خواص مرزه

 

 

 

 

مرزه (Summer savoury) كه از گیاهان خانواده نعناع به شمار می ‌رود، در فاصله ماه‌های تیر تا شهریور در ایران به گل می‌ نشیند.

 

مرزه گیاه چند ساله ای است كه بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست.

 

قسمت های هوایی به انضمام برگ ها که در بعضی مواقع، فقط قسمت های فوقانی گل دار جمع آوری می گردد، به صورت خوشه ای دسته شده و یا بر روی قاب های چوبی پهن كرده و در سایه و با حرارت مصنوعی كمتر از 40 درجه سانتی گراد خشك می شوند.

 

برگ‎های آن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ و باریک و نوک تیز و پوشیده از کرک و دارای تارهای غده‎ای فراوان اسانس‎ دار است.

 

 

فرآوری

اسانس مرزه از تقطیر با بخار آب از برگ ها و سرشاخه های برگدار حاصل می شود. این اسانس مایعی بی رنگ و یا مایل به زرد و دارای عطر و بوی تند و زننده ای و با مزه ای كه طعم فلفل را به یاد می آورد، می باشد.

 

 

 

 

این گیاه دارای 0/8 تا 1/5درصد اسانس به همراه تانن، رزین و موسیلاژ می باشد. اسانس مرزه درصنایع غذایی كاربرد دارد.

 

 

کاربرد مرزه

اسانس گیاه مرزه دارای طبیعت گرم و اثرات تقویت کننده معده، تسهیل كننده عمل هضم، ضد نفخ و مُدر ( ادرار آور ) است.

برای معالجه اسهال بسیار مناسب است و یک ضدعفونی كننده قوی می باشد.

این گیاه را به عنوان چاشنی و ادویه به همراه لوبیا، سالاد فصل، خیار، ماهی، گوشت، كالباس و سوسیس مصرف می کنند.

دارویی به نام تیمیان Thymian در داروخانه های كشور وجود دارد كه از گیاه مرزه، آویشن، رازیانه و اكالیپتوس تهیه می شود و دارای اثرات ضد سرفه و خلط آور می باشد.

این گیاه در ایران جزو سبزی‎های خوراکی است و به صورت خام و پخته در غذاها مصرف می‎شود.

دارای خاصیت بادشكن و همچنین دافع كرم می باشد.

به صورت دم كردنی در رفع گرفتگی معده و روده موثر می باشد.

 

كشف تركیبات ضد درد در گیاه مرزه

تحقیقات نشان می‌ دهد چهار تركیب شیمیایی ضد درد در گیاه مرزه وجود دارد.

گیاهی كه در این تحقیق استفاده شده با نام علمی(Satureja hortensis ) "ساتوریا خوزستانیكا" شناخته می ‌شود كه محل رویش طبیعی آن در استان‌های خوزستان و لرستان است و در گویش محلی به نام "مرزه خوزستانی" شناخته می‌ شود.

رویش مرزه خوزستانی نه تنها در این استان، بلكه در سایر استان‌های جنوبی تا میانه ایران نیز وجود دارد.

آن چه در تحقیق جدید به آن اشاره شده وجود تركیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی و ضد درد در نمونه‌هایی از گیاه است كه نه به شكل وحشی، بلكه به صورت دستی كاشته شده‌اند.

پیش از این به خواص 2 تركیب از 4 ?تركیب شیمیایی موجود در قسمت برگ و ساقه مرزه اشاره شده بود. این دو تركیب عبارتند از: بتا سیتروزول و اسید اورسولیك. به عنوان مثال تركیب بتا سیتروزول كه در بادام زمینی نیز وجود دارد، منجر به توقف رشد غده پروستات در حیوانات آزمایشگاهی می ‌شود.

همچنین گزارش‌های متعددی مبنی بر اثر ضد التهابی اسید اورسولیك برای درمان سوختگی‌ ها و نیز اثر بازدارندگی آن بر رشد تومورها منتشر شده است.

خواص ضد التهابی اسید اورسولیك منجر به استفاده وسیع از این تركیب در صنایع آرایشی شده است.

تا كنون گزارش‌های مختلفی درباره وجود انواعی از روغن‌های ضروری در این گیاه به چاپ رسیده است.

علاوه بر این، سه گزارش علمی مختلف در ایران در فاصله سال‌های 2003 تا 2005 میلادی، به خواص ضد التهابی و ضد میكروبی این گیاه اشاره كرده‌ اند.

در بین مصارف بومی از گیاه مرزه در ایران می توان به استفاده از آن برای تسکین دندان درد اشاره کرد.

 

تاثیر مرزه در درمان دردهای عصبی

مصرف مرزه در درمان دردهای عصبی و نرمی استخوان تاثیر دارد.

به گزارش ایسنا،‌ اگر روزانه 100 گرم مرزه در 500 گرم آب جوشانده شود و تا 5 روز مصرف گردد، علاوه بر این كه باعث تقویت معده می‌ شود، در رفع زخم روده نیز موثر است.

همچنین حمام ( بُخور ) جوشانده برگ های گیاه مرزه در رفع دردهای روماتیسمی ، عصبی و نرمی استخوان نیز موثر است.

 

اثرات ضد انعقادی خون گیاه مرزه

محققان تاثیر گیاه مرزه را بر افزایش فعالیت فاکتورهای انعقادی خون در حیوانات آزمایشگاهی نشان دادند.

تحقیقات این پژوهشگران نشان می دهد که مصرف سه بار در روز گیاه مرزه و هر بار به میزان 50 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، موجب افزایش پروترومبین (PT) و پارشیال پروترومبین (APTT) فعال شده می گردد که هر دو از فاکتورهای انعقادی خون می باشند.

 

 

کاهش چربی خون

یک طرح تحقیقاتی که در آزمایشگاه مركز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یك سال انجام شد، نشان داده است که گیاه "مرزه" با نام علمی "ساتوریا خوزستانیكا" اگر درست مصرف شود، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان كاهش می دهد.

لازم است پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شكل كپسول خوراكی درآورند تا برای كنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند.

 

گیاه مرزه ، وزن را کاهش می دهد

پژوهشگران دانشگاه علوم پزشكی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادی كه از رژیم غذایی كم كالری همراه با مكمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می كنند، در كاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند كه فقط رژیم غذایی كم كالری مصرف می كنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی كه در مجله پزشكی دانشگاه علوم پزشكی تبریز منتشر شد، برای كاهش وزن، رژیم غذایی كم كالری همراه با مكمل گیاه مرزه را توصیه می كنند.

 

 

ویدیو مرتبط :
نماهنگ دنیایی که میسازیم بدون حد و مرزه

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

خواص مفید قارچ ها : وحشی , پرورشی

بسياري از مردم، از رفتن به جنگل و کندن قارچ براي خوردن لذت مي برند، اما شناخت نوع قارچ مي تواند مسئله مهمي باشد.بيش از 38 هزار نوع قارچ وجود دارد که بعضي از آنها سمي اند و بعضي از آنها قابل خوردن مي باشند. رنگ، شکل و اندازه ي قارچ ها مي تواند خيلي متنوع و مختلف باشد.اين مسئله خيلي مهم است که بتوانيد به طور صحيح، قارچ کنده شده را بشناسيد تا از خوردن نوع سمي آن دوري نماييد.

فراعنه ي مصر، قارچ را يک خوراکي لذيذ مي دانستند و يوناني ها اعتقاد داشتند که قارچ براي جنگاوران در صحنه نبرد، توليد قدرت مي کند. رومي ها نيز قارچ را به عنوان يک هديه از جانب خدا برمي شمردند و آن را فقط در روزهاي عيد استفاده مي کردند. چيني ها از آن به عنوان يک گنج غذايي سالم مصرف مي کردند.امروزه از قارچ ها به خاطر طعم و بافت شان در تهيه غذاها استفاده مي کنند. آنها مي توانند طعم خودشان را به غذاها بدهند، يا طعم مواد ديگر را به خودشان بگيرند. طعم آنها معمولا در طول پخت افزايش پيدا مي کند و شکل شان هم با روش هاي معمول آشپزي مثل سرخ کردن و خرد کردن حفظ مي شود.قارچ را معمولا به سوپ ،سالاد و ساندويچ اضافه مي کنند، يا از آن به عنوان پيش غذا استفاده مي نمايند. قارچ ها، شکل زيبايي به غذاها مي دهند.قارچ ها به دو دسته ي وحشي و پرورشي تقسيم مي شوند. بعضي از آنها اثرات مفيدي در سلامتي انسان دارند، مثل رقيق کردن خون، جلوگيري از ايجاد و رشد تومورهاي سرطاني.

قارچ ها 80 تا 90 درصد، آب دارند و خيلي کم کالري هستند. آنها مقدار کمي چربي و سديم (نمک) و 8 تا 10 درصد فيبر دارند و يک خوراکي ايده آل براي افرادي هستند که مي خواهند وزن و فشار خون شان را کنترل کنند.

 

مواد مغذي موجود در 100 گرم قارچ خام:

 

انرژي	13 کالري
پروتئين	2 گرم
پتاسيم	320 ميلي گرم
مس	1 ميلي گرم
اسيدپنتوتنيک(B5)	2 ميلي گرم
بيوتين(B7)	12 ميکروگرم
اسيدفوليک(B9)	44 ميکروگرم
آهن	1 ميلي گرم
نياسين(B3)	3 ميلي گرم
فيبر	1 گرم

 

قارچ، منبع خوب آهن:

در هر 100 گرم قارچ، حدود يک ميلي گرم آهن وجود دارد.

برعکس خيلي از مواد غذايي گياهي، قارچ داراي فيتات نيست. فيتات جذب آهن و بعضي مواد معدني را در بدن کاهش مي دهد. بنابراين آهن موجود در قارچ به سرعت جذب مي شود.

 

قارچ منبع خوب پتاسيم و مس:

قارچ يک منبع عالي پتاسيم مي باشد که اين ماده به کاهش فشار خون کمک مي کند و خطر سکته قلبي را پايين مي آورد. به طور متوسط قارچ (ortabella)حتي از يک عدد موز و يا يک ليوان آب پرتقال هم بيشتر پتاسيم دارد.

يک واحد قارچ که شامل 5 عدد متوسط مي باشد، حدود 20 تا 40 درصد نياز بدن به مس را تأمين مي کند و اگر به طور مرتب خورده شود، به کاهش فشار خون کمک کرده و عملکرد سيستم ايمني بدن را بهبود مي بخشد.

 

 

قارچ منبع غني از سلنيوم:

سلنيوم آنتي اکسيداني است که با ويتامين E کار مي کند و از سلول ها در برابر صدمات راديکال هاي آزاد محافظت مي نمايد. مطالعات نشان داده است افرادي که دو برابر مقدار توصيه شده در روز سلنيوم مصرف کرده اند، خطر سرطان پروستات در آنها تا 65 درصد کاهش يافته است.

يک مطالعه بر روي افراد مسن نشان داد، مرداني که مقدار سلنيوم خون شان کم است، در مقايسه با آنهايي که سطح سلنيوم خون بالايي دارند، 4 تا 5 برابر بيشتر در معرض سرطان پروستات قرار دارند.

 

خواص درماني قارچ ها:

طي قرن ها از انواع قارچ در تهيه داروهاي سنتي شرقي براي درمان انواع بيماري ها استفاده مي شده است.

به عنوان مثال در ژاپن و چين از قارچ shiitake براي جلوگيري از بيماري هاي قلبي، ايجاد مقاومت در برابر ويروس ها و بيماري ها، درمان خستگي، سرماخوردگي و آنفلوانزا استفاده مي شود.

يک نوع از عصاره ي اين قارچ، از سيستم ايمني بدن در مقابل عفونت ها محافظت مي کند و فعاليت ضد توموري هم نشان مي دهد.

 

تقويت سيستم ايمني بدن:

تعدادي از قارچ ها از خانواده poly poraccae در پزشکي بسيار کاربرد دارد.

از اين ميان در مورد قارچ maiitake تحقيقات وسيعي در غرب انجام شده است. عصاره اين قارچ، با افزايش فعاليت گلبول هاي سفيد، سيستم ايمني بدن را تحريک مي کند تا به ويروس ها و باکتري هاي مهاجم حمله کند.

بيشترين نوع قارچي که در آمريکا استفاده مي شود، قارچ دکمه اي سفيد است.

قارچ دکمه اي به دو شکل ديگر هم وجود دارد: Crimini يا قارچ هاي قهوه اي با طعم خاکي تر و بافت  سفت تر، و  قارچ هاي   portabella با  چتر بزرگ تر  که  مزه گوشتي دارند.تحقيقات اخير نشان مي دهد که قارچ هاي دکمه اي سفيد مي توانند احتمال خطر سرطان سينه و سرطان پروستات را کاهش دهندعصاره ي قارچ دکمه اي سفيد مي تواند باعث کاهش تکثير سلولي در سلول هاي سرطاني و اندازه تومورها نيز شود.اين اثرات محافظتي مي تواند با مصرف 100 گرم قارچ در روز ديده شود.

 

 

چگونه قارچ را انتخاب و نگهداري کنيم؟

قارچ هايي را که سالم هستند و صدمه نديده اند (اوايل باز شدن چترشان مي باشند)، بخريد.

با قرار دادن قارچ ها در پاکت کاغذي مي توانيد تا يک هفته آنها را سالم نگه داريد.

قارچ ها را بايد ابتدا به آرامي تميز کرد و سپس شست. قارچ هاي پرورشي ممکن است خام هم خورده شوند، اما بيشتر قارچ ها را بايستي به شکل پخته مصرف کرد.

از قارچ ها به صورت تازه، کنسرو شده، خشک شده و فريز شده استفاده مي شود.

 

نکته قابل توجه اينکه: قارچ هاي وحشي را از اماکن قابل اطمينان خريداري کنيد، زيرا بعضي از قارچ هاي وحشي، سمي اند و مي توانند به سلامت قلب، کليه و کبد صدمه بزنند و حتي کشنده باشند.