حدود یک‌ونیم متر را در ۹ سال گذشته در منطقه ۱۸ و ۱۹ شهرداری نشان می‌دهد. براساس بررسی‌های انجام شده، شواهدی در دست است که نشان می‌دهد این پدیده در دشت‌های دیگر ایران چون اراک، ‌نهاوند، خمین، گلپایگان، نطنز، یزد و ابرکوه نیز در حال شکل‌گیری است.

این موارد نمایانگر آن است که بازنگری و تغییر در استراتژی مدیریت منابع آب ایران در توسعه پایدار کشور اجتناب‌ناپذیر است.

بلورچی می گوید : فرو نشست دو نگرانی عمده را برای ما ایجاد کرده است که اولین و بزرگترین نگرانی از بین رفتن آبخوان است ، وقتی فضا از بین رفت دیگر هیچ شانسی برای برگشتن این فضا وجود ندارد.

تغذیه آبهای زیر زمینی 5/7 مترمکعب می باشد در صورتی که برداشت از سفره های زیرزمینی 7/7 متر مکعب است.

پدیده فرونشست در ابتدا نگرانی های کوچک تری به صورت موردی ایجاد می کند که عبارتند از هزینه هایی که به بخش کشاورزی ،‌زیر ساخت های کشور تحمیل می کند ، شکستن لوله جداره چاهها ، تخریب لوله ها ، بیرون زدن لوله جداره چاهها و کم شدن آبدهی چاهها ، ماسه دهی چاهها ، ایجاد ترک روی زمین و خرابی ساختمان ها و به تدریج از بین بردن هر آن چیزی که روی دشت است ،

اما در بلند مدت از دست دادن همیشگی زمین و منابع آبی زیر زمینی است.

بلورچی گفت: کار بر روی پدیده فرونشست از حدود سال 84 که بررسی آن دقیق و شدید شد توسط سازمان نقشه برداری کشور آغاز شد در پی آن با نمونه برداری هایی که اطراف تهران انجام گرفت متوجه شدیم که زمین بخش هایی از جنوب تهران در حال پایین رفتن است .

در پی آن طرح تحقیقات توسط سازمان زمین شناسی کشور آغاز شد . بررسی ها شکل گرفت و قرار بر این بود که در برنامه پنچ ساله چهارم 5 استان کشور از جمله تهران ، خراسان رضوی ، کرمان ، اصفهان و قزوین مورد بررسی قرار گیرند و مناطق مورد تهدید از نظر فرو نشست شناسایی شوند.

بلورچی ادامه داد: اولین هدفی که ما تعقیب کردیم این بود روشی پیدا کنیم که بشود با سرعت بیشتر و هزینه ای کمتر محدوده فرو نشست در دشت هایی که کشور را تهدید می کند مشخص کنیم.

بعد از بررسی های صورت گرفته مشخص شد که فقط سه روش در جهان وجود دارد که می شود این کار را کرد که یکی استفاده از GPS ، استفاده از ترازیابی دقیق به صورت خطی در راستای جاده های کشور و استفاده از تصاویر ماهواره ای است.

وی درباره استفاده از GPS گفت: دراین راستا سازمان نقشه برداری کشور کمک زیادی کرد ولی بدی آن این است که نقطه ای اندازه گیری می کند و دامنه آن وسیع نیست.

استفاده از تراز یابی دقیق به صورت خطی در راستای جاده های کشور نیز پهنه وسیعی را در اختیار ما نمی گذارد.

مدیر زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور افزود:

بهترین و تنهاترین روش دقیقی که وجود دارد و پهنه فرونشست را اندازه گیری می کند استفاده از تصاویر ماهواره ای رادار است که این تصاویر به طور مرتب از سطح زمین گرفته می شوند و با آنها می توان با دقت میلیمتر دقت سطح زمین را اندازه گیری کرد.

وی گفت: بررسی های راداری هر پنج استان تقریبا به صورت بخشی انجام شد. این بررسی ها در استان های تهران و قزوین کاملا تمام شد و در استان خراسان رضوی در بسیاری از دشت ها انجام شد و در اصفهان تقریبا تمام شد و در استان کرمان هم بررسی های راداری در سه دشت انجام شد و بقیه در حال انجام است.

بلورچی اظهارداشت: متاسفانه وضعیت نگران کننده است .بسیاری از دشت هایی که مورد بررسی قرار گرفتند میزان بالایی از فرو نشست را نشان می دهند مثلا دشت کاشمر در استان خراسان رضوی و رفسنجان با نرخ حدود 30 سانتیمتر در سال تا کنون رکورددار هستند.

دشت های دیگر مانند " دشت مهیار " در استان اصفهان ، " دشت اصفهان " ،‌" دشت کاشان " ، " دشت تهران " ، " هشتگرد " ، " ورامین " ،‌" مشهد " و " دشت قزوین " با 25 سانتیمتر در سال فرو نشست نرخ هایی است که هر ذهن فعال و متفکری را نگران آینده این دشت ها می کند.

بلورچی گفت: دراستان تهران هفت دشت وجود دارد و فقط در دو دشت آبسرد در دماوند و دشت اشتهارد فرو نشست مشاهده نشده است .البته دلیل آن برداشت درست از منابع زیر زمینی نیست بلکه به نوع دانه بندی خاک بر می گردد.

دشت های وسیعی در کشور وجود دارد مانند دشت تهران که حدود 500 تا 600 کیلومتر مربع است یا دشت ساوجبلاغ حدود 600 کیلومتر مربع است یا دشت ورامین حدود 800 کیلومتر مربع است که تمام اینها در حال فرو نشست هستند.

به گفته بلورچی میانگین فرونشست این دشت ها از 10 سانتیمتر کمتر نیست و این نرخ بسیار بالای جهانی است ، در جهان چیزی در حد سانتیمتر نگران کننده است حالا ما دهها برابر آن را داریم و این نشان می دهد که چقدر باید به نحوه بهره برداری از آبهای زیر زمینی اهمیت دهیم و چقدر باید نگران آینده باشیم.

بلورچی در ادامه در خصوص دشت های استان فارس گفت: متاسفانه در پنج ساله چهارم به استان فارس نپرداختیم ، فارس یکی از استان هایی است که بدون شک بیشترین نرخ فرونشست در کشور را دارد.

چندی پیش استاندار فارس اعلام کرده بود که حدود 60 دشت دراین استان دچار پدیده فرونشست شده است.

مدیر زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: با توجه به اینکه در تمام کشور پدیده فرونشست مشاهده شده است در برنامه پنجم تلاشمان این است که این طرح را به کل کشور تعمیم دهیم و همه 31 استان کشور مورد بررسی قرار گیرد.

وی اظهار داشت: بدون شک نگرانی های ما در استان های پربارش مانند شمال کشور نیز کمتر از استان های خشک ایران مرکزی نیست. بررسی هایی که در چند ماه گذشته در شمال کشور داشتیم ، دشت اردبیل را با فرو نشست جدی مواجه دیدیم .

همچنین GPS سازمان نقشه برداری در استان گلستان سالی 8 سانتیمتر فرو نشست را در آن اندازه گیری کرده است و این نشان می دهد نیازی نیست که ما در مناطق خشک دنبال فرو نشست بگردیم حتی درکنار دریاچه ارومیه نیز فرونشست وجود دارد که توسط سازمان نقشه برداری کشور شناسایی شده است.

این نشان می دهد که ما در همه جای کشور حتی دشت کوچکی در یک منطقه پربارش نیز با پدیده فرو نشست مواجه ایم و دلیل آن هم برداشت بی رویه از منایع زیر زمینی است به عبارتی برداشت ما با میزان تغذیه آبخوان هماهنگی ندارد که این مسئله جای نگرانی ایجاد می کند.

ایران کشوری است که دارای خشکسالی های مستمر و طولانی است و ایرانی در طول تاریخ همیشه زندگی اش را بر مبنای آب زیر زمینی برنامه ریزی کرده است و در چنین اقلیم خشکی تمدن چند هزار ساله داریم.

چون بارندگی ها در کشور ما دائمی نیست اگر منایع زیر زمینی از بین برود امکان اینکه بتوانیم روشی برای جایگزینی منابع آبی پیدا کنیم بسیار سخت است و این عزم ملی را می طلبد تا همه مردم خودشان را موثر و مقصر در از بین رفتن آب زیر زمینی بدانند.

باید به کشاورز روش درست کاشت و داشت آموزش داده شود تا با برداشت بی رویه از منابع آبی زیر زمینی آینده خود و نسل بعدی را از بین نبرند.

*** پیشگیری از پدیده فرونشست

بلورچی گفت: جلسات متعددی در کارگروه ملی کاهش مخاطرات فرو نشست برگزار شد و وزارت نیرو پروژه های متعددی در این خصوص تعریف کرد.

وی افزود: پروژه های زیادی تعریف شده است اما پدیده ای که به صورت ملی در حال رخ دادن است با بخشنامه ، دستور و قانون حل نمی شود ، مجریان قانون که همان مردم هستند می توانند با انجام دادن کارهایی که مسوولان از آنها می خواهند از این مسئله پیشگیری کنند.

تا 100 سال پیش همه از قنات استفاده می کردند و هیچ مالکیتی نسبت به آن وجود نداشت اما اکنون هر کسی خود را مالک چاه و یا هر آبی که به آن وصل است می داند ، این نقطه نگران کننده ما است.

بلورچی معتقد است مردم نباید بگذارند کسی چاه غیر مجاز حفر کند و هر کسی نسبت به آبی که از زمینش می گذرد احساس مالکیت کند.

در برخی نقاط فرو نشست کاری کرده که اکثر خانه ها دچار ترک های ریزی شده است که حتی توسط ساکنان نیز حس نمی شود و متاسفانه این مناطق در زمین لرزه های کوچک می توانند متحمل خسارت های بزرگ شوند.

مدیر زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: ما نباید فقط به این قضیه فکر کنیم که فعلا نیاز آبی خود را برطرف کنیم در حالی که با حرکت نادرست در طبیعت ، زنجیره ای را از گردونه طبیعت پاره می کنیم و به ضرر خودمان تمام می شود، در واقع ما خودمان مسوول کار های خود هستیم.

پدیده فرونشست خطرش بیشتر از زلزله است چون وقتی شهری زلزله بیاید بعد از چند سال بالاخره بازسازی می شود اما شهری که در اثر فرونشست از بین برود و آبخوانش تخلیه شود دیگر با هیچ انرژی و سرمایه گذاری باز سازی نمی شود.

حال مسئله این است که ما برای حفظ زمینی که روی آن زندگی می کنیم چقدر احساس مسوولیت می کنیم.... / تحلیل : ایرنا