اینترنت در خدمت توسعه دموكراسی

 

 

پروفسور یحیی كمالی پور، رئیس دپارتمان ارتباطات و مدیر مركز مطالعات جهانی دانشگاه پوردو آمریكا و همچنین سردبیر نشریه گلوبال میدیا است. كمالی پور چهره ای واجد صلاحیت برای بررسی جوانب گوناگون موضوع " دموكراسی و اینترنت " است. وی اگرچه فضای اینترنت را ذاتاً دموكراتیك می داند، ولی به این نكته نیز اشاره می‌كند كه در حال حاضر اكثر مردم جهان، یا لااقل اكثر مردم جهان سوم، به اینترنت دسترسی ندارند و هم از این رو دموكراسی الكترونیك در عموم كشورهای جهان، رویایی است كه تحقق آن را باید در آینده انتظار كشید. متن زیر گفتگویی است با این استاد ارتباطات درباره مقوله دموكراسی و اینترنت به طور عام و مفهوم دموكراسی الترونیك به طور خاص.

 

***

تعریف شما از دموکراسی الکترونیک چیست؟ اساساً آیا چنین پدیده ای در جهان شکل گرفته است؟

دموکراسی در واقع به معنای "دوری جستن از استبداد و خود کامگی و برقراری عدالت و آزادی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، رسانه ای و دینی است".  یکی از دستاوردهای انقلاب اطلاعاتی و فراگیرشدن ابزارهای الکترونیک - که ارتباط آزاد از طریق شبکه  جهانی اینترنت را برای بشر فراهم ساخته - فرو پاشی نظم کهنه ارتباطی حاکم برجهان و خاتمه دادن به سیر یک طرفه جریان اطلاعات از سوی غرب به شرق است.

علاوه بر آن، اینترنت - بر خلاف رسانه های سنتی-  دراختیار و کنترل یک صاحب مشخص و یا شرکت خاص نیست. در نتیجه امروز هر فرد، در هر نقطه از دنیا، با برخورداری از دانش و تکنولوژی می تواند قسمتی از اینترنت را مالک شود و از راههای گوناگونی که برای همگان فراهم است ( مثل بلاگ، "فیسبوک"، "مای اسپیس"،" توئیتر" و "یوتیوب" عملا وارد یک ارتباط تعاملی و دوسویه  شود و آنچه را که مایل است با دیگران در میان بگذارد از طریق نوشتار، گفتار و یا تصویر نشر دهد. این امکان بی سابقه را می توان دموکراسی الکترونیک نامید.  

منتقدین این مفهوم معتقدند در شرایطی که بسیاری از مردم جهان هنوز به تلفن دسترسی ندارند، سخن گفتن از پیدایش دموکراسی اینترنتی، خیال اندیشی است. نظر شما در این باره چیست؟

از دیدگاه من، خیال اندیشی می تواند بار مثبتی نیز داشته باشد به خصوص اگر این خیال اندیشی شامل آرزوهایی مثل دنیایی بهتر برای بشر و رسیدن به جهانی متعادل تر، کم تنش تر، آگاهتر و آزاد تر باشد. باید امیدوار بود و خیال های خوب را پرورش داد. البته هنوز اکثر مردم جهان، به خصوص در کشورهای در حال توسعه و یا جهان سومی، از وسائل الکترونیک و دسترسی به شبکه جهانی اینترنت بهره مند نیستند ولی در افق آینده می توان به روشنی دید و امیدوار بود که آنان نیز در آیندهای نه چندان دور از این انقلاب ارتباطاتی بهره مند خواهند شد.

آیا دموکراسی الکترونیک شکل خاصی از دموکراسی مستقیم است یا اینکه خود نوع تازه ای از دموکراسی است؟

بر اساس آنچه در ابتدا گفتم، دموکراسی در هر زمینه ای تابع مولفه هایی است که جهانی هستند. من در علوم سیاسی و اجتماعی متخصص نیستم، ولی از دیدگاه ارتباطاتی به جریان آزاد خبر و اطلاعات ارج می گذارم و بر این باورم که هیچ کشوری نمی تواند از آزادی سخن بگوید مگر آنکه رسانه هایش آزاد باشند.

من منظور شما را از دموکراسی مستقیم و غیر مستقیم درک نمی کنم. دموکراسی، دموکراسی است؛ عدالت، عدالت است؛ انصاف، انصاف است  و ... .

آنچه مهم است این است که منافع جمعی و یا ملی نباید فدای منافع گروهی، حزبی و شخصی گردد. من در هر شرایطی الویت را به منافع جمعی می دهم. متاسفانه این نکته در معادلات ارتباطاتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گم شده و نیاز به بازنگری و توجه خاص دارد. به بیان دیگر نباید  منافع مشترک را که جزیی از منافع شخصی همگان است از یاد برد.

آیا رای دادن اینترنتی عموماً به افزایش شمار رای دهندگان منجر می شود؟

آری و نه! در بین جوانانی که دسترسی به اینترنت دارند و دوست دارند در امور سیاسی و اجتماعی نقش آفرین باشند، برخورداری ازامکان رای دادن اینترنتی می تواند به افزایش حضور آنان در رای گیری منجر شود. کما اینکه در انتخابات ریاست جمهوری امریکا که  به پیروزی آقای اوباما منجر شد، شمار آرای جوانانی که از طریق اینترنت رای داده بودند افزایش چشمگیری داشت. ولی اینترنت را نمی توان در رابطه با میزان مشارکت افراد مسن تر جامعه به عنوان یک عامل تاثیر گذار مورد محاسبه قرار داد.

اینترنت در کدام نقاط یا کشورهای جهان تاثیر بیشتری بر روی سیاست داشته است؟

در کشورهایی که اینترنت بصورت یک رسانه جمعی عمل می کند و در دسترس عموم است تاثیر گذار بوده است.  مشارکت و تاثیر گذاری اینترنت بستگی به فراهم بودن آن ، میزان فراگیری آن  و دانش رسانه ای کاربران وسائل الکترونیک دارد.

برخی معتقدند دموکراتیزه کردن رسانه اینترنت مهمتر از اینترنتی کردن دموکراسی است. نظر شما در این باره چیست و اساساً دموکراتیزه کردن اینترنت یعنی چه؟ آیا الان فضای اینترنت دموکراتیک نیست؟

به نظر من، فضای اینترنت دمکراتیزه و آزاد است ولی دخالت دولتها و نهادها ی ذی نفع در کنترل این شبکه جهانی، مانعی در راه استفاده بهینه از این کانال ارتباطاتی است. منظور من این نیست که تولید و نشر محتوا باید از یک آزادی کامل( بدون لحاظ کردن مساله مسئولیت اجتماعی) برخوردار باشد و مثلا دروغ پردازی و شایعه پردازی بلا مانع باشد. به قول ارسطو میانگین طلایی، بهترین گزینه است.

آیا بمباران اطلاعاتی شهروندان از سوی سایت های اینترنتی، به سود تحقق دموکراسی است؟

آیا منظور از بمباران اطلاعاتی آگاه ساختن است یا گمراه کردن و یا پروپاگاندا؟ اگر هدف، مثبت و در راستای منافع جمعی و ملی باشد، چندان مشکل آفرین نخواهد بود.  ولی در هرحال، توازن در کمیت و کیفیت، بهترین روش است چه از طریق اینترنت و چه از طریق رسانه های سنتی. بدون شک هیچ نوع بمبارانی، چه اینترنتی و رسانه ای و یا تبلیغاتی موجب تحقق دموکراسی نخواهد شد.  دمکراسی یک فرایند فرهنگی، رفتاری و فکریست  که با تزریق و بمباران تحقق نخواهد یافت.

آیا فراوانی اطلاعات در فضای اینترنت، مانعی بر سر راه تصمیم گیری سیاسی شهروندان نیست؟

اگر فرضا شما به یک میهمانی دعوت شده باشید که انواع و اقسام غذاها فراهم باشد ، مسلما دست به انتخاب خواهید زد. انتخاب شما  نیز بر اساس تجارب قبلی و ذائقه شخصی شما خواهد بود. این یعنی برخورداری از حق انتخاب. حال اگر به میهمانی دیگری دعوت شوید که  حق انتخاب شما به یک یا دو نوع غذا محدود شود و هیچیک نیز باب طبع شما نباشد چه می کنید؟  آیا گرسنگی را ترجیح می دهید یا آنکه از بین آن دو یکی را انتخاب کرده و خود را سیر خواهید کرد؟

واقعیت این است که انسانها نیازها و ذائقه های گوناگون دارند و نباید انتظار داشته باشیم که همگان نیز آنچه من و شما می پسندیم را دوست داشته باشند.  بلکه باید به خواست و ذائقه آنها احترام گذاشت. با مطرح کردن این مثال، من فکر نمی کنم که حجم اطلاعات تاثیر معکوسی در تصمیم گیری داشته باشد.  بقول خودمان، "دانستن، توانستن است" و "توانا بود هرکه دانا بود."

مهم ترین وجوه مثبت و منفی تاثیر اینترنت بر سیاست چیست؟

قرار نبود که مرا وارد معرکه اسفبار سیاست کنید که در آن منافع شخصی و گروهی بر منافع ملی و جمعی ارجحیت دارند. من شک ندارم که شبکه جهانی اینترنت، اگر به صورت فعلیت تداوم پیدا کند، تاثیرات مثبتی در اشاعه دموکراسی در اقصی نقاط دنیا خواهد داشت.

افشای اسناد محرمانه و مکاتبات دیپلماتیک آمریکا که گروه افشاگر ویکی لیکس چندی پیش بخش هایی را منتشرکرده، نمونه بارزی از فضای آزاد اینترنت است.  البته استفاده از این فضای آزاد به وسیله افراد و گروه‌های تروریستی و دزدان سایبر می تواند مشکل آفرین باشد.

بدون شک هیچ شرایطی و هیچ تکنولوژی نمی تواند همیشه ایده‌آل و مطلوب  باشد.  ولی‌ در نهایت «آزادی و دانایی به از استبداد و نادانی است.»../عصرایران

ویدیو مرتبط :
برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان توسعه ی منابع انسانی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

توقف توسعه اینترنت پرسرعت در کشور/ چالش جدید برای ارائه خدمات ADSL

ارائه دهندگان اینترنت پرسرعت که پیش از این عدم همکاری شرکت مخابرات برای در اختیار گذاشتن فضا و امکانات لازم را مانع توسعه ADSL عنوان می کردند این بار اعلام می کنند که به دلیل عدم تخصیص پهنای باند اینترنت توسعه اینترنت پرسرعت متوقف شده است.

 

به گزارش مهر، مشکل عدم همکاری شرکت مخابرات ایران برای در اختیار گذاشتن فضا و امکانات مخابراتی طبق قرارداد فی مابین شرکتهای PAP و شرکت مخابرات ایران و به تبع آن شرکتهای مخابرات استانی با تصویب و ابلاغ مصوبه 97 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که به آئین نامه تعاملی مخابرات و شرکتهای ندا نیز موسوم است در حال حل و فصل بوده اما مدیران شرکتهای ندا همچنان مانع اصلی توسعه ADSL در کشور را عدم تخصیص پهنای باند مورد نیاز برای ادامه کار و توسعه و دستیابی به آن چه که اهداف برنامه پنجم توسعه تعیین کرده عنوان می کنند.

طبق اهداف درنظر گرفته شده برای برنامه پنجم توسعه کشور باید تا سال 95 بیش از 50 درصد خانوارهای ایرانی از اینترنت پرسرعت برخوردار باشند.

وضعیت فعلی اینترنت پرسرعت در ایران

شمار کاربران اینترنت پرسرعت در کشور طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تا پایان آبان ماه به حدود 700 هزار نفر رسیده و این در حالی است که شرکتهای بخش خصوصی دارای پروانه خدمات انتقال داده‌ها حدود یک میلیون و 250 هزار و 818 پورت پرسرعت اینترنت در کل کشور نصب کرده اند که به دلیل آنچه که عدم تامین پهنای باند مورد نیاز از سوی مخابرات عنوان می کنند حدود 560 هزار پورت پرسرعت مورد بهره برداری قرار نگرفته است چرا که این شرکتها معتقدند در شرایط فعلی اضافه شدن کاربر جدید باعث افت کیفیت ارائه خدمات اینترنت ADSL خواهد شد.

براین اساس تعداد پورت‌های منصوبه در استان تهران از سوی شرکتهای PAP تا آخر آبان امسال حدود 448 هزار و 994 پورت بوده که از این تعداد حدود 260 هزار و 850 پورت دایر شده است. این در حالی است که شرکت مخابرات استان تهران نیز به صورت جداگانه به واگذاری اینترنت پرسرعت اقدام می کند که طبق آخرین اخبار حدود 60 هزار مشترک دارد.

در صورت مقایسه این آمار با مهرماه سال جاری مشخص می شود که شرکتهای PAP در مجموع 38 هزار و 749 پورت جدید ADSL  در 426 شهر کشور در یک ماه نصب کرده‌اند که از این تعداد تنها 19 هزار و 720 پورت به بهره‌برداری رسیده و تحویل کاربر شده است.

توقف ناخواسته توسعه اینترنت پرسرعت در کشور

شرکتهای PAP معتقدند که عدم تخصیص پهنای باند اینترنت به قدری بر فعالیت آنها تاثیر گذاشته که این شرکتها با وجود در اختیار داشتن تعداد زیادی پورت های منصوبه – پورت‌هایی که در مراکز مخابراتی نصب شده اما هنوز به کاربر واگذار نشده – بی استفاده مانده است.

این شرکتها اعلام می کنند جذب کاربر جدید و اضافه نشدن پهنای باند مورد نیاز برای عملیات توسعه ای باعث می شود تا همان ظرفیت میان کاربران جدید و کاربران فعلی تقسیم شود و کیفیت ارائه خدمات به مشتری ها پائین آید. به همین دلیل شرکتهای ندا برای این که مشتری های ثابت خود را از دست ندهند، سعی می کنند تا زمانی که پهنای باند مورد نظر برای توسعه تامین نشود بسیار محتاطانه عمل کرده و از جذب مشترک جدید خودداری کنند و به نوعی توسعه ADSL را متوقف کنند.

ابوطالب برزگر مدیر روابط عمومی گروه شرکت های ندا در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در گذشته عمده مشکل شرکتهای PAP مربوط به عدم در اختیار قراردادن امکان نصب تجهیزات در مراکز مخابراتی بود گفت: هم اکنون و با تحول جدیدی که نتیجه آئین نامه تعاملی رگولاتوری است و نیز تعامل با شرکت مخابراتی وضعیت به مراتب بهتر شده به نحوی که تغییراتی در مواضع شرکتهای مخابراتی ایجاد شده است. برای مثال قرار است چند صد هزار پورت به مجموع پورت های فعلی شرکتهای ندا در استان تهران اضافه شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در مراکز مخابراتی استان تهران به هر شرکت PAP، هزار زوج سیم مسی می دهند که این رقم با احتساب 10 شرکت PAP به معنی توسعه 10 هزار پورتی در هر مرکز مخابراتی تهران است اضافه کرد: در تهران 25 مرکز مخابراتی وجود دارد که PAP ها در آن تجهیزات نصب کرده اند و با روند فعلی، تنها در فاز اول و در کانکس ها، مجموعا توسعه 250 هزار پورت امکان پذیر خواهد بود.

بزرگر با اشاره به نگرانی شرکتهای PAP از اینکه در بسیاری از مناطق پورت نصب کرده اند اما به دلیل نبود پهنای باند اینترنت مجبور شده اند جلوی فروش را بگیرند تا کیفیت ارائه خدمات به مشتری های موجود خراب نشود ادامه داد: شرکت ارتباطات زیرساخت ظرفیت ندارد که پهنای باند مورد نیاز را تامین کند و از طرفی شرکتهای مخابرات استانی انتظار دارند PAP ها از داخل استانها پهنای باند خریداری کنند.

نیاز کشور به افزایش چند 10 گیگابیت پهنای باند

این مقام مسئول در گروه شرکتهای PAP با انتقاد از وضعیت نامناسب خطوط STM1 ارائه شده توسط شرکت های مخابرات استانی به مهر گفت: مشکل موجود مخابرات این است که عمدتا خدماتشان اختصاصی (Dedicated) نیست. یعنی مخابراتها خود چند خط STM1 از زیرساخت می خرند و به چندبرابر قیمت و به چند متقاضی می فروشند. برای نمونه در استان خراسان از خط STM1 بیشتر از 40 مگابیت برثانیه نمی توان بهره برداری کرد چرا که چند کاربر به صورت همزمان از همان لینک استفاده می کنند که هم کم فروشی اتفاق می افتد و هم بازار سیاه درست می شود.

بزرگر با بیان اینکه در مقایسه با شرکتهای استانی، وضعیت پهنای باند ارائه شده توسط شرکت ارتباطات زیرساخت به مراتب بهتر است گفت: حداقل خیالمان راحت است که از 155 مگابیت بر ثانیه می توان به طور واقعی از 130 مگابیت آن استفاده کرد. البته آن 20 مگابیت باقی مانده هم به دلیل مسائل فنی است و زیرساخت کم فروشی نمی کند.

وی گفت: شرکتهای مخابرات استانی لینک ارتباطی داخل استان – اینترانت- را به شرط اینکه PAP ها اینترنت را هم از آنها خریداری کنند ارائه می دهند. در واقع شرکتهای مخابرات استانی توقع دارند PAP ها اینترنت را از زیرساخت خریداری نکنند و هردو بستر اینترنت و اینترانت را از استان ها تهیه کنند.

مدیر روابط عمومی گروه شرکتهای ندا گفت: اگر واقعا می خواهند در برنامه پنجم توسعه به 12 میلیون پورت برسد و یا اگر اضافه شدن چندصد هزار مشترک به تعداد مشترکان اینترنت پرسرعت کنونی تا آخر امسال مدنظر است باید حداقل 30 کیلوبیت پهنای باند برای هر مشترک درنظر بگیرد.

وی با بیان اینکه اضافه کردن 300 هزار مشترک به شبکه فعلی نیازمند حدود 9 گیگابیت افزایش ظرفیت است خاطرنشان کرد: این مشکل با آوردن تنها دو STM16 به کشور حل نمی شود و نیاز به یک فکر کلی و ظرفیت مازاد دارد. یعنی باید چند 10 گیگابیت باید به ظرفیت پهنای باند کل کشور اضافه شود.

پهنای باند خریداری شده به روز توزیع می شود

اما معاون نگهداری و مدیریت شبکه ارتباطات زیرساخت با تایید نیاز کشور به پهنای باند بسیار بیشتر از شرایط فعلی به مهر گفت: قبول داریم که نیاز به پهنای باند اینترنت بیشتری در کشور وجود دارد اما با توجه به شرایط موجود نمی توان یک دفعه این حجم ظرفیت را وارد کشور کرد.

احمد پورنگ نیا با بیان اینکه مشکل افزایش ظرفیت پهنای باند کشور باید به مرور حل شود و ما درصدد رفع این مشکل هستیم گفت: پهنای باند اینترنت کشور نسبت به سال گذشته دو برابر شده است به نحوی که درسال گذشته حدود 77 لینک STM1  فعال در کشور وجود داشت اما هم اکنون این تعداد به 160 لینک STM1 رسیده است.

وی با اشاره به نیاز و تقاضای پهنای اینترنت کشور گفت: شرکت ارتباطات زیرساخت پهنای باند وارد شده از درگاههای بین المللی به کشور را بلافاصله توزیع کرده و هیچ ظرفیت خالی را نگهداری نمی کند.

پورنگ نیا با بیان اینکه پهنای باندی که به کشور وارد می کنیم را ظرف چند روز به متقاضیان توزیع می کنیم به مهر گفت: این پهنای باند طبق لیستی که شرکتهای PAP ارائه می دهند و طبق نوبت در اختیار این شرکتها قرار می گیرد.../مهر